Năng Lực Cạnh Tranh Xuất Khẩu Chè Việt Nam: Phân Tích và Đánh Giá

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến luận án

1.1.1. Những nghiên cứu về cạnh tranh, năng lực cạnh tranh

1.1.2. Những nghiên cứu về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp

1.1.3. Những nghiên cứu về năng lực cạnh tranh xuất khẩu

1.1.4. Những nghiên cứu về xuất khẩu chè

1.1.5. Các kết luận rút ra từ tổng quan tình hình nghiên cứu và khoảng trống cần nghiên cứu của luận án

1.2. Phương pháp nghiên cứu

1.2.1. Nghiên cứu định tính

1.2.2. Nghiên cứu định lượng

1.3. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1

2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH XUẤT KHẨU CỦA DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN CHÈ XUẤT KHẨU

2.1. Cơ sở lý luận về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh xuất khẩu

2.1.1. Cạnh tranh và năng lực cạnh tranh

2.1.2. Khái niệm năng lực cạnh tranh xuất khẩu của doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu

2.1.3. Các mô hình phân tích đánh giá năng lực cạnh tranh xuất khẩu của doanh nghiệp

2.1.3.1. Ma trận SWOT

2.1.3.2. Mô hình kim cương của Michael Porter

2.1.3.3. Phương pháp ma trận hình ảnh cạnh tranh

2.1.3.4. Mô hình nghiên cứu của Thompson và Strickland

2.1.4. Lựa chọn mô hình nghiên cứu

2.1.5. Phân định nội dung nghiên cứu năng lực cạnh tranh xuất khẩu của doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu

2.1.6. Các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh xuất khẩu của doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu

2.1.7. Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh xuất khẩu của doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu

2.1.8. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh xuất khẩu của doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu

2.2. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH XUẤT KHẨU VÀO THỊ TRƯỜNG CÁC NƯỚC EU CỦA CÁC DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN CHÈ XUẤT KHẨU VIỆT NAM

3.1. Tổng quan về thị trường chè nhập khẩu EU

3.2. Quan hệ thương mại Việt Nam – EU

3.3. Kênh phân phối chè của EU

3.4. Thị hiếu và thói quen tiêu dùng của người dân EU

3.5. Các qui định về tiêu chuẩn, chất lượng đối với sản phẩm chè nhập khẩu của EU

3.6. Các nước xuất khẩu chè vào thị trường EU

3.7. Khái quát về chuỗi cung ứng chè và tình hình xuất khẩu chè vào thị trường các nước EU của các doanh nghiệp chế biến chè Việt Nam

3.7.1. Chuỗi cung ứng chè xuất khẩu của Việt Nam

3.7.2. Tổng quan về các doanh nghiệp chế biến chè Việt Nam có thị phần xuất khẩu sang các nước EU

3.7.3. Tình hình xuất khẩu chè của Việt Nam vào thị trường các nước EU

3.8. Phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh xuất khẩu vào thị trường các nước EU của các doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu Việt Nam theo khung nghiên cứu

3.8.1. Đánh giá năng lực cạnh tranh xuất khẩu vào thị trường các nước EU của các doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu Việt Nam ở cấp độ nguồn lực

3.8.2. Đánh giá năng lực cạnh tranh xuất khẩu vào thị trường các nước EU của các doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu Việt Nam ở cấp độ phối thức thị trường

3.8.3. Đánh giá vị thế của doanh nghiệp

3.8.4. Phân tích năng lực cạnh tranh xuất khẩu của các doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu Việt Nam trên cơ sở so sánh với đối thủ cạnh tranh

3.8.4.1. So sánh ở cấp độ nguồn lực

3.8.4.2. So sánh ở cấp độ phối thức thị trường

3.8.4.3. So sánh ở cấp độ vị thế

3.8.5. Đánh giá chung về thực trạng năng lực cạnh tranh xuất khẩu vào thị trường các nước EU của các doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu Việt Nam

3.8.5.1. Những thành công và nguyên nhân

3.8.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân

3.8.6. Đánh giá chung về vị thế của các doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu Việt Nam

3.8.7. Phân tích mô hình SWOT đối với nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu vào thị trường các nước EU của các doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu Việt Nam

3.9. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3

4. CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH XUẤT KHẨU VÀO THỊ TRƯỜNG CÁC NƯỚC EU CỦA CÁC DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN CHÈ XUẤT KHẨU VIỆT NAM

4.1. Dự báo, định hướng, mục tiêu phát triển đối với nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu vào thị trường các nước EU của các doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu Việt Nam

4.1.1. Dự báo một số chỉ tiêu phát triển chủ yếu của thị trường chè EU

4.1.2. Định hướng, mục tiêu phát triển

4.2. Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu vào thị trường các nước EU của các doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu Việt Nam

4.2.1. Nâng cao năng lực nghiên cứu và đổi mới trong doanh nghiệp

4.2.2. Nguồn nhân lực và năng lực quản lý, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực

4.2.3. Nâng cao năng lực tài chính dành cho hoạt động xuất khẩu

4.2.4. Nâng cao năng lực marketing xuất khẩu

4.2.5. Nâng cao năng lực tạo lập mối quan hệ trong hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp

4.2.6. Nâng cao năng lực tạo dựng thương hiệu

4.3. Một số kiến nghị nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu vào thị trường các nước EU của các doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu Việt Nam

4.3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước

4.3.2. Kiến nghị đối với Hiệp hội Chè Việt Nam

4.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 4

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Năng Lực Cạnh Tranh Xuất Khẩu Chè Việt Nam

Hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển của khoa học công nghệ đã thúc đẩy hoạt động xuất khẩu chè Việt Nam. Xuất khẩu tạo công ăn việc làm, cải thiện thịnh vượng và giảm thâm hụt thương mại. Để xuất khẩu thành công, quốc gia cần có năng lực cạnh tranh xuất khẩu chè vượt trội. Việt Nam có lợi thế trong sản xuất nông nghiệp, và xuất khẩu chè đóng vai trò quan trọng. Cây chè phù hợp với khí hậu miền núi phía Bắc và trung du, tạo việc làm cho hàng triệu lao động, bảo vệ môi trường và thúc đẩy du lịch. Hoạt động xuất khẩu chè còn tạo nguồn vốn đáng kể cho đất nước. Theo Bộ Công Thương (2019), Việt Nam có 130.000 ha diện tích trồng chè và hơn 500 cơ sở sản xuất, chế biến. Khối lượng xuất khẩu chè năm 2018 đạt 127,3 nghìn tấn, trị giá 217,8 triệu USD. Cây chè được trồng ở 34 tỉnh, thành cả nước, năng suất bình quân đạt 9 tấn búp tươi/ha.

1.1. Vai Trò Của Xuất Khẩu Chè Việt Nam Trong Nền Kinh Tế

Ngành chè đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực và là ngành có lợi thế cạnh tranh của Việt Nam. Trong những giai đoạn kinh tế khó khăn, ngành nông nghiệp nói chung và xuất khẩu chè nói riêng là điểm tựa vững chắc, tạo nguồn thu ngoại tệ, công ăn việc làm và tăng thu nhập cho người dân. Bên cạnh những sản phẩm nông nghiệp có lợi thế so sánh, xuất khẩu chè ngày càng đóng vai trò quan trọng và trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu mũi nhọn của đất nước.

1.2. Tiềm Năng Phát Triển Thị Trường Xuất Khẩu Chè Việt Nam

Việt Nam có tiềm năng lớn trong việc phát triển thị trường xuất khẩu chè. Với điều kiện tự nhiên thuận lợi và nguồn lao động dồi dào, Việt Nam có thể tăng cường sản xuất và chế biến chè để đáp ứng nhu cầu của thị trường quốc tế. Việc đầu tư vào công nghệ và nâng cao chất lượng sản phẩm cũng là yếu tố quan trọng để tăng cường năng lực cạnh tranh xuất khẩu chè.

II. Thách Thức Đối Với Năng Lực Cạnh Tranh Chè Xuất Khẩu

Mặc dù có tiềm năng, xuất khẩu chè Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức. Thị trường EU đòi hỏi nhiều nỗ lực và đầu tư, đặc biệt khi cạnh tranh với các cường quốc xuất khẩu chè như Kenya, Ấn Độ, Trung Quốc, Sri Lanka, Indonesia. Đặc điểm của từng thị trường riêng biệt về văn hóa và phong cách tiêu dùng cũng là một thách thức. Người dân EU quan tâm đến sản phẩm bảo vệ sức khỏe, thân thiện với môi trường và có chất lượng cao. Các quy định kỹ thuật khắt khe của EU cũng là rào cản lớn. Theo Hiệp hội Chè Việt Nam, năm 2018 sản phẩm chè xuất khẩu của Việt Nam đã có mặt trên 70 quốc gia và vùng lãnh thổ với khối lượng gần 130.000 tấn, kim ngạch 218 triệu USD, giá bình quân 1.

2.1. Rào Cản Kỹ Thuật Và Tiêu Chuẩn Chất Lượng Chè Xuất Khẩu

Các rào cản kỹ thuật khắt khe của EU như chất lượng sản phẩm và các chứng nhận về vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP), sự thân thiện với môi trường…luôn là những thách thức lớn đối với các doanh nghiệp chế biến (DNCB) chè xuất khẩu của Việt Nam. Việc đáp ứng các tiêu chuẩn này đòi hỏi các doanh nghiệp phải đầu tư vào công nghệ và quy trình sản xuất hiện đại.

2.2. Cạnh Tranh Từ Các Quốc Gia Xuất Khẩu Chè Lớn Trên Thế Giới

Các DNCB chè xuất khẩu Việt Nam phải cạnh tranh với các cường quốc về xuất khẩu chè như Kenya, Ấn Độ, Trung Quốc, Sri Lanka, Indonesia. Các quốc gia này có lợi thế về quy mô sản xuất, kinh nghiệm và thương hiệu. Để cạnh tranh thành công, các doanh nghiệp Việt Nam cần tập trung vào nâng cao chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu.

2.3. Giá Trị Gia Tăng Thấp Của Chè Xuất Khẩu Việt Nam

Sản phẩm chè xuất khẩu sang thị trường EU của Việt Nam chủ yếu ở dạng thô, dùng làm nguyên liệu đấu trộn và chưa có thương hiệu. Giá chè xuất khẩu của Việt Nam luôn thấp hơn của đối thủ nên giá trị kinh tế của sản phẩm chè xuất khẩu thu về không cao. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp cần tập trung vào chế biến sâu và tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn.

III. Giải Pháp Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Xuất Khẩu Chè

Để nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu chè, cần có giải pháp đồng bộ. Các doanh nghiệp cần nâng cao năng lực nghiên cứu và đổi mới, phát triển nguồn nhân lực, tăng cường năng lực tài chính và marketing xuất khẩu. Đồng thời, cần tạo dựng mối quan hệ tốt trong hoạt động xuất khẩu và xây dựng thương hiệu mạnh. Nhà nước và Hiệp hội Chè Việt Nam cần có chính sách hỗ trợ phù hợp. Hiện nay, Việt Nam là nước sản xuất chè lớn thứ 7 và xuất khẩu chè lớn thứ 5 toàn cầu.

3.1. Đầu Tư Vào Nghiên Cứu Và Phát Triển Sản Phẩm Chè Mới

Nâng cao năng lực nghiên cứu và đổi mới trong doanh nghiệp là yếu tố then chốt để tạo ra các sản phẩm chè mới, đáp ứng nhu cầu của thị trường EU. Các doanh nghiệp cần đầu tư vào nghiên cứu thị trường, phát triển sản phẩm mới và áp dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất.

3.2. Phát Triển Nguồn Nhân Lực Chất Lượng Cao Cho Ngành Chè

Nguồn nhân lực và năng lực quản lý, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu chè. Các doanh nghiệp cần chú trọng đào tạo kỹ năng cho người lao động và nâng cao trình độ quản lý cho cán bộ.

3.3. Tăng Cường Hoạt Động Marketing Và Xây Dựng Thương Hiệu Chè Việt Nam

Nâng cao năng lực marketing xuất khẩu và tạo dựng thương hiệu là yếu tố quan trọng để tăng cường năng lực cạnh tranh xuất khẩu chè. Các doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược marketing hiệu quả, tham gia các hội chợ triển lãm quốc tế và quảng bá thương hiệu trên các kênh truyền thông.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Chè Tại EU

Để ứng dụng thực tiễn các giải pháp, cần tập trung vào thị trường EU. Các doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ thị hiếu và thói quen tiêu dùng của người dân EU, đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm. Đồng thời, cần xây dựng mối quan hệ tốt với các đối tác và khách hàng tại EU. Trong các thị trường xuất khẩu truyền thống quan trọng hàng đầu của Việt Nam thì Liên minh châu Âu (EU) hiện nay là khối thương mại lớn nhất trên toàn thế giới với gần nửa tỷ dân.

4.1. Nghiên Cứu Thị Hiếu Tiêu Dùng Chè Tại Thị Trường EU

Việc nghiên cứu kỹ thị hiếu và thói quen tiêu dùng của người dân EU là yếu tố quan trọng để tạo ra các sản phẩm chè phù hợp. Các doanh nghiệp cần tìm hiểu về các loại chè được ưa chuộng, cách pha chế và thưởng thức chè của người dân EU.

4.2. Xây Dựng Mối Quan Hệ Với Đối Tác Và Khách Hàng Tại EU

Việc xây dựng mối quan hệ tốt với các đối tác và khách hàng tại EU là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự thành công trong hoạt động xuất khẩu chè. Các doanh nghiệp cần tham gia các sự kiện kết nối doanh nghiệp, xây dựng mạng lưới quan hệ và cung cấp dịch vụ hỗ trợ tốt cho khách hàng.

V. Chính Sách Hỗ Trợ Năng Lực Cạnh Tranh Xuất Khẩu Chè Việt Nam

Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu chè. Các chính sách này bao gồm hỗ trợ tài chính, đào tạo nguồn nhân lực, xúc tiến thương mại và xây dựng thương hiệu. Hiệp hội Chè Việt Nam cần đóng vai trò cầu nối giữa doanh nghiệp và nhà nước, cung cấp thông tin thị trường và hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết các khó khăn. Chinh phục thị trường EU đòi hỏi nhiều nỗ lực và sự đầu tư, nhất là khi các DNCB chè XK Việt Nam phải CT với các cường quốc về XK chè như Kenya, Ấn Độ, Trung Quốc, Sri Lanka, Indonesia.

5.1. Vai Trò Của Nhà Nước Trong Hỗ Trợ Xuất Khẩu Chè

Nhà nước cần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp xuất khẩu chè, bao gồm giảm thiểu các thủ tục hành chính, hỗ trợ tài chính và cung cấp thông tin thị trường. Đồng thời, cần có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ và nâng cao chất lượng sản phẩm.

5.2. Vai Trò Của Hiệp Hội Chè Việt Nam Trong Phát Triển Ngành

Hiệp hội Chè Việt Nam cần đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ngành chè, bao gồm cung cấp thông tin thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết các khó khăn và xây dựng thương hiệu chung cho chè Việt Nam. Đồng thời, cần tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế để nâng cao vị thế của chè Việt Nam trên thị trường thế giới.

VI. Kết Luận Tương Lai Năng Lực Cạnh Tranh Chè Xuất Khẩu

Nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu chè là yếu tố then chốt để phát triển ngành chè Việt Nam. Với sự nỗ lực của các doanh nghiệp, sự hỗ trợ của nhà nước và hiệp hội, ngành chè Việt Nam có thể đạt được những thành công lớn trên thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, dù thực hiện một quy chế thuế nhập khẩu nhưng đặc điểm của từng thị trường riêng vẫn có khác biệt về văn hóa, phong cách tiêu dùng. Việc tạo ra một SP đáp ứng được thị hiếu của cả 27 nước là một thách thức lớn mà DNCB chè XK Việt Nam cần vượt qua khi tiếp cận thị trường này.

6.1. Triển Vọng Phát Triển Ngành Chè Việt Nam Trong Tương Lai

Ngành chè Việt Nam có triển vọng phát triển lớn trong tương lai nhờ vào tiềm năng xuất khẩu và sự quan tâm ngày càng tăng của người tiêu dùng đến các sản phẩm chè chất lượng cao. Việc đầu tư vào công nghệ và nâng cao chất lượng sản phẩm sẽ giúp ngành chè Việt Nam cạnh tranh thành công trên thị trường quốc tế.

6.2. Đề Xuất Các Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Xuất Khẩu Chè

Các hướng nghiên cứu tiếp theo về xuất khẩu chè có thể tập trung vào các vấn đề như phát triển các sản phẩm chè hữu cơ, xây dựng chuỗi giá trị chè bền vững và nghiên cứu thị trường các nước mới nổi. Đồng thời, cần có các nghiên cứu về tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất chè và các giải pháp ứng phó.