I. Nghiên cứu sinh học ong ký sinh
Nghiên cứu tập trung vào đặc điểm sinh học của loài ong ký sinh Apanteles sp., một loài thiên địch quan trọng trong việc kiểm soát sâu sáp nhỏ Achroia grisella F.. Kết quả cho thấy, Apanteles sp. có khả năng ký sinh hiệu quả trên sâu non tuổi 3 của sâu sáp nhỏ, với tỷ lệ ký sinh đạt 86,47%. Vòng đời trung bình của ong ký sinh là 14,55 ngày, phụ thuộc vào điều kiện nhiệt độ và độ ẩm. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, Apanteles sp. vũ hóa chủ yếu vào buổi sáng từ 8-10 giờ, với tỷ lệ vũ hóa cao nhất đạt 90,07% vào tháng 9. Những phát hiện này cung cấp cơ sở khoa học để ứng dụng Apanteles sp. trong phòng trừ sinh học sâu sáp nhỏ.
1.1 Đặc điểm hình thái
Apanteles sp. có cấu trúc kén trắng, hình dạng giống hạt gạo với lỗ nhỏ ở một đầu. Kích thước các pha phát triển của ong được ghi nhận chi tiết, từ trứng đến trưởng thành. Trưởng thành cái có kích thước lớn hơn so với trưởng thành đực, với chiều dài cánh trước khoảng 2,5 mm. Những đặc điểm này giúp nhận diện và phân biệt Apanteles sp. với các loài ong ký sinh khác.
1.2 Tập tính sinh học
Apanteles sp. có tập tính ký sinh đơn độc trên sâu non sâu sáp nhỏ. Thí nghiệm cho thấy, mật độ ký chủ tối ưu để đạt tỷ lệ ký sinh cao nhất là 13 sâu non cho một cặp ong. Thời gian tiếp xúc ký chủ 24 giờ mang lại tỷ lệ ký sinh cao nhất (55,51%). Ngoài ra, thức ăn bổ sung như mật ong nguyên chất kéo dài tuổi thọ của ong trưởng thành, với thời gian sống trung bình là 32,8 ngày đối với đực và 28,6 ngày đối với cái.
II. Đặc điểm sinh thái của Apanteles sp
Nghiên cứu đặc điểm sinh thái của Apanteles sp. được thực hiện tại Gia Lâm, Hà Nội từ tháng 4/2020 đến tháng 2/2021. Kết quả cho thấy, tỷ lệ ký sinh tự nhiên của Apanteles sp. trên sâu sáp nhỏ đạt cao nhất vào tháng 10 (34,97%) và thấp nhất vào tháng 12 (26,70%). Tỷ lệ ký sinh cao hơn ở đàn ong nội (33,21%) so với ong ngoại (30,28%). Điều này cho thấy, Apanteles sp. có khả năng thích nghi tốt với môi trường địa phương và có tiềm năng lớn trong việc kiểm soát sâu sáp nhỏ.
2.1 Tỷ lệ ký sinh theo mùa
Tỷ lệ ký sinh của Apanteles sp. biến động theo mùa, với đỉnh điểm vào mùa thu (tháng 9-10). Điều này liên quan đến sự phát triển mạnh của quần thể sâu sáp nhỏ trong giai đoạn này. Nghiên cứu cũng ghi nhận sự khác biệt về tỷ lệ ký sinh giữa các loại đàn ong, với đàn ong yếu có tỷ lệ ký sinh cao hơn (34,09%) so với đàn ong khỏe (25,90%).
2.2 Ảnh hưởng của điều kiện môi trường
Nhiệt độ và độ ẩm là hai yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của Apanteles sp. Nhiệt độ trung bình 30,8°C và độ ẩm 67,9% là điều kiện tối ưu cho vòng đời của ong ký sinh. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, sự thay đổi khí hậu theo mùa có thể ảnh hưởng đến hiệu quả ký sinh của Apanteles sp. trên sâu sáp nhỏ.
III. Ứng dụng thực tiễn
Nghiên cứu về Apanteles sp. mang lại giá trị thực tiễn cao trong việc phòng trừ sâu sáp nhỏ Achroia grisella F. bằng phương pháp sinh học. Việc sử dụng Apanteles sp. không chỉ giảm thiểu thiệt hại do sâu sáp nhỏ gây ra mà còn đảm bảo an toàn cho môi trường và sức khỏe con người. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để phát triển các biện pháp quản lý dịch hại bền vững trong ngành nuôi ong.
3.1 Phòng trừ sinh học
Apanteles sp. được xem là giải pháp sinh học hiệu quả để kiểm soát sâu sáp nhỏ. Việc nhân nuôi và thả Apanteles sp. vào các đàn ong bị nhiễm sâu sáp nhỏ có thể giảm thiểu thiệt hại kinh tế và hạn chế sử dụng hóa chất độc hại.
3.2 Ý nghĩa kinh tế
Nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế trong ngành nuôi ong bằng cách giảm thiểu thiệt hại do sâu sáp nhỏ gây ra. Đồng thời, việc ứng dụng Apanteles sp. cũng giúp tăng giá trị sản phẩm ong mật, đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm.
