Nâng cao vai trò của tổ chức pháp chế trong doanh nghiệp nhà nước

Tổ chức pháp chế DNNN là bộ phận chuyên môn, có chức năng tham mưu, tư vấn về các vấn đề pháp lý liên quan đến tổ chức, quản lý và hoạt động sản xuất kinh doanh của DNNN. Vai trò của pháp chế không chỉ giới hạn ở việc tuân thủ pháp luật mà còn bao gồm việc chủ động phòng ngừa rủi ro pháp lý, bảo vệ quyền lợi hợp pháp và nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp. Vì vậy, việc xây dựng cơ cấu tổ chức pháp chế DNNN hiệu quả là rất cần thiết. Việc tăng cường năng lực pháp chế DNNN cần được chú trọng hơn nữa.

Các chức năng nhiệm vụ pháp chế DNNN bao gồm: Xây dựng và kiểm tra tính pháp lý của các văn bản nội bộ; Tham gia soạn thảo hợp đồng, tư vấn pháp lý cho các hoạt động kinh doanh; Đại diện doanh nghiệp trong các tranh chấp pháp lý; Tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho cán bộ, công nhân viên; Rà soát quy định về pháp chế DNNN. Việc thực hiện đầy đủ các chức năng nhiệm vụ này giúp doanh nghiệp hoạt động an toàn, hiệu quả và bền vững. Để làm được điều này, đội ngũ pháp chế cần được đào tạo bài bản, có kiến thức chuyên môn sâu rộng và kinh nghiệm thực tiễn.

Những khó khăn thách thức chủ yếu đối với tổ chức pháp chế DNNN bao gồm: Sự thiếu hụt về nguồn lực (tài chính, nhân sự, cơ sở vật chất); Môi trường pháp lý phức tạp và thay đổi liên tục; Nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của pháp chế từ phía lãnh đạo doanh nghiệp; Áp lực từ hoạt động kinh doanh, dễ dẫn đến xem nhẹ các vấn đề pháp lý. Cần có các giải pháp nâng cao vai trò pháp chế để giải quyết những vấn đề này.

Việc đánh giá hiệu quả hoạt động pháp chế DNNN cần dựa trên các tiêu chí cụ thể, như: Số lượng và mức độ nghiêm trọng của các vụ việc pháp lý mà doanh nghiệp gặp phải; Mức độ tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp; Mức độ hài lòng của các bộ phận trong doanh nghiệp về dịch vụ pháp lý; Đóng góp của pháp chế vào việc xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh. Hiệu quả hoạt động pháp chế DNNN còn thấp do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan.

Việc quản trị rủi ro là yếu tố quan trọng để đánh giá hiệu quả của bộ phận pháp chế. Pháp chế và quản trị rủi ro DNNN cần được đặt lên hàng đầu. Các rủi ro về mặt pháp lý có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sự phát triển và uy tín của công ty. Chính vì vậy, pháp chế cần được đặt vào vị trí quan trọng trong quản trị rủi ro của công ty.

Việc tăng cường nguồn lực bao gồm việc đảm bảo đủ số lượng cán bộ pháp chế có trình độ chuyên môn phù hợp; Cung cấp đầy đủ kinh phí cho hoạt động pháp chế (đào tạo, bồi dưỡng, thuê chuyên gia tư vấn,...); Trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, kỹ thuật (phần mềm quản lý văn bản, hệ thống thông tin pháp luật,...). Đây là tiền đề quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động pháp chế.

Việc nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ pháp chế cần được thực hiện thường xuyên, thông qua các khóa đào tạo, bồi dưỡng ngắn hạn và dài hạn; Tổ chức các hội thảo, diễn đàn để cán bộ pháp chế có cơ hội trao đổi kinh nghiệm, cập nhật kiến thức mới; Khuyến khích cán bộ pháp chế tham gia các chương trình đào tạo chuyên sâu về các lĩnh vực pháp luật liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp. Đây là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực pháp chế DNNN.

Việc xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật đòi hỏi sự cam kết từ lãnh đạo cao nhất của doanh nghiệp; Tuyên truyền, phổ biến pháp luật một cách thường xuyên và hiệu quả; Xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát việc tuân thủ pháp luật; Khen thưởng, kỷ luật nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật. Pháp chế và kiểm soát nội bộ DNNN cần phối hợp chặt chẽ.

Các mô hình tổ chức pháp chế hiệu quả thường có đặc điểm chung là: Đội ngũ pháp chế được tổ chức theo hướng chuyên môn hóa, có sự phân công trách nhiệm rõ ràng; Có cơ chế phối hợp chặt chẽ với các bộ phận khác trong doanh nghiệp; Được trang bị đầy đủ công cụ hỗ trợ cho công việc. Nghiên cứu các mô hình tổ chức này giúp tìm ra phương án phù hợp với điều kiện của Việt Nam.

TKV có đặc thù riêng do quy mô lớn, lĩnh vực kinh doanh đa dạng, và hoạt động khai thác tài nguyên. Điều này đòi hỏi pháp chế phải có kiến thức sâu rộng về nhiều lĩnh vực pháp luật, từ luật doanh nghiệp, luật khoáng sản, đến luật môi trường, luật lao động. Vì vậy, cần có giải pháp nâng cao vai trò pháp chế phù hợp với đặc thù của TKV.

Các giải pháp pháp chế cần tập trung vào việc: Rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý nội bộ; Tăng cường kiểm tra, giám sát việc tuân thủ pháp luật trong các hoạt động sản xuất kinh doanh; Nâng cao năng lực cho đội ngũ pháp chế; Chủ động phòng ngừa và giải quyết các tranh chấp pháp lý. Pháp chế và quản trị rủi ro DNNN phải phối hợp để giảm thiểu rủi ro pháp lý cho TKV.

Việc phát triển pháp chế cần tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về tính độc lập, khách quan, và chuyên nghiệp. Các DNNN cần xây dựng cơ chế đảm bảo tính độc lập của đội ngũ pháp chế, đồng thời tạo điều kiện để họ được tham gia các hoạt động trao đổi kinh nghiệm quốc tế. Nâng cao năng lực pháp chế DNNN để đáp ứng yêu cầu hội nhập.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin giúp nâng cao hiệu quả hoạt động pháp chế, như quản lý văn bản pháp lý, tìm kiếm thông tin pháp luật, theo dõi tình hình thực hiện các quy định pháp luật, và phân tích rủi ro pháp lý. Sử dụng công nghệ hỗ trợ pháp chế và kiểm soát nội bộ DNNN.