Năng Lực Cạnh Tranh Của Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Hàng Hải Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thanh Loan
• Người hướng dẫn: TS. Vũ Thị Hà
• Trường học: Trường Đại Học Công Đoàn
• Chuyên ngành: Quản Trị Kinh Doanh
• Đề tài: Năng Lực Cạnh Tranh Của Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Hàng Hải Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Đóng góp mới của đề tài
• 1.7. Kết cấu của luận văn
• 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
• 2.1. Khái quát về năng lực cạnh tranh ngân hàng thương mại
• 2.2. Ngân hàng thương mại
• 2.3. Năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại
• 2.4. Các yếu tố cấu thành và tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại
• 2.4.1. Các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại
• 2.4.2. Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại
• 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh đối với ngân hàng thương mại
• 2.5.1. Môi trường kinh tế
• 2.5.2. Môi trường chính trị, pháp luật
• 2.5.3. Môi trường văn hóa, xã hội
• 2.5.4. Môi trường công nghệ
• 2.5.5. Đối thủ cạnh tranh
• 2.5.6. Khách hàng
• 2.5.7. Sản phẩm thay thế
• 2.6. Kinh nghiệm của một số Ngân hàng thương mại về nâng cao năng lực cạnh tranh và bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 2.6.1. Kinh nghiệm của các ngân hàng nước ngoài
• 2.6.2. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng trong nước
• 2.6.3. Bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 2.7. Tiểu kết chương 1
• 3. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN HÀNG HẢI VIỆT NAM
• 3.1. Giới thiệu ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 3.2. Quá trình hình thành và phát triển
• 3.3. Sứ mạng, mục tiêu hoạt động
• 3.4. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản trị
• 3.5. Kết quả hoạt động của Ngân hàng
• 3.6. Phân tích năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 3.7. Thực trạng năng lực cạnh tranh của Ngân hàng qua các yếu tố cấu thành
• 3.8. Thực trạng năng lực cạnh tranh của Ngân hàng qua các tiêu chí đánh giá
• 3.9. Đánh giá chung về năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 3.10. Tiểu kết chương 2
• 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN HÀNG HẢI VIỆT NAM
• 4.1. Phương hướng phát triển ngành ngân hàng và nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam đến năm 2025
• 4.2. Phương hướng phát triển của ngành ngân hàng
• 4.3. Quan điểm và phương hướng nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 4.4. Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 4.4.1. Giải pháp nâng cao năng lực tài chính tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 4.4.2. Nâng cao năng lực cạnh tranh về nguồn nhân lực tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 4.4.3. Nâng cao năng lực cạnh tranh về công nghệ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 4.4.4. Nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm, chất lượng dịch vụ Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 4.4.5. Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 4.4.6. Nâng cao năng lực quản trị điều hành tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 4.4.7. Tăng cường công tác quảng bá sản phẩm, dịch vụ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam
• 4.5. Một số kiến nghị
• 4.5.1. Kiến nghị với Chính phủ
• 4.5.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước
• 4.6. Tiểu kết chương 3
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• A. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• B. DANH MỤC CÁC BẢNG
• C. DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH
• D. DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

I. Tổng Quan Về Năng Lực Cạnh Tranh Của MSB Hiện Nay

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, năng lực cạnh tranh trở thành yếu tố sống còn đối với mọi doanh nghiệp, đặc biệt là các Ngân hàng Thương mại Cổ phần. Ngân hàng Thương mại Cổ phần Hàng Hải Việt Nam (MSB), với 30 năm kinh nghiệm, đang đối mặt với nhiều thách thức và cơ hội trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động và thị phần. MSB có mạng lưới rộng khắp với hơn 275 chi nhánh và phòng giao dịch, phục vụ hàng triệu khách hàng cá nhân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, thương hiệu MSB chưa thực sự nổi bật so với các ngân hàng lớn khác. Theo báo cáo thường niên, giai đoạn 2020-2022, MSB đạt được những thành tựu đáng kể về lợi nhuận và tăng trưởng. Dù vậy, vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục để tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường. Nghiên cứu này nhằm phân tích sâu sắc năng lực cạnh tranh hiện tại của MSB, từ đó đề xuất các giải pháp thiết thực để ngân hàng có thể phát triển bền vững trong tương lai. Từ đó, MSB có thể tận dụng tối đa các nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh doanh, và nâng cao vị thế trên thị trường.

1.1. Vị Thế Của MSB Trong Ngành Ngân Hàng Việt Nam

MSB là một trong những ngân hàng TMCP đầu tiên tại Việt Nam, với 30 năm hình thành và phát triển. Ngân hàng có vị thế khá tốt trong hệ thống ngân hàng Việt Nam với mạng lưới hơn 275 Chi nhánh/PGD đặt tại 51 tỉnh, thành phố trong cả nước, 500 máy ATM; có quan hệ ngân hàng đại lý với khoảng gần 500 ngân hàng và chi nhánh ngân hàng tại hơn 50 quốc gia và vùng lãnh thổ. MSB phục vụ hơn 2,1 triệu khách hàng cá nhân và gần 50.000 khách hàng doanh nghiệp trên cả nước. Tổng số nhân sự đang làm việc tại ngân hàng là hơn 6000. Ngân hàng cũng kinh doanh nhiều loại hình sản phẩm, dịch vụ đa dạng bao gồm cả dịch vụ ngân hàng cốt lõi như tín dụng, tiền gửi tiết kiệm…. và các dịch vụ ngân hàng hiện đại như dịch vụ thẻ, ngân hàng điện tử.

1.2. Các Yếu Tố Cấu Thành Năng Lực Cạnh Tranh Của MSB

Các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của một ngân hàng bao gồm năng lực tài chính, chất lượng dịch vụ, công nghệ ngân hàng, nguồn nhân lực, và chiến lược cạnh tranh. MSB cần đánh giá từng yếu tố này một cách kỹ lưỡng để xác định điểm mạnh, điểm yếu, và cơ hội cải thiện. Chất lượng tín dụng cần được kiểm soát, các sản phẩm dịch vụ cần được đa dạng hóa. Công nghệ ngân hàng cần được đổi mới. Và nguồn nhân lực cần được đào tạo và bồi dưỡng. MSB cần chủ động xây dựng chiến lược cạnh tranh linh hoạt. Nhờ vậy, MSB mới có thể đạt mức tăng trưởng vượt bậc.

II. Thách Thức Đối Với Năng Lực Cạnh Tranh Của Ngân Hàng MSB

Mặc dù đạt được những thành công nhất định, Ngân hàng Hàng Hải vẫn đối mặt với nhiều thách thức lớn. Thị trường tài chính ngày càng cạnh tranh khốc liệt, với sự tham gia của nhiều ngân hàng trong và ngoài nước. MSB cần phải nỗ lực hơn nữa để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, giảm thiểu nợ xấu, và tăng cường quản trị rủi ro. Sự phát triển của công nghệ ngân hàng cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo. MSB cần tập trung vào việc cải thiện trải nghiệm khách hàng, nâng cao chất lượng dịch vụ, và phát triển các sản phẩm dịch vụ ngân hàng mới đáp ứng nhu cầu thị trường. Hơn nữa, MSB cần đối mặt với áp lực hội nhập quốc tế và tuân thủ các quy định pháp luật ngày càng khắt khe.

2.1. Cạnh Tranh Từ Các Ngân Hàng Lớn Và Fintech

Sự cạnh tranh từ các ngân hàng lớn như Vietcombank, BIDV, và các công ty Fintech đang tạo ra áp lực lớn lên thị phần và lợi nhuận của MSB. Các ngân hàng lớn có lợi thế về quy mô, mạng lưới, và nguồn lực tài chính. Các công ty Fintech lại có lợi thế về công nghệ, sự linh hoạt, và khả năng tiếp cận khách hàng trẻ. MSB cần phải tìm ra những lợi thế cạnh tranh riêng để đối phó với những thách thức này.

2.2. Yếu Kém Về Thương Hiệu Và Mạng Lưới Phân Phối

Thương hiệu MSB chưa thực sự phổ biến so với các thương hiệu lớn khác. Mạng lưới phân phối còn hạn chế, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và vùng sâu vùng xa. Điều này làm giảm khả năng tiếp cận khách hàng và mở rộng thị phần của MSB. MSB cần đầu tư vào xây dựng thương hiệu và mở rộng mạng lưới phân phối để cải thiện khả năng cạnh tranh.

III. Giải Pháp Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Ngân Hàng MSB

Để vượt qua những thách thức và tận dụng cơ hội, Ngân hàng Hàng Hải cần triển khai một loạt các giải pháp đồng bộ. Việc nâng cao năng lực tài chính là yếu tố then chốt, bao gồm tăng vốn chủ sở hữu, cải thiện hiệu quả sử dụng vốn, và quản lý rủi ro tín dụng. MSB cần đầu tư mạnh vào công nghệ ngân hàng, phát triển các ứng dụng di động ngân hàng, và đẩy mạnh thanh toán trực tuyến. Việc nâng cao chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng cũng rất quan trọng, thông qua việc đào tạo nguồn nhân lực, cải thiện quy trình phục vụ, và phát triển các sản phẩm dịch vụ mới. MSB cần xây dựng một chiến lược cạnh tranh rõ ràng, tập trung vào phân khúc khách hàng mục tiêu, và tạo ra sự khác biệt so với đối thủ.

3.1. Tăng Cường Năng Lực Tài Chính Và Quản Trị Rủi Ro

Nâng cao năng lực tài chính là yếu tố then chốt để tăng cường năng lực cạnh tranh của MSB. Điều này bao gồm tăng vốn chủ sở hữu thông qua phát hành cổ phiếu, thu hút vốn đầu tư nước ngoài, và sử dụng lợi nhuận để tái đầu tư. MSB cũng cần cải thiện hiệu quả sử dụng vốn, giảm thiểu nợ xấu, và tăng cường quản trị rủi ro để bảo vệ vốn chủ sở hữu và đảm bảo hoạt động an toàn.

3.2. Đẩy Mạnh Chuyển Đổi Số Và Phát Triển Sản Phẩm Mới

Chuyển đổi số là xu hướng tất yếu trong ngành ngân hàng. MSB cần đầu tư mạnh vào công nghệ ngân hàng, phát triển các ứng dụng di động ngân hàng, và đẩy mạnh thanh toán trực tuyến. MSB cũng cần phát triển các sản phẩm dịch vụ mới đáp ứng nhu cầu thị trường, như cho vay tiêu dùng trực tuyến, thanh toán không tiếp xúc, và các sản phẩm đầu tư số.

3.3. Nâng Cao Chất Lượng Dịch Vụ Và Trải Nghiệm Khách Hàng

Trải nghiệm khách hàng là yếu tố quan trọng để tạo ra sự khác biệt và thu hút khách hàng mục tiêu. MSB cần đào tạo nguồn nhân lực chuyên nghiệp, cải thiện quy trình phục vụ, và tạo ra một môi trường thân thiện, tiện lợi cho khách hàng. MSB cũng cần lắng nghe phản hồi của khách hàng và liên tục cải thiện chất lượng dịch vụ.

IV. Ứng Dụng Phân Tích SWOT Cho Năng Lực Cạnh Tranh MSB

Phân tích SWOT (Điểm mạnh, Điểm yếu, Cơ hội, Thách thức) là công cụ hữu ích để đánh giá năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Hàng Hải. Điểm mạnh của MSB có thể là mạng lưới rộng, kinh nghiệm lâu năm, và đội ngũ nhân viên lành nghề. Điểm yếu có thể là thương hiệu chưa mạnh, công nghệ còn lạc hậu, và quy trình còn rườm rà. Cơ hội có thể là sự tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam, sự phát triển của thị trường tài chính, và sự gia tăng nhu cầu sử dụng dịch vụ ngân hàng. Thách thức có thể là sự cạnh tranh gay gắt, rủi ro tín dụng, và các quy định pháp luật mới. Dựa trên phân tích SWOT, MSB có thể xây dựng một chiến lược cạnh tranh phù hợp để tận dụng cơ hội, khắc phục điểm yếu, và đối phó với thách thức.

4.1. Xác Định Điểm Mạnh Và Điểm Yếu Của MSB

Việc xác định rõ điểm mạnh và điểm yếu của MSB là bước quan trọng trong phân tích SWOT. Điểm mạnh có thể là nguồn nhân lực có kinh nghiệm, mạng lưới chi nhánh rộng khắp, hoặc sản phẩm dịch vụ đa dạng. Điểm yếu có thể là công nghệ còn hạn chế, thương hiệu chưa mạnh, hoặc quy trình quản lý còn phức tạp. Việc nhận diện chính xác những điểm mạnh và điểm yếu này giúp MSB tập trung nguồn lực vào việc phát huy thế mạnh và khắc phục những hạn chế.

4.2. Phân Tích Cơ Hội Và Thách Thức Từ Môi Trường Bên Ngoài

Phân tích cơ hội và thách thức từ môi trường bên ngoài giúp MSB có cái nhìn tổng quan về thị trường tài chính và ngành ngân hàng. Cơ hội có thể là sự tăng trưởng của nền kinh tế, sự phát triển của thị trường tài chính, hoặc sự thay đổi trong chính sách tiền tệ. Thách thức có thể là sự cạnh tranh gay gắt, rủi ro tín dụng, hoặc sự thay đổi trong quy định pháp luật. Việc nắm bắt cơ hội và đối phó với thách thức là yếu tố then chốt để MSB duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh.

V. Nghiên Cứu Thực Tiễn Hiệu Quả Hoạt Động Của MSB Giai Đoạn 2020 2022

Phân tích hiệu quả hoạt động của MSB trong giai đoạn 2020-2022 cung cấp cái nhìn sâu sắc về năng lực cạnh tranh của ngân hàng. Các chỉ số quan trọng cần xem xét bao gồm tăng trưởng tín dụng, huy động vốn, lợi nhuận, nợ xấu, và khả năng sinh lời. So sánh hiệu quả hoạt động của MSB với các ngân hàng khác trong ngành ngân hàng Việt Nam giúp đánh giá vị thế cạnh tranh của MSB. Dữ liệu từ báo cáo thường niên của MSB và các nguồn tin cậy khác cần được sử dụng để đưa ra những đánh giá khách quan và chính xác. Phân tích này sẽ giúp xác định những lĩnh vực mà MSB cần cải thiện để tăng cường năng lực cạnh tranh.

5.1. Phân Tích Tăng Trưởng Tín Dụng Và Huy Động Vốn

Tăng trưởng tín dụng và huy động vốn là hai chỉ số quan trọng phản ánh hiệu quả hoạt động của MSB. Tăng trưởng tín dụng cho thấy khả năng mở rộng hoạt động cho vay và tạo ra lợi nhuận của ngân hàng. Tăng trưởng huy động vốn cho thấy khả năng thu hút vốn từ thị trường và đáp ứng nhu cầu tín dụng. Phân tích xu hướng tăng trưởng tín dụng và huy động vốn trong giai đoạn 2020-2022 giúp đánh giá khả năng duy trì và mở rộng quy mô hoạt động của MSB.

5.2. Đánh Giá Lợi Nhuận Nợ Xấu Và Khả Năng Sinh Lời

Lợi nhuận, nợ xấu, và khả năng sinh lời là những chỉ số quan trọng phản ánh hiệu quả tài chính của MSB. Lợi nhuận cho thấy khả năng tạo ra giá trị gia tăng của ngân hàng. Nợ xấu cho thấy mức độ rủi ro tín dụng mà ngân hàng phải đối mặt. Khả năng sinh lời (ROA, ROE) cho thấy khả năng tạo ra lợi nhuận từ vốn chủ sở hữu và tổng tài sản. Phân tích những chỉ số này giúp đánh giá sức khỏe tài chính và năng lực cạnh tranh của MSB.

VI. Kết Luận Về Năng Lực Cạnh Tranh Và Triển Vọng Phát Triển MSB

Nghiên cứu này đã phân tích năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Hàng Hải một cách toàn diện, từ tổng quan đến thách thức, giải pháp, và ứng dụng thực tiễn. Kết quả nghiên cứu cho thấy MSB có những điểm mạnh và cơ hội để phát triển, nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức và điểm yếu cần khắc phục. Để tăng cường năng lực cạnh tranh trong tương lai, MSB cần tập trung vào việc nâng cao năng lực tài chính, đẩy mạnh chuyển đổi số, nâng cao chất lượng dịch vụ, và xây dựng một chiến lược cạnh tranh rõ ràng. Với những nỗ lực không ngừng, MSB có thể đạt được những thành công lớn hơn và khẳng định vị thế trên thị trường tài chính Việt Nam.

6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu Và Đề Xuất Giải Pháp

Tóm tắt kết quả nghiên cứu và đề xuất các giải pháp cụ thể để nâng cao năng lực cạnh tranh của MSB. Các giải pháp này cần phải phù hợp với đặc điểm của MSB và tình hình thực tế của thị trường tài chính. Các giải pháp phải cụ thể, khả thi và đo lường được.

6.2. Triển Vọng Phát Triển Và Kiến Nghị Chính Sách

Nhận định về triển vọng phát triển của MSB trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chuyển đổi số. Đề xuất các kiến nghị chính sách đối với Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước để tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của MSB và toàn bộ ngành ngân hàng Việt Nam.

Tổng quan nghiên cứu

Ngành ngân hàng đóng vai trò trọng yếu trong sự phát triển kinh tế quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng. Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam (MSB) là một trong những ngân hàng thương mại cổ phần đầu tiên tại Việt Nam, với hơn 30 năm hình thành và phát triển. Tính đến năm 2022, MSB có mạng lưới hơn 275 chi nhánh và phòng giao dịch tại 51 tỉnh, thành phố, cùng hơn 500 máy ATM, phục vụ hơn 2,1 triệu khách hàng cá nhân và gần 50.000 khách hàng doanh nghiệp. Giai đoạn 2020-2022, ngân hàng đạt lợi nhuận hàng năm trên 5.000 tỷ đồng, tăng trưởng huy động vốn bình quân 15,95%, cho vay tăng bình quân 23,40%, hệ số an toàn vốn (CAR) đạt 12,33%, tỷ lệ nợ xấu duy trì dưới 3%, trong đó năm 2022 chỉ còn 1,21%, và biên lãi ròng (NIM) đạt 4,5%.

Tuy nhiên, năng lực cạnh tranh của MSB vẫn còn hạn chế so với các ngân hàng lớn như Vietcombank, Agribank, BIDV, Vietinbank. Cụ thể, ROA năm 2022 chỉ đạt 0,31%, ROE 3,51%, mạng lưới ATM chưa đáp ứng nhu cầu thanh toán không tiền mặt, sản phẩm dịch vụ chưa thực sự khác biệt, công nghệ đổi mới chậm, và một số cán bộ thiếu đạo đức nghề nghiệp ảnh hưởng đến uy tín ngân hàng. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, đặc biệt sau đại dịch Covid-19, việc nâng cao năng lực cạnh tranh của MSB là nhiệm vụ cấp thiết nhằm mở rộng thị phần, nâng cao uy tín và phát triển bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của MSB trong giai đoạn 2020-2022, đánh giá các yếu tố cấu thành và tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cho giai đoạn 2022-2025 với tầm nhìn đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ hệ thống MSB trên toàn quốc, tập trung vào các yếu tố tài chính, công nghệ, nguồn nhân lực, sản phẩm dịch vụ và quản trị rủi ro. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ MSB thích ứng và phát triển trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt của ngành ngân hàng Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về năng lực cạnh tranh và chiến lược kinh doanh trong ngành ngân hàng, trong đó nổi bật là:

• Lý thuyết cạnh tranh của Michael E. Porter: Bao gồm ba chiến lược cạnh tranh cơ bản là chiến lược chi phí thấp, chiến lược khác biệt hóa và chiến lược trọng tâm. Porter cũng phát triển mô hình chuỗi giá trị giúp phân tích các hoạt động tạo ra lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp.

• Khái niệm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp: Theo OECD, năng lực cạnh tranh là khả năng tạo ra việc làm và thu nhập cao hơn trong điều kiện cạnh tranh quốc tế, được phân thành cấp độ quốc gia, ngành và doanh nghiệp. Ở cấp độ doanh nghiệp, năng lực cạnh tranh là khả năng khai thác và sử dụng hiệu quả các nguồn lực để tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững.

• Các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh ngân hàng: Bao gồm năng lực tài chính, năng lực công nghệ, nguồn nhân lực, sản phẩm dịch vụ và năng lực quản trị rủi ro. Các yếu tố này được đánh giá qua các tiêu chí định lượng và định tính như quy mô tài sản, vốn chủ sở hữu, hiệu quả tài chính (ROA, ROE), chất lượng tín dụng, công nghệ thông tin, chất lượng nhân sự và quản trị nội bộ.

• Mô hình Ma trận Hình ảnh Cạnh tranh (CPM): Công cụ phân tích lợi thế cạnh tranh dựa trên các yếu tố thành công then chốt, giúp xác định điểm mạnh, điểm yếu của MSB so với các đối thủ cạnh tranh chính trong ngành.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo thường niên của MSB giai đoạn 2020-2022, các tài liệu pháp luật liên quan đến hoạt động ngân hàng, các nghiên cứu học thuật và báo cáo ngành. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 250 cán bộ, nhân viên MSB, trong đó 208 phiếu hợp lệ được phân tích, cùng với ý kiến của đội ngũ lãnh đạo và quản lý ngân hàng.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích SWOT, phân tích so sánh các chỉ tiêu tài chính và năng lực cạnh tranh với các ngân hàng cùng ngành. Phần mềm Excel được dùng để xử lý và tổng hợp dữ liệu. Công cụ Ma trận Hình ảnh Cạnh tranh (CPM) được áp dụng để đánh giá vị thế cạnh tranh của MSB.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu giai đoạn 2020-2022, khảo sát và phỏng vấn trong vòng 1 tháng, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2022-2025 với tầm nhìn đến năm 2030.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Năng lực tài chính của MSB còn hạn chế: ROA bình quân giai đoạn 2020-2022 dưới 1%, năm 2022 chỉ đạt 0,31%; ROE bình quân dưới 10%, năm 2022 là 3,51%. Trong khi đó, các ngân hàng lớn trong nước thường đạt ROA trên 1% và ROE trên 15%. Hệ số an toàn vốn (CAR) của MSB đạt 12,33%, vượt mức tối thiểu theo quy định, thể hiện sự ổn định về vốn.

2. Mạng lưới phân phối và công nghệ chưa đáp ứng nhu cầu: MSB có khoảng 500 máy ATM trên toàn quốc, chưa đủ rộng để phục vụ nhu cầu thanh toán không tiền mặt ngày càng tăng. Công nghệ ngân hàng điện tử và chuyển đổi số còn chậm so với các đối thủ cạnh tranh, ảnh hưởng đến trải nghiệm khách hàng và hiệu quả hoạt động.

3. Sản phẩm dịch vụ chưa đa dạng và khác biệt: MSB cung cấp các sản phẩm truyền thống như tín dụng, tiền gửi tiết kiệm, dịch vụ thẻ và ngân hàng điện tử nhưng chưa tạo được sự khác biệt rõ ràng so với các ngân hàng khác. Điều này làm giảm sức hút đối với khách hàng cá nhân và doanh nghiệp.

4. Nguồn nhân lực và quản trị rủi ro còn nhiều thách thức: Một số cán bộ thiếu đạo đức nghề nghiệp, vi phạm quy định gây ảnh hưởng đến uy tín ngân hàng. Quản trị rủi ro chưa thực sự hiệu quả, mặc dù tỷ lệ nợ xấu được kiểm soát dưới 3%, năm 2022 chỉ còn 1,21%.

Thảo luận kết quả

Các kết quả trên cho thấy MSB đang ở vị thế trung bình trong hệ thống ngân hàng Việt Nam. ROA và ROE thấp phản ánh hiệu quả sử dụng tài sản và vốn chưa cao, có thể do chi phí hoạt động lớn hoặc chất lượng tín dụng chưa tối ưu. Mạng lưới ATM hạn chế và công nghệ chưa hiện đại làm giảm khả năng tiếp cận khách hàng và cạnh tranh trong kỷ nguyên số. Sản phẩm dịch vụ chưa đa dạng khiến MSB khó thu hút và giữ chân khách hàng trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt với các ngân hàng lớn và các tổ chức tài chính phi ngân hàng.

So sánh với các nghiên cứu trước đây cho thấy các ngân hàng thành công thường tập trung nâng cao năng lực tài chính, đổi mới công nghệ, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ. Việc áp dụng Ma trận Hình ảnh Cạnh tranh (CPM) cho thấy MSB cần cải thiện các yếu tố trọng yếu như công nghệ, thương hiệu và quản trị rủi ro để nâng cao vị thế cạnh tranh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh ROA, ROE của MSB với các ngân hàng lớn, biểu đồ tăng trưởng huy động vốn và dư nợ, cũng như bảng đánh giá các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh theo trọng số CPM để minh họa điểm mạnh, điểm yếu của MSB.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường năng lực tài chính: MSB cần tập trung nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, cải thiện ROA và ROE thông qua tối ưu hóa chi phí hoạt động và nâng cao chất lượng tín dụng. Đề xuất tăng vốn chủ sở hữu bằng cách phát hành cổ phiếu mới hoặc thu hút cổ đông chiến lược trong giai đoạn 2023-2025. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo MSB phối hợp với cổ đông và cơ quan quản lý.

2. Mở rộng mạng lưới phân phối và hiện đại hóa công nghệ: Đầu tư mở rộng hệ thống ATM, POS và phát triển các kênh ngân hàng điện tử, ngân hàng số để đáp ứng nhu cầu thanh toán không tiền mặt. Áp dụng công nghệ mới như AI, Big Data để nâng cao trải nghiệm khách hàng và quản trị rủi ro. Thời gian thực hiện: 2023-2025. Chủ thể: Phòng công nghệ thông tin và phát triển sản phẩm MSB.

3. Đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ: Phát triển các sản phẩm tài chính mới, đặc biệt là các dịch vụ dành cho khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), dịch vụ ngân hàng số, sản phẩm bảo hiểm liên kết. Tăng cường marketing và truyền thông để nâng cao nhận diện thương hiệu. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: Phòng marketing và phát triển sản phẩm.

4. Nâng cao năng lực nguồn nhân lực và quản trị rủi ro: Tổ chức đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ nhân viên. Xây dựng hệ thống quản trị rủi ro toàn diện, áp dụng công nghệ trong giám sát và kiểm soát rủi ro tín dụng, rủi ro hoạt động. Thời gian: 2023-2024. Chủ thể: Phòng nhân sự và phòng quản trị rủi ro.

5. Tăng cường hợp tác và liên kết: MSB nên mở rộng quan hệ với các ngân hàng trong và ngoài nước, các tổ chức tài chính để học hỏi kinh nghiệm, chia sẻ công nghệ và mở rộng thị trường. Chủ thể: Ban lãnh đạo và phòng quan hệ đối ngoại.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng MSB: Giúp hiểu rõ thực trạng năng lực cạnh tranh, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động và vị thế trên thị trường.

2. Các ngân hàng thương mại cổ phần khác tại Việt Nam: Tham khảo các phân tích, đánh giá và giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số.

3. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý ngành ngân hàng: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển ngân hàng, đảm bảo sự ổn định và cạnh tranh lành mạnh trong hệ thống tài chính.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, tài chính ngân hàng: Tài liệu tham khảo về lý thuyết và thực tiễn năng lực cạnh tranh trong ngành ngân hàng, phương pháp nghiên cứu và phân tích dữ liệu thực tế.

Câu hỏi thường gặp

1. Năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại được đánh giá dựa trên những yếu tố nào?
   Năng lực cạnh tranh được đánh giá qua các yếu tố chính gồm năng lực tài chính (ROA, ROE, vốn chủ sở hữu), công nghệ, nguồn nhân lực, sản phẩm dịch vụ và quản trị rủi ro. Ví dụ, ROA trên 1% và ROE trên 15% được coi là hiệu quả tài chính tốt.

2. Tại sao MSB cần nâng cao năng lực công nghệ?
   Công nghệ hiện đại giúp ngân hàng cung cấp dịch vụ nhanh chóng, tiện lợi, bảo mật và đáp ứng nhu cầu thanh toán không tiền mặt ngày càng tăng. Công nghệ cũng hỗ trợ quản trị rủi ro và nâng cao trải nghiệm khách hàng, từ đó tăng sức cạnh tranh.

3. Làm thế nào để MSB cải thiện hiệu quả tài chính?
   MSB cần tối ưu hóa chi phí hoạt động, nâng cao chất lượng tín dụng, đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ và tăng vốn chủ sở hữu. Ví dụ, phát hành cổ phiếu mới hoặc thu hút cổ đông chiến lược giúp tăng vốn và mở rộng hoạt động.

4. Vai trò của nguồn nhân lực trong năng lực cạnh tranh của ngân hàng?
   Nguồn nhân lực chất lượng cao, có trình độ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp tốt giúp nâng cao chất lượng dịch vụ, quản trị rủi ro hiệu quả và tạo dựng uy tín thương hiệu. Nhân viên giao dịch là bộ mặt của ngân hàng, ảnh hưởng trực tiếp đến sự hài lòng khách hàng.

5. MSB có thể học hỏi gì từ các ngân hàng lớn khác?
   MSB có thể học hỏi về chiến lược phát triển sản phẩm đa dạng, ứng dụng công nghệ số, quản trị rủi ro hiệu quả và xây dựng thương hiệu mạnh. Việc áp dụng mô hình chuỗi giá trị và chiến lược cạnh tranh của Michael Porter là ví dụ điển hình.

Kết luận

• MSB có nền tảng tài chính ổn định với CAR đạt 12,33% và tỷ lệ nợ xấu dưới 3%, tuy nhiên hiệu quả sử dụng vốn còn thấp với ROA 0,31% và ROE 3,51% năm 2022.
• Mạng lưới phân phối và công nghệ ngân hàng chưa đáp ứng nhu cầu phát triển, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh trong kỷ nguyên số.
• Sản phẩm dịch vụ chưa đa dạng và khác biệt, nguồn nhân lực và quản trị rủi ro còn nhiều thách thức cần khắc phục.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực tài chính, mở rộng mạng lưới, hiện đại hóa công nghệ, đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao năng lực nguồn nhân lực, quản trị rủi ro trong giai đoạn 2022-2025.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho MSB và các ngân hàng thương mại khác trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh, góp phần phát triển bền vững ngành ngân hàng Việt Nam.

Hành động tiếp theo: MSB cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh chiến lược phù hợp với bối cảnh thị trường và công nghệ thay đổi nhanh chóng.