I. Giới thiệu về UTBM TBG và HBsAg dương tính
Ung thư biểu mô tế bào gan (UTBM TBG) là một trong những bệnh lý ác tính phổ biến nhất trên toàn cầu, đứng thứ 6 trong các loại ung thư thường gặp. Năm 2018, ước tính có 841.000 ca mắc mới và 782.000 ca tử vong do UTBM TBG. Nhiễm virus viêm gan B (HBV) mạn tính là nguyên nhân chính gây bệnh, đặc biệt ở các quốc gia có tỷ lệ nhiễm HBV cao như Việt Nam. HBsAg dương tính là dấu hiệu quan trọng trong chẩn đoán nhiễm HBV. Nghiên cứu về đa hình gen như TNFα308 GA và TGFβ1509 CT giúp phân tầng nguy cơ, cải thiện chẩn đoán sớm và điều trị bệnh.
1.1. Tầm quan trọng của đa hình gen trong UTBM TBG
Đa hình gen (SNP) đóng vai trò quan trọng trong đáp ứng miễn dịch của cơ thể khi nhiễm HBV. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng TNFα308 GA và TGFβ1509 CT ảnh hưởng đến quá trình viêm gan mạn, xơ gan và phát triển UTBM TBG. Ví dụ, alen A của TNFα308 GA liên quan đến tăng sản xuất TNF-α, làm tăng nguy cơ UTBM TBG. Tương tự, alen T của TGFβ1509 CT cũng liên quan đến tăng nguy cơ bệnh. Những phát hiện này giúp xác định các đối tượng nguy cơ cao, hỗ trợ chẩn đoán sớm và điều trị hiệu quả.
II. Vai trò của gen TNFα và gen TGFβ trong UTBM TBG
Gen TNFα nằm trên nhiễm sắc thể số 6 (6p21) và gen TGFβ nằm trên nhiễm sắc thể số 19 (19q13.3). Cả hai gen này đều có các điểm đa hình gen quan trọng như TNFα308 GA và TGFβ1509 CT. Các cytokine do hai gen này mã hóa, TNF-α và TGF-β, đóng vai trò kiểm soát quá trình tăng trưởng, biệt hóa tế bào và đáp ứng miễn dịch. Trong môi trường viêm, chúng tương tác với nhau, thúc đẩy quá trình hình thành và tiến triển của UTBM TBG.
2.1. Ảnh hưởng của TNFα308 GA và TGFβ1509 CT đến tiến triển bệnh
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng TNFα308 GA và TGFβ1509 CT ảnh hưởng đến nồng độ cytokine trong huyết tương, từ đó tác động đến tiến triển của viêm gan mạn, xơ gan và UTBM TBG. Alen A của TNFα308 GA liên quan đến tăng sản xuất TNF-α, trong khi alen T của TGFβ1509 CT liên quan đến tăng nồng độ TGF-β. Những thay đổi này làm tăng nguy cơ phát triển UTBM TBG ở bệnh nhân có HBsAg dương tính.
III. Mối liên quan giữa UTBM TBG và HBsAg dương tính
Nhiễm HBV là yếu tố nguy cơ chính gây UTBM TBG, đặc biệt ở các quốc gia có tỷ lệ nhiễm cao như Việt Nam. HBsAg dương tính là dấu hiệu quan trọng trong chẩn đoán nhiễm HBV mạn tính. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những bệnh nhân có HBsAg dương tính có nguy cơ cao phát triển UTBM TBG, đặc biệt khi kết hợp với các yếu tố như nồng độ HBV DNA cao và genotype C của HBV.
3.1. Cơ chế bệnh sinh của UTBM TBG ở bệnh nhân HBsAg dương tính
HBV gây UTBM TBG thông qua cả cơ chế trực tiếp và gián tiếp. Cơ chế trực tiếp liên quan đến sự tích hợp của HBV vào bộ gen người, gây mất ổn định nhiễm sắc thể. Cơ chế gián tiếp liên quan đến tổn thương gan kéo dài, tăng tái tạo tế bào gan và tích lũy đột biến. Các cytokine như TNF-α và TGF-β đóng vai trò quan trọng trong quá trình này, đặc biệt khi có sự hiện diện của các đa hình gen như TNFα308 GA và TGFβ1509 CT.
IV. Giá trị thực tiễn của nghiên cứu đa hình gen trong UTBM TBG
Nghiên cứu về đa hình gen như TNFα308 GA và TGFβ1509 CT ở bệnh nhân UTBM TBG có HBsAg dương tính mang lại nhiều giá trị thực tiễn. Nó giúp xác định các đối tượng nguy cơ cao, hỗ trợ chẩn đoán sớm và điều trị hiệu quả. Đồng thời, nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học để phát triển các liệu pháp điều trị nhắm mục tiêu, cải thiện tiên lượng bệnh.
4.1. Ứng dụng trong chẩn đoán và điều trị UTBM TBG
Việc xác định các đa hình gen như TNFα308 GA và TGFβ1509 CT giúp phân tầng nguy cơ bệnh, đặc biệt ở bệnh nhân có HBsAg dương tính. Điều này hỗ trợ chẩn đoán sớm và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Ngoài ra, nghiên cứu này cung cấp cơ sở để phát triển các liệu pháp nhắm mục tiêu vào các cytokine như TNF-α và TGF-β, giúp cải thiện hiệu quả điều trị và tiên lượng bệnh.
