Nghiên cứu đặc điểm loét bàn chân và kết quả điều trị giảm tải loét gan bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường

• Tác giả: Lê Bá Ngọc
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Khoa Diệu Vân
• Trường học: Trường Đại học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Nội Tiết
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm loét bàn chân và kết quả điều trị giảm tải loét gan bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Đặc điểm tổn thương loét bàn chân do bệnh đái tháo đường
• 1.2. Định nghĩa loét bàn chân
• 1.3. Cơ chế bệnh sinh hình thành tổn thương loét bàn chân do đái tháo đường được chia thành năm yếu tố chính
• 1.4. Tiến trình liền vết loét đối với loét bàn chân do đái tháo đường
• 1.5. Các dạng tổn thương loét bàn chân do đái tháo đường
• 1.6. Tiếp cận chẩn đoán tổn thương loét bàn chân
• 1.7. Khai thác tiền sử và tìm hiểu nguyên nhân gây loét
• 1.8. Tiếp cận chẩn đoán biến chứng thần kinh ngoại vi
• 1.9. Tiếp cận chẩn đoán bệnh động mạch ngoại vi
• 1.10. Tiếp cận chẩn đoán nhiễm trùng bàn chân
• 1.11. Đo diện tích ổ loét
• 1.12. Phân loại mức độ loét bàn chân
• 1.13. Đặc điểm các yếu tố liên quan tới tổn thương loét bàn chân do đái tháo đường
• 1.14. Các phương pháp điều trị loét gan bàn chân do bệnh đái tháo đường
• 1.15. Tổng quan các phương thức điều trị loét gan bàn chân
• 1.16. Phương pháp điều trị bó bột tiếp xúc toàn bộ
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 2.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5. Thiết kế nghiên cứu
• 2.6. Các bước tiến hành và nội dung nghiên cứu
• 2.7. Mô hình nghiên cứu
• 2.8. Xử lí số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của bệnh nhân đái tháo đường có loét bàn chân
• 3.2. Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân đái tháo đường có loét bàn chân
• 3.3. Đặc điểm cận lâm sàng của bệnh nhân đái tháo đường có loét bàn chân
• 3.4. Tiền sử các bệnh có nguy cơ gây loét bàn chân
• 3.5. Nguyên nhân ngoại sinh gây loét bàn chân
• 3.6. Đặc điểm biến chứng thần kinh ngoại vi
• 3.7. Đặc điểm bệnh động mạch ngoại vi
• 3.8. Đặc điểm tổn thương và một số yếu tố liên quan đến mức độ nặng của loét bàn chân do ĐTĐ
• 3.9. Đặc điểm tổn thương loét bàn chân
• 3.10. Một số yếu tố liên quan đến mức độ loét bàn chân do đái tháo đường
• 3.11. Kết quả điều trị loét gan bàn chân do đái tháo đường bằng phương pháp bó bột tiếp xúc toàn bộ
• 3.12. Đặc điểm chung của nhóm điều trị can thiệp và điều trị thường quy
• 3.13. Thời gian liền vết loét và tỷ lệ thành công thất bại của phương pháp bó bột tiếp xúc toàn bộ
• 3.14. So sánh kết quả điều trị giữa phương pháp bó bột tiếp xúc toàn bộ và điều trị thường quy
• 3.15. Đánh giá tác dụng phụ của phương pháp bó bột tiếp xúc toàn bộ
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của bệnh nhân đái tháo đường có loét bàn chân
• 4.2. Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân đái tháo đường có loét bàn chân
• 4.3. Đặc điểm cận lâm sàng của bệnh nhân đái tháo đường có loét bàn chân
• 4.4. Tiền sử các bệnh có nguy cơ gây loét bàn chân
• 4.5. Nguyên nhân ngoại sinh gây loét bàn chân
• 4.6. Đặc điểm biến chứng thần kinh ngoại vi
• 4.7. Đặc điểm bệnh động mạch ngoại vi
• 4.8. Đặc điểm tổn thương loét bàn chân và các yếu tố liên quan đến loét bàn chân
• 4.9. Đặc điểm tổn thương loét bàn chân
• 4.10. Một số yếu tố liên quan đến mức độ loét bàn chân do đái tháo đường
• 4.11. Đánh giá hiệu quả điều trị loét gan bàn chân bằng phương pháp bó bột tiếp xúc toàn bộ
• 4.12. Đặc điểm chung của hai nhóm điều trị bó bột tiếp xúc toàn bộ và điều trị thường quy
• 4.13. Thời gian liền vết loét và tỷ lệ thành công thất bại của phương pháp bó bột tiếp xúc toàn bộ
• 4.14. So sánh kết quả điều trị giữa hai phương pháp bó bột tiếp xúc toàn bộ và điều trị thường quy
• 4.15. Đánh giá tác dụng phụ của phương pháp bó bột tiếp xúc toàn bộ
• NHỮNG ĐIỂM HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• 1. DANH MỤC BẢNG
• 2. DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• 3. DANH MỤC HÌNH

I. Đặc điểm loét bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường

Loét bàn chân là một biến chứng nghiêm trọng ở bệnh nhân đái tháo đường, thường liên quan đến biến chứng thần kinh ngoại vi và bệnh động mạch ngoại vi. Cơ chế bệnh sinh của loét bàn chân bao gồm năm yếu tố chính: biến chứng thần kinh ngoại vi, bệnh động mạch ngoại vi, nhiễm trùng bàn chân, hạn chế vận động khớp, và các yếu tố ngoại sinh như giày dép và vệ sinh kém. Biến chứng thần kinh ngoại vi làm mất cảm giác bảo vệ bàn chân, dẫn đến việc bệnh nhân không nhận biết được các tổn thương nhỏ, từ đó làm tăng nguy cơ loét bàn chân. Bệnh động mạch ngoại vi gây giảm lưu lượng máu đến bàn chân, làm chậm quá trình liền vết thương.

1.1. Biến chứng thần kinh ngoại vi

Biến chứng thần kinh ngoại vi là yếu tố chính gây ra loét bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường. Khoảng 58% bệnh nhân đái tháo đường có biểu hiện của biến chứng thần kinh ngoại vi, và 82% các trường hợp loét bàn chân có kèm theo biến chứng này. Mất cảm giác đau và nhiệt làm bệnh nhân không nhận biết được các tổn thương nhỏ, dẫn đến việc tiếp tục đi lại và làm tổn thương trầm trọng hơn. Biến chứng thần kinh vận động gây teo cơ và thay đổi cấu trúc bàn chân, làm giảm khả năng chống sốc và tăng áp lực lên gan bàn chân, gây ra các vi chấn thương và loét bàn chân.

1.2. Bệnh động mạch ngoại vi

Bệnh động mạch ngoại vi là yếu tố quan trọng khác góp phần vào sự hình thành loét bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường. Tình trạng này làm giảm lưu lượng máu đến bàn chân, dẫn đến thiếu oxy và chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình liền vết thương. Bệnh động mạch ngoại vi thường đi kèm với biến chứng thần kinh ngoại vi, làm tăng nguy cơ loét bàn chân và cắt cụt chi. Việc chẩn đoán sớm và điều trị bệnh động mạch ngoại vi là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

II. Phương pháp điều trị loét bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường

Điều trị loét bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường đòi hỏi một cách tiếp cận đa ngành, bao gồm kiểm soát đường huyết, điều trị nhiễm trùng, giảm tải áp lực lên vết loét, và chăm sóc vết thương. Phương pháp điều trị giảm tải như bó bột tiếp xúc toàn bộ đã được chứng minh là hiệu quả trong việc rút ngắn thời gian liền vết loét. Bó bột tiếp xúc toàn bộ giúp phân bố lại áp lực lên toàn bộ bàn chân, giảm tải trực tiếp lên vết loét, từ đó thúc đẩy quá trình liền thương. Ngoài ra, việc sử dụng giày giảm tải và khung nẹp tháo rời cũng là những phương pháp hỗ trợ hiệu quả.

2.1. Bó bột tiếp xúc toàn bộ

Bó bột tiếp xúc toàn bộ là phương pháp điều trị giảm tải hiệu quả cho loét bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường. Phương pháp này giúp phân bố lại áp lực lên toàn bộ bàn chân, giảm tải trực tiếp lên vết loét, từ đó thúc đẩy quá trình liền thương. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bó bột tiếp xúc toàn bộ có thể rút ngắn thời gian liền vết loét và giảm nguy cơ cắt cụt chi. Ưu điểm của phương pháp này là chi phí thấp, vật liệu dễ kiếm, và có thể áp dụng rộng rãi tại các cơ sở y tế.

2.2. Chăm sóc vết thương và kiểm soát nhiễm trùng

Chăm sóc vết thương và kiểm soát nhiễm trùng là hai yếu tố quan trọng trong điều trị loét bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường. Việc thay băng thường xuyên, sử dụng các loại thuốc kháng sinh phù hợp, và kiểm soát đường huyết chặt chẽ giúp ngăn ngừa nhiễm trùng và thúc đẩy quá trình liền thương. Nhiễm trùng bàn chân là một biến chứng nghiêm trọng có thể dẫn đến cắt cụt chi nếu không được điều trị kịp thời. Do đó, việc chẩn đoán và điều trị sớm nhiễm trùng bàn chân là rất quan trọng.

III. Phòng ngừa loét bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường

Phòng ngừa loét bàn chân là một phần quan trọng trong quản lý bệnh nhân đái tháo đường. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm kiểm soát đường huyết chặt chẽ, giáo dục bệnh nhân về chăm sóc bàn chân tiểu đường, và sử dụng giày dép phù hợp. Chăm sóc bàn chân tiểu đường bao gồm việc kiểm tra bàn chân hàng ngày, giữ vệ sinh bàn chân sạch sẽ, và tránh đi chân đất. Việc sử dụng giày dép phù hợp giúp giảm áp lực lên bàn chân và ngăn ngừa các tổn thương nhỏ có thể dẫn đến loét bàn chân.

3.1. Giáo dục bệnh nhân về chăm sóc bàn chân

Giáo dục bệnh nhân về chăm sóc bàn chân tiểu đường là một biện pháp phòng ngừa hiệu quả loét bàn chân. Bệnh nhân cần được hướng dẫn cách kiểm tra bàn chân hàng ngày để phát hiện sớm các tổn thương nhỏ. Việc giữ vệ sinh bàn chân sạch sẽ, cắt móng chân đúng cách, và tránh đi chân đất cũng là những biện pháp quan trọng. Chăm sóc bàn chân tiểu đường giúp giảm nguy cơ loét bàn chân và các biến chứng nghiêm trọng khác.

3.2. Sử dụng giày dép phù hợp

Việc sử dụng giày dép phù hợp là một phần quan trọng trong phòng ngừa loét bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường. Giày dép cần được thiết kế để giảm áp lực lên bàn chân, đặc biệt là ở gan bàn chân. Giày giảm tải và khung nẹp tháo rời là những lựa chọn tốt cho bệnh nhân có nguy cơ cao bị loét bàn chân. Việc sử dụng giày dép phù hợp giúp ngăn ngừa các tổn thương nhỏ và giảm nguy cơ loét bàn chân.