Luận Văn Thạc Sĩ: Nghiên Cứu Đặc Điểm Sinh Học Loài Kiêu Hùng Alcimadra Cathcartii Tại Vườn Quốc Gia Hoàng Liên, Sa Pa, Lào Cai

• Tác giả: Nguyễn Phúc Thành
• Người hướng dẫn: TS. Vũ Quang Nam
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Lâm học
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm sinh học loài Kiêu Hùng Alcimandra Cathcartii tại Vườn Quốc Gia Hoàng Liên, Sa Pa, Lào Cai
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 1.1.1. Nghiên cứu đặc điểm sinh học, sinh thái học loài cây
• 1.1.1.1. Trên thế giới
• 1.2. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI KHU VỰC NGHIÊN CỨU
• 1.2.1. Điều kiện tự nhiên
• 1.2.1.1. Vị trí địa lý, địa giới hành chính (Hình 1)
• 1.2.1.2. Địa chất và thổ nhưỡng
• 1.2.1.3. Tài nguyên rừng và đất rừng
• 1.2.2. Điều kiện kinh tế - xã hội
• 1.2.2.1. Lao động và cơ cấu lao động
• 1.2.2.2. Tình hình giao thông và cơ sở hạ tầng
• 1.2.2.3. Các đặc điểm về lịch sử văn hoá
• 1.3. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.3.1. Giới hạn nghiên cứu
• 1.3.2. Nội dung nghiên cứu
• 1.3.2.1. Nghiên cứu đặc điểm Sinh học loài Kiêu hùng
• 1.3.2.2. Nghiên cứu đặc điểm sinh thái và phân bố Kiêu hùng tại VQG Hoàng Liên
• 1.3.2.3. Nghiên cứu đặc điểm tái sinh tự nhiên và sinh trưởng của Kiêu hùng tại VGQ Hoàng Liên
• 1.3.2.4. Đề xuất giải pháp bảo vệ và giải pháp phát triển các loài cây
• 1.3.3. Phương pháp nghiên cứu
• 1.3.3.1. Phương pháp nghiên cứu chung
• 1.3.3.2. Cách tiếp cận của đề tài
• 1.3.3.3. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
• 1.3.3.3.1. Phương pháp kế thừa số liệu, tài liệu
• 1.3.3.3.2. Phương pháp nghiên cứu phân loại học
• 1.3.3.3.3. Điều tra sơ thám
• 1.3.3.3.4. Phương pháp điều tra, thu thập số liệu ngoài hiện trường
• 1.3.3.3.5. Phương pháp nội nghiệp
• 1.3.3.3.6. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm cấu trúc quần xã thực vật rừng
• 1.3.3.3.7. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm tái sinh loài
• 1.4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 1.4.1. Đặc điểm phân loại học loài cây Kiêu hùng
• 1.4.2. Đặc điểm hình thái loài Kiêu hùng
• 1.4.2.1. Đặc điểm hình thái thân, cành, lá, hoa và quả
• 1.4.3. Đặc điểm sinh thái và phân bố loài Kiêu hùng tại VQG Hoàng Liên, tỉnh Lào Cai
• 1.4.3.1. Đặc điểm hoàn cảnh rừng nơi có loài Kiêu hùng phân bố tự nhiên
• 1.4.3.2. Đặc điểm khí hậu nơi có loài Kiêu hùng phân bố tự nhiên tại VQG Hoàng Liên, tỉnh Lào Cai
• 1.4.3.3. Đặc điểm đất đai nơi có loài Kiêu hùng phân bố tự nhiên tại VQG Hoàng Liên, tỉnh Lào Cai
• 1.4.3.4. Kiểu rừng nơi phân bố loài kiêu hùng là Kiểu rừng kín thường xanh ẩm cây lá rộng, lá kim ôn đới núi vừa
• 1.4.3.5. Đặc điểm phân bố của loài Kiêu hùng theo đai độ cao, trạng thái rừng
• 1.4.3.6. Đặc điểm cấu trúc quần xã thực vật rừng nơi có loài Kiêu hùng phân bố tự nhiên tại VQG Hoàng Liên
• 1.4.4. Đặc điểm tái sinh tự nhiên của loài Kiêu hùng tại VQG Hoàng Liên, tỉnh Lào Cai
• 1.4.4.1. Đặc điểm cấu trúc mật độ tầng cây tái sinh
• 1.4.4.2. Đặc điểm cấu trúc tổ thành tầng cây tái sinh
• 1.4.4.3. Đặc điểm chất lượng, nguồn gốc tầng cây tái sinh
• 1.4.4.4. Phân cấp cây tái sinh theo cấp chiều cao và tỷ lệ cây tái sinh có triển vọng tại khu vực nghiên cứu
• 1.4.4.5. Nhân tố ảnh hưởng đến tái sinh tự nhiên loài Kiêu hùng
• 1.4.5. Đề xuất một số giải pháp bảo tồn và phát triển loài Kiêu hùng tại VQG Hoàng Liên, tỉnh Lào Cai
• 1.4.5.1. Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức trong công tác bảo tồn loài Kiêu hùng tại VQG Hoàng Liên
• 1.4.5.2. Đề xuất một số biện pháp bảo tồn và phát triển loài Kiêu hùng tại VQG Hoàng Liên, tỉnh Lào Cai
• 2. KẾT LUẬN, TỒN TẠI, KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nghiên cứu đặc điểm sinh học loài Kiêu Hùng Alcimandra Cathcartii

Nghiên cứu tập trung vào đặc điểm sinh học của loài Kiêu Hùng (Alcimandra Cathcartii), một loài thực vật quý hiếm thuộc họ Ngọc lan (Magnoliaceae). Loài này có giá trị cao về mặt khoa học và bảo tồn do đặc điểm hình thái độc đáo, như nhụy hoa có cuống dài và hoa phân bố đầu cành. Kiêu Hùng là cây gỗ trung bình đến lớn, gỗ thơm, vân đẹp, được sử dụng trong sản xuất đồ gia dụng và mỹ nghệ. Nghiên cứu này nhằm cung cấp thông tin chi tiết về hình thái, sinh thái, và phân bố của loài tại Vườn Quốc Gia Hoàng Liên, Sa Pa, Lào Cai.

1.1. Đặc điểm hình thái

Kiêu Hùng có thân gỗ thẳng, vỏ màu xám, lá hình bầu dục, hoa màu trắng, và quả dạng nang. Nghiên cứu mô tả chi tiết các đặc điểm hình thái thân, cành, lá, hoa, và quả, giúp nhận diện loài trong tự nhiên. Đặc biệt, hoa của Kiêu Hùng có cấu trúc độc đáo, kết hợp đặc điểm của chi Giổi và chi Ngọc lan, làm nổi bật giá trị khoa học của loài.

1.2. Đặc điểm sinh thái

Loài Kiêu Hùng phân bố chủ yếu ở độ cao trên 1.000m trong rừng nguyên sinh, nơi có khí hậu mát mẻ và độ ẩm cao. Nghiên cứu xác định các yếu tố sinh thái ảnh hưởng đến sự phân bố và phát triển của loài, bao gồm điều kiện đất đai, khí hậu, và tương tác với các loài thực vật khác trong hệ sinh thái rừng.

II. Phân bố và tái sinh tự nhiên của Kiêu Hùng tại Vườn Quốc Gia Hoàng Liên

Nghiên cứu khảo sát sự phân bố của Kiêu Hùng theo đai độ cao và trạng thái rừng tại Vườn Quốc Gia Hoàng Liên. Loài này được tìm thấy chủ yếu trong rừng kín thường xanh ẩm, nơi có điều kiện lý tưởng cho sự phát triển. Nghiên cứu cũng đánh giá khả năng tái sinh tự nhiên của Kiêu Hùng, bao gồm mật độ, chất lượng, và nguồn gốc cây tái sinh, từ đó đề xuất các biện pháp bảo tồn hiệu quả.

2.1. Phân bố theo đai độ cao

Kiêu Hùng phân bố chủ yếu ở độ cao từ 1.500m đến 2.500m, nơi có khí hậu ôn đới và điều kiện đất đai phù hợp. Nghiên cứu chỉ ra rằng sự phân bố của loài phụ thuộc vào các yếu tố như độ ẩm, nhiệt độ, và thành phần đất.

2.2. Tái sinh tự nhiên

Khả năng tái sinh tự nhiên của Kiêu Hùng được đánh giá thông qua mật độ cây con, chất lượng, và nguồn gốc. Kết quả cho thấy loài có khả năng tái sinh tốt trong điều kiện rừng nguyên sinh, nhưng cần có biện pháp bảo vệ để tránh tác động tiêu cực từ hoạt động khai thác rừng.

III. Giải pháp bảo tồn và phát triển loài Kiêu Hùng

Nghiên cứu đề xuất các giải pháp bảo tồn và phát triển loài Kiêu Hùng tại Vườn Quốc Gia Hoàng Liên, bao gồm việc xây dựng kế hoạch quản lý, nâng cao nhận thức cộng đồng, và thực hiện các biện pháp kỹ thuật như trồng rừng và bảo vệ môi trường sống. Những giải pháp này nhằm đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững của loài trong tương lai.

3.1. Bảo tồn nguồn gen

Kiêu Hùng là loài có nguồn gen quý hiếm, cần được bảo tồn thông qua việc thiết lập các khu vực bảo vệ nghiêm ngặt và thực hiện các chương trình nhân giống.

3.2. Phát triển bền vững

Nghiên cứu đề xuất các biện pháp phát triển bền vững, bao gồm trồng rừng, quản lý tài nguyên rừng, và nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của Kiêu Hùng trong hệ sinh thái rừng.

Tổng quan nghiên cứu

Rừng tự nhiên Việt Nam hiện chỉ còn khoảng 1,4 triệu ha, chiếm 13% diện tích có rừng, trong đó các loài cây gỗ quý hiếm như Kiêu hùng (Alcimandra cathcartii Dandy) đang ngày càng bị thu hẹp do khai thác và suy thoái môi trường. Loài Kiêu hùng được ghi nhận phân bố tự nhiên chủ yếu tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên, tỉnh Lào Cai, với số lượng cá thể rất ít và được xếp vào nhóm loài rất nguy cấp theo Sách đỏ Việt Nam (2007). Vườn Quốc gia Hoàng Liên, với diện tích hơn 28.000 ha, nằm trên dãy núi Hoàng Liên Sơn, có độ cao từ 380 m đến trên 3.000 m, sở hữu đa dạng sinh học phong phú và khí hậu phân hóa phức tạp, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nhiều loài thực vật quý hiếm.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm sinh học, sinh thái học của loài Kiêu hùng tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên, từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn và phát triển bền vững loài cây này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các đặc điểm hình thái, sinh thái, phân bố, tái sinh và sinh trưởng của Kiêu hùng tại khu vực có độ cao trên 1.000 m, trong khoảng thời gian từ tháng 7/2012 đến tháng 8/2013. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc bổ sung dữ liệu về nguồn gen quý hiếm, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý xây dựng chiến lược bảo tồn hiệu quả, góp phần duy trì đa dạng sinh học và phát triển bền vững tài nguyên rừng tại khu vực Tây Bắc Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết sinh thái học thực vật, bao gồm sinh thái học cá thể và quần thể, tái sinh rừng, cũng như cấu trúc rừng tự nhiên. Theo Odum (1971), sinh thái học cá thể tập trung nghiên cứu chu kỳ sống, tập tính và khả năng thích nghi của từng loài với môi trường, trong khi sinh thái học quần thể xem xét mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể và với môi trường sống. Các khái niệm chính bao gồm:

• Tái sinh tự nhiên: quá trình xuất hiện thế hệ cây con trong rừng, được đánh giá qua mật độ, tổ thành loài, cấu trúc tuổi và chất lượng cây con.
• Cấu trúc rừng: biểu hiện mối quan hệ sinh thái giữa các loài cây và môi trường, thể hiện qua tổ thành tầng cây, mật độ, chiều cao và đường kính thân cây.
• Vật hậu học: nghiên cứu các đặc điểm phát triển của các bộ phận sinh sản như chồi, hoa, quả nhằm hiểu rõ chu kỳ sinh sản và khả năng sinh trưởng của loài.

Các mô hình nghiên cứu tập trung vào phân tích cấu trúc quần xã thực vật, phân bố theo đai độ cao và trạng thái rừng, cũng như các nhân tố ảnh hưởng đến tái sinh tự nhiên của loài Kiêu hùng.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ điều tra thực địa tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai, trong khoảng thời gian từ tháng 7/2012 đến tháng 8/2013. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm các ô tiêu chuẩn (OTC) được bố trí theo tuyến điều tra điển hình, đảm bảo đại diện cho các trạng thái rừng và đai độ cao nơi Kiêu hùng phân bố. Phương pháp chọn mẫu theo hệ thống ô vuông nhằm giảm sai số và tăng độ tin cậy của số liệu.

Phương pháp phân tích bao gồm:

• Quan sát, mô tả hình thái và vật hậu trực tiếp trên cây trưởng thành.
• Điều tra cấu trúc quần xã thực vật qua đo đạc mật độ, chiều cao, đường kính thân cây và tổ thành tầng cây.
• Phân tích mật độ và chất lượng tái sinh tự nhiên theo các cấp chiều cao và trạng thái rừng.
• Sử dụng phần mềm thống kê chuyên dụng như SPSS và Excel để xử lý số liệu, phân tích mô hình phân bố và mối quan hệ sinh thái.

Quá trình nghiên cứu có sự tham gia của các chuyên gia thực vật học và sinh thái học nhằm đảm bảo tính chính xác trong nhận dạng loài và phân tích dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm hình thái và vật hậu của loài Kiêu hùng: Kiêu hùng là cây gỗ trung bình đến lớn, cao tới 35 m, đường kính thân khoảng 30 cm. Lá hình bầu dục, dài 7-15 cm, mặt trên bóng, mặt dưới có lông tơ xám. Hoa có 9-11 cánh màu trắng đục, nhị khoảng 40 chiếc, nhụy có cuống dài 1 cm. Mùa hoa từ tháng 5 đến tháng 6, mùa quả từ tháng 7 đến tháng 9.

2. Phân bố sinh thái và cấu trúc quần xã: Kiêu hùng phân bố chủ yếu trong rừng kín thường xanh ẩm cây lá rộng và lá kim ôn đới núi vừa, ở độ cao từ 1.600 m đến 2.600 m. Mật độ cây trưởng thành trung bình khoảng 15 cây/ha, với mức độ thân thuộc trong quần xã đạt 12-15%. Cấu trúc tầng cây cao cho thấy Kiêu hùng thường nằm ở tầng trung bình với chiều cao trung bình 15-20 m.

3. Tái sinh tự nhiên và sinh trưởng: Mật độ cây tái sinh Kiêu hùng dao động từ 200 đến 350 cây/ha, tập trung chủ yếu ở tầng dưới tán rừng với chiều cao cây con từ 0,3 đến 1,5 m. Tỷ lệ cây tái sinh có triển vọng phát triển chiếm khoảng 40%, cho thấy khả năng phục hồi quần thể còn hạn chế. Các nhân tố ảnh hưởng đến tái sinh bao gồm độ che phủ tán, độ ẩm đất và cạnh tranh với các loài cây khác.

4. So sánh với các nghiên cứu khác: Mật độ và khả năng tái sinh của Kiêu hùng thấp hơn nhiều so với các loài gỗ quý khác như Vối thuốc (Schima wallichii) hay Dẻ ăn quả (Castanopsis piriformis) tại các khu vực tương tự, phản ánh mức độ nguy cấp và áp lực khai thác cao đối với loài.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân mật độ thấp và tái sinh yếu của Kiêu hùng có thể do sự phân bố hẹp, điều kiện khí hậu khắc nghiệt ở độ cao lớn, cùng với tác động của khai thác gỗ và xâm phạm môi trường sống. Khí hậu ôn đới với nhiệt độ trung bình năm khoảng 12,7°C và lượng mưa trung bình 3.550 mm tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của loài, nhưng địa hình dốc và đất feralit có thể hạn chế khả năng sinh trưởng và tái sinh.

So với các nghiên cứu về loài cây gỗ quý khác, Kiêu hùng có đặc điểm sinh thái đặc thù, đòi hỏi các biện pháp bảo tồn chuyên biệt. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mật độ cây trưởng thành và cây tái sinh theo đai độ cao, bảng so sánh mật độ và tỷ lệ tái sinh giữa các trạng thái rừng, giúp minh họa rõ nét tình trạng hiện tại của loài.

Kết quả nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ đặc điểm sinh học và sinh thái của loài Kiêu hùng, cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chiến lược bảo tồn và phát triển bền vững tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường bảo vệ môi trường sống tự nhiên: Thiết lập các khu vực bảo vệ nghiêm ngặt tại các vùng phân bố chính của Kiêu hùng, hạn chế khai thác gỗ và xâm phạm rừng trong vòng 3-5 năm tới, do Ban quản lý Vườn Quốc gia Hoàng Liên phối hợp với chính quyền địa phương thực hiện.

2. Phát triển chương trình nhân giống và trồng rừng: Xây dựng vườn ươm chuyên biệt để nhân giống Kiêu hùng, áp dụng kỹ thuật gieo ươm và chăm sóc cây con phù hợp, nhằm tăng mật độ cây trồng mới lên ít nhất 30% trong vòng 5 năm, do các viện nghiên cứu và trường đại học phối hợp triển khai.

3. Nâng cao nhận thức cộng đồng và đào tạo kỹ thuật: Tổ chức các khóa tập huấn, tuyên truyền về giá trị và cách bảo tồn loài Kiêu hùng cho người dân địa phương, giảm thiểu khai thác trái phép, với mục tiêu giảm 50% các hành vi xâm phạm trong 3 năm, do các tổ chức phi chính phủ và Ban quản lý Vườn Quốc gia thực hiện.

4. Theo dõi và đánh giá định kỳ: Thiết lập hệ thống giám sát sinh thái để theo dõi sự phát triển quần thể Kiêu hùng, đánh giá hiệu quả các biện pháp bảo tồn hàng năm, nhằm điều chỉnh kịp thời các chính sách, do các nhà khoa học và Ban quản lý phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý tài nguyên rừng và bảo tồn thiên nhiên: Luận văn cung cấp dữ liệu khoa học giúp xây dựng chính sách bảo vệ các loài cây quý hiếm, đặc biệt là Kiêu hùng, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý và bảo tồn đa dạng sinh học.

2. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành lâm học, sinh thái học: Tài liệu chi tiết về đặc điểm sinh học, sinh thái và phương pháp nghiên cứu thực địa là nguồn tham khảo quý giá cho các nghiên cứu chuyên sâu và luận văn tương tự.

3. Cơ quan phát triển nông lâm nghiệp và vườn ươm cây giống: Thông tin về kỹ thuật nhân giống, tái sinh và sinh trưởng của Kiêu hùng hỗ trợ trong việc phát triển các dự án trồng rừng và phục hồi rừng tự nhiên.

4. Cộng đồng dân cư địa phương và các tổ chức phi chính phủ: Luận văn giúp nâng cao nhận thức về giá trị của loài Kiêu hùng, từ đó thúc đẩy các hoạt động bảo vệ và phát triển bền vững tài nguyên rừng tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

1. Loài Kiêu hùng có đặc điểm sinh thái nào nổi bật?
   Kiêu hùng là loài cây gỗ trung bình đến lớn, phân bố chủ yếu ở độ cao 1.600-2.600 m trong rừng kín thường xanh ẩm. Loài này có khả năng thích nghi với khí hậu ôn đới, lượng mưa cao và đất feralit, nhưng tái sinh tự nhiên còn hạn chế do điều kiện địa hình và áp lực khai thác.

2. Tại sao Kiêu hùng được xếp vào nhóm loài rất nguy cấp?
   Số lượng cá thể Kiêu hùng rất ít, phân bố hẹp tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên, cùng với nguy cơ mất môi trường sống do khai thác gỗ và xâm phạm rừng, khiến loài này có nguy cơ tuyệt chủng cao, được Sách đỏ Việt Nam (2007) xếp hạng CR B1+2b,e.

3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để khảo sát Kiêu hùng?
   Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra thực địa với các ô tiêu chuẩn bố trí theo tuyến điều tra, kết hợp quan sát hình thái, vật hậu, đo đạc cấu trúc quần xã và phân tích số liệu bằng phần mềm thống kê chuyên dụng như SPSS.

4. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến tái sinh tự nhiên của Kiêu hùng?
   Độ che phủ tán, độ ẩm đất, cạnh tranh với các loài cây khác và điều kiện khí hậu là những nhân tố chính ảnh hưởng đến mật độ và chất lượng tái sinh của Kiêu hùng trong rừng tự nhiên.

5. Giải pháp nào hiệu quả nhất để bảo tồn Kiêu hùng?
   Tăng cường bảo vệ môi trường sống tự nhiên, phát triển chương trình nhân giống và trồng rừng, nâng cao nhận thức cộng đồng và thiết lập hệ thống giám sát sinh thái là các giải pháp đồng bộ và hiệu quả nhằm bảo tồn loài Kiêu hùng.

Kết luận

• Kiêu hùng (Alcimandra cathcartii) là loài cây gỗ quý hiếm, phân bố tự nhiên chủ yếu tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên, với đặc điểm sinh thái thích nghi ở vùng núi cao và khí hậu ôn đới.
• Mật độ cây trưởng thành và tái sinh tự nhiên của loài còn thấp, phản ánh nguy cơ suy giảm quần thể do tác động của khai thác và biến đổi môi trường.
• Nghiên cứu đã làm rõ các đặc điểm hình thái, sinh thái, phân bố và tái sinh của Kiêu hùng, cung cấp cơ sở khoa học cho công tác bảo tồn và phát triển loài.
• Đề xuất các giải pháp bảo vệ nghiêm ngặt môi trường sống, nhân giống, đào tạo cộng đồng và giám sát định kỳ nhằm duy trì và phát triển bền vững nguồn gen quý hiếm này.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các chương trình bảo tồn theo đề xuất, mở rộng nghiên cứu kỹ thuật nhân giống và theo dõi sinh thái lâu dài để đảm bảo hiệu quả bảo tồn.

Hành động bảo tồn và phát triển loài Kiêu hùng cần được ưu tiên nhằm bảo vệ đa dạng sinh học và duy trì cân bằng sinh thái tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên.