I. Tổng quan về cây cảnh
Cây cảnh là những cây có hoa đẹp hoặc có hình dáng, màu sắc hấp dẫn, được trồng để trang trí và làm đẹp không gian sống. Cây cảnh không chỉ mang lại giá trị thẩm mỹ mà còn có ý nghĩa tinh thần, tình cảm sâu sắc. Theo nghiên cứu, cây cảnh có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau như công dụng, đặc điểm hình thái, và cách trưng bày. Việc phân loại cây cảnh giúp người tiêu dùng dễ dàng lựa chọn loại cây phù hợp với nhu cầu và sở thích của mình. Cây cảnh có thể được chia thành các nhóm như cây leo, cây hàng rào, cây làm cảnh bằng hoa, và cây làm cảnh bằng lá. Đặc biệt, cây cảnh còn có thể được sử dụng trong các không gian nội thất, tạo nên sự hài hòa và gần gũi với thiên nhiên. Việc trồng cây cảnh không chỉ mang lại lợi ích về mặt thẩm mỹ mà còn có thể tạo ra nguồn thu nhập cho người trồng. Theo Nguyễn Xuân Linh (1998), lợi nhuận từ nghề trồng cây cảnh có thể đạt tới 90 triệu đồng/ha/năm, cao hơn nhiều so với các loại cây trồng khác.
1.1 Khái niệm cây cảnh
Cây cảnh được định nghĩa là những cây có hoa, lá, hoặc hình dáng đặc biệt, được trồng để trang trí và làm đẹp không gian sống. Chúng có thể được trồng trong nhà, sân vườn, hoặc các không gian công cộng. Cây cảnh không chỉ mang lại giá trị thẩm mỹ mà còn có ý nghĩa văn hóa và tâm linh trong nhiều nền văn hóa. Việc trồng cây cảnh đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của con người, từ việc tạo không gian sống xanh đến việc thể hiện tình cảm và phong cách sống của mỗi người. Cây cảnh còn có thể được sử dụng trong các dịp lễ hội, mang lại không khí vui tươi và ấm áp cho không gian sống.
1.2 Phân loại cây cảnh
Cây cảnh có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau. Một trong những cách phân loại phổ biến là dựa vào công dụng của cây. Các nhóm cây cảnh bao gồm cây leo, cây hàng rào, cây làm cảnh bằng hoa, và cây làm cảnh bằng lá. Ngoài ra, cây cảnh cũng có thể được phân loại theo đặc điểm hình thái như cây thân gỗ, cây thân cỏ, và cây dây leo. Việc phân loại cây cảnh giúp người tiêu dùng dễ dàng lựa chọn loại cây phù hợp với nhu cầu và sở thích của mình. Đặc biệt, cây cảnh còn có thể được sử dụng trong các không gian nội thất, tạo nên sự hài hòa và gần gũi với thiên nhiên.
II. Tổng quan về sản xuất và tiêu thụ cây cảnh ở Việt Nam
Việt Nam có khí hậu đa dạng, thuận lợi cho việc trồng nhiều loại cây cảnh khác nhau. Theo Viện nghiên cứu rau quả, diện tích trồng cây cảnh trên cả nước trong năm 2004 là 9.000 ha. Việt Nam đã hình thành 3 vùng trồng hoa lớn, trong đó có vùng hoa đồng bằng sông Hồng, vùng hoa Đà Lạt, và vùng hoa đồng bằng sông Cửu Long. Làng hoa Sa Đéc là một trong những vùng trồng cây cảnh lớn của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, với diện tích năm 2013 ước đạt 355ha và giá trị sản xuất ước đạt 131 tỷ đồng/năm. Tuy nhiên, thị trường tiêu thụ cây cảnh chủ yếu là trong nước, với một số lượng nhỏ được xuất khẩu sang các nước như Đài Loan, Trung Quốc. Mặc dù nhu cầu của thị trường cây cảnh thế giới rất lớn, nhưng giá trị xuất khẩu cây cảnh của Việt Nam chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ, chưa phát huy hết tiềm năng của ngành sản xuất cây cảnh trong nước.
2.1 Tình hình sản xuất cây cảnh ở Sa Đéc
Thành phố Sa Đéc được xem là cái nôi của cây cảnh vùng đồng bằng sông Cửu Long. Trước năm 1975, làng hoa Sa Đéc chỉ có vài chục hộ trồng cây cảnh. Sau ngày 8 miền Nam hoàn toàn giải phóng, diện tích và giá trị cây cảnh ở Sa Đéc không ngừng gia tăng. Năm 2013, diện tích sản xuất cây cảnh tại Sa Đéc khoảng 355ha, giá trị sản xuất ước đạt 131 tỷ đồng/năm. Cây cảnh ở Sa Đéc được chia thành 4 nhóm căn cứ vào thời gian gieo trồng và mục đích sử dụng, gồm hoa tết, kiểng nội thất, kiểng công trình, và kiểng cổ - bonsai.
2.2 Thuận lợi và khó khăn của sản xuất cây cảnh ở Sa Đéc
Sản xuất cây cảnh ở Sa Đéc có nhiều điều kiện thuận lợi như điều kiện tự nhiên ít bị tác động bởi triều cường và xâm nhập mặn. Người dân trồng cây cảnh có kinh nghiệm lâu đời, chủng loại cây cảnh phong phú thường xuyên được bổ sung các giống nhập nội. Tuy nhiên, sản xuất cây cảnh ở Sa Đéc vẫn gặp nhiều khó khăn như công nghệ sản xuất còn lạc hậu, thị trường tiêu thụ không ổn định, và chịu nhiều rủi ro từ điều kiện thời tiết và dịch bệnh.
III. Nghiên cứu cây cảnh tại Phường Tân Qui Đông
Phường Tân Qui Đông, thành phố Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp, là một trong những khu vực nổi bật trong sản xuất cây cảnh. Nghiên cứu này nhằm xác định thành phần loài cây cảnh được sản xuất và tiêu thụ tại đây. Kết quả nghiên cứu cho thấy có sự đa dạng về loài cây cảnh, với nhiều loại cây cảnh nổi tiếng được trồng. Việc định danh các loài cây cảnh không chỉ giúp bảo tồn các loài cây truyền thống mà còn hỗ trợ các cơ quan quản lý trong việc xây dựng kế hoạch phát triển cây cảnh tại địa phương. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc phát triển cây cảnh tại Tân Qui Đông có thể góp phần vào việc xây dựng thương hiệu “Thành phố hoa Sa Đéc”.
3.1 Thành phần loài cây cảnh tại Tân Qui Đông
Nghiên cứu đã xác định được 217 loài cây cảnh khác nhau tại phường Tân Qui Đông. Các loài cây cảnh này không chỉ đa dạng về hình thái mà còn phong phú về nguồn gốc và xuất xứ. Việc định danh các loài cây cảnh là rất cần thiết để thể hiện tính đa dạng thật sự của thị trường cây cảnh tại địa phương. Điều này cũng giúp người tiêu dùng có thể lựa chọn được những loại cây cảnh phù hợp với nhu cầu và sở thích của mình.
3.2 Hiện trạng sản xuất và tiêu thụ cây cảnh
Hiện trạng sản xuất và tiêu thụ cây cảnh tại phường Tân Qui Đông cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của ngành cây cảnh. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua để nâng cao giá trị sản xuất và tiêu thụ cây cảnh. Việc khảo sát hiện trạng sản xuất và tiêu thụ cây cảnh sẽ cung cấp thông tin quý giá cho các cơ quan quản lý trong việc định hướng phát triển thị trường cây cảnh tại Tân Qui Đông.
