Nghiên Cứu Đào Tạo Giọng Soprano Chất Lượng Cao Tại Việt Nam

Bộ môn đào tạo thanh nhạc chuyên nghiệp Việt Nam ra đời cùng với sự thành lập Trường Âm nhạc Việt Nam năm 1956, nay là Học Viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam (HVANQGVN). HVANQGVN là một trong những trung tâm đào tạo âm nhạc lớn nhất cả nước, bao gồm hệ thống các ngành biểu diễn âm nhạc, trong đó có đào tạo thanh nhạc biểu diễn chuyên nghiệp và các ngành đào tạo lý luận, sáng tác, chỉ huy. Các mô hình đào tạo chuyên ngành nói chung, thanh nhạc nói riêng thống nhất theo mô hình của HVANQGVN. Nghiên cứu những thành quả trong công tác đào tạo hơn 60 năm qua, sự vượt trội cả về mặt chất lượng và số lượng những diễn viên, cán bộ giảng dạy là nữ.

Giọng Soprano, đặc biệt là giọng Coloratura Soprano, chiếm tỷ lệ vượt trội trong đội ngũ ca sĩ thành danh. Ở Việt Nam, việc đào tạo giọng Soprano đạt nhiều thành công và tích lũy kiến thức học thuật tốt hơn, thuận lợi hơn so với kiến thức đào tạo các loại giọng khác. Nhiều nghệ sĩ nhân dân (NSND) tiêu biểu được đào tạo tại Trường Âm nhạc Việt Nam, Nhạc viện Hà Nội, và nay là HVANQGVN, chỉ tính những gương mặt nữ đã có NSND Lê Dung, NSND Tường Vi, NSND Thanh Huyền, NSND Thanh Hoa, Nghệ sĩ ưu tú (NGUT) Diệu Thúy, NSUT Thu Lan, PGS.NSUT Ngọc Lan, NSUT Măng Thị Hội, NSUT Hà Thủy, NSUT Kim Phúc, NSUT Mỹ An, NSUT Mai Tuyết.

Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam đã đáp ứng được những tiêu chuẩn cơ bản chung trong đào tạo. Tuy nhiên, số lượng SV giọng Soprano nói chung và Colorature Soprano nói riêng để chọn lựa với tiêu chí đào tạo chất lượng cao lại đang ở mức độ hạn chế cả về số lượng và chất lượng. Không nhiều nghệ sĩ, ca sĩ có đủ khả năng, trình độ để tham gia biểu diễn trong các chương trình ca nhạc mang tính chuyên nghiệp đỉnh cao, ít xuất hiện những gương mặt mới, đặc biệt rất hạn chế số lượng sinh viên, học viên có khả năng tham gia các chương trình ở quy mô quốc tế.

Chương trình đào tạo cần được rà soát theo lộ trình phù hợp với đào tạo chất lượng cao. Cần cập nhật các kỹ thuật thanh nhạc tiên tiến, đặc biệt là các kỹ thuật dành riêng cho giọng Colorature Soprano. Việc thiếu hụt các tài liệu tham khảo chuyên sâu về kỹ thuật hát Soprano bằng tiếng Việt cũng là một trở ngại lớn. GS.NSND Trung Kiên chủ nhiệm đề tài “… Đa dạng hóa mô hình đào tạo âm nhạc đáp ứng với tình hình mới”. Năm 2011, HVANQGVN tiếp tục hoàn thành đề tài cấp Bộ “Đào tạo tài năng âm nhạc đỉnh cao ở Việt Nam” do GS.NGND Trần Thu Hà làm chủ nhiệm trong đó có nhánh nghiên cứu “Đào tạo tài năng đỉnh cao TN” do GS.NSND Nguyễn Trung Kiên là tác giả.

Kiểm soát hơi thở là nền tảng của kỹ thuật hát Soprano. Cần hướng dẫn sinh viên cách sử dụng cơ hoành một cách hiệu quả để tạo ra luồng hơi ổn định, giúp giọng hát có độ vang giọng Soprano tốt. Các bài tập thở cần được thực hiện thường xuyên để tăng cường sức mạnh của cơ hoành. Quan trọng là phải tạo ra sự cân bằng giữa hơi thở và âm thanh để tránh tình trạng căng thẳng ở cổ họng.

Mục tiêu của huấn luyện giọng Soprano là giúp sinh viên khai thác tối đa tiềm năng giọng hát của mình. Các bài tập luyện thanh cần tập trung vào việc mở rộng phạm vi giọng Soprano một cách an toàn và hiệu quả. Đồng thời, cần khuyến khích sinh viên khám phá và phát triển âm sắc giọng Soprano đa dạng, phù hợp với từng phong cách âm nhạc khác nhau.

Kỹ thuật hát Cantilena (liền âm) và Staccato (âm nảy) rất quan trọng cho giọng Soprano chuyên nghiệp. Cần rèn luyện kỹ thuật hát Cantilena để giọng hát được tuôn trào, liên tục. Đồng thời rèn luyện kỹ thuật Staccato để giọng hát nảy, rõ ràng. Kỹ thuật Hát Cantilena và Staccato là hai kỹ thuật đặc trưng của giọng colorature Soprano. Vị trí âm thanh cộng minh là yếu tố quan trọng trong đào tạo giọng colorrature Soprano chất lượng cao.

Giảng viên thanh nhạc Soprano cần có năng lực chuyên môn vững vàng, nắm vững các kỹ thuật thanh nhạc, và có kinh nghiệm biểu diễn phong phú. Giảng viên cần có khả năng truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm cho sinh viên một cách dễ hiểu và hiệu quả. Điều quan trọng là giảng viên phải tạo được mối quan hệ tốt với sinh viên, khích lệ họ phát huy tối đa tiềm năng của mình.

Năng lực sư phạm là yếu tố không thể thiếu đối với giáo viên thanh nhạc. Giáo viên cần có khả năng thiết kế bài giảng phù hợp với từng đối tượng sinh viên, sử dụng các phương pháp giảng dạy đa dạng và sáng tạo, và đánh giá chính xác năng lực của sinh viên. Việc cập nhật kiến thức thanh nhạc là rất quan trọng để giáo viên nắm bắt được những xu hướng mới nhất trong lĩnh vực này.

Cần tạo ra nhiều cơ hội biểu diễn chuyên nghiệp cho các Soprano trẻ, giúp họ có cơ hội rèn luyện kỹ năng và tích lũy kinh nghiệm. Các nhà hát, đoàn ca nhạc cần tạo điều kiện để các Soprano trẻ được tham gia vào các vở opera, concert, và các chương trình biểu diễn khác.

Hội nhập quốc tế là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển giọng Soprano Việt Nam. Cần tăng cường hợp tác với các trường âm nhạc, nhà hát, và các tổ chức văn hóa nghệ thuật ở nước ngoài để trao đổi kinh nghiệm, học hỏi các phương pháp đào tạo tiên tiến. Việc tạo điều kiện cho sinh viên và giảng viên tham gia các chương trình trao đổi, biểu diễn ở nước ngoài sẽ giúp họ mở rộng tầm nhìn và nâng cao trình độ chuyên môn.

Nghiên cứu khoa học đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo giọng Soprano. Cần khuyến khích các nhà nghiên cứu, giáo viên, và sinh viên tham gia vào các dự án nghiên cứu về thanh nhạc, đặc biệt là về giọng Soprano. Kết quả nghiên cứu cần được ứng dụng vào thực tiễn đào tạo để cải thiện phương pháp giảng dạy và nâng cao hiệu quả học tập.

Để phát triển bền vững giọng hát Soprano Việt Nam, cần xây dựng một chiến lược dài hạn, bao gồm việc đầu tư vào cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, cập nhật chương trình đào tạo, và tạo ra một môi trường biểu diễn chuyên nghiệp. Chiến lược này cần được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả, với sự tham gia của các nhà quản lý, giáo viên, sinh viên, và các tổ chức văn hóa nghệ thuật.