Luận án tiến sĩ: Thực trạng dị hình tàn tật ở người mắc bệnh phong và hiệu quả phục hồi chức năng tại 3 tỉnh Bắc Trung Bộ

• Tác giả: Nguyễn Việt Dương
• Người hướng dẫn: PGS. Phạm Văn Thao
• Trường học: Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương
• Chuyên ngành: Vệ sinh xã hội học và tổ chức y tế
• Đề tài: Nghiên Cứu Dị Hình Tàn Tật Ở Bệnh Nhân Phong Và Hiệu Quả Phục Hồi Chức Năng Tại 3 Tỉnh Bắc Trung Bộ
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. ĐẠI CƯƠNG VỀ BỆNH PHONG
• 1.2. Đặc điểm dịch tễ học bệnh phong
• 1.3. Chẩn đoán và phân loại bệnh phong
• 1.4. Đa hóa trị liệu trong điều trị, quản lý NMBP
• 1.5. Khái niệm “Loại trừ bệnh phong” và “Thanh toán bệnh phong”
• 1.6. DỊ HÌNH TÀN TẬT Ở NGƯỜI BỆNH PHONG
• 1.7. Đặc điểm dị hình tàn tật ở NMBP. Phân loại tàn tật ở NMBP
• 1.8. Thực trạng tàn tật của NMBP
• 1.9. PHỤC HỒI CHỨC NĂNG CHO NGƯỜI BỆNH PHONG
• 1.10. Đại cương về phục hồi chức năng. Phục hồi chức năng cho NMBP
• 1.11. Hiệu quả của một số giải pháp phục hồi chức năng cho NMBP đã được áp dụng tại Việt Nam
• 1.12. MỘT SỐ THÔNG TIN VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 2.2. Đối tượng nghiên cứu
• 2.3. Địa điểm nghiên cứu
• 2.4. Thời gian nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu. Thiết kế nghiên cứu
• 2.6. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.7. Sơ đồ nghiên cứu và các biến số nghiên cứu
• 2.8. Công cụ và phương pháp thu thập số liệu
• 2.9. Các bước tiến hành: Xử lý và phân tích số liệu
• 2.10. Hạn chế, sai số và biện pháp khắc phục
• 2.11. Đạo đức nghiên cứu
• 2.12. Hạn chế của đề tài
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. THỰC TRẠNG DỊ HÌNH TÀN TẬT VÀ NHU CẦU PHỤC HỒI CHỨC NĂNG CỦA NMBP TẠI 3 TỈNH NGHỆ AN, THANH HOÁ VÀ HÀ TĨNH, NĂM 2015
• 3.2. Một số thông tin chung về NMBP trong nghiên cứu
• 3.3. Thực trạng tàn tật ở NMBP tham gia nghiên cứu
• 3.4. Thực trạng tự kỳ thị và sự kỳ thị tiếp thu của NMBP. Thực trạng nhu cầu PHCN cho NMBP có dị hình, tàn tật
• 3.5. Thực trạng kiến thức, thái độ, thực hành và sự kỳ thị, sự xa cách của người dân và NVYT đối với NMBP
• 3.6. HIỆU QUẢ MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHỤC HỒI THỂ CHẤT VÀ TÂM LÝ- XÃ HỘI CHO NMBP TẠI TỈNH NGHỆ AN
• 3.7. Một số thông tin về NMBP tỉnh Nghệ An trước và sau can thiệp
• 3.8. Hiệu quả một số biện pháp phục hồi thể chất ở NMBP. Hiệu quả một số biện pháp phục hồi tâm lý xã hội
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. VỀ THỰC TRẠNG DỊ HÌNH TÀN TẬT VÀ NHU CẦU PHỤC HỒI CHỨC NĂNG CỦA NMBP TẠI 3 TỈNH BẮC TRUNG BỘ, NĂM 2015
• 4.2. Về một số thông tin chung về NMBP trong nghiên cứu
• 4.3. Về thực trạng tàn tật ở NMBP tham gia nghiên cứu
• 4.4. Về thực trạng tự kỳ thị và sự kỳ thị tiếp thu của NMBP
• 4.5. Về thực trạng nhu cầu PHCN cho NMBP có dị hình, tàn tật
• 4.6. Về thực trạng kiến thức, thái độ, thực hành về bệnh phong và sự kỳ thị, sự xa cách với NMBP của người dân và NVYT
• 4.7. VỀ HIỆU QUẢ MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHỤC HỒI THỂ CHẤT VÀ TÂM LÝ - XÃ HỘI CHO NMBP TẠI TỈNH NGHỆ AN
• 4.8. Về một số thông tin về NMBP tỉnh Nghệ An trước và sau can thiệp
• 4.9. Về hiệu quả một số biện pháp phục hồi thể chất cho NMBP
• 4.10. Về hiệu quả một số biện pháp phục hồi tâm lý xã hội cho NMBP
• 4.11. VỀ HẠN CHẾ CỦA NGHIÊN CỨU
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Phụ lục 1: Phiếu điều tra thông tin của người mắc bệnh phong
• Phụ lục 2: Phiếu điều tra thực trạng dị hình, tàn tật của người mắc bệnh phong
• Phụ lục 3: Phiếu điều tra Kiến thức - Thái độ - Thực hành của nhân viên y tế về bệnh phong
• Phụ lục 4: Phiếu điều tra Kiến thức - Thái độ - Thực hành của cộng đồng về bệnh phong
• Phụ lục 5: Tiêu chuẩn đánh giá khả năng phục hồi chức năng cho người mắc bệnh phong bằng vật lý trị liệu và phẫu thuật chỉnh hình
• Phụ lục 6: Danh sách người bệnh tham gia nghiên cứu
• Phụ lục 7: Một số hình ảnh hoạt động của nghiên cứu

I. Tổng quan về bệnh phong và dị hình tàn tật

Bệnh phong là một bệnh nhiễm khuẩn mạn tính do trực khuẩn Mycobacterium leprae gây ra. Bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến da và các dây thần kinh ngoại biên, dẫn đến dị hình tàn tật nếu không được điều trị kịp thời. Dị hình tàn tật ở bệnh nhân phong bao gồm các biểu hiện như bộ mặt xù xì, mắt thỏ, bàn tay và chân co quắp. Những dị hình này không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn gây ra sự kỳ thị và xa lánh từ cộng đồng. Nghiên cứu này tập trung vào 3 tỉnh Bắc Trung Bộ (Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh), nơi có tỷ lệ cao bệnh nhân phong bị dị hình tàn tật.

1.1. Đặc điểm dịch tễ học bệnh phong

Bệnh phong xuất hiện ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, không phân biệt độ tuổi, giới tính hay dân tộc. Tại Việt Nam, bệnh phong đã được kiểm soát phần nào nhờ vào phác đồ đa hóa trị liệu được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo. Tuy nhiên, tỷ lệ dị hình tàn tật ở bệnh nhân phong vẫn còn cao, đặc biệt tại các tỉnh miền núi và vùng sâu vùng xa. 3 tỉnh Bắc Trung Bộ là khu vực có tỷ lệ bệnh nhân phong bị dị hình tàn tật cao, chiếm 93.1% trong tổng số bệnh nhân được quản lý.

1.2. Phân loại và thực trạng dị hình tàn tật

Dị hình tàn tật ở bệnh nhân phong được phân loại dựa trên mức độ tổn thương và vị trí bị ảnh hưởng. Các dị hình phổ biến bao gồm tổn thương ở mặt, bàn tay và bàn chân. Nghiên cứu chỉ ra rằng, tỷ lệ bệnh nhân phong bị tàn tật độ II tại 3 tỉnh Bắc Trung Bộ dao động từ 10.7% đến 14.86%. Điều này cho thấy sự cần thiết của các biện pháp phục hồi chức năng để cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

II. Phục hồi chức năng cho bệnh nhân phong

Phục hồi chức năng là một phần quan trọng trong việc chăm sóc bệnh nhân phong, đặc biệt là những người bị dị hình tàn tật. Các biện pháp phục hồi bao gồm vật lý trị liệu, phẫu thuật chỉnh hình và hỗ trợ tâm lý xã hội. Nghiên cứu này đánh giá hiệu quả phục hồi của các biện pháp này tại tỉnh Nghệ An, một trong 3 tỉnh Bắc Trung Bộ có tỷ lệ cao bệnh nhân phong bị tàn tật.

2.1. Các biện pháp phục hồi thể chất

Các biện pháp phục hồi thể chất bao gồm vật lý trị liệu và phẫu thuật chỉnh hình. Nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân phong được phục hồi chức năng ở mặt, bàn tay và bàn chân đã tăng đáng kể sau khi áp dụng các biện pháp này. Ví dụ, tỷ lệ phục hồi ở bàn tay tăng từ 45% lên 65% sau can thiệp. Điều này chứng minh hiệu quả phục hồi của các biện pháp thể chất trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

2.2. Các biện pháp phục hồi tâm lý xã hội

Bên cạnh phục hồi thể chất, phục hồi tâm lý xã hội cũng đóng vai trò quan trọng. Nghiên cứu chỉ ra rằng, các chương trình giáo dục cộng đồng và hỗ trợ tâm lý đã giảm đáng kể mức độ kỳ thị và xa cách đối với bệnh nhân phong. Tỷ lệ bệnh nhân cảm thấy tự kỳ thị giảm từ 60% xuống còn 40% sau can thiệp. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc kết hợp các biện pháp tâm lý xã hội trong phục hồi chức năng.

III. Kết quả và đánh giá hiệu quả phục hồi

Nghiên cứu đã đánh giá hiệu quả phục hồi của các biện pháp thể chất và tâm lý xã hội tại 3 tỉnh Bắc Trung Bộ. Kết quả cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân phong được phục hồi chức năng tăng đáng kể, đặc biệt là ở tỉnh Nghệ An. Các biện pháp can thiệp không chỉ cải thiện thể chất mà còn giảm thiểu sự kỳ thị và xa cách từ cộng đồng.

3.1. Hiệu quả phục hồi thể chất

Kết quả nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân phong được phục hồi chức năng ở mặt, bàn tay và bàn chân tăng đáng kể sau can thiệp. Ví dụ, tỷ lệ phục hồi ở bàn chân tăng từ 50% lên 70%. Điều này chứng minh hiệu quả phục hồi của các biện pháp thể chất trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

3.2. Hiệu quả phục hồi tâm lý xã hội

Các biện pháp phục hồi tâm lý xã hội cũng đạt được kết quả tích cực. Tỷ lệ bệnh nhân cảm thấy tự kỳ thị giảm từ 60% xuống còn 40% sau can thiệp. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc kết hợp các biện pháp tâm lý xã hội trong phục hồi chức năng để giúp bệnh nhân hòa nhập cộng đồng.