Đặc Điểm Hình Thái Cộng Hưởng Từ Hố Sọ Sau và Kết Quả Phẫu Thuật Dị Dạng Chiari Loại I

• Tác giả: Huỳnh Thanh Bình
• Người hướng dẫn: PGS. Huỳnh Lê Phương
• Trường học: Học viện Quân y
• Chuyên ngành: Ngoại khoa
• Đề tài: Đặc Điểm Hình Thái Cộng Hưởng Từ Hố Sọ Sau và Kết Quả Phẫu Thuật Dị Dạng Chiari Loại I
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Nền sọ hố sau và bản lề chẩm cổ
• 1.2. Hố sọ sau
• 1.3. Xoang tĩnh mạch
• 1.4. Thần kinh chi phối màng cứng
• 1.5. Động mạch tiểu não sau dưới
• 1.6. Não thất tư
• 1.7. Đặc điểm sinh lý dịch não tủy
• 1.8. Cơ chế bệnh sinh
• 1.9. Cơ chế hình thành dị dạng Chiari loại I
• 1.10. Cơ chế hình thành rỗng tủy trong Dị dạng Chiari loại I
• 1.11. Chẩn đoán Dị dạng Chiari loại I
• 1.12. Triệu chứng lâm sàng dị dạng Chiari loại I
• 1.13. Hình ảnh học
• 1.14. Điều trị dị dạng Chiari loại I
• 1.15. Điều trị không phẫu thuật
• 1.16. Điều trị phẫu thuật Dị dạng Chiari loại I
• 1.17. Các phương pháp phẫu thuật dị dạng Chiari loại I
• 1.18. Theo dõi sau phẫu thuật
• 1.19. Biến chứng sau phẫu thuật
• 1.20. Đánh giá sau phẫu thuật
• 1.21. Các nghiên cứu trong nước và trên thế giới về DDC loại I
• 1.22. Tình hình nghiên cứu trên thế giới
• 1.23. Tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 2.3. Tiêu chuẩn loại khỏi nghiên cứu
• 2.4. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.6. Thiết kế nghiên cứu
• 2.7. Nội dung nghiên cứu
• 2.8. Xử lý số liệu
• 2.9. Đạo đức nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Một số đặc điểm lâm sàng Dị dạng Chiari loại I ở người trưởng thành
• 3.2. Một số đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu
• 3.3. Một số đặc điểm hình thái học hố sọ sau trên hình ảnh cộng hưởng từ dị dạng Chiari loại I ở người trưởng thành
• 3.4. Mức độ thoát vị hạnh nhân tiểu não
• 3.5. Kích thước hố sọ sau trên hình ảnh cộng hưởng từ dị dạng Chiari loại I ở người trưởng thành
• 3.6. Các tổn thương hay gặp khác trên hình ảnh cộng hưởng từ
• 3.7. Phân bố CSI
• 3.8. Kết quả phẫu thuật điều trị dị dạng Chiari loại I ở người trưởng thành
• 3.9. Phương pháp phẫu thuật dị dạng Chiari loại I
• 3.10. Những yếu tố khó khăn khi phẫu thuật
• 3.11. Các tai biến trong phẫu thuật
• 3.12. Các biến chứng sau phẫu thuật
• 3.13. Kết quả sau phẫu thuật
• 3.14. Các yếu tố liên quan đến kết quả điều trị phẫu thuật
• 3.15. Liên quan giữa nhóm tuổi với điểm SF 12 và CCOS
• 3.16. Liên quan giữa thời gian khởi bệnh với điểm SF12 và CCOS
• 3.17. Liên quan giữa rỗng tủy với điểm SF12 và CCOS
• 3.18. Kết quả theo từng nhóm đánh giá CCOS
• 3.19. Kết quả CCOS của nhóm triệu chứng đau
• 3.20. Kết quả CCOS của nhóm triệu chứng không do đau
• 3.21. Kết quả CCOS của nhóm chức năng
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm lâm sàng dị dạng chiari loại I ở người trưởng thành
• 4.2. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu
• 4.3. Đặc điểm lâm sàng dị dạng chiari loại I ở người trưởng thành
• 4.4. Đặc điểm hình thái học hố sọ sau trên hình ảnh cộng hưởng từ dị dạng chiari loại I ở người trưởng thành
• 4.5. Kết quả phẫu thuật dị dạng chiari loại I ở người trưởng thanh
• 4.6. Chỉ định phẫu thuật
• 4.7. Phẫu thuật dị dạng Chiari loại I ở người trưởng thành
• 4.8. Kết quả điều trị phẫu thuật
• 4.9. Chụp kiểm tra sau phẫu thuật
• 4.10. Yếu tố tiên lượng
• 4.11. Các yếu tố liên quan đến kết quả điều trị phẫu thuật
• 4.12. Thời gian khởi bệnh
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Hình Thái Hố Sọ Sau Chiari I MRI

Dị dạng Chiari loại I (Chiari I) là một bệnh lý phức tạp liên quan đến sự phát triển bất thường của não sau, dẫn đến thoát vị hạnh nhân tiểu não qua lỗ chẩm. Bệnh có thể gây ra nhiều triệu chứng thần kinh, ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Chẩn đoán sớm và điều trị hiệu quả là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Cộng hưởng từ (MRI) hố sọ sau đóng vai trò then chốt trong chẩn đoán và đánh giá mức độ nghiêm trọng của Chiari I. Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích hình thái hố sọ sau trên MRI và đánh giá kết quả phẫu thuật ở bệnh nhân Chiari I. Mục tiêu là cải thiện hiểu biết về bệnh và tối ưu hóa chiến lược điều trị. Theo Ellenbogen và cộng sự, hơn 20 kỹ thuật phẫu thuật đã được mô tả, cho thấy sự phức tạp trong điều trị Chiari I.

1.1. Định Nghĩa và Phân Loại Dị Dạng Chiari Loại I

Chiari I được đặc trưng bởi sự thoát vị của hạnh nhân tiểu não xuống dưới lỗ chẩm ít nhất 5mm, không liên quan đến các khuyết tật ống thần kinh lớn. Bệnh thường biểu hiện trong độ tuổi thanh thiếu niên hoặc trưởng thành. Hans Chiari đã mô tả và phân loại dị dạng này từ năm 1891, và phân loại này vẫn được sử dụng rộng rãi đến ngày nay. Dị dạng Chiari loại I có thể đi kèm với rỗng tủy, gây ra nhiều triệu chứng thần kinh phức tạp.

1.2. Vai Trò Của MRI Trong Chẩn Đoán Dị Dạng Chiari

MRI đánh giá dị dạng Chiari là phương pháp chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, cung cấp thông tin chi tiết về cấu trúc não sau, mức độ thoát vị hạnh nhân, sự hiện diện của rỗng tủy và các bất thường khác. MRI cho phép đánh giá kích thước hố sọ sau, góc clival-canal và các chỉ số quan trọng khác, hỗ trợ chẩn đoán chính xác và lập kế hoạch điều trị. MRI đã giúp hiểu rõ hơn về bệnh lý này, không chỉ đơn thuần là thoát vị hạnh nhân tiểu não mà còn có nhiều bất thường ở hố sọ sau.

II. Thách Thức Trong Điều Trị Dị Dạng Chiari Loại I Rỗng Tủy

Điều trị Chiari I, đặc biệt khi có kèm theo rỗng tủy, vẫn là một thách thức lớn. Có nhiều phương pháp phẫu thuật, bao gồm phẫu thuật giải ép hố sọ sau có hoặc không có tạo hình màng cứng, mở thông rỗng tủy và đặt ống dẫn lưu rỗng tủy. Tuy nhiên, không có phương pháp nào được chứng minh là tối ưu cho tất cả các bệnh nhân. Việc lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, kích thước hố sọ sau và sự hiện diện của rỗng tủy. Những trường hợp có kết hợp rỗng tủy thường có tiên lượng phẫu thuật xấu hơn so với nhóm không rỗng tủy.

2.1. Các Biến Chứng Thường Gặp Sau Phẫu Thuật Chiari I

Phẫu thuật Chiari I có thể đi kèm với nhiều biến chứng, bao gồm rò rỉ dịch não tủy, nhiễm trùng, tụ máu và tổn thương thần kinh. Biến chứng có thể ảnh hưởng đến kết quả phẫu thuật và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Theo dõi sát sao sau phẫu thuật là rất quan trọng để phát hiện và xử trí kịp thời các biến chứng.

2.2. Yếu Tố Tiên Lượng Ảnh Hưởng Đến Kết Quả Phẫu Thuật

Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả phẫu thuật Chiari I, bao gồm tuổi, thời gian mắc bệnh, mức độ thoát vị hạnh nhân, sự hiện diện của rỗng tủy và các bệnh lý đi kèm. Xác định các yếu tố tiên lượng quan trọng có thể giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị tốt nhất cho từng bệnh nhân. Nghiên cứu cần tìm hiểu các yếu tố liên quan đến kết quả điều trị phẫu thuật.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Phân Tích MRI Đánh Giá Sau Phẫu Thuật

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp phân tích hồi cứu dữ liệu lâm sàng và hình ảnh học của bệnh nhân Chiari I đã phẫu thuật. Dữ liệu MRI bao gồm các thông số về hình thái hố sọ sau, mức độ thoát vị hạnh nhân và sự hiện diện của rỗng tủy. Kết quả phẫu thuật được đánh giá dựa trên sự cải thiện triệu chứng lâm sàng và thay đổi trên MRI sau phẫu thuật. Các yếu tố liên quan đến kết quả điều trị phẫu thuật sẽ được phân tích thống kê để xác định các yếu tố tiên lượng quan trọng. Thu thập số liệu, hồ sơ bệnh án nghiên cứu từ bệnh viện Quân y 175.

3.1. Tiêu Chí Lựa Chọn Bệnh Nhân Nghiên Cứu Chiari I

Nghiên cứu bao gồm bệnh nhân trưởng thành được chẩn đoán Chiari I dựa trên tiêu chuẩn hình ảnh học (MRI) và đã trải qua phẫu thuật giải ép hố sọ sau. Tiêu chuẩn loại trừ bao gồm bệnh nhân có các bệnh lý thần kinh khác ảnh hưởng đến triệu chứng lâm sàng hoặc bệnh nhân có dữ liệu lâm sàng và hình ảnh học không đầy đủ.

3.2. Các Thông Số MRI Đánh Giá Hình Thái Hố Sọ Sau

Các thông số MRI được sử dụng để đánh giá hình thái hố sọ sau bao gồm kích thước hố sọ sau (chiều dài, chiều rộng, chiều cao), góc clival-canal, mức độ thoát vị hạnh nhân tiểu não và sự hiện diện của rỗng tủy. Các thông số này được đo đạc và phân tích để xác định mối liên quan với kết quả phẫu thuật.

3.3. Thang Điểm Đánh Giá Kết Quả Phẫu Thuật CCOS SF 12

Sử dụng thang điểm Chicago Chiari Outcome Scale (CCOS) và SF-12 để đánh giá chất lượng cuộc sống và mức độ cải thiện triệu chứng sau phẫu thuật. So sánh các thang điểm này trước và sau phẫu thuật để đánh giá hiệu quả điều trị.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Đặc Điểm Ảnh Hưởng Phẫu Thuật Chiari

Nghiên cứu này thu thập dữ liệu từ một nhóm bệnh nhân trưởng thành được chẩn đoán Chiari I. Kết quả cho thấy một số đặc điểm chung về lâm sàng và hình ảnh học, bao gồm đau đầu Chiari, chóng mặt, yếu cơ và rỗng tủy. Phẫu thuật giải ép hố sọ sau đã cải thiện đáng kể các triệu chứng và giảm kích thước rỗng tủy ở một số bệnh nhân. Tuy nhiên, kết quả phẫu thuật khác nhau giữa các bệnh nhân, phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

4.1. Tỷ Lệ Rỗng Tủy Kèm Theo Dị Dạng Chiari Loại I

Một tỷ lệ đáng kể bệnh nhân Chiari I có kèm theo rỗng tủy. Sự hiện diện của rỗng tủy có liên quan đến các triệu chứng lâm sàng nghiêm trọng hơn và kết quả phẫu thuật kém hơn. Vì vậy, cần theo dõi chặt chẽ tình trạng rỗng tủy ở bệnh nhân Chiari I.

4.2. Mối Liên Quan Giữa Kích Thước Hố Sọ Sau Triệu Chứng

Kích thước hố sọ sau có thể ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Bệnh nhân có kích thước hố sọ sau nhỏ hơn có xu hướng có các triệu chứng nghiêm trọng hơn. Nghiên cứu cần làm rõ mối liên quan giữa kích thước hố sọ sau và kết quả phẫu thuật.

V. Đánh Giá Kết Quả Phẫu Thuật Dị Dạng Chiari Loại I Qua MRI

Sau phẫu thuật, MRI đánh giá dị dạng Chiari cho thấy sự cải thiện về hình thái hố sọ sau, giảm mức độ thoát vị hạnh nhân tiểu não và giảm kích thước rỗng tủy ở một số bệnh nhân. Tuy nhiên, không phải tất cả bệnh nhân đều có sự cải thiện đáng kể trên MRI. Cần tiếp tục theo dõi và đánh giá lâu dài để xác định hiệu quả bền vững của phẫu thuật. Chụp kiểm tra sau phẫu thuật để đánh giá.

5.1. Cải Thiện Triệu Chứng Đau Đầu Sau Phẫu Thuật Chiari I

Một trong những mục tiêu chính của phẫu thuật Chiari I là giảm đau đầu Chiari. Nghiên cứu đánh giá mức độ cải thiện triệu chứng đau đầu sau phẫu thuật và xác định các yếu tố liên quan đến sự cải thiện này. Triệu chứng đau đầu giảm đáng kể sau phẫu thuật giải ép hố sau.

5.2. Chất Lượng Cuộc Sống Sau Phẫu Thuật Chiari Loại I

Đánh giá chất lượng cuộc sống sau phẫu thuật Chiari bằng các công cụ đo lường chuẩn hóa, như SF-12, để đánh giá ảnh hưởng của phẫu thuật đến các khía cạnh khác nhau của cuộc sống, bao gồm thể chất, tinh thần và xã hội.

VI. Kết Luận Tương Lai Nghiên Cứu Ứng Dụng Điều Trị Chiari

Nghiên cứu này cung cấp thêm thông tin về hình thái hố sọ sau và kết quả phẫu thuật ở bệnh nhân Chiari I. Kết quả nghiên cứu có thể giúp cải thiện chẩn đoán, lập kế hoạch điều trị và tiên lượng kết quả phẫu thuật. Cần có thêm các nghiên cứu quy mô lớn hơn để xác nhận kết quả và phát triển các phương pháp điều trị mới hiệu quả hơn cho Chiari I. Việc nghiên cứu chuyên sâu về các chỉ số hố sọ sau.

6.1. Nghiên Cứu Sâu Hơn Về Liên Quan Hình Thái Hố Sọ Tiên Lượng

Cần có thêm các nghiên cứu để làm rõ mối liên quan giữa hình thái hố sọ sau, mức độ thoát vị hạnh nhân tiểu não, rỗng tủy và kết quả phẫu thuật. Các nghiên cứu này có thể giúp xác định các yếu tố tiên lượng quan trọng và phát triển các mô hình dự đoán kết quả phẫu thuật.

6.2. Phát Triển Các Phương Pháp Điều Trị Chiari Ít Xâm Lấn

Nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc phát triển các phương pháp điều trị Chiari I ít xâm lấn hơn, chẳng hạn như phẫu thuật nội soi hoặc các phương pháp điều trị bằng thuốc. Các phương pháp này có thể giảm thiểu nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.