Nâng cao vai trò thuế giá trị gia tăng trong phát triển kinh tế Việt Nam

LỜI CAM ĐOAN

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG BIỂU

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết của đề tài

2. Mục tiêu của đề tài

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4. Phương pháp nghiên cứu

5. Cấu trúc nội dung nghiên cứu

1. CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG TRONG NỀN KINH TẾ

1.1. Khái niệm, bản chất và chức năng của thuế GTGT

1.1.1. Khái niệm thuế GTGT

1.1.2. Bản chất của thuế GTGT

1.1.3. Chức năng của thuế GTGT trong nền kinh tế

1.1.3.1. Chức năng tái phân phối thu nhập xã hội

1.1.3.2. Chức năng điều tiết kinh tế vĩ mô

1.2. Vai trò của thuế GTGT trong phát triển kinh tế

1.2.1. Thuế GTGT tạo số thu chủ yếu cho ngân sách nhà nước

1.2.2. Thuế GTGT tham gia điều chỉnh kinh tế vĩ mô

1.2.2.1. Thuế GTGT tác động đến cân bằng thị trường

1.2.2.2. Thuế GTGT tác động đến yếu tố sản xuất

1.2.2.3. Thuế GTGT tác động đến ngoại thương

1.2.3. Thuế GTGT tác động đến ý thức xã hội

1.2.4. Thuế GTGT điều hoà thu nhập, thực hiện công bằng xã hội trong phân phối

1.3. Các nguyên tắc cơ bản xây dựng thuế GTGT hướng vào kích thích kinh tế

1.3.1. Tính minh bạch

1.3.2. Tính hiệu quả

1.3.3. Tính công bằng

1.3.4. Tính linh hoạt

1.3.5. Tính chắc chắn

1.4. Một số mâu thuẫn nảy sinh khi sử dụng công cụ thuế trong phát triển kinh tế

1.4.1. Mâu thuẫn giữa tăng thuế để đáp ứng nhu cầu chi thường xuyên ngày càng tăng và chủ động giảm thuế để khuyến khích sản xuất và đầu tư

1.4.2. Mâu thuẫn giữa chủ trương hội nhập các khối thương mại, kinh tế trong khu vực và trên thế giới với chính sách bảo hộ sản xuất nội địa

1.4.3. Mâu thuẫn giữa chủ trương ưu đãi thuế để khuyến khích sản xuất và đầu tư với chủ trương tạo hành lang thuế bình đẳng, trung lập

1.5. Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới khi áp dụng thuế GTGT

1.5.1. Kinh nghiệm ở Thụy Điển về việc qui định áp dụng một thuế suất thuế GTGT

1.5.2. Kinh nghiệm của Indonesia về việc tổ chức thực hiện Luật thuế GTGT theo từng bước và mở rộng dần diện chịu thuế

1.5.3. Kinh nghiệm của Pháp về đối tượng áp dụng thuế GTGT

1.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG I

2. CHƯƠNG II: ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA THUẾ GTGT ĐẾN ỔN ĐỊNH VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VIỆT NAM TỪ NĂM 1999 ĐẾN NAY

2.1. Khái quát quá trình ra đời của thuế GTGT ở Việt Nam

2.1.1. Tình hình thí điểm thuế giá trị gia tăng ở Việt Nam năm 1993

2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội của Việt Nam khi triển khai thực hiện thuế GTGT

2.1.2.1. Điều kiện thuận lợi

2.1.2.2. Yếu tố bất lợi

2.1.3. Sự cần thiết phải sử dụng thuế GTGT thay thế thuế Doanh thu

2.2. Những thách thức trong quá trình sử dụng thuế GTGT

2.2.1. Thách thức từ bản chất của thuế GTGT

2.2.2. Thách thức về quản lý thuế GTGT

2.3. Tác động của thuế GTGT đến ổn định và phát triển kinh tế VN

2.3.1. Thuế GTGT là nguồn thu quan trọng và ổn định của NSNN, tăng cường tài chính quốc gia, đảm bảo nguồn lực để phát triển kinh tế-xã hội, xóa đói, giảm nghèo và củng cố an ninh, quốc phòng

2.3.2. Thuế GTGT khuyến khích hoạt động đầu tư, gia tăng sản xuất

2.3.3. Thuế GTGT khuyến khích mạnh mẽ hoạt động xuất khẩu

2.3.4. Thuế GTGT góp phần đảm bảo sự công bằng, bình đẳng giữa hàng nhập khẩu và hàng hóa nội địa

2.3.5. Thuế GTGT thúc đẩy tăng cường quản lý, hạch toán kinh doanh của DN, nâng cao ý thức tự giác chấp hành thuế của các đối tượng nộp thuế

2.3.6. Thuế GTGT góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách thuế Việt Nam

2.4. Những hiệu ứng tiêu cực do sử dụng thuế GTGT

2.4.1. Xuất hiện hàng loạt “DN ma”

2.4.2. Hình thành “Thị trường mua bán hóa đơn”

2.4.3. Thực hiện các giao dịch ảo để rút tiền Nhà nước

2.4.4. Hiện tượng gian lận, không trung thực trong kinh doanh

2.5. Những hạn chế về chính sách, quản lý và tổ chức thu thuế ảnh hưởng đến vai trò kích thích kinh tế của thuế GTGT

2.5.1. Hạn chế về chính sách thuế

2.5.1.1. Chính sách thuế GTGT chưa ổn định, thiếu nhất quán

2.5.1.2. Quy định nhiều đối tượng không chịu thuế GTGT

2.5.1.3. Phương pháp tính thuế GTGT phải nộp chưa đồng nhất

2.5.1.4. Quy định về hoàn thuế GTGT thiếu chặt chẽ

2.5.2. Công tác quản lý và tổ chức thu thuế còn hạn chế

2.5.2.1. Công tác tuyên truyền và hướng dẫn pháp luật về thuế chưa sâu rộng

2.5.2.2. Công tác kiểm tra, thanh tra thuế kém hiệu quả

2.5.2.3. Tin học hoá ngành thuế chưa được thực hiện

2.5.2.4. Quy trình và tổ chức bộ máy ngành thuế còn chồng chéo

2.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG II

3. CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA THUẾ GTGT TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TẠI VIỆT NAM

3.1. Quan điểm nâng cao vai trò của thuế GTGT trong phát triển kinh tế tại Việt Nam

3.1.1. Định hướng hệ thống thuế Việt Nam trong giai đoạn hội nhập

3.1.2. Chính sách thuế phải đặt mục tiêu động viên NSNN lên vị trí hàng đầu

3.1.3. Tăng thu trên cơ sở nâng cao hiệu quả của chính sách thuế, hạn chế gian lận thuế hơn là tăng thuế suất

3.1.4. Sự phối hợp rộng rãi các ngành lĩnh vực trong nền kinh tế xã hội

3.2. Giải pháp về chính sách thuế GTGT

3.2.1. Thu hẹp đối tượng không chịu thuế GTGT

3.2.2. Dùng một thuế suất thuế GTGT

3.2.3. Sử dụng một phương pháp tính thuế GTGT

3.2.4. Áp dụng ngưỡng chịu thuế GTGT

3.2.5. Quy định đầy đủ về khấu trừ và hoàn thuế GTGT

3.2.6. Xóa bỏ tình trạng bảo hộ sản xuất nội địa qua giá tính thuế hàng nhập khẩu

3.3. Giải pháp nâng cao năng lực Bộ máy quản lý thuế

3.3.1. Quy định cụ thể quyền hạn, trách nhiệm và hiệu lực của bộ máy quản lý thuế

3.3.2. Hình thành hệ thống thuế qua mạng vi tính

3.3.3. Nâng cao chất lượng hỗ trợ ĐTNT của cơ quan thuế

3.3.4. Nâng cao công tác thanh tra kiểm tra thuế

3.3.5. Phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan thuế với các cơ quan chức năng hữu quan

3.3.6. Đào tạo đội ngũ cán bộ thuế

3.4. Các giải pháp hỗ trợ

3.4.1. Thống nhất các văn bản quy phạm pháp luật quy định về thuế GTGT

3.4.2. Hoàn thiện luật Doanh nghiệp

3.4.3. Cần thực hiện nghiêm chỉnh việc niêm yết giá

3.4.4. Khuyến khích thanh toán qua hệ thống ngân hàng

3.4.5. Thực hiện tốt công tác tuyên truyền, giáo dục ý thức công dân về nghĩa vụ nộp thuế, khi mua hàng phải lấy hóa đơn

3.5. KẾT LUẬN CHƯƠNG III

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về thuế giá trị gia tăng và vai trò của nó trong phát triển kinh tế

Thuế giá trị gia tăng (thuế GTGT) là một trong những nguồn thu chủ yếu cho ngân sách nhà nước, đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định và phát triển kinh tế Việt Nam. Vai trò của thuế không chỉ dừng lại ở việc tạo ra doanh thu cho ngân sách mà còn ảnh hưởng đến các quyết định kinh tế của doanh nghiệp và người tiêu dùng. Theo nghiên cứu, thuế GTGT có khả năng điều tiết kinh tế vĩ mô, tác động đến tổng cầu và tổng cung, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Việc áp dụng thuế GTGT giúp chính phủ có nguồn lực để đầu tư vào các lĩnh vực thiết yếu như giáo dục, y tế và hạ tầng, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

1.1. Khái niệm và bản chất của thuế GTGT

Thuế GTGT là loại thuế gián thu, được tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa và dịch vụ trong quá trình sản xuất và tiêu dùng. Bản chất của thuế GTGT thể hiện ở việc nó không ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, mà chỉ là khoản thuế mà doanh nghiệp thu hộ cho nhà nước. Điều này giúp duy trì tính trung lập của thuế, không làm biến động giá cả hàng hóa và dịch vụ trên thị trường. Hệ thống thuế GTGT cần được thiết kế sao cho công bằng và hiệu quả, nhằm khuyến khích sản xuất và tiêu dùng, đồng thời đảm bảo nguồn thu ổn định cho ngân sách nhà nước.

II. Tác động của thuế GTGT đến phát triển kinh tế Việt Nam

Từ khi áp dụng thuế GTGT, Việt Nam đã ghi nhận nhiều tác động tích cực đến nền kinh tế. Tác động của thuế không chỉ thể hiện qua việc tăng cường nguồn thu ngân sách mà còn qua việc khuyến khích đầu tư và sản xuất. Thuế GTGT đã giúp tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng hơn, giảm thiểu tình trạng gian lận thuế và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của doanh nghiệp. Hơn nữa, thuế GTGT còn góp phần điều chỉnh cơ cấu kinh tế, thúc đẩy xuất khẩu và tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, cũng cần nhận diện những thách thức mà thuế GTGT mang lại, như việc hình thành các doanh nghiệp ma và thị trường hóa đơn giả.

2.1. Đánh giá tác động tích cực

Thuế GTGT đã trở thành nguồn thu quan trọng cho ngân sách nhà nước, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu ngân sách. Điều này cho phép chính phủ có đủ nguồn lực để thực hiện các chương trình phát triển kinh tế xã hội, xóa đói giảm nghèo và đảm bảo an ninh quốc phòng. Hơn nữa, thuế GTGT còn khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất, từ đó tạo ra nhiều việc làm và tăng trưởng kinh tế. Việc áp dụng thuế GTGT cũng giúp nâng cao tính cạnh tranh của hàng hóa nội địa so với hàng nhập khẩu, góp phần bảo vệ sản xuất trong nước.

III. Giải pháp nâng cao vai trò của thuế GTGT trong phát triển kinh tế

Để nâng cao vai trò của thuế GTGT trong phát triển kinh tế, cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Chính sách thuế cần được điều chỉnh để mở rộng đối tượng chịu thuế, giảm thiểu các trường hợp miễn thuế không hợp lý. Việc áp dụng một mức thuế suất thống nhất sẽ giúp đơn giản hóa quy trình thu thuế và giảm thiểu gian lận. Đồng thời, cần tăng cường công tác quản lý thuế, nâng cao năng lực của bộ máy thuế, đảm bảo việc thu thuế diễn ra công bằng và minh bạch. Các giải pháp hỗ trợ như tuyên truyền, giáo dục ý thức nộp thuế cũng cần được chú trọng để nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp về nghĩa vụ thuế.

3.1. Đề xuất chính sách thuế GTGT

Chính sách thuế GTGT cần hướng tới việc thu hẹp đối tượng không chịu thuế, áp dụng một mức thuế suất thống nhất và sử dụng một phương pháp tính thuế đồng nhất. Điều này không chỉ giúp đơn giản hóa quy trình thu thuế mà còn tạo ra sự công bằng trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế của các doanh nghiệp. Ngoài ra, cần quy định rõ ràng về khấu trừ và hoàn thuế GTGT để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế, từ đó khuyến khích họ đầu tư và phát triển sản xuất.

Thực trạng và giải pháp nâng cao vai trò của thuế giá trị gia tăng trong phát triển kinh tế Việt Nam