Năng Lực Cạnh Tranh Của Các Doanh Nghiệp Chế Biến Thủy Sản Trên Địa Bàn Thành Phố Đà Nẵng

• Tác giả: Nguyễn Thị Thanh Huyền
• Người hướng dẫn: GS.TS Lê Thế Giới
• Trường học: Đại học Đà Nẵng
• Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
• Đề tài: Năng Lực Cạnh Tranh Của Doanh Nghiệp Chế Biến Thủy Sản Tại Đà Nẵng
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Đà Nẵng

• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết đề tài
• 0.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Phương pháp nghiên cứu
• 0.5. Kết cấu của Luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP
• 1.1. Khái niệm cạnh tranh
• 1.2. Phân loại các loại hình cạnh tranh
• 1.3. Chức năng của cạnh tranh
• 1.4. Lý thuyết năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp dựa trên năng lực (CVB)
• 1.5. Các nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp xét từ các yếu tố bên trong
• 1.6. Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
• 1.7. Quy trình lượng hóa năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
• 1.8. Một số mô hình lý thuyết về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
• 2. CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU
• 2.1. Tổng quan về các doanh nghiệp chế biến thủy sản trên địa bàn thành phố Đà Nẵng ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh
• 2.1.1. Quy mô doanh nghiệp và lao động
• 2.1.2. Quy mô vốn đầu tư, sản xuất kinh doanh
• 2.1.3. Sản phẩm và năng lực sản xuất
• 2.1.4. Thị trường tiêu thụ và nguyên liệu
• 2.1.5. Trình độ công nghệ và quản lý
• 2.2. Các nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp chế biến thủy sản trên địa bàn thành phố Đà Nẵng
• 2.2.1. Năng lực tổ chức quản lý doanh nghiệp
• 2.2.2. Năng lực marketing
• 2.2.3. Năng lực tài chính
• 2.2.4. Năng lực tiếp cận, đổi mới khoa học công nghệ
• 2.2.5. Năng lực tổ chức dịch vụ
• 2.2.6. Năng lực tạo lập các mối quan hệ
• 2.2.7. Trình độ của người lao động trong doanh nghiệp
• 2.2.8. Trình độ nghiên cứu phát triển của doanh nghiệp
• 2.3. Mô hình nghiên cứu năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp chế biến thủy sản trên địa bàn thành phố Đà Nẵng
• 2.4. Kiểm định mô hình đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp chế biến thủy sản trên địa bàn thành phố Đà Nẵng
• 2.4.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4.2. Các thang đo nghiên cứu về năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp chế biến thủy sản trên địa bàn thành phố Đà Nẵng
• 2.4.3. Quy trình phân tích dữ liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Mô tả mẫu
• 3.1.1. Thông tin mẫu khảo sát
• 3.1.2. Thống kê mô tả
• 3.2. Phân tích độ tin cậy của thang đo thông qua hệ số Cronbach’s Alpha
• 3.2.1. Kiểm định thang đo năng lực tổ chức quản lý doanh nghiệp
• 3.2.2. Kiểm định thang đo năng lực marketing
• 3.2.3. Kiểm định thang đo năng lực tài chính
• 3.2.4. Kiểm định thang đo năng lực tiếp cận và đổi mới khoa học công nghệ
• 3.2.5. Kiểm định thang đo năng lực tổ chức dịch vụ
• 3.2.6. Kiểm định thang đo năng lực tạo lập các mối quan hệ
• 3.2.7. Kiểm định thang đo trình độ lao động trong doanh nghiệp
• 3.2.8. Kiểm định thang đo trình độ nghiên cứu phát triển của doanh nghiệp
• 3.2.9. Kiểm định thang đo năng lực cạnh tranh chung
• 3.3. Phân tích nhân tố khám phá (EFA)
• 3.3.1. Thang đo các nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp chế biến thủy sản trên địa bàn thành phố Đà Nẵng
• 3.3.2. Thang đo nhân tố năng lực cạnh tranh
• 3.4. Khẳng định mô hình nghiên cứu
• 3.4.1. Kiểm định mô hình nghiên cứu hiệu chỉnh
• 3.4.2. Phân tích tương quan các biến độc lập và biến phụ thuộc
• 3.4.3. Phân tích hồi quy
• 3.5. Kết quả nghiên cứu sau cùng
• 3.5.1. Mô hình nghiên cứu sau cùng
• 3.5.2. Thang đo nghiên cứu sau cùng năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp chế biến thủy sản trên địa bàn thành phố Đà Nẵng
• 3.5.3. Phương trình hồi quy tuyến tính bội thể hiện quan hệ giữa các biến độc lập với năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp chế biến thủy sản trên địa bàn thành phố Đà Nẵng
• 3.5.4. Kiểm định giả thuyết
• 3.5.5. Đo lường năng lực cạnh tranh
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH
• 4.1. Những kết quả nghiên cứu chính
• 4.2. Hàm ý chính sách
• PHỤ LỤC
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Năng Lực Cạnh Tranh Doanh Nghiệp Thủy Sản

Hiện nay, có nhiều khái niệm khác nhau về cạnh tranh. Trong bối cảnh hội nhập, thuật ngữ này ngày càng phổ biến. Cần có cách hiểu thống nhất để tạo tiền đề cho nghiên cứu hệ thống. Theo K. Marx, cạnh tranh là sự ganh đua giữa các nhà tư bản để giành lợi nhuận. Bản chất của cạnh tranh là sự ganh đua giữa các chủ thể kinh tế. Mục đích là giành lợi thế, thị phần và lợi nhuận cao nhất. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp (DN) thể hiện khả năng tạo ra sản phẩm, dịch vụ chất lượng, giá cả hợp lý. Đồng thời, DN cần có khả năng thích ứng với thay đổi của thị trường. Năng lực cạnh tranh giúp DN tồn tại và phát triển bền vững.

1.1. Khái niệm và bản chất của cạnh tranh trong kinh doanh

Cạnh tranh là yếu tố then chốt trong nền kinh tế thị trường. Nó thúc đẩy sự sáng tạo, nâng cao hiệu quả và mang lại lợi ích cho người tiêu dùng. Các doanh nghiệp cạnh tranh nhau về giá cả, chất lượng, dịch vụ và nhiều yếu tố khác. Mục tiêu cuối cùng là thu hút khách hàng và tăng trưởng doanh thu. Theo Michael Porter, cạnh tranh bao gồm năm lực lượng chính: đối thủ cạnh tranh hiện tại, nguy cơ từ đối thủ mới, sức mạnh của nhà cung cấp, sức mạnh của khách hàng và nguy cơ từ sản phẩm thay thế.

1.2. Phân loại các hình thức cạnh tranh trên thị trường

Có nhiều cách phân loại cạnh tranh. Dựa trên mức độ, có cạnh tranh hoàn hảo và cạnh tranh không hoàn hảo. Dựa trên phương thức, có cạnh tranh về giá và cạnh tranh phi giá. Cạnh tranh về giá tập trung vào việc giảm giá để thu hút khách hàng. Cạnh tranh phi giá tập trung vào chất lượng, dịch vụ, thương hiệu và các yếu tố khác. Các hình thức cạnh tranh này có thể tồn tại đồng thời và tác động lẫn nhau.

II. Lợi Thế Cạnh Tranh Của Doanh Nghiệp Chế Biến Thủy Sản

Lợi thế cạnh tranh là yếu tố giúp doanh nghiệp (DN) vượt trội so với đối thủ. Nó có thể là chi phí thấp, chất lượng cao, sản phẩm độc đáo hoặc dịch vụ tốt. Lợi thế cạnh tranh giúp DN thu hút khách hàng, tăng thị phần và tạo ra lợi nhuận bền vững. Để xây dựng lợi thế cạnh tranh, DN cần tập trung vào các nguồn lực và năng lực cốt lõi. Đồng thời, DN cần liên tục đổi mới và thích ứng với thay đổi của thị trường. Lợi thế cạnh tranh không phải là bất biến, nó cần được duy trì và phát triển liên tục.

2.1. Các yếu tố tạo nên lợi thế cạnh tranh bền vững

Để có lợi thế cạnh tranh bền vững, doanh nghiệp cần tập trung vào các yếu tố khó bắt chước. Đó có thể là thương hiệu mạnh, công nghệ độc quyền, mạng lưới phân phối rộng khắp hoặc đội ngũ nhân viên tài năng. Ngoài ra, doanh nghiệp cần xây dựng văn hóa đổi mới và liên tục cải tiến quy trình hoạt động. Lợi thế cạnh tranh bền vững giúp doanh nghiệp duy trì vị thế dẫn đầu trên thị trường.

2.2. Vai trò của chất lượng sản phẩm thủy sản trong cạnh tranh

Chất lượng sản phẩm thủy sản đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng lợi thế cạnh tranh. Sản phẩm chất lượng cao đáp ứng nhu cầu và mong đợi của khách hàng. Nó tạo dựng niềm tin và lòng trung thành. Doanh nghiệp cần kiểm soát chặt chẽ quy trình sản xuất, từ khâu nguyên liệu đến khâu chế biến và đóng gói. Chứng nhận chất lượng và an toàn thực phẩm là yếu tố quan trọng để khẳng định chất lượng sản phẩm.

2.3. Tầm quan trọng của giá thành sản phẩm thủy sản cạnh tranh

Giá thành sản phẩm thủy sản là yếu tố cạnh tranh quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập. Doanh nghiệp cần tối ưu hóa chi phí sản xuất, từ khâu nguyên liệu đến khâu vận chuyển và phân phối. Sử dụng công nghệ hiện đại, quản lý hiệu quả và tìm kiếm nguồn cung ứng giá rẻ là những giải pháp giúp giảm giá thành sản phẩm. Tuy nhiên, việc giảm giá thành không được ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm.

III. Phân Tích SWOT Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Tại Đà Nẵng

Phân tích SWOT là công cụ hữu ích để đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp (DN). Nó giúp DN xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức. Từ đó, DN có thể xây dựng chiến lược phù hợp để tận dụng cơ hội, khắc phục điểm yếu và đối phó với thách thức. Phân tích SWOT cần được thực hiện định kỳ và cập nhật thường xuyên để đảm bảo tính chính xác và phù hợp với tình hình thực tế. Kết quả phân tích SWOT là cơ sở quan trọng để đưa ra quyết định kinh doanh.

3.1. Điểm mạnh và điểm yếu của doanh nghiệp chế biến thủy sản

Điểm mạnh của doanh nghiệp chế biến thủy sản có thể là kinh nghiệm, thương hiệu, công nghệ hoặc mạng lưới phân phối. Điểm yếu có thể là thiếu vốn, thiếu nhân lực, quy trình lạc hậu hoặc quản lý kém hiệu quả. Việc xác định chính xác điểm mạnh và điểm yếu giúp doanh nghiệp tập trung vào phát huy thế mạnh và khắc phục điểm yếu.

3.2. Cơ hội và thách thức từ thị trường thủy sản và hội nhập

Cơ hội từ thị trường thủy sản có thể là tăng trưởng nhu cầu, mở rộng thị trường xuất khẩu hoặc chính sách hỗ trợ của nhà nước. Thách thức có thể là cạnh tranh gay gắt, biến động giá cả, rào cản thương mại hoặc yêu cầu khắt khe về chất lượng và an toàn thực phẩm. Doanh nghiệp cần chủ động nắm bắt cơ hội và đối phó với thách thức.

3.3. Ứng dụng phân tích SWOT để xây dựng chiến lược cạnh tranh

Dựa trên kết quả phân tích SWOT, doanh nghiệp có thể xây dựng các chiến lược cạnh tranh khác nhau. Chiến lược SO (Strengths-Opportunities) tận dụng điểm mạnh để khai thác cơ hội. Chiến lược ST (Strengths-Threats) sử dụng điểm mạnh để đối phó với thách thức. Chiến lược WO (Weaknesses-Opportunities) khắc phục điểm yếu để tận dụng cơ hội. Chiến lược WT (Weaknesses-Threats) giảm thiểu điểm yếu và tránh né thách thức.

IV. Giải Pháp Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Ngành Thủy Sản Đà Nẵng

Để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành thủy sản Đà Nẵng, cần có giải pháp đồng bộ từ doanh nghiệp (DN), nhà nước và các tổ chức liên quan. DN cần tập trung vào nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm giá thành, đổi mới công nghệ và phát triển thị trường. Nhà nước cần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, hỗ trợ DN tiếp cận vốn, công nghệ và thông tin thị trường. Các tổ chức liên quan cần tăng cường hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ DN phát triển bền vững.

4.1. Đầu tư vào công nghệ chế biến thủy sản hiện đại

Đầu tư vào công nghệ chế biến thủy sản hiện đại là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh. Công nghệ hiện đại giúp tăng năng suất, giảm chi phí, nâng cao chất lượng và đảm bảo an toàn thực phẩm. Doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm, tiếp thu và ứng dụng công nghệ mới vào quy trình sản xuất. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ.

4.2. Phát triển nguồn nhân lực ngành thủy sản chất lượng cao

Phát triển nguồn nhân lực ngành thủy sản chất lượng cao là yếu tố quan trọng để đáp ứng yêu cầu của thị trường. Cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kiến thức và kỹ năng cho người lao động. Đồng thời, cần có chính sách thu hút và giữ chân nhân tài. Doanh nghiệp cần chủ động phối hợp với các trường đại học, cao đẳng và trung tâm đào tạo để xây dựng chương trình đào tạo phù hợp.

4.3. Xây dựng và phát triển thương hiệu thủy sản Đà Nẵng

Xây dựng và phát triển thương hiệu thủy sản Đà Nẵng là giải pháp quan trọng để tăng cường năng lực cạnh tranh. Thương hiệu mạnh giúp sản phẩm dễ dàng được nhận biết và tin dùng. Doanh nghiệp cần tập trung vào xây dựng hình ảnh thương hiệu uy tín, chất lượng và an toàn. Đồng thời, cần có chiến lược marketing hiệu quả để quảng bá thương hiệu đến thị trường trong và ngoài nước.

V. Ứng Dụng Marketing Để Tăng Thị Phần Thủy Sản Tại Đà Nẵng

Marketing đóng vai trò quan trọng trong việc tăng thị phần thủy sản tại Đà Nẵng. Doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược marketing hiệu quả, phù hợp với đặc điểm của sản phẩm và thị trường. Các hoạt động marketing cần tập trung vào việc quảng bá thương hiệu, giới thiệu sản phẩm, xây dựng mối quan hệ với khách hàng và tạo dựng lòng trung thành. Marketing cần được thực hiện một cách chuyên nghiệp và liên tục để đạt được hiệu quả cao nhất.

5.1. Nghiên cứu thị hiếu người tiêu dùng về thủy sản

Nghiên cứu thị hiếu người tiêu dùng là bước quan trọng trong chiến lược marketing. Doanh nghiệp cần tìm hiểu nhu cầu, sở thích, thói quen và mong đợi của khách hàng về thủy sản. Thông tin này giúp doanh nghiệp phát triển sản phẩm phù hợp, định giá hợp lý và lựa chọn kênh phân phối hiệu quả.

5.2. Sử dụng kênh phân phối đa dạng và hiệu quả

Doanh nghiệp cần sử dụng kênh phân phối đa dạng và hiệu quả để đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng. Các kênh phân phối có thể là siêu thị, cửa hàng tiện lợi, chợ truyền thống, nhà hàng, khách sạn hoặc kênh online. Việc lựa chọn kênh phân phối phù hợp giúp doanh nghiệp tiếp cận được nhiều khách hàng và tăng doanh số bán hàng.

5.3. Áp dụng digital marketing để tiếp cận khách hàng mục tiêu

Digital marketing là công cụ hiệu quả để tiếp cận khách hàng mục tiêu trong thời đại công nghệ số. Doanh nghiệp có thể sử dụng các kênh digital marketing như website, mạng xã hội, email marketing, SEO, PPC hoặc influencer marketing để quảng bá sản phẩm và xây dựng thương hiệu. Digital marketing giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và đo lường hiệu quả một cách chính xác.

VI. Chính Sách Hỗ Trợ Phát Triển Doanh Nghiệp Thủy Sản Tại Đà Nẵng

Để phát triển doanh nghiệp thủy sản tại Đà Nẵng, cần có chính sách hỗ trợ từ nhà nước và các cơ quan liên quan. Chính sách hỗ trợ cần tập trung vào việc tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn, công nghệ, thông tin thị trường và đào tạo nguồn nhân lực. Đồng thời, cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sâu, nâng cao chất lượng sản phẩm và phát triển thị trường xuất khẩu.

6.1. Ưu đãi về thuế và phí cho doanh nghiệp thủy sản

Ưu đãi về thuế và phí là một trong những chính sách hỗ trợ quan trọng. Giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng hoặc miễn giảm các loại phí giúp doanh nghiệp giảm chi phí và tăng lợi nhuận. Chính sách này khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất và kinh doanh.

6.2. Hỗ trợ tiếp cận vốn vay ưu đãi cho doanh nghiệp thủy sản

Hỗ trợ tiếp cận vốn vay ưu đãi là yếu tố then chốt để doanh nghiệp có thể đầu tư vào công nghệ, mở rộng sản xuất và phát triển thị trường. Nhà nước cần có chính sách tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận vốn vay với lãi suất ưu đãi và thủ tục đơn giản.

6.3. Cung cấp thông tin thị trường thủy sản và xúc tiến thương mại

Cung cấp thông tin thị trường thủy sản và xúc tiến thương mại giúp doanh nghiệp nắm bắt cơ hội kinh doanh và mở rộng thị trường. Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước. Đồng thời, cần cung cấp thông tin về thị trường, đối tác và các quy định thương mại.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, năng lực cạnh tranh (NLCT) của các doanh nghiệp (DN) trở thành yếu tố sống còn để duy trì và phát triển bền vững. Tại thành phố Đà Nẵng, ngành chế biến thủy sản (CBTS) đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế biển với khoảng 25 DN hoạt động, thu hút hơn 6.000 lao động và vốn đầu tư sản xuất kinh doanh trên 2.500 tỷ đồng tính đến năm 2016. Sản lượng thủy sản đông lạnh đạt gần 20.000 tấn, chủ yếu xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Nhật Bản, EU, Mỹ và Hàn Quốc. Tuy nhiên, các DN CBTS tại đây đang đối mặt với nhiều thách thức như sản xuất chủ yếu gia công thô, giá trị gia tăng thấp, dư thừa công suất thiết kế, nguồn nguyên liệu thiếu hụt và chất lượng chưa được kiểm soát chặt chẽ. Áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng khi các rào cản thuế quan được dỡ bỏ, đồng thời các yêu cầu về an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường ngày càng khắt khe.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng NLCT và các nhân tố ảnh hưởng đến NLCT của các DN CBTS trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn 2011-2016, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các yếu tố nội tại của DN CBTS tại Đà Nẵng, sử dụng số liệu thu thập trong giai đoạn 2011-2016. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các DN nâng cao năng lực cạnh tranh, góp phần phát triển kinh tế địa phương và tăng cường vị thế trên thị trường quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp được hiểu là khả năng duy trì và mở rộng thị phần, thu lợi nhuận bền vững trong môi trường cạnh tranh quốc tế. Khung lý thuyết nghiên cứu dựa trên lý thuyết năng lực cạnh tranh dựa trên năng lực (Competence-based View - CBV), tập trung vào việc sử dụng và kết hợp các nguồn lực, tài sản và năng lực nội tại để tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững. Các khái niệm chính bao gồm:

• Năng lực tổ chức quản lý doanh nghiệp: Khả năng vận hành, điều hành, phân công nhân sự và hoạch định chiến lược hiệu quả.
• Năng lực marketing: Khả năng nắm bắt nhu cầu thị trường, thực hiện chiến lược 4P (Product, Price, Place, Promotion) và duy trì mối quan hệ khách hàng.
• Năng lực tài chính: Quy mô vốn, khả năng huy động, thanh toán và sinh lời từ vốn kinh doanh.
• Năng lực tiếp cận và đổi mới khoa học công nghệ: Ứng dụng công nghệ mới, đầu tư nghiên cứu và phát triển (R&D), nâng cao năng suất lao động.
• Năng lực tổ chức dịch vụ: Chất lượng phục vụ, thái độ nhân viên và tạo dựng niềm tin khách hàng.
• Năng lực tạo lập các mối quan hệ: Khả năng liên kết với nhà cung cấp, phân phối, tổ chức tín dụng và các đối tác chiến lược.
• Trình độ người lao động: Khả năng nắm bắt công việc, ứng dụng công nghệ và kỹ năng mềm.
• Trình độ nghiên cứu phát triển của doanh nghiệp: Khả năng cải tiến kỹ thuật, mẫu mã, chất lượng sản phẩm và hợp lý hóa sản xuất.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu định tính và định lượng. Nghiên cứu định tính nhằm khám phá và xác định các nhân tố ảnh hưởng đến NLCT thông qua phỏng vấn sâu với 26 đối tượng gồm ban quản trị DN, lãnh đạo các sở ngành và khách hàng lớn. Qua đó, bảng câu hỏi khảo sát được xây dựng với 9 nhân tố và 37 biến quan sát.

Nghiên cứu định lượng tiến hành khảo sát với mẫu gồm các DN CBTS trên địa bàn thành phố Đà Nẵng, sử dụng phần mềm SPSS để phân tích dữ liệu. Các kỹ thuật phân tích bao gồm thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan và hồi quy tuyến tính bội nhằm xác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến NLCT. Cỡ mẫu được lựa chọn đảm bảo tính đại diện cho tổng thể DN CBTS tại Đà Nẵng, với quy trình chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo đa dạng về quy mô và lĩnh vực hoạt động.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Năng lực tổ chức quản lý doanh nghiệp có ảnh hưởng tích cực và mạnh mẽ đến NLCT với hệ số hồi quy dương, thể hiện qua việc các DN có bộ máy tổ chức hiệu quả, chiến lược kinh doanh rõ ràng và năng lực lãnh đạo tốt sẽ nâng cao khả năng cạnh tranh. Khoảng 68% DN được khảo sát có quy mô nhỏ và vừa, phù hợp với đặc điểm quản lý linh hoạt.

2. Năng lực marketing đóng vai trò quan trọng, với 75,3% sản phẩm được xuất khẩu, chủ yếu sang Nhật Bản (35%), EU (25%), Mỹ (20%) và Hàn Quốc (15%). DN có chiến lược marketing hiệu quả, khả năng thích ứng với biến động thị trường và duy trì mối quan hệ khách hàng tốt sẽ gia tăng thị phần và doanh thu.

3. Năng lực tài chính được đánh giá qua quy mô vốn và khả năng huy động vốn, với tổng vốn sản xuất kinh doanh đạt khoảng 2.100 tỷ đồng năm 2013, tăng bình quân 19%/năm. DN có nguồn vốn mạnh và khả năng sinh lời cao sẽ có điều kiện mở rộng sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh.

4. Năng lực tiếp cận và đổi mới khoa học công nghệ thể hiện qua việc 12/25 DN đã được chứng nhận các hệ thống quản lý chất lượng quốc tế (ISO 9001, ISO 14001, HACCP). Tuy nhiên, trang thiết bị công nghệ còn hạn chế, giá trị tài sản cố định bình quân 1 lao động chỉ đạt 164,8 triệu đồng, thấp hơn mức bình quân toàn ngành (360,1 triệu đồng).

5. Trình độ người lao động và năng lực nghiên cứu phát triển cũng được xác định là các nhân tố mới quan trọng, ảnh hưởng tích cực đến NLCT. Lao động có khả năng ứng dụng công nghệ và kỹ năng mềm tốt giúp DN nâng cao hiệu quả sản xuất và đổi mới sản phẩm.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy các nhân tố nội tại như quản lý, marketing, tài chính và công nghệ là những yếu tố then chốt quyết định năng lực cạnh tranh của DN CBTS tại Đà Nẵng. So với các nghiên cứu trước đây tập trung vào các yếu tố bên ngoài, nghiên cứu này nhấn mạnh vai trò của các yếu tố nội bộ trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Việc DN chủ động đổi mới công nghệ và nâng cao trình độ lao động giúp thích ứng với các yêu cầu khắt khe về an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường, đồng thời tăng giá trị gia tăng sản phẩm.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ DN đạt chứng nhận ISO, biểu đồ cơ cấu thị trường xuất khẩu, bảng so sánh giá trị tài sản cố định bình quân lao động giữa DN CBTS và toàn ngành công nghiệp thành phố. Các phân tích hồi quy cho thấy mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố với hệ số tương quan và mức ý nghĩa thống kê, minh chứng cho tính hợp lý của mô hình nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường năng lực tổ chức quản lý: DN cần xây dựng bộ máy quản lý chuyên nghiệp, linh hoạt, đồng thời đào tạo nâng cao năng lực lãnh đạo và hoạch định chiến lược. Mục tiêu nâng cao hiệu quả vận hành trong vòng 2 năm, chủ thể thực hiện là ban lãnh đạo DN phối hợp với các tổ chức tư vấn quản trị.

2. Đẩy mạnh hoạt động marketing và mở rộng thị trường: DN cần phát triển chiến lược marketing đa kênh, tăng cường nghiên cứu thị trường, cải thiện chất lượng dịch vụ khách hàng để gia tăng thị phần xuất khẩu. Thời gian thực hiện 1-3 năm, chủ thể là phòng marketing DN và các cơ quan xúc tiến thương mại.

3. Nâng cao năng lực tài chính: DN cần đa dạng hóa nguồn vốn, cải thiện khả năng huy động và sử dụng vốn hiệu quả, đồng thời tăng cường quản lý chi phí để nâng cao lợi nhuận. Khuyến nghị thực hiện liên tục, chủ thể là bộ phận tài chính DN và các tổ chức tín dụng.

4. Đầu tư đổi mới công nghệ và nâng cao trình độ lao động: DN cần tăng cường đầu tư vào công nghệ hiện đại, thúc đẩy nghiên cứu phát triển sản phẩm mới, đồng thời đào tạo nâng cao kỹ năng cho người lao động. Mục tiêu nâng cao năng suất lao động trong 3 năm tới, chủ thể là ban quản lý DN phối hợp với các trung tâm đào tạo nghề.

5. Phát triển mạng lưới quan hệ hợp tác: DN cần xây dựng và duy trì các mối quan hệ với nhà cung cấp, đối tác phân phối, tổ chức tín dụng và chính quyền địa phương nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Thời gian thực hiện liên tục, chủ thể là ban lãnh đạo DN và các phòng ban liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp chế biến thủy sản: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

2. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách hỗ trợ, tạo môi trường thuận lợi cho DN CBTS phát triển bền vững, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập.

3. Các nhà nghiên cứu và học viên cao học, tiến sĩ ngành quản trị kinh doanh và kinh tế biển: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả thực nghiệm để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan.

4. Các tổ chức tài chính, ngân hàng và nhà đầu tư: Hiểu rõ năng lực tài chính và tiềm năng phát triển của DN CBTS tại Đà Nẵng, từ đó đưa ra quyết định đầu tư và hỗ trợ tài chính hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

1. Năng lực cạnh tranh của DN chế biến thủy sản được đo lường như thế nào?
   NLCT được đo bằng khả năng duy trì và mở rộng thị phần, tăng doanh thu, lợi nhuận, năng suất lao động và khả năng đổi mới sản phẩm. Ví dụ, DN có thị phần xuất khẩu chiếm 75,3% tổng sản lượng được xem là có năng lực cạnh tranh cao.

2. Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến năng lực cạnh tranh của DN CBTS tại Đà Nẵng?
   Các nhân tố chính gồm năng lực tổ chức quản lý, năng lực marketing, năng lực tài chính và năng lực đổi mới công nghệ. Nghiên cứu cho thấy DN có quản lý tốt và chiến lược marketing hiệu quả thường có thị phần lớn hơn.

3. Tại sao trình độ người lao động lại quan trọng đối với năng lực cạnh tranh?
   Người lao động có kỹ năng tốt giúp nâng cao hiệu quả sản xuất, ứng dụng công nghệ mới và cải tiến sản phẩm, từ đó tăng giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh của DN.

4. Các DN CBTS tại Đà Nẵng đang gặp khó khăn gì về nguồn nguyên liệu?
   Nguồn nguyên liệu chủ yếu từ khai thác gần bờ, mang tính nhỏ lẻ và không ổn định, dẫn đến thiếu hụt và chất lượng không đồng đều, ảnh hưởng đến chi phí và chất lượng sản phẩm.

5. Làm thế nào để DN CBTS nâng cao năng lực tiếp cận và đổi mới công nghệ?
   DN cần đầu tư vào nghiên cứu phát triển, áp dụng công nghệ hiện đại, đào tạo nhân viên và hợp tác với các viện nghiên cứu để cải tiến quy trình sản xuất và sản phẩm.

Kết luận

• Năng lực cạnh tranh của các DN CBTS tại Đà Nẵng chịu ảnh hưởng bởi nhiều nhân tố nội tại như quản lý, marketing, tài chính, công nghệ, trình độ lao động và nghiên cứu phát triển.
• Các DN chủ yếu có quy mô nhỏ và vừa, với sản lượng chế biến đạt khoảng 52,3% công suất thiết kế, thị trường xuất khẩu chiếm 75,3%.
• Nghiên cứu đã xây dựng và kiểm định mô hình với 9 nhân tố tác động, sử dụng phương pháp hỗn hợp định tính và định lượng, đảm bảo tính khoa học và thực tiễn.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực quản lý, marketing, tài chính, đổi mới công nghệ và phát triển nguồn nhân lực nhằm tăng cường năng lực cạnh tranh trong 2-3 năm tới.
• Khuyến nghị các nhà quản lý, nhà hoạch định chính sách và nhà đầu tư tham khảo để hỗ trợ phát triển ngành chế biến thủy sản tại Đà Nẵng bền vững và hiệu quả hơn.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và cập nhật dữ liệu để theo dõi sự thay đổi năng lực cạnh tranh của DN trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu sắc.