Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học và kỹ thuật nhân giống cây Bát Giác Liên tại Sa Pa, Lào Cai

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. PHẦN 1: TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

1.1. Phạm vi nghiên cứu

1.2. Những đóng góp mới của luận án

1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

2. PHẦN 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Giới thiệu về chi Dysosma Woodson và các loài bát giác liên

2.2. Vị trí phân loại, nguồn gốc và phân bố chi Dysosma Woodson

2.3. Thành phần hóa học và tác dụng sinh học của dược liệu các loài trong chi Dysosma Woodson

2.3.1. Thành phần hóa học

2.3.2. Tác dụng sinh học và sử dụng chi Dysosma Woodson trong y học

2.4. Một số kết quả nghiên cứu về đa dạng di truyền và đặc điểm sinh sản của các loài thuộc chi Dysosma Woodson

2.5. Các nghiên cứu về sinh thái và đặc điểm sinh sản của các loài thuộc chi Dysosma Woodson

2.6. Một số kết quả nghiên cứu nhân giống cây dược liệu và các loài thuộc chi Dysosma Woodson

2.6.1. Nhân giống hữu tính

2.6.2. Nhân giống vô tính

2.7. Một số kết quả nghiên cứu trồng cây dược liệu và các loài thuộc chi Dysosma

2.7.1. Khái quát về tình hình trồng trọt dược liệu trên thế giới và trong nước

2.7.2. Một số kết quả nghiên cứu về biện pháp kỹ thuật trồng cây dược liệu

2.7.3. Nghiên cứu về trồng trọt các loài Bát giác liên

2.7.4. Nhận xét chung

3. PHẦN 3: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. Vật liệu nghiên cứu

3.2. Nội dung nghiên cứu

3.2.1. Nội dung 1: Đánh giá đặc điểm nông sinh học các mẫu giống Bát giác liên

3.2.2. Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhân giống cây Bát giác liên

3.2.3. Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật trồng cây Bát giác liên

3.3. Phương pháp nghiên cứu

3.3.1. Phương pháp nghiên cứu các thí nghiệm

3.3.2. Phương pháp tiến hành theo dõi và các chỉ tiêu theo dõi

3.3.3. Phương pháp xử lý số liệu

4. PHẦN 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

4.1. Đánh giá đặc điểm nông sinh học của các mẫu giống Bát giác liên

4.1.1. Thu thập các mẫu giống Bát giác liên

4.1.2. Đánh giá đặc điểm hình thái của các mẫu giống Bát giác liên

4.1.3. Đánh giá đa dạng di truyền các mẫu giống Bát giác liên bằng chỉ thị phân tử

4.1.4. Đánh giá đặc điểm sinh trưởng, năng suất và chất lượng dược liệu các mẫu giống Bát giác liên

4.2. Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhân giống cây Bát giác liên

4.2.1. Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nâng cao tỷ lệ đậu quả và nhân giống hữu tính cây Bát giác liên

4.2.2. Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhân giống vô tính cây Bát giác liên

4.2.3. Ảnh hưởng của phương thức nhân giống đến khả năng sinh trưởng và năng suất cây Bát giác liên

4.3. Bước đầu nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật trồng cây Bát giác liên

4.3.1. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến sinh trưởng và năng suất dược liệu Bát giác liên

4.3.2. Ảnh hưởng của mật độ khoảng cách trồng đến sinh trưởng và năng suất dược liệu Bát giác liên

4.3.3. Ảnh hưởng của liều lượng phân bón đến sinh trưởng và năng suất dược liệu Bát giác liên

4.3.4. Ảnh hưởng của chế độ che sáng đến sinh trưởng, năng suất và chất lượng dược liệu Bát giác liên

5. PHẦN 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

5.1. Kiến nghị

Danh mục các công trình khoa học đã công bố liên quan đến luận án

Tài liệu tham khảo

Phụ lục

I. Đặc điểm nông sinh học của cây Bát Giác Liên

Nghiên cứu đã xác định cây Bát Giác Liên (Dysosma tonkinense) là loài thực vật có giá trị dược liệu cao, phân bố chủ yếu tại Sa Pa, Lào Cai. Các đặc điểm nông sinh học bao gồm hình thái, sinh trưởng, và phát triển được đánh giá chi tiết. Kết quả cho thấy cây có thân ngầm, lá hình bát giác, hoa màu trắng hoặc hồng nhạt, và quả chứa hạt nhỏ. Các mẫu giống thu thập từ các vùng khác nhau cho thấy sự đa dạng về kích thước và hình thái, nhưng đều thuộc cùng một loài. Đặc biệt, mẫu giống M11 từ Hà Giang có năng suất cao nhất (11,75 tạ/ha) và hàm lượng podophyllotoxin đạt 3,51%, phù hợp để sản xuất dược liệu.

1.1. Đặc điểm hình thái

Cây Bát Giác Liên có thân ngầm dài, lá hình bát giác với gân lá rõ ràng. Hoa thường mọc đơn lẻ, màu trắng hoặc hồng nhạt, với nhị và nhụy phát triển đầy đủ. Quả có hình tròn, chứa nhiều hạt nhỏ. Các mẫu giống thu thập từ Sa Pa và các vùng lân cận cho thấy sự đa dạng về kích thước lá và thân ngầm, nhưng đều có đặc điểm chung của loài Dysosma tonkinense.

1.2. Đặc điểm sinh trưởng

Cây Bát Giác Liên có tốc độ sinh trưởng chậm, thích nghi tốt với điều kiện khí hậu mát mẻ của Sa Pa. Thời gian từ khi gieo hạt đến khi thu hoạch khoảng 2-3 năm. Các yếu tố như nhiệt độ, độ ẩm, và ánh sáng ảnh hưởng đáng kể đến quá trình sinh trưởng. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng cây phát triển tốt nhất ở độ cao từ 1.500-1.800m so với mực nước biển.

II. Kỹ thuật nhân giống cây Bát Giác Liên

Nghiên cứu đã đề xuất các biện pháp kỹ thuật nhân giống hiệu quả cho cây Bát Giác Liên, bao gồm nhân giống hữu tính và vô tính. Nhân giống hữu tính thông qua hạt cho tỷ lệ nảy mầm cao khi hạt được xử lý đúng cách. Nhân giống vô tính bằng hom thân ngầm và rễ cho kết quả tốt nhất khi hom được cắt vào tháng 5, với độ dài hom rễ 15cm và xử lý bằng chất kích thích sinh trưởng BA và GA3.

2.1. Nhân giống hữu tính

Hạt Bát Giác Liên cần được tách lớp áo hạt, đãi sạch và gieo ngay để đạt tỷ lệ nảy mầm cao. Nghiên cứu chỉ ra rằng hạt giống bảo quản trong điều kiện khô ráo có thể duy trì khả năng nảy mầm trong thời gian dài. Thời gian nảy mầm trung bình là 30-45 ngày, tùy thuộc vào điều kiện môi trường.

2.2. Nhân giống vô tính

Nhân giống vô tính bằng hom thân ngầm và rễ cho kết quả tốt nhất khi hom được cắt vào tháng 5. Hom thân ngầm gồm 3 đốt, cắt tại vị trí đầu thân ngầm, cho tỷ lệ bật mầm cao nhất. Hom rễ có độ dài 15cm, cắt tại vị trí cuối rễ, và xử lý bằng chất kích thích sinh trưởng BA 10ppm và GA3 175ppm cho kết quả nhân giống tốt nhất.

III. Kỹ thuật trồng và bảo tồn cây Bát Giác Liên

Nghiên cứu đã xác định các biện pháp kỹ thuật trồng và bảo tồn giống cây Bát Giác Liên tại Sa Pa, Lào Cai. Thời vụ trồng tốt nhất là tháng 11, với mật độ trồng 62.000 cây/ha. Lượng phân bón thích hợp bao gồm 20 tấn phân hữu cơ hoai mục, 70kg N, 140kg P2O5, và 70kg K2O. Chế độ che sáng 60% giúp cây phát triển tốt nhất.

3.1. Kỹ thuật trồng

Thời vụ trồng tốt nhất cho cây Bát Giác Liên là tháng 11, khi điều kiện thời tiết mát mẻ và ẩm ướt. Mật độ trồng 62.000 cây/ha giúp tối ưu hóa không gian và nguồn dinh dưỡng. Lượng phân bón thích hợp bao gồm 20 tấn phân hữu cơ hoai mục, 70kg N, 140kg P2O5, và 70kg K2O, giúp cây phát triển mạnh và cho năng suất cao.

3.2. Bảo tồn giống cây

Việc bảo tồn giống cây Bát Giác Liên cần được thực hiện thông qua việc duy trì các vườn giống và nghiên cứu đa dạng di truyền. Các mẫu giống có năng suất và chất lượng cao như M11 cần được nhân rộng và bảo vệ để đảm bảo nguồn dược liệu bền vững. Nghiên cứu cũng đề xuất việc xây dựng các khu bảo tồn tại Sa Pa để bảo vệ loài cây quý hiếm này.

Nghiên cứu đặc điểm nông sinh học và kỹ thuật nhân giống cây Bát Giác Liên (Dysosma Tonkinense) tại Sa Pa, Lào Cai