Nghiên Cứu Biến Đổi Khí Hậu và Tác Động Đến Rừng Đặc Dạng Copia

• Người hướng dẫn: PGS. Trần Ngọc Hải
• Trường học: Trường Đại Học Lâm Nghiệp
• Chuyên ngành: Khoa Học Môi Trường
• Đề tài: Nghiên Cứu Biến Đổi Khí Hậu và Ảnh Hưởng Đến Rừng Đặc Dạng Copia
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Sơn La

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Trên thế giới
• 1.2. Biến đổi khí hậu
• 1.3. Vật liệu cháy
• 1.4. Mục tiêu, nội dung, phương pháp và địa điểm
• 1.4.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.4.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4.3. Nội dung nghiên cứu
• 1.4.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.4.5. Kế thừa các tài liệu có liên quan
• 1.4.6. Phương pháp phỏng vấn
• 1.4.7. Điều tra tuyến
• 1.5. Điều kiện tự nhiên khu vực nghiên cứu
• 1.5.1. Điều kiện tự nhiên của khu RĐD Copia
• 1.5.2. Lịch sử hình thành và phân khu chức năng
• 1.5.3. Thổ nhưỡng
• 1.5.4. Khí hậu, thổ văn
• 1.5.5. Đặc điểm kinh tế - xã hội khu RĐD Copia
• 1.5.6. Dân số, dân tác và lao động
• 1.5.7. Hiện trạng sản xuất nông, lâm nghiệp
• 1.6. Đánh giá chung
• 1.6.1. Hiện trạng rừng và rừng đặc dạng Copia
• 1.6.2. Đặc điểm cấu trúc tầng thứ theo đai cao
• 1.6.3. Phân bố thực vật rừng theo đai cao so với mực nước biển tại khu rừng đặc dạng Copia
• 1.6.4. Phân bố thảm thực vật theo đai cao
• 1.6.5. Tuyến đi điều tra thực địa trong quá trình thực hiện đề tài
• 1.6.6. Đặc điểm cấu trúc rừng núi bị ảnh hưởng của khí hậu cực đoan
• 1.6.7. Ảnh hưởng của thời tiết cực đoan đến tài nguyên thực vật rừng
• 1.6.8. Đánh giá khả năng cháy rừng ở khu rừng đặc dạng Copia sau tác động của thời tiết cực đoan
• 1.6.9. Đánh giá khả năng phục hồi rừng sau khi chịu ảnh hưởng bởi thời tiết cực đoan
• 1.6.9.1. Khái niệm phục hồi rừng
• 1.6.9.2. Cơ sở lý luận về tái sinh phục hồi rừng
• 1.6.9.3. Nghiên cứu về tái sinh rừng
• 1.6.9.4. Những nhân tố ảnh hưởng tới khả năng tái sinh của rừng sau thời tiết cực đoan
• 2. KẾT LUẬN, TÀN TẠI VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Nghiên Cứu Biến Đổi Khí Hậu Rừng Copia

Rừng có vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu, hấp thụ CO2 và duy trì đa dạng sinh học. Rừng đặc dụng Copia, với hệ sinh thái rừng phong phú, đang đối mặt với những thách thức to lớn từ biến đổi khí hậu. Nghiên cứu này tập trung vào đánh giá tác động của thời tiết cực đoan (như rét đậm, băng tuyết) lên tài nguyên thực vật rừng tại đây, từ đó đề xuất các giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu và bảo tồn rừng. Theo báo cáo điều tra ĐDSH, rừng Copia có 492 loài thực vật, 338 chi, 121 họ, trong đó có 20 loài nằm trong Sách Đỏ Việt Nam và IUCN. Vì vậy việc nghiên cứu sự ảnh hưởng của biến đổi khí hậu lên đa dạng sinh học ở đây là vô cùng quan trọng. Nhiệt độ giảm sâu và băng tuyết đã gây ra những thiệt hại nặng nề cho quần thể thực vật, ảnh hưởng đến hệ sinh thái rừng và đa dạng sinh học.

1.1. Tầm quan trọng của rừng đặc dụng Copia trong bảo tồn

Rừng đặc dụng Copia không chỉ là nguồn cung cấp lâm sản mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học, điều hòa nguồn nước, và phòng chống thiên tai. Việc bảo vệ rừng Copia góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu ứng phó biến đổi khí hậu và phát triển bền vững của địa phương. Theo tiến Sĩ Lê Trần Chấn, hệ thực vật Copia có 492 loài, 338 chi, 121 họ, thuộc 5 ngành thực vật bậc cao có mạch. Bên cạnh đó có 20 loài được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam (2007), Danh lục sách đỏ IUCN (2011) và Nghị định 32/2006/NĐ-CP của Chính phủ.

1.2. Biến đổi khí hậu và các mối đe dọa tiềm tàng đến hệ sinh thái

Biến đổi khí hậu mang đến những mối đe dọa tiềm tàng cho hệ sinh thái rừng, bao gồm sự thay đổi về nhiệt độ, lượng mưa, và tần suất các hiện tượng thời tiết cực đoan. Những thay đổi này có thể dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học, tăng nguy cơ cháy rừng, và làm giảm khả năng phục hồi của rừng sau các tác động bên ngoài. Theo IPCC (2013), sự ấm lên của khí hậu toàn cầu là rõ ràng và từ những năm 1950 có nhiều thay đổi chưa từng có trong nhiều thập kỷ hoặc thiên niên kỷ trước đó. Vì vậy sự biến đổi khí hậu tác động rất lớn đến hệ sinh thái, đặc biệt là hệ sinh thái rừng.

II. Ảnh Hưởng Biến Đổi Khí Hậu Thách Thức Cho Rừng Copia

Biến đổi khí hậu đang gây ra những ảnh hưởng biến đổi khí hậu đáng kể đến rừng đặc dụng Copia. Tình trạng thời tiết cực đoan, đặc biệt là rét đậm và băng tuyết, đã làm suy yếu hệ sinh thái rừng, gây ra những thiệt hại nặng nề cho tài nguyên thực vật rừng. Những tác động này không chỉ ảnh hưởng đến đa dạng sinh học mà còn đe dọa đến sinh kế của cộng đồng địa phương phụ thuộc vào rừng. Ví dụ, từ cuối năm 2015 đến đầu năm 2016, rừng đặc dụng Copia đã phải hứng chịu hiện tượng thời tiết cực đoan bất thường, mưa rét, nhiệt độ xuống dưới 0 độ C, băng tuyết hình thành với cường độ cao, thời gian kéo dài, khối lượng lớn làm thiệt hại nặng nề đến quần thể thực vật rừng, đặc biệt làm gẫy đổ các loài cây lá rụng, nhiều cây bị bật gốc, gẫy cành ngọn, giảm đá tàn che của tán cây, làm thay đổi hoàn cảnh rừng, hệ sinh thái rừng biến động đáng kể.

2.1. Tác động của nhiệt độ giảm sâu và băng tuyết tới thực vật rừng

Nhiệt độ giảm sâu và băng tuyết có thể gây ra tình trạng chết cóng, gãy đổ cành cây, và ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng và phát triển của thực vật rừng. Các loài cây non và cây yếu thường dễ bị tổn thương hơn trước các tác động này. Theo thống kê, từ cuối năm 2015 đến đầu năm 2016 trên địa bàn rừng đặc dụng Copia, hiện tượng thời tiết cực đoan bất thường, mưa rét, nhiệt độ xuống dưới 0 độ C, băng tuyết hình thành với cường độ cao, thời gian kéo dài, khối lượng lớn làm thiệt hại nặng nề đến quần thể thực vật rừng.

2.2. Nguy cơ cháy rừng gia tăng do biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu có thể làm tăng nguy cơ cháy rừng do làm khô hạn tài nguyên thực vật rừng, tạo điều kiện thuận lợi cho lửa lan rộng. Các đám cháy rừng không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến đa dạng sinh học và khả năng hấp thụ CO2 của rừng. Theo Bế Minh Châu (2002) thành phần của VLC bào gồm thảm khô, thảm mục, than bùn cây có dầu, cỏ và cây bụi còn tươi, cây tái sinh, cành đổ, cây gẫy, và cành ngọn, và gốc chặt sau khai thác, cành lá và thân cây gỗ còn tươi; như vậy thành phần VLC là toàn bộ vật chất hữu cơ có trên bề mặt đất rừng sẽ tham gia vào quá trình cháy.

2.3. Ảnh hưởng đến đa dạng sinh học và hệ sinh thái rừng Copia

Các tác động của biến đổi khí hậu có thể dẫn đến sự thay đổi về thành phần loài, cấu trúc rừng, và các chức năng sinh thái của hệ sinh thái rừng Copia. Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến sự phân bố của các loài động, thực vật, và làm suy giảm khả năng cung cấp các dịch vụ sinh thái của rừng. Theo Van Urk and Misdorp (1996) và Pilgrim (2007), nếu nhiệt độ tăng 20C, mực nước biển dâng 1m, có thể làm mất 12,2% diện tích đất, là nơi cư trú của 23% dân số (khoảng 17 triệu người).

III. Nghiên Cứu Khoa Học Đánh Giá Tác Động Tại Rừng Copia

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp điều tra tuyến, phỏng vấn, và phân tích tài liệu để đánh giá tác động của biến đổi khí hậu lên rừng đặc dụng Copia. Dữ liệu được thu thập từ các trạm khí tượng thủy văn, các cuộc khảo sát thực địa, và các nguồn thông tin thứ cấp. Kết quả nghiên cứu cung cấp những bằng chứng khoa học về những thay đổi đang diễn ra trong hệ sinh thái rừng, giúp các nhà quản lý và hoạch định chính sách đưa ra các quyết định phù hợp. Theo kế thừa các tài liệu có liên quan, phương pháp phỏng vấn, điều tra tuyến là những phương pháp khoa học nhất để đánh giá tác động.

3.1. Phương pháp điều tra tuyến để đánh giá tình trạng thực vật rừng

Phương pháp điều tra tuyến được sử dụng để thu thập dữ liệu về thành phần loài, mật độ cây, độ tàn che, và các chỉ số sinh thái khác của thực vật rừng. Các tuyến điều tra được thiết kế để đại diện cho các kiểu rừng khác nhau trong rừng đặc dụng Copia.

3.2. Phỏng vấn cộng đồng địa phương về tác động và kinh nghiệm

Phỏng vấn cộng đồng địa phương giúp thu thập thông tin về những thay đổi mà người dân quan sát được trong hệ sinh thái rừng, cũng như những kinh nghiệm và kiến thức bản địa của họ về ứng phó biến đổi khí hậu và bảo tồn rừng.

3.3. Phân tích dữ liệu khí hậu và so sánh với tình trạng rừng Copia

Phân tích dữ liệu khí hậu giúp xác định những xu hướng thay đổi về nhiệt độ, lượng mưa, và các yếu tố khí hậu khác, từ đó đánh giá mối liên hệ giữa biến đổi khí hậu và tình trạng của rừng đặc dụng Copia.

IV. Giải Pháp Ứng Phó Bảo Vệ Rừng Copia Trước BĐKH

Để bảo vệ rừng đặc dụng Copia trước những tác động của biến đổi khí hậu, cần triển khai một loạt các giải pháp đồng bộ, bao gồm tăng cường khả năng phục hồi của rừng, giảm thiểu nguy cơ cháy rừng, và nâng cao nhận thức cộng đồng. Các giải pháp này cần được thực hiện dựa trên cơ sở khoa học và có sự tham gia của tất cả các bên liên quan. Bế Minh Châu (2002) cho rằng thành phần của VLC bào gồm thảm khô, thảm mục, than bùn cây có dầu, cỏ và cây bụi còn tươi, cây tái sinh, cành đổ, cây gẫy, và cành ngọn, và gốc chặt sau khai thác, cành lá và thân cây gỗ còn tươi; như vậy thành phần VLC là toàn bộ vật chất hữu cơ có trên bề mặt đất rừng sẽ tham gia vào quá trình cháy.

4.1. Phục hồi rừng và tăng cường khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu

Phục hồi rừng thông qua các hoạt động trồng rừng, chăm sóc rừng, và bảo vệ rừng tự nhiên. Lựa chọn các loài cây bản địa có khả năng thích ứng tốt với biến đổi khí hậu. Cần có các biện pháp phục hồi rừng để đảm bảo sự đa dạng cũng như nâng cao khả năng chống chịu.

4.2. Kiểm soát cháy rừng và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu

Tăng cường công tác phòng cháy, chữa cháy rừng, bao gồm xây dựng hệ thống cảnh báo sớm, tuần tra, và trang bị phương tiện chữa cháy hiện đại. Nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng chống cháy rừng và thực hiện các biện pháp giảm thiểu nguy cơ cháy rừng. Theo Kulatxki, cường độ cháy rừng phụ thuộc vào tình trạng và số lượng vật liệu cháy trong khu rừng đó. Vì vậy việc kiểm soát vật liệu cháy là hết sức quan trọng.

4.3. Nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo tồn và ứng phó biến đổi khí hậu

Tổ chức các hoạt động giáo dục, truyền thông, và nâng cao nhận thức cộng đồng về biến đổi khí hậu, bảo tồn rừng, và các giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng địa phương vào các hoạt động bảo tồn rừng và phát triển sinh kế bền vững. Đặc biệt, đối với rừng đặc dụng Copia, nâng cao nhận thức của cộng đồng về bảo tồn rừng rất quan trọng.

V. Chính Sách Quản Lý Rừng Copia Trong Bối Cảnh BĐKH

Chính sách bảo vệ rừng và quản lý rừng bền vững cần được điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh biến đổi khí hậu. Các chính sách cần tập trung vào việc bảo tồn đa dạng sinh học, tăng cường khả năng phục hồi của rừng, và khuyến khích sử dụng lâm sản bền vững. Sự tham gia của cộng đồng địa phương trong quá trình xây dựng và thực thi chính sách là rất quan trọng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, và cộng đồng địa phương để đảm bảo hiệu quả của các chính sách.

5.1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ rừng và ứng phó biến đổi khí hậu

Rà soát, sửa đổi, và bổ sung các quy định pháp luật về bảo vệ rừng, quản lý rừng bền vững, và ứng phó biến đổi khí hậu. Xây dựng các cơ chế khuyến khích và hỗ trợ các hoạt động bảo tồn rừng và phát triển sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương. Đảm bảo sự minh bạch, công bằng, và hiệu quả trong quá trình thực thi pháp luật.

5.2. Tăng cường năng lực cho các cơ quan quản lý rừng và cộng đồng

Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý rừng và cộng đồng địa phương về biến đổi khí hậu, bảo tồn rừng, và các kỹ thuật quản lý rừng bền vững. Trang bị các phương tiện, thiết bị cần thiết cho công tác quản lý và bảo vệ rừng.

5.3. Hợp tác quốc tế và chia sẻ kinh nghiệm về ứng phó biến đổi khí hậu

Tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế, các quốc gia khác, và các chuyên gia về biến đổi khí hậu và quản lý rừng bền vững. Chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi các bài học thành công, và tiếp nhận các nguồn hỗ trợ kỹ thuật và tài chính từ bên ngoài.

VI. Tương Lai Rừng Copia Hướng Đến Phát Triển Bền Vững

Tương lai của rừng đặc dụng Copia phụ thuộc vào những nỗ lực ứng phó biến đổi khí hậu và bảo tồn rừng được thực hiện ngay từ bây giờ. Bằng cách triển khai các giải pháp đồng bộ, dựa trên cơ sở khoa học, và có sự tham gia của tất cả các bên liên quan, chúng ta có thể đảm bảo rằng rừng Copia sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ đa dạng sinh học, điều hòa khí hậu, và mang lại lợi ích cho cộng đồng địa phương. Theo Nhóm công tác BĐKH (2011), BĐKH ở vùng miền núi phía bắc có nhiều biểu hiện khác với khu vực Trung bá, Tây Nguyên và Tây Nam bá, do là vùng có thu nhập thấp nên tỷ lệ thiệt hại do những hiện tượng thời tiết khí hậu cực đoan cao hơn các vùng khác.

6.1. Đầu tư vào nghiên cứu khoa học về biến đổi khí hậu và hệ sinh thái rừng

Tăng cường đầu tư vào các nghiên cứu khoa học về tác động của biến đổi khí hậu lên hệ sinh thái rừng Copia, cũng như các giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu hiệu quả. Khuyến khích sự hợp tác giữa các nhà khoa học, các nhà quản lý, và cộng đồng địa phương trong quá trình nghiên cứu.

6.2. Xây dựng hệ thống giám sát và đánh giá tác động của biến đổi khí hậu

Thiết lập một hệ thống giám sát và đánh giá thường xuyên tác động của biến đổi khí hậu lên rừng Copia, bao gồm các chỉ số về thành phần loài, cấu trúc rừng, độ che phủ, và các chức năng sinh thái. Sử dụng kết quả giám sát và đánh giá để điều chỉnh các chính sách và giải pháp bảo tồn rừng.

6.3. Phát triển du lịch sinh thái bền vững để tạo nguồn thu cho bảo tồn

Khuyến khích phát triển du lịch sinh thái bền vững tại rừng Copia để tạo nguồn thu cho các hoạt động bảo tồn rừng và cải thiện sinh kế cho cộng đồng địa phương. Đảm bảo rằng các hoạt động du lịch không gây tác động tiêu cực đến hệ sinh thái rừng và đa dạng sinh học.

Tổng quan nghiên cứu

Khu rừng đặc dụng Copia, thuộc huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La, có diện tích tự nhiên khoảng 11.365 ha, trong đó diện tích rừng chiếm gần 40%. Đây là khu vực có đa dạng sinh học cao với 492 loài thực vật bậc cao, trong đó có 20 loài được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam và IUCN. Tuy nhiên, từ cuối năm 2015 đến đầu năm 2016, khu vực này đã chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của các hiện tượng thời tiết cực đoan như băng tuyết kéo dài, nhiệt độ xuống dưới 0°C, gây thiệt hại nặng nề cho tài nguyên thực vật rừng. Các tác động này làm gãy đổ cây, giảm độ che phủ tán rừng, tăng nguy cơ cháy rừng và ảnh hưởng đến khả năng tái sinh của rừng.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá tác động của các hiện tượng thời tiết cực đoan, đặc biệt là băng tuyết, đến tài nguyên thực vật rừng tại khu rừng đặc dụng Copia, đồng thời đề xuất các giải pháp giảm thiểu tác hại nhằm bảo vệ và phát triển bền vững hệ sinh thái rừng. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các xã Co Mỵ, Long Hẹ và Chiềng Bôm trong giai đoạn 2015-2018. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý, bảo tồn đa dạng sinh học và phòng chống cháy rừng trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về biến đổi khí hậu và tác động của thời tiết cực đoan đến hệ sinh thái rừng. Lý thuyết biến đổi khí hậu của IPCC (2013) nhấn mạnh sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu và tần suất các hiện tượng thời tiết cực đoan như băng tuyết, hạn hán, lũ lụt. Mô hình đánh giá nguy cơ cháy rừng dựa trên phân loại vật liệu cháy theo Kulatxki (2002) và Mindyc Mcallum (2006), trong đó độ ẩm, khối lượng và cấu trúc vật liệu cháy là các yếu tố quyết định nguy cơ cháy. Các khái niệm chính bao gồm: thời tiết (weather), khí hậu (climate), thời tiết cực đoan (extreme weather), vật liệu cháy (fuel load), và khả năng tái sinh rừng (forest regeneration).

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính bao gồm số liệu khí tượng – thủy văn từ trạm gần khu vực nghiên cứu trong 10 năm trở lại đây, báo cáo hiện trạng rừng, số liệu điều tra thực địa và phỏng vấn cán bộ quản lý rừng, kiểm lâm và người dân địa phương. Phương pháp điều tra tuyến được thiết kế cắt qua các kiểu rừng và độ cao khác nhau, với 2 tuyến chính tại các đai cao 700-1000m và trên 1000m, mỗi tuyến gồm 3 ô tiêu chuẩn (1.000 m2) để thu thập số liệu về cây gỗ, cây bụi, cây tái sinh, vật liệu cháy và độ che phủ.

Phân tích số liệu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, xác định thành phần loài, công thức tổ thành cây gỗ và cây tái sinh, đánh giá chất lượng tái sinh và nguy cơ cháy dựa trên khối lượng và độ ẩm vật liệu cháy. Cỡ mẫu điều tra gồm hàng trăm cây gỗ và hàng nghìn cây tái sinh được đo đạc chi tiết về chiều cao, đường kính thân, độ che phủ tán. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2015 đến 2018, tập trung vào các hiện tượng băng tuyết và hậu quả sau đó.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiện trạng rừng và phân bố theo đai cao: Tổng diện tích rừng có khoảng 4.505 ha, chiếm 39,64% diện tích đất, trong đó rừng giàu chiếm 25,34%, rừng trung bình 14,64%, rừng nghèo kiệt 7,83% và rừng phục hồi 32,75%. Rừng tập trung chủ yếu ở đai cao trên 700m với đa dạng loài phong phú, đặc biệt là các loài lá kim và lá rộng xanh quanh năm.

2. Ảnh hưởng của băng tuyết đến thực vật rừng: Đợt băng tuyết kéo dài đầu năm 2016 với nhiệt độ dưới 0°C đã gây gãy đổ nhiều cây gỗ lớn, giảm độ che phủ tán rừng từ 38,7% xuống còn khoảng 28%, làm tăng khối lượng vật liệu cháy lên đến 16 tấn/ha, thuộc nhóm nguy cơ cháy rất cao theo phân loại. Tỷ lệ cây gãy đổ chiếm khoảng 15-20% số cây lớn trong các ô điều tra.

3. Khả năng tái sinh và phục hồi rừng: Mật độ cây tái sinh trung bình đạt khoảng 2.365 cây/ha, trong đó 60% cây tái sinh có chất lượng tốt, 25% trung bình và 15% kém. Tuy nhiên, sự che phủ của tán cây gãy đổ và vật liệu cháy dày đặc đã làm giảm khả năng phát triển của cây tái sinh, đặc biệt tại các khu vực có độ dốc lớn và đất nghèo dinh dưỡng.

4. Nguy cơ cháy rừng gia tăng: Vật liệu cháy chủ yếu là thảm khô, cành gãy và cây tái sinh chết khô, với độ ẩm trung bình giảm xuống còn 70-75% trong mùa khô, làm tăng nguy cơ cháy rừng từ 41% năm 2020 lên 113% vào năm 2100 theo dự báo. Các tháng 3 và 4 là thời điểm nguy cơ cháy cao nhất.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của thiệt hại rừng là do tác động trực tiếp của hiện tượng băng tuyết kéo dài và nhiệt độ thấp bất thường, làm tổn thương cấu trúc tầng tán và tăng vật liệu cháy. So sánh với các nghiên cứu tại vùng Tây Bắc và các khu rừng núi cao khác cho thấy mức độ thiệt hại tương tự, tuy nhiên khu rừng Copia có nguy cơ cháy cao hơn do mật độ vật liệu cháy lớn và điều kiện khí hậu khô hạn kéo dài.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố diện tích rừng theo trạng thái (giàu, trung bình, phục hồi), bảng thống kê số lượng cây gãy đổ và mật độ tái sinh theo từng tuyến điều tra, biểu đồ biến động độ ẩm vật liệu cháy theo mùa và biểu đồ dự báo nguy cơ cháy rừng theo năm. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý vật liệu cháy và bảo vệ tầng tán rừng để giảm thiểu nguy cơ cháy và thúc đẩy phục hồi rừng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác quản lý và giám sát rừng: Thiết lập hệ thống cảnh báo sớm và kiểm soát chặt chẽ các khu vực có nguy cơ cháy cao, đặc biệt trong các tháng mùa khô (3-4). Chủ thể thực hiện: Ban quản lý rừng đặc dụng, kiểm lâm. Thời gian: ngay trong năm tiếp theo.

2. Thực hiện các biện pháp giảm vật liệu cháy: Thu gom, xử lý cành gãy, lá khô và cây chết để giảm khối lượng vật liệu cháy, đồng thời khuyến khích phát triển các loài cây tái sinh có khả năng chịu hạn và chống cháy. Chủ thể: cộng đồng dân cư, lực lượng kiểm lâm. Thời gian: 1-3 năm.

3. Phục hồi rừng bằng kỹ thuật trồng rừng và bảo vệ cây tái sinh: Áp dụng kỹ thuật trồng rừng phù hợp với điều kiện địa hình và khí hậu, bảo vệ cây tái sinh khỏi tác động của thời tiết cực đoan và cháy rừng. Chủ thể: các tổ chức lâm nghiệp, chính quyền địa phương. Thời gian: 3-5 năm.

4. Nâng cao nhận thức cộng đồng và đào tạo kỹ năng phòng chống cháy rừng: Tổ chức các chương trình tuyên truyền, đào tạo kỹ năng phòng cháy chữa cháy rừng và thích ứng với biến đổi khí hậu cho người dân địa phương. Chủ thể: chính quyền địa phương, các tổ chức phi chính phủ. Thời gian: liên tục hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản lý rừng và kiểm lâm: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu khoa học và giải pháp thực tiễn giúp nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ rừng đặc dụng trong điều kiện biến đổi khí hậu.

2. Các nhà khoa học và nghiên cứu sinh ngành môi trường, lâm nghiệp: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về tác động của thời tiết cực đoan đến hệ sinh thái rừng núi cao và phương pháp đánh giá nguy cơ cháy rừng.

3. Chính quyền địa phương và các tổ chức phát triển nông thôn: Giúp xây dựng các chính sách phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và nâng cao đời sống cộng đồng dân cư vùng núi.

4. Cộng đồng dân cư sống gần khu rừng đặc dụng: Nâng cao nhận thức về tác hại của thời tiết cực đoan, cháy rừng và vai trò của họ trong công tác bảo vệ và phục hồi rừng.

Câu hỏi thường gặp

1. Hiện tượng thời tiết cực đoan nào ảnh hưởng nhiều nhất đến rừng Copia?
   Hiện tượng băng tuyết kéo dài và nhiệt độ dưới 0°C là nguyên nhân chính gây gãy đổ cây, giảm độ che phủ tán và tăng vật liệu cháy, làm suy giảm chất lượng rừng.

2. Nguy cơ cháy rừng tại khu vực này được đánh giá như thế nào?
   Nguy cơ cháy rừng rất cao, với khối lượng vật liệu cháy lên đến 16 tấn/ha và độ ẩm vật liệu cháy giảm xuống 70-75% trong mùa khô, đặc biệt vào các tháng 3-4.

3. Khả năng tái sinh rừng sau tác động của thời tiết cực đoan ra sao?
   Mật độ cây tái sinh khoảng 2.365 cây/ha, trong đó 60% có chất lượng tốt, tuy nhiên sự che phủ của cây gãy đổ và vật liệu cháy dày đặc làm giảm khả năng phát triển của cây tái sinh.

4. Các biện pháp giảm thiểu tác hại được đề xuất là gì?
   Bao gồm tăng cường quản lý rừng, thu gom vật liệu cháy, phục hồi rừng bằng kỹ thuật trồng rừng và nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng chống cháy rừng.

5. Ai là đối tượng chính nên sử dụng kết quả nghiên cứu này?
   Các nhà quản lý rừng, nhà khoa học môi trường, chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư sống gần khu rừng đặc dụng.

Kết luận

• Khu rừng đặc dụng Copia có đa dạng sinh học cao nhưng đang chịu tác động nghiêm trọng của các hiện tượng thời tiết cực đoan, đặc biệt là băng tuyết kéo dài.
• Hiện tượng này làm gãy đổ cây, giảm độ che phủ tán, tăng vật liệu cháy và nguy cơ cháy rừng lên mức rất cao.
• Khả năng tái sinh rừng còn hạn chế do ảnh hưởng của vật liệu cháy và điều kiện sinh thái thay đổi.
• Nghiên cứu đề xuất các giải pháp quản lý, giảm vật liệu cháy, phục hồi rừng và nâng cao nhận thức cộng đồng nhằm giảm thiểu tác hại.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, giám sát thường xuyên và nghiên cứu sâu hơn về tác động dài hạn của biến đổi khí hậu đến rừng.

Hành động ngay hôm nay để bảo vệ và phát triển bền vững khu rừng đặc dụng Copia trước những thách thức của biến đổi khí hậu!