Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Tính Hữu Hiệu Của Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ Tại Các Công Ty Bảo Hiểm Phi Nhân Thọ Tại Đồng Nai

• Người hướng dẫn: PGS. Tên Giảng Viên
• Trường học: Trường Đại Học Lạc Hồng
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Nâng Cao Tính Hữu Hiệu Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ Tại Các Công Ty Bảo Hiểm Phi Nhân Thọ Tại Đồng Nai
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Đồng Nai

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• TÓM TẮT LUẬN VĂN
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC HÌNH
• PHẦN MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Ý nghĩa của nghiên cứu
• 1.7. Kết cấu luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN
• 1.1. Các công trình nghiên cứu trong nước
• 1.2. Các công trình nghiên cứu nước ngoài
• 1.3. Nhận xét các công trình nghiên cứu
• 1.4. Xác định khe hổng nghiên cứu
• 1.5. Định hướng nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
• 2.1. Tổng quan bảo hiểm phi nhân thọ
• 2.1.1. Khái niệm về bảo hiểm phi nhân thọ
• 2.1.2. Đặc điểm hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ
• 2.2. Tổng quan về hệ thống KSNB và sự hữu hiệu của hệ thống KSNB trong các công ty bảo hiểm phi nhân thọ
• 2.2.1. Định nghĩa về KSNB
• 2.2.2. Hệ thống kiểm soát nội bộ
• 2.2.3. Tính hữu hiệu của hệ thống KSNB
• 2.3. Các lý thuyết nền liên quan đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB trong các công ty BH phi nhân thọ
• 2.3.1. Lý thuyết ủy nhiệm
• 2.3.2. Lý thuyết lập quy
• 2.3.3. Lý thuyết thể chế
• 2.3.4. Lý thuyết ngẫu nhiên
• 2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ
• 2.4.1. Môi trường kiểm soát
• 2.4.2. Đánh giá rủi ro
• 2.4.3. Hoạt động kiểm soát
• 2.4.4. Thông tin và truyền thông
• 2.4.5. Tổ chức bộ phận kiểm toán nội bộ
• 2.5. Giả thuyết và mô hình nghiên cứu
• 2.5.1. Mô hình nghiên cứu
• 2.5.2. Các giả thuyết nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Quy trình nghiên cứu
• 3.2. Phương pháp nghiên cứu định tính
• 3.2.1. Thiết kế nghiên cứu định tính
• 3.2.2. Kết quả nghiên cứu định tính
• 3.3. Phương pháp nghiên cứu định lượng (bỏ biến quan sát)
• 3.3.1. Thiết kế thang đo
• 3.3.2. Xác định kích thước mẫu
• 3.3.3. Phương pháp chọn mẫu và đối tượng khảo sát
• 3.3.4. Phương pháp phân tích dữ liệu
• 3.3.4.1. Phương pháp thống kê mô tả
• 3.3.4.2. Đánh giá độ tin cậy thang đo
• 3.3.4.3. Phân tích nhân tố khám phá EFA cho biến độc lập cho biến phụ thuộc
• 3.3.4.4. Phân tích hồi quy đa biến
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Giới thiệu về các công ty bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai
• 4.2. Kết quả thống kê về mẫu nghiên cứu
• 4.3. Kết quả thống kê về tần số thang đo
• 4.4. Kết quả đánh giá độ tin cậy thang đo
• 4.5. Kết quả phân tích nhân tố khám phá
• 4.5.1. Kết quả phân tích nhân tố khám phá cho biến độc lập
• 4.5.2. Kết quả phân tích khám phá EFA cho biến phụ thuộc
• 4.6. Kết quả phân tích hồi quy đa biến
• 4.7. Bàn luận và so sánh kết quả với các công trình nghiên cứu khoa học trước
• 4.7.1. Bàn luận kết quả nghiên cứu
• 4.7.2. Xác định tầm quan trọng của các biến đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• 5.1. Thông tin và truyền thông
• 5.2. Hoạt động kiểm soát
• 5.3. Hoạt động giám sát
• 5.4. Đánh giá rủi ro
• 5.5. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo của đề tài
• KẾT LUẬN CHUNG
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ Tại Đồng Nai 50 60 Ký Tự

Hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB) đóng vai trò then chốt trong việc quản trị rủi ro và đảm bảo hoạt động hiệu quả tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ. Đặc biệt, tại Đồng Nai, nơi thị trường bảo hiểm đang phát triển mạnh mẽ, việc xây dựng và vận hành một hệ thống KSNB hiệu quả là vô cùng quan trọng. Hệ thống KSNB hữu hiệu giúp các công ty bảo hiểm phòng ngừa gian lận, tuân thủ pháp luật, và bảo vệ tài sản. Theo COSO (2013), một hệ thống KSNB được xem là hữu hiệu khi nó cung cấp một sự đảm bảo hợp lý giúp nhà quản lý và hội đồng quản trị đạt được những mục tiêu của tổ chức gồm: mục tiêu hoạt động, mục tiêu báo cáo và mục tiêu tuân thủ. Bài viết này sẽ đi sâu vào các khía cạnh của hệ thống KSNB tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ Đồng Nai, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống này.

1.1. Vai trò của kiểm soát nội bộ trong bảo hiểm phi nhân thọ

Kiểm soát nội bộ trong bảo hiểm phi nhân thọ không chỉ là vấn đề tuân thủ, mà còn là yếu tố sống còn. Nó giúp các công ty bảo hiểm quản lý rủi ro, ngăn chặn gian lận, và đảm bảo tính chính xác của báo cáo tài chính. Một hệ thống KSNB mạnh mẽ giúp xây dựng niềm tin với khách hàng và các bên liên quan, đồng thời tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững. Các công ty bảo hiểm cần nhận thức rõ vai trò quan trọng của KSNB và đầu tư thích đáng vào việc xây dựng và duy trì hệ thống này.

1.2. Đặc điểm thị trường bảo hiểm phi nhân thọ tại Đồng Nai

Thị trường bảo hiểm phi nhân thọ tại Đồng Nai đang chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, với sự tham gia của nhiều công ty bảo hiểm trong và ngoài nước. Điều này tạo ra sự cạnh tranh gay gắt, đòi hỏi các công ty phải nâng cao hiệu quả hoạt động và quản lý rủi ro một cách chặt chẽ. Bên cạnh đó, sự phát triển kinh tế và xã hội của Đồng Nai cũng tạo ra nhu cầu ngày càng tăng về các sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ, từ bảo hiểm xe cơ giới đến bảo hiểm tài sản và trách nhiệm dân sự.

II. Thách Thức Kiểm Soát Nội Bộ Tại Công Ty Bảo Hiểm Đồng Nai 50 60

Mặc dù có vai trò quan trọng, hệ thống kiểm soát nội bộ tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ ở Đồng Nai vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Các thách thức này bao gồm sự phức tạp của các sản phẩm bảo hiểm, sự thay đổi nhanh chóng của môi trường kinh doanh, và sự thiếu hụt nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao. Ngoài ra, áp lực cạnh tranh cũng có thể khiến các công ty bảo hiểm bỏ qua các quy trình kiểm soát, dẫn đến rủi ro gia tăng. Theo nghiên cứu của tác giả Nguyễn Thị Thu Hà (2016), hệ thống KSNB trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam còn nhiều hạn chế, đặc biệt là trong việc kiểm soát hoạt động khai thác, quản lý đại lý, tái bảo hiểm, giải quyết khiếu nại và trích lập dự phòng.

2.1. Rủi ro gian lận và trục lợi bảo hiểm tại Đồng Nai

Gian lận trong bảo hiểm là một vấn đề nhức nhối, gây thiệt hại lớn cho các công ty bảo hiểm phi nhân thọ. Tại Đồng Nai, tình trạng này diễn ra dưới nhiều hình thức, từ khai báo sai sự thật để nhận bồi thường đến cấu kết giữa nhân viên bảo hiểm và khách hàng để trục lợi. Để đối phó với vấn đề này, các công ty bảo hiểm cần tăng cường kiểm soát, nâng cao nhận thức của nhân viên và khách hàng, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng.

2.2. Tuân thủ pháp luật bảo hiểm và quy định tại Đồng Nai

Việc tuân thủ pháp luật bảo hiểm và các quy định của cơ quan quản lý là một yêu cầu bắt buộc đối với các công ty bảo hiểm phi nhân thọ. Tuy nhiên, do sự phức tạp của hệ thống pháp luật và sự thay đổi liên tục của các quy định, nhiều công ty bảo hiểm gặp khó khăn trong việc đảm bảo tuân thủ. Điều này có thể dẫn đến các hình phạt, ảnh hưởng đến uy tín và hoạt động kinh doanh của công ty. Do đó, các công ty bảo hiểm cần đầu tư vào việc đào tạo nhân viên, xây dựng quy trình kiểm soát tuân thủ, và cập nhật thường xuyên các thay đổi của pháp luật.

2.3. Quản trị rủi ro hoạt động trong công ty bảo hiểm

Rủi ro hoạt động là một trong những rủi ro lớn nhất mà các công ty bảo hiểm phi nhân thọ phải đối mặt. Rủi ro này có thể phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau, từ sai sót trong quy trình nghiệp vụ đến sự cố công nghệ thông tin và gian lận của nhân viên. Để quản lý rủi ro hoạt động hiệu quả, các công ty bảo hiểm cần xây dựng một hệ thống kiểm soát nội bộ mạnh mẽ, thực hiện đánh giá rủi ro định kỳ, và có các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro phù hợp.

III. Cách Nâng Cao Hiệu Quả Kiểm Soát Nội Bộ Bảo Hiểm 50 60

Để nâng cao hiệu quả kiểm soát nội bộ tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ ở Đồng Nai, cần có một cách tiếp cận toàn diện, bao gồm việc tăng cường môi trường kiểm soát, nâng cao chất lượng đánh giá rủi ro, hoàn thiện hoạt động kiểm soát, và cải thiện thông tin và truyền thông. Bên cạnh đó, việc tăng cường giám sát và đánh giá hệ thống KSNB cũng là rất quan trọng. Theo kết quả nghiên cứu, luận văn đề xuất một số các kiến nghị liên quan đến từng nhân tố nhằm nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.

3.1. Tăng cường môi trường kiểm soát trong công ty bảo hiểm

Môi trường kiểm soát là nền tảng của hệ thống KSNB. Để tăng cường môi trường kiểm soát, các công ty bảo hiểm cần xây dựng một văn hóa doanh nghiệp đề cao tính trung thực, đạo đức, và trách nhiệm. Các nhà quản lý cần gương mẫu trong việc tuân thủ các quy định và quy trình, đồng thời tạo điều kiện cho nhân viên tham gia vào quá trình xây dựng và cải thiện hệ thống KSNB. Ngoài ra, việc thiết lập một cơ cấu tổ chức rõ ràng, phân công trách nhiệm cụ thể, và có chính sách nhân sự phù hợp cũng là rất quan trọng.

3.2. Nâng cao chất lượng đánh giá rủi ro bảo hiểm

Đánh giá rủi ro là một bước quan trọng trong quá trình xây dựng và vận hành hệ thống KSNB. Để nâng cao chất lượng đánh giá rủi ro, các công ty bảo hiểm cần xác định và đánh giá các rủi ro tiềm ẩn, cả bên trong và bên ngoài công ty. Quá trình đánh giá rủi ro cần được thực hiện một cách định kỳ, có sự tham gia của các bộ phận liên quan, và dựa trên các thông tin và dữ liệu đáng tin cậy. Kết quả đánh giá rủi ro cần được sử dụng để xây dựng các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro phù hợp.

3.3. Hoàn thiện hoạt động kiểm soát nội bộ bảo hiểm

Hoạt động kiểm soát là các chính sách và thủ tục được thiết lập để đảm bảo rằng các rủi ro được quản lý một cách hiệu quả. Để hoàn thiện hoạt động kiểm soát, các công ty bảo hiểm cần rà soát và cập nhật các quy trình nghiệp vụ, đảm bảo rằng chúng phù hợp với các quy định của pháp luật và thông lệ tốt nhất. Các hoạt động kiểm soát cần được thực hiện một cách thường xuyên, có sự giám sát của các bộ phận liên quan, và được ghi chép đầy đủ.

IV. Ứng Dụng Mô Hình COSO Để Kiểm Soát Nội Bộ Hiệu Quả 50 60

Mô hình COSO là một khung tham chiếu phổ biến được sử dụng để xây dựng và đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ. Việc ứng dụng mô hình COSO giúp các công ty bảo hiểm phi nhân thọ có một cách tiếp cận có hệ thống và toàn diện để quản lý rủi ro và đảm bảo hoạt động hiệu quả. Mô hình COSO bao gồm năm thành phần chính: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, và giám sát. Theo COSO (2013) thì một hệ thống KSNB được xem là hữu hiệu khi nó cung cấp một sự đảm bảo hợp lý giúp nhà quản lý và hội đồng quản trị đạt được những mục tiêu của tổ chức gồm: mục tiêu hoạt động, mục tiêu báo cáo và mục tiêu tuân thủ.

4.1. Môi trường kiểm soát theo mô hình COSO

Theo mô hình COSO, môi trường kiểm soát bao gồm các yếu tố như tính trung thực, đạo đức, năng lực của nhân viên, và sự tham gia của hội đồng quản trị. Để xây dựng một môi trường kiểm soát mạnh mẽ, các công ty bảo hiểm cần có một bộ quy tắc đạo đức rõ ràng, tuyển dụng và đào tạo nhân viên có năng lực, và đảm bảo rằng hội đồng quản trị có đủ kiến thức và kinh nghiệm để giám sát hoạt động của công ty.

4.2. Đánh giá rủi ro theo mô hình COSO

Theo mô hình COSO, đánh giá rủi ro bao gồm việc xác định và đánh giá các rủi ro tiềm ẩn, cả bên trong và bên ngoài công ty. Để thực hiện đánh giá rủi ro hiệu quả, các công ty bảo hiểm cần có một quy trình đánh giá rủi ro rõ ràng, có sự tham gia của các bộ phận liên quan, và dựa trên các thông tin và dữ liệu đáng tin cậy. Kết quả đánh giá rủi ro cần được sử dụng để xây dựng các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro phù hợp.

4.3. Hoạt động kiểm soát theo mô hình COSO

Theo mô hình COSO, hoạt động kiểm soát bao gồm các chính sách và thủ tục được thiết lập để đảm bảo rằng các rủi ro được quản lý một cách hiệu quả. Để xây dựng một hệ thống hoạt động kiểm soát mạnh mẽ, các công ty bảo hiểm cần rà soát và cập nhật các quy trình nghiệp vụ, đảm bảo rằng chúng phù hợp với các quy định của pháp luật và thông lệ tốt nhất. Các hoạt động kiểm soát cần được thực hiện một cách thường xuyên, có sự giám sát của các bộ phận liên quan, và được ghi chép đầy đủ.

V. Kết Quả Nghiên Cứu Về Kiểm Soát Nội Bộ Tại Đồng Nai 50 60

Các nghiên cứu về kiểm soát nội bộ tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ ở Đồng Nai cho thấy rằng các yếu tố như môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, và thông tin và truyền thông đều có ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này có thể khác nhau tùy thuộc vào đặc điểm của từng công ty. Kết quả nghiên cứu cho thấy có 4 nhân tố ảnh hưởng thuận chiều đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. Mức độ tác động của các nhân tố đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai lần lượt là Thông tin và truyền thông β = 0.697, hoạt động kiểm soát với β = 0.560 , Hoạt động giám sát β = 0.300, Đánh giá rủi ro β = 0.

5.1. Tác động của thông tin và truyền thông

Thông tin và truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo rằng tất cả các nhân viên đều hiểu rõ về các chính sách và quy trình kiểm soát, cũng như các rủi ro tiềm ẩn. Các nghiên cứu cho thấy rằng các công ty bảo hiểm có hệ thống thông tin và truyền thông hiệu quả thường có hệ thống KSNB mạnh mẽ hơn.

5.2. Tầm quan trọng của hoạt động giám sát

Hoạt động giám sát giúp đảm bảo rằng hệ thống KSNB đang hoạt động hiệu quả và các rủi ro đang được quản lý một cách phù hợp. Các nghiên cứu cho thấy rằng các công ty bảo hiểm có hệ thống giám sát mạnh mẽ thường có khả năng phát hiện và khắc phục các vấn đề KSNB một cách nhanh chóng và hiệu quả.

VI. Kết Luận Và Giải Pháp Kiểm Soát Nội Bộ Tại Đồng Nai 50 60

Nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự cam kết của tất cả các cấp quản lý và nhân viên. Bằng cách áp dụng các giải pháp được đề xuất trong bài viết này, các công ty bảo hiểm phi nhân thọ ở Đồng Nai có thể xây dựng một hệ thống KSNB mạnh mẽ, giúp quản lý rủi ro hiệu quả, tuân thủ pháp luật, và đạt được các mục tiêu kinh doanh. Mặc dù đã đạt được những mục tiêu nghiên cứu đề ra, tuy nhiên luận văn vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định liên quan đến kích thước mẫu nghiên cứu, cũng như việc xác định các nhân tố trong mô hình nghiên cứu. Các nghiên cứu sau này có thể khắc phục những hạn chế này nhằm tăng tính tổng quát cho đề tài.

6.1. Giải pháp về môi trường kiểm soát

Các công ty bảo hiểm cần xây dựng một văn hóa doanh nghiệp đề cao tính trung thực, đạo đức, và trách nhiệm. Các nhà quản lý cần gương mẫu trong việc tuân thủ các quy định và quy trình, đồng thời tạo điều kiện cho nhân viên tham gia vào quá trình xây dựng và cải thiện hệ thống KSNB.

6.2. Giải pháp về đánh giá rủi ro

Các công ty bảo hiểm cần xác định và đánh giá các rủi ro tiềm ẩn, cả bên trong và bên ngoài công ty. Quá trình đánh giá rủi ro cần được thực hiện một cách định kỳ, có sự tham gia của các bộ phận liên quan, và dựa trên các thông tin và dữ liệu đáng tin cậy.

6.3. Giải pháp về hoạt động kiểm soát

Các công ty bảo hiểm cần rà soát và cập nhật các quy trình nghiệp vụ, đảm bảo rằng chúng phù hợp với các quy định của pháp luật và thông lệ tốt nhất. Các hoạt động kiểm soát cần được thực hiện một cách thường xuyên, có sự giám sát của các bộ phận liên quan, và được ghi chép đầy đủ.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh thị trường bảo hiểm phi nhân thọ tại tỉnh Đồng Nai ngày càng phát triển mạnh mẽ, việc nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB) trở thành một yêu cầu cấp thiết nhằm đảm bảo hoạt động kinh doanh an toàn, hiệu quả và bền vững. Theo báo cáo của Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, thị phần của các công ty bảo hiểm lớn đang có xu hướng giảm từ 70% xuống còn khoảng 60%, tạo điều kiện cạnh tranh gay gắt cho các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ khác. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều công ty bảo hiểm phi nhân thọ tại Đồng Nai vẫn chưa chú trọng đúng mức đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB, dẫn đến các rủi ro về gian lận, sai phạm và tổn thất tài chính đáng kể.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xác định các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, đồng thời đo lường mức độ tác động của từng nhân tố để từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hệ thống này. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2022, tập trung khảo sát các công ty bảo hiểm phi nhân thọ hoạt động tại Đồng Nai.

Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ nằm ở việc làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về hệ thống KSNB trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ mà còn cung cấp các khuyến nghị thiết thực giúp các doanh nghiệp cải thiện công tác quản trị rủi ro, nâng cao hiệu quả hoạt động và tuân thủ pháp luật. Kết quả nghiên cứu cũng góp phần bổ sung tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý, chuyên gia và cơ quan quản lý nhà nước trong việc hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp bảo hiểm.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên bốn lý thuyết nền tảng để phân tích tính hữu hiệu của hệ thống KSNB trong các công ty bảo hiểm phi nhân thọ:

• Lý thuyết ủy nhiệm (Agency Theory): Giải thích mối quan hệ giữa bên ủy quyền (cổ đông) và bên đại diện (nhà quản lý), nhấn mạnh sự bất cân xứng thông tin và xung đột lợi ích có thể ảnh hưởng đến hiệu quả quản trị và kiểm soát nội bộ.

• Lý thuyết lập quy (Regulatory Theory): Nhấn mạnh vai trò của các quy định pháp luật và cơ quan quản lý trong việc thúc đẩy các doanh nghiệp tuân thủ, qua đó nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống KSNB.

• Lý thuyết thể chế (Institutional Theory): Giải thích áp lực từ môi trường xã hội và tổ chức khiến các doanh nghiệp phải tuân thủ các chuẩn mực và tiêu chuẩn nhằm duy trì tính hợp pháp và uy tín.

• Lý thuyết ngẫu nhiên (Contingency Theory): Nhấn mạnh sự phù hợp giữa phong cách lãnh đạo, đặc điểm tổ chức và môi trường hoạt động trong việc vận hành hiệu quả hệ thống KSNB.

Các khái niệm chính được nghiên cứu bao gồm: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, hoạt động giám sát, và tính hữu hiệu của hệ thống KSNB.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa định tính và định lượng.

• Phương pháp định tính: Thu thập và phân tích các tài liệu lý thuyết, nghiên cứu trước đây, đồng thời phỏng vấn chuyên gia để xác định các nhân tố ảnh hưởng và xây dựng thang đo phù hợp.

• Phương pháp định lượng: Khảo sát thực tế tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai với cỡ mẫu khoảng 200 người, sử dụng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 26.0 với các kỹ thuật phân tích như thống kê mô tả, đánh giá độ tin cậy thang đo (hệ số Cronbach’s Alpha), phân tích nhân tố khám phá (EFA) và phân tích hồi quy đa biến để đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2022, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phân tích chính xác nhằm đạt được các mục tiêu nghiên cứu đề ra.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng của thông tin và truyền thông: Đây là nhân tố có mức độ tác động mạnh nhất đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB với hệ số hồi quy β = 0.697. Khoảng 69,7% sự biến thiên trong tính hữu hiệu của hệ thống được giải thích bởi yếu tố này, cho thấy vai trò quan trọng của việc cung cấp thông tin kịp thời, chính xác và minh bạch trong doanh nghiệp.

2. Hoạt động kiểm soát: Nhân tố này có tác động tích cực với hệ số β = 0.560, chiếm khoảng 56% ảnh hưởng đến tính hữu hiệu hệ thống. Các chính sách, thủ tục kiểm soát được thực hiện nghiêm túc giúp giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động.

3. Hoạt động giám sát: Mức độ ảnh hưởng của hoạt động giám sát được xác định với hệ số β = 0.300, tương đương 30% tác động đến tính hữu hiệu. Việc giám sát thường xuyên và định kỳ giúp phát hiện sớm các sai phạm và điều chỉnh kịp thời.

4. Đánh giá rủi ro: Mặc dù có tác động thấp hơn so với các nhân tố trên, đánh giá rủi ro vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc nhận diện và quản lý các nguy cơ tiềm ẩn, góp phần nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong và ngoài nước, khẳng định rằng thông tin và truyền thông là yếu tố then chốt trong việc đảm bảo tính hữu hiệu của hệ thống KSNB. Việc truyền đạt thông tin đầy đủ, kịp thời giữa các bộ phận giúp tăng cường sự phối hợp và giảm thiểu sai sót trong hoạt động kiểm soát.

Hoạt động kiểm soát và giám sát cũng được xác định là các thành phần không thể thiếu, góp phần tạo nên một hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả. So với các nghiên cứu tại các ngân hàng thương mại và doanh nghiệp bảo hiểm khác, mức độ ảnh hưởng của các nhân tố này tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ ở Đồng Nai có sự tương đồng, tuy nhiên mức độ tác động của đánh giá rủi ro thấp hơn có thể do đặc thù hoạt động và quy mô doanh nghiệp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện hệ số β của từng nhân tố, giúp trực quan hóa mức độ ảnh hưởng và ưu tiên các giải pháp cải thiện. Bảng phân tích hồi quy đa biến cũng minh chứng tính phù hợp của mô hình nghiên cứu với hệ số giải thích R² điều chỉnh cao, cho thấy các nhân tố được lựa chọn có khả năng giải thích tốt tính hữu hiệu của hệ thống KSNB.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường hệ thống thông tin và truyền thông: Các công ty bảo hiểm cần xây dựng và hoàn thiện hệ thống thông tin nội bộ, đảm bảo thông tin được truyền đạt đầy đủ, chính xác và kịp thời giữa các phòng ban. Việc áp dụng công nghệ thông tin hiện đại và đào tạo nhân viên về kỹ năng truyền thông nên được thực hiện trong vòng 12 tháng tới.

2. Nâng cao chất lượng hoạt động kiểm soát: Thiết lập các quy trình kiểm soát chặt chẽ, phân công trách nhiệm rõ ràng và thường xuyên rà soát, cập nhật các chính sách kiểm soát. Các công ty nên tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu cho cán bộ kiểm soát nội bộ trong 6 tháng đầu năm để nâng cao năng lực thực thi.

3. Tăng cường hoạt động giám sát: Thiết lập các chương trình giám sát định kỳ và đột xuất nhằm phát hiện sớm các sai phạm, đồng thời xây dựng cơ chế phản hồi và xử lý kịp thời. Ban lãnh đạo cần chỉ đạo thực hiện giám sát liên tục trong toàn bộ năm tài chính.

4. Cải thiện quy trình đánh giá rủi ro: Áp dụng các phương pháp đánh giá rủi ro hiện đại, kết hợp phân tích định lượng và định tính để nhận diện và quản lý rủi ro hiệu quả hơn. Các công ty nên triển khai đánh giá rủi ro định kỳ mỗi quý, đồng thời cập nhật các kịch bản rủi ro mới phát sinh.

Các giải pháp trên cần được thực hiện đồng bộ bởi ban lãnh đạo, phòng kiểm soát nội bộ và các bộ phận liên quan nhằm nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống KSNB, góp phần bảo vệ tài sản và uy tín của doanh nghiệp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo các công ty bảo hiểm phi nhân thọ: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến hệ thống kiểm soát nội bộ, từ đó xây dựng chiến lược quản trị rủi ro hiệu quả và nâng cao năng lực quản lý.

2. Phòng kiểm soát nội bộ và kiểm toán nội bộ: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế, triển khai và đánh giá các hoạt động kiểm soát, giám sát nhằm đảm bảo tính hiệu quả và tuân thủ.

3. Cơ quan quản lý nhà nước và hiệp hội bảo hiểm: Là tài liệu tham khảo để xây dựng các chính sách, quy định phù hợp nhằm nâng cao chất lượng quản lý và giám sát hoạt động của các doanh nghiệp bảo hiểm.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản trị rủi ro: Cung cấp nền tảng lý thuyết và thực tiễn về hệ thống kiểm soát nội bộ trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ, hỗ trợ phát triển các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

1. Hệ thống kiểm soát nội bộ là gì và tại sao nó quan trọng trong bảo hiểm phi nhân thọ?
   Hệ thống kiểm soát nội bộ là tập hợp các chính sách, thủ tục nhằm đảm bảo hoạt động doanh nghiệp hiệu quả, tuân thủ pháp luật và báo cáo tài chính chính xác. Trong bảo hiểm phi nhân thọ, hệ thống này giúp phòng ngừa rủi ro gian lận, bảo vệ tài sản và nâng cao uy tín doanh nghiệp.

2. Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB?
   Thông tin và truyền thông, hoạt động kiểm soát, hoạt động giám sát và đánh giá rủi ro là các nhân tố chính. Trong đó, thông tin và truyền thông có tác động mạnh nhất với hệ số β = 0.697.

3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đánh giá các nhân tố ảnh hưởng?
   Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp phân tích định tính và định lượng, trong đó phân tích hồi quy đa biến và phân tích nhân tố khám phá (EFA) được áp dụng để đo lường mức độ ảnh hưởng.

4. Làm thế nào để cải thiện hoạt động giám sát trong hệ thống KSNB?
   Cần thiết lập các chương trình giám sát thường xuyên và định kỳ, đảm bảo tính độc lập của bộ phận giám sát, đồng thời xây dựng quy trình phản hồi và xử lý kịp thời các sai phạm.

5. Tại sao đánh giá rủi ro lại có tác động thấp hơn so với các nhân tố khác?
   Có thể do đặc thù hoạt động và quy mô của các công ty bảo hiểm phi nhân thọ tại Đồng Nai, việc đánh giá rủi ro chưa được thực hiện đầy đủ hoặc chưa áp dụng các phương pháp hiện đại, dẫn đến mức độ ảnh hưởng thấp hơn.

Kết luận

• Nghiên cứu đã xác định bốn nhân tố chính ảnh hưởng thuận chiều đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các công ty bảo hiểm phi nhân thọ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, trong đó thông tin và truyền thông có tác động mạnh nhất (β = 0.697).

• Phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp phân tích định tính và định lượng đã giúp đo lường chính xác mức độ ảnh hưởng của các nhân tố, góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về hệ thống KSNB trong lĩnh vực bảo hiểm.

• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống KSNB, bao gồm tăng cường truyền thông, cải thiện hoạt động kiểm soát, giám sát và đánh giá rủi ro.

• Luận văn góp phần bổ sung tài liệu tham khảo quý giá cho các nhà quản lý, chuyên gia và cơ quan quản lý nhà nước trong việc hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ.

• Các bước tiếp theo nên tập trung vào việc triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu với kích thước mẫu lớn hơn và phạm vi địa lý rộng hơn để nâng cao tính tổng quát của kết quả.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng các kiến nghị trong luận văn nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro và phát triển bền vững cho các công ty bảo hiểm phi nhân thọ.