Nghiên cứu về nghệ thuật truyền thống Việt Nam thời trung đại: Diện mạo và đặc trưng

• Tác giả: Lê Dương Khắc Minh
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Công Lý
• Trường học: Học viện Khoa học xã hội
• Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
• Đề tài: Nghệ Thuật Truyền Thống Việt Nam Thời Trung Đại: Đặc Trưng Và Diện Mạo
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CÁM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• MỤC LỤC
• MỞ ĐẦU
• Lý do chọn đề tài
• Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ của luận án
• Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• Phương pháp nghiên cứu
• Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
• Đóng góp mới của luận án
• Cấu trúc luận án
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH DỊCH THUẬT VÀ NGHIÊN CỨU VỀ TRUYỆN TRUYỀN KỲ TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
• 1.1. Quá trình truyền bản nguyên tác Truyền kỳ mạn lục
• 1.2. Tình hình giới thiệu, dịch thuật và đánh giá Truyền kỳ mạn lục từ cuối thế kỷ XIX trở về trước
• 1.3. Tình hình dịch thuật và nghiên cứu truyện truyền kỳ từ đầu thế kỷ XX đến năm 1975
• 1.4. Tình hình dịch nghiên cứu truyện truyền kỳ từ sau năm 1975 đến nay
• 2. CHƯƠNG 2: KHÁI NIỆM, TIÊU CHÍ XÁC LẬP, NGUỒN GỐC VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN TRUYỆN TRUYỀN KỲ TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
• 2.1. Khái niệm Truyện truyền kỳ
• 2.2. Truyện truyền kỳ khu vực Đông Á và vai trò của Tiễn đăng tân thoại trong tiến trình phát triển thể loại truyền kỳ khu vực Đông Á
• 2.3. Quá trình hình thành và phát triển của truyện truyền kỳ trung đại Việt Nam
• 2.4. Xác lập tiêu chí truyện truyền kỳ trung đại Việt Nam và phạm vi tác phẩm được khảo sát
• 3. CHƯƠNG 3: ĐẶC TRƯNG TRUYỆN TRUYỀN KỲ TRUNG ĐẠI VIỆT NAM TỪ GÓC NHÌN VĂN HÓA TÂM LINH
• 3.1. Khái niệm Văn hóa tâm linh. Cơ sở hình thành yếu tố tâm linh trong văn hóa Việt Nam
• 3.2. Cơ sở hình thành yếu tố tâm linh trong truyện truyền kỳ trung đại Việt Nam
• 3.3. Biểu hiện của yếu tố tâm linh trong truyện truyền kỳ trung đại Việt Nam
• 3.4. Ý nghĩa của yếu tố tâm linh trong truyện truyền kỳ trung đại Việt Nam
• 4. CHƯƠNG 4: ĐẶC TRƯNG TRUYỆN TRUYỀN KỲ TRUNG ĐẠI VIỆT NAM TỪ GÓC NHÌN NGHỆ THUẬT VÀ TỪ MỐI QUAN HỆ VỚI TRUYỆN TRUYỀN KỲ KHU VỰC ĐÔNG Á
• 4.1. Các kiểu kết cấu truyện truyền kỳ
• 4.2. Nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật
• 4.3. Nghệ thuật miêu tả thế giới siêu nhiên
• 4.4. Không gian và thời gian trong truyện truyền kỳ
• 4.5. Môtip dân gian được sử dụng trong truyện truyền kỳ
• 4.6. Tương đồng và dị biệt giữa truyện truyền kỳ trung đại Việt Nam với truyện truyền kỳ khu vực Đông Á
• MỘT SỐ CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về nghệ thuật truyền thống Việt Nam thời trung đại

Nghệ thuật truyền thống Việt Nam thời trung đại là một phần quan trọng trong di sản văn hóa dân tộc. Thời kỳ này, nghệ thuật không chỉ phản ánh đời sống xã hội mà còn thể hiện tâm hồn và trí tuệ của con người Việt Nam. Nghệ thuật truyền thống trong giai đoạn này bao gồm nhiều thể loại như nghệ thuật dân gian, nghệ thuật biểu diễn, và âm nhạc truyền thống. Những tác phẩm nghệ thuật này thường mang đậm dấu ấn văn hóa và lịch sử, thể hiện sự giao thoa giữa các yếu tố văn hóa bản địa và ảnh hưởng từ bên ngoài. Đặc biệt, nghệ thuật biểu diễn như tuồng, chèo, và cải lương đã phát triển mạnh mẽ, trở thành những hình thức nghệ thuật đặc trưng của Việt Nam. Sự phát triển này không chỉ góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa dân tộc mà còn tạo ra những giá trị nghệ thuật độc đáo, phản ánh tâm tư, tình cảm của con người trong bối cảnh lịch sử cụ thể.

II. Đặc trưng văn hóa trong nghệ thuật truyền thống

Đặc trưng văn hóa trong nghệ thuật truyền thống Việt Nam thời trung đại thể hiện qua nhiều khía cạnh. Một trong những đặc điểm nổi bật là sự kết hợp giữa yếu tố tâm linh và nghệ thuật. Văn hóa tâm linh đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các tác phẩm nghệ thuật, từ những câu chuyện truyền kỳ đến các hình thức biểu diễn. Các yếu tố như tín ngưỡng thờ cúng, hình tượng nhân vật trong các tác phẩm nghệ thuật thường mang tính biểu tượng sâu sắc, phản ánh niềm tin và giá trị văn hóa của người Việt. Ngoài ra, nghệ thuật dân gian cũng thể hiện sự phong phú và đa dạng trong cách thể hiện, từ âm nhạc đến múa, từ hội hè đến các lễ hội truyền thống. Những yếu tố này không chỉ tạo nên sự phong phú cho diện mạo nghệ thuật mà còn góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.

III. Diện mạo nghệ thuật và sự phát triển

Diện mạo nghệ thuật Việt Nam thời trung đại được hình thành từ nhiều yếu tố, trong đó có sự giao thoa giữa các nền văn hóa khác nhau. Nghệ thuật biểu diễn như tuồng, chèo, và cải lương không chỉ là hình thức giải trí mà còn là phương tiện truyền tải các giá trị văn hóa, lịch sử. Sự phát triển của nghệ thuật truyền thống trong thời kỳ này cũng phản ánh sự thay đổi trong xã hội, từ các triều đại phong kiến đến các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm. Các tác phẩm nghệ thuật thường mang tính chất phản ánh hiện thực xã hội, thể hiện tâm tư, nguyện vọng của nhân dân. Đặc biệt, nghệ thuật thù công và nghệ thuật truyền miệng đã đóng góp không nhỏ vào việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, tạo nên một bức tranh đa dạng và phong phú về nghệ thuật Việt Nam thời trung đại.

IV. Giá trị và ứng dụng thực tiễn của nghệ thuật truyền thống

Giá trị của nghệ thuật truyền thống Việt Nam thời trung đại không chỉ nằm ở khía cạnh nghệ thuật mà còn ở ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Những tác phẩm nghệ thuật này không chỉ là di sản văn hóa mà còn là nguồn cảm hứng cho các thế hệ sau. Việc nghiên cứu và bảo tồn di sản văn hóa này có ý nghĩa quan trọng trong việc giáo dục thế hệ trẻ về nguồn cội và bản sắc dân tộc. Ngoài ra, nghệ thuật truyền thống còn có thể được ứng dụng trong các hoạt động văn hóa, du lịch, góp phần phát triển kinh tế địa phương. Các lễ hội, sự kiện văn hóa được tổ chức thường xuyên không chỉ giúp bảo tồn các giá trị văn hóa mà còn tạo cơ hội giao lưu, học hỏi giữa các thế hệ và các nền văn hóa khác nhau.