Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và hiệu quả điều trị hẹp động mạch cảnh ngoài sọ qua phương pháp can thiệp qua da

• Tác giả: Trần Nguyễn Phương Hải
• Người hướng dẫn: Võ Thành Nhân
• Trường học: Viện Nghiên Cứu Khoa Học Y Dược Lâm Sàng 108
• Chuyên ngành: Nội tim mạch
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị hẹp động mạch cảnh đoạn ngoài sọ bằng phương pháp can thiệp qua da
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• MỤC LỤC
• CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. BỆNH LÝ HẸP ĐỘNG MẠCH CẢNH
• 1.1.1. Giải phẫu động mạch cảnh
• 1.1.1.1. Cung động mạch chủ lên
• 1.1.1.2. Hệ thống động mạch cảnh ngoài sọ
• 1.1.1.3. Động mạch cảnh trong
• 1.1.2. Dịch tễ học bệnh động mạch cảnh đoạn ngoài sọ và đột quỵ
• 1.1.3. Yếu tố nguy cơ
• 1.1.4. Diễn tiến tự nhiên
• 1.1.5. Biểu hiện lâm sàng
• 1.2. CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN HẸP ĐỘNG MẠCH CẢNH
• 1.2.1. Phương pháp đánh giá mức độ hẹp động mạch cảnh. Siêu âm Doppler mạch máu
• 1.2.2. Chụp mạch máu bằng cộng hưởng từ
• 1.2.3. Chụp mạch máu bằng chụp cắt lớp điện toán
• 1.2.4. Chụp DSA động mạch cảnh
• 1.3. ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ HẸP ĐỘNG MẠCH CẢNH
• 1.3.1. Điều trị nội khoa
• 1.3.2. Phẫu thuật bóc tách lớp nội mạc động mạch cảnh
• 1.3.3. Đặt stent động mạch cảnh
• 1.4. CÁC NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC LIÊN QUAN ĐẾN NGHIÊN CỨU
• 1.4.1. Các nghiên cứu trong nước
• 1.4.2. Các nghiên cứu ngoài nước
• 1.5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.5.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân
• 1.5.2. Tiêu chuẩn loại trừ
• 1.5.3. Thời gian và địa điểm tiến hành nghiên cứu
• 1.5.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.5.4.1. Thiết kế nghiên cứu
• 1.5.4.2. Các bước tiến hành nghiên cứu
• 1.5.4.3. Kết cục chính của nghiên cứu
• 1.6. CÁC TIÊU CHUẨN SỬ DỤNG TRONG NGHIÊN CỨU
• 1.6.1. Rối loạn lipid máu
• 1.6.2. Bệnh mạch vành
• 1.6.3. Yếu tố nguy cơ cao của phẫu thuật bóc tách lớp nội mạc động mạch cảnh
• 1.6.4. Bảng điểm Rankin
• 1.6.5. Tiêu chuẩn đánh giá mức độ hẹp trên siêu âm
• 1.7. XỬ LÝ SỐ LIỆU
• 1.8. ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU
• 1.9. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 1.9.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG, CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ VÀ TỔN THƯƠNG ĐỘNG MẠCH CẢNH
• 1.9.1.1. Yếu tố nguy cơ tim mạch
• 1.9.1.2. Đặc điểm về hẹp động mạch cảnh đoạn ngoài sọ có triệu chứng và không có triệu chứng của nhóm nghiên cứu
• 1.9.1.3. Đặc điểm về điểm Rankin của nhóm nghiên cứu trước khi can thiệp
• 1.9.1.4. Đặc điểm về tiền sử bệnh lý mạch máu não của nhóm nghiên cứu
• 1.9.1.5. Đặc điểm các bệnh lý đi kèm trong nhóm bệnh nhân nghiên cứu
• 1.9.1.6. Đặc điểm nguy cơ cao của phẫu thuật bóc tách lớp nội mạc động mạch cảnh
• 1.9.1.7. Đặc điểm mức độ hẹp động mạch cảnh trên siêu âm Doppler
• 1.9.1.8. Đặc điểm tổn thương hẹp động mạch cảnh trên chụp DSA. So sánh mức độ hẹp trên siêu âm Doppler và trên chụp DSA ĐM cảnh
• 1.9.2. KẾT QUẢ VÀ TÍNH AN TOÀN CỦA PHƯƠNG PHÁP CAN THIỆP ĐỘNG MẠCH CẢNH QUA DA
• 1.9.2.1. Đặc điểm về thủ thuật đặt stent động mạch cảnh đoạn ngoài sọ
• 1.9.2.2. Kết quả chung của phương pháp đặt stent động mạch cảnh
• 1.9.2.3. Kết quả của thủ thuật đặt stent phân theo nhóm có và không có triệu chứng
• 1.9.2.4. Biến cố sau 1 năm của nhóm điều trị nội khoa so sánh với nhóm đặt stent động mạch cảnh
• 1.9.3. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG, YẾU TỐ NGUY CƠ VÀ TỔN THƯƠNG HẸP ĐỘNG MẠCH CẢNH CỦA NHÓM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU
• 1.9.3.1. Yếu tố nguy cơ tim mạch
• 1.9.3.2. Đặc điểm về hẹp động mạch cảnh có và không có triệu chứng của nhóm nghiên cứu
• 1.9.3.3. Đặc điểm về tiền sử bệnh lý mạch máu não của nhóm nghiên cứu
• 1.9.3.4. Đặc điểm bệnh lý đi kèm trong nhóm bệnh nhân nghiên cứu
• 1.9.3.5. Đặc điểm về tỷ lệ nguy cơ cao của nhóm bệnh nhân nghiên cứu
• 1.9.3.6. Đặc điểm tổn thương hẹp động mạch cảnh trên chụp DSA của nhóm nghiên cứu
• 1.9.3.7. Đặc điểm về mức độ hẹp động mạch cảnh siêu âm doppler mạch máu so với DSA chụp động mạch cảnh
• 1.9.4. KẾT QUẢ VÀ TÍNH AN TOÀN CỦA PHƯƠNG PHÁP CAN THIỆP ĐỘNG MẠCH CẢNH QUA DA
• 1.9.4.1. Đặc điểm về thủ thuật đặt stent động mạch cảnh đoạn ngoài sọ
• 1.9.4.2. Kết quả chung của thủ thuật đặt stent động mạch cảnh
• 1.9.4.3. Kết quả của thủ thuật đặt stent động mạch cảnh phân theo nhóm có và không triệu chứng
• 1.9.4.4. Kết quả sau 1 năm giữa nhóm đặt stent động mạch cảnh và nhóm điều trị nội khoa
• 2. KIẾN NGHỊ - ĐỀ XUẤT
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• 1. Bệnh án minh họa
• 2. Bệnh án nghiên cứu
• 3. Danh sách bệnh nhân

I. Giới thiệu và bối cảnh nghiên cứu

Nghiên cứu tập trung vào hẹp động mạch cảnh ngoài sọ, một nguyên nhân chính gây đột quỵ. Đột quỵ là nguyên nhân tử vong đứng hàng thứ ba tại Hoa Kỳ và gây tàn tật kéo dài. Hẹp động mạch cảnh chiếm 20-30% các trường hợp đột quỵ, đặc biệt ở bệnh nhân có triệu chứng. Nghiên cứu này nhằm khảo sát đặc điểm lâm sàng và kết quả điều trị bằng can thiệp qua da, cụ thể là đặt stent động mạch cảnh. Phương pháp này được so sánh với điều trị nội khoa và phẫu thuật bóc tách lớp nội mạc động mạch cảnh.

1.1. Tầm quan trọng của hẹp động mạch cảnh

Hẹp động mạch cảnh là một bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt khi có triệu chứng như cơn thiếu máu não thoáng qua. Nghiên cứu chỉ ra rằng nguy cơ đột quỵ tăng đáng kể ở bệnh nhân có hẹp động mạch cảnh nặng. Điều trị kịp thời có thể giảm thiểu nguy cơ đột quỵ và cải thiện chất lượng cuộc sống bệnh nhân.

1.2. Phương pháp điều trị hiện tại

Hiện nay, điều trị hẹp động mạch cảnh bao gồm ba phương pháp chính: điều trị nội khoa, phẫu thuật bóc tách lớp nội mạc động mạch cảnh, và can thiệp qua da (đặt stent). Trong đó, can thiệp qua da đã được chứng minh là an toàn và hiệu quả, đặc biệt ở bệnh nhân có nguy cơ phẫu thuật cao.

II. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng

Nghiên cứu khảo sát đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh nhân hẹp động mạch cảnh ngoài sọ. Các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá, và rối loạn lipid máu được phân tích. Nghiên cứu cũng đánh giá mức độ hẹp động mạch cảnh thông qua siêu âm Doppler và chụp DSA.

2.1. Yếu tố nguy cơ tim mạch

Các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, và hút thuốc lá được xác định là nguyên nhân chính dẫn đến hẹp động mạch cảnh. Nghiên cứu chỉ ra rằng những bệnh nhân có nhiều yếu tố nguy cơ có nguy cơ đột quỵ cao hơn.

2.2. Chẩn đoán hẹp động mạch cảnh

Siêu âm Doppler và chụp DSA là hai phương pháp chính để chẩn đoán hẹp động mạch cảnh. Siêu âm Doppler giúp đánh giá mức độ hẹp, trong khi chụp DSA cung cấp hình ảnh chi tiết về vị trí và kích thước tổn thương.

III. Kết quả điều trị bằng can thiệp qua da

Nghiên cứu đánh giá kết quả điều trị của phương pháp can thiệp qua da (đặt stent) ở bệnh nhân hẹp động mạch cảnh ngoài sọ. Kết quả cho thấy tỷ lệ thành công cao và ít biến chứng. Phương pháp này được khuyến cáo cho bệnh nhân có nguy cơ phẫu thuật cao.

3.1. Đặc điểm thủ thuật đặt stent

Thủ thuật đặt stent động mạch cảnh được thực hiện qua da với sự hỗ trợ của các dụng cụ phòng ngừa thuyên tắc. Nghiên cứu chỉ ra rằng thủ thuật này an toàn và hiệu quả, với tỷ lệ biến chứng thấp.

3.2. So sánh với điều trị nội khoa

So sánh giữa điều trị nội khoa và can thiệp qua da cho thấy phương pháp đặt stent giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ và cải thiện chất lượng cuộc sống bệnh nhân. Điều trị nội khoa có hiệu quả thấp hơn, đặc biệt ở bệnh nhân có triệu chứng.

IV. Đánh giá và khuyến nghị

Nghiên cứu kết luận rằng can thiệp qua da là phương pháp điều trị hiệu quả và an toàn cho bệnh nhân hẹp động mạch cảnh ngoài sọ. Phương pháp này nên được áp dụng rộng rãi, đặc biệt ở bệnh nhân có nguy cơ phẫu thuật cao. Nghiên cứu cũng đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo để cải thiện kết quả điều trị.

4.1. Giá trị thực tiễn của nghiên cứu

Nghiên cứu cung cấp bằng chứng khoa học về hiệu quả của can thiệp qua da trong điều trị hẹp động mạch cảnh. Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng trong thực tiễn lâm sàng để giảm thiểu nguy cơ đột quỵ và cải thiện chất lượng cuộc sống bệnh nhân.

4.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo

Cần có thêm các nghiên cứu dài hạn để đánh giá hiệu quả lâu dài của can thiệp qua da. Ngoài ra, nghiên cứu cũng nên tập trung vào việc tối ưu hóa kỹ thuật và giảm thiểu biến chứng trong quá trình điều trị.