Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam chuyển đổi từ nền giáo dục tinh hoa sang đại chúng, nhu cầu tiếp cận giáo dục đại học ngày càng tăng cao. Trường Đại học Phenikaa, với hơn 4000 sinh viên và 36 chương trình đào tạo đa ngành, đang đối mặt với thách thức nâng cao chất lượng dịch vụ đào tạo để đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao của sinh viên. Nghiên cứu này tập trung phân tích sự hài lòng của sinh viên tại Trường Đại học Phenikaa trong giai đoạn từ năm 2021 đến 2022, nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp cải thiện. Qua khảo sát 975 phiếu điều tra thu thập từ sinh viên các khoa khác nhau, kết quả cho thấy mức độ hài lòng về chương trình đào tạo, nhân viên phục vụ, thương hiệu nhà trường, chi phí và thư viện còn thấp, trong khi cơ sở vật chất và hoạt động phong trào được đánh giá tích cực. Việc đánh giá sự hài lòng của sinh viên không chỉ giúp nhà trường nhận diện điểm mạnh, điểm yếu mà còn là cơ sở để nâng cao chất lượng đào tạo, tăng cường uy tín và thu hút sinh viên trong tương lai.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình đánh giá chất lượng dịch vụ và sự hài lòng khách hàng, trong đó nổi bật là mô hình SERVQUAL của Parasuraman với 5 thành phần chính: độ tin cậy, độ đáp ứng, năng lực phục vụ, sự đồng cảm và phương tiện hữu hình. Mô hình SERVPERF của Cronin và Taylor cũng được tham khảo nhằm đo lường chất lượng dịch vụ dựa trên mức độ cảm nhận của khách hàng. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Chất lượng dịch vụ đào tạo: Bao gồm năng lực giảng viên, chương trình đào tạo, cơ sở vật chất, nhân viên phục vụ, thương hiệu nhà trường, hoạt động phong trào, chi phí và tiện ích.
  • Sự hài lòng của sinh viên: Là trạng thái cảm xúc dựa trên sự so sánh giữa kỳ vọng và trải nghiệm thực tế về dịch vụ đào tạo.
  • Mô hình đánh giá sự hài lòng của sinh viên: Tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng như chất lượng giảng viên, chương trình đào tạo, cơ sở vật chất, nhân viên phục vụ và các dịch vụ hỗ trợ khác.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với thiết kế khảo sát qua bảng hỏi được xây dựng dựa trên cơ sở lý thuyết và tham khảo ý kiến chuyên gia. Cỡ mẫu là 975 sinh viên hệ chính quy từ năm thứ nhất đến năm thứ tư thuộc 7 khoa khác nhau của Trường Đại học Phenikaa. Phương pháp lấy mẫu là ngẫu nhiên có hướng dẫn, kết hợp phỏng vấn trực tiếp và gửi phiếu khảo sát qua email. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm Microsoft Excel 2007, sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả để phân tích mức độ hài lòng theo từng yếu tố. Quá trình nghiên cứu diễn ra từ tháng 9/2021 đến tháng 10/2022, bao gồm nghiên cứu sơ bộ, khảo sát chính thức và phân tích kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chương trình đào tạo: Sinh viên đánh giá mức độ hài lòng trung bình từ 3 đến 4 trên thang 5, tương đương mức "đồng ý thấp" đến "đồng ý". Sinh viên các khoa Kinh tế và Kinh doanh hài lòng hơn về mục tiêu chương trình và cập nhật kiến thức mới, trong khi sinh viên các khoa kỹ thuật và sức khỏe chưa hài lòng về tính thực tiễn và tỷ lệ phân bổ lý thuyết - thực hành.
  2. Cơ sở vật chất: Được đánh giá cao với điểm trung bình trên 4, sinh viên hài lòng về phòng học, thiết bị hiện đại và phòng thí nghiệm đáp ứng tốt nhu cầu học tập.
  3. Chất lượng giảng viên: Mức độ hài lòng thấp hơn, đặc biệt về kỹ năng giảng dạy, kinh nghiệm thực tế và sự tận tâm. Sinh viên các khoa kỹ thuật và ngoại ngữ phản ánh giảng viên còn thiếu kinh nghiệm và chưa sẵn sàng lắng nghe ý kiến.
  4. Nhân viên phục vụ: Được đánh giá thấp với điểm dưới 3, sinh viên phản ánh thái độ chưa nhiệt tình, thiếu sự hỗ trợ và thiếu tin cậy trong giải quyết thủ tục hành chính.
  5. Thương hiệu nhà trường: Sinh viên chưa hài lòng về danh tiếng và mức độ hấp dẫn của trường đối với doanh nghiệp tuyển dụng, điểm trung bình đánh giá ở mức thấp đến trung bình.
  6. Hoạt động phong trào: Được đánh giá tích cực với mức độ hài lòng cao, tuy nhiên vẫn còn ý kiến cho rằng hoạt động chưa đa dạng và chưa thu hút được đông đảo sinh viên.
  7. Chi phí: Sinh viên nhìn chung hài lòng về mức học phí và chi phí dịch vụ, nhưng có một số ý kiến chưa đồng thuận về chi phí thuê sân bãi thể thao.
  8. Tiện ích và thư viện: Sinh viên chưa hài lòng về dịch vụ gửi xe, y tế, ký túc xá và thư viện, đặc biệt là sự thiếu đa dạng tài liệu, thiếu tài khoản truy cập tài liệu quốc tế và chỗ ngồi hạn chế.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sự hài lòng của sinh viên chịu ảnh hưởng đa chiều từ nhiều yếu tố. Mức độ hài lòng cao về cơ sở vật chất phản ánh sự đầu tư lớn của nhà trường, trong khi sự chưa hài lòng về giảng viên và nhân viên phục vụ cho thấy cần cải thiện về chất lượng nguồn nhân lực và dịch vụ hỗ trợ. Sự chưa hài lòng về chương trình đào tạo và thương hiệu nhà trường cho thấy cần có sự đổi mới trong quản lý chương trình và chiến lược truyền thông. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, các yếu tố như chất lượng giảng viên, chương trình đào tạo và cơ sở vật chất luôn là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ hài lòng trung bình theo từng yếu tố và bảng tổng hợp điểm số khảo sát theo khoa để minh họa sự khác biệt.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới quản lý và xây dựng chương trình đào tạo: Giao quyền xây dựng chương trình cho các khoa và hội đồng chuyên môn, xác định rõ mục tiêu, chuẩn đầu ra và phân bổ hợp lý giữa lý thuyết và thực hành. Thực hiện đánh giá chuẩn đầu ra định kỳ để đảm bảo chất lượng. (Thời gian: 6-12 tháng, chủ thể: Ban giám hiệu, phòng đào tạo, các khoa)
  2. Nâng cao chất lượng giảng viên: Định rõ vị trí việc làm, khuyến khích học tập nâng cao trình độ (đặc biệt là tiến sĩ), đổi mới phương pháp giảng dạy qua các buổi seminar, bồi dưỡng nghiệp vụ thường xuyên và khuyến khích tự học. (Thời gian: liên tục, chủ thể: Ban giám hiệu, phòng nhân sự, các khoa)
  3. Cải thiện chất lượng nhân viên phục vụ: Xây dựng quy trình giải quyết thủ tục rõ ràng, tổ chức đào tạo nâng cao nghiệp vụ và thái độ phục vụ, thường xuyên lấy ý kiến phản hồi sinh viên để điều chỉnh. (Thời gian: 3-6 tháng, chủ thể: Ban giám hiệu, phòng hành chính)
  4. Tăng cường quảng bá thương hiệu nhà trường: Xây dựng chiến lược truyền thông, tổ chức ngày hội việc làm kết nối doanh nghiệp, nâng cao hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển hội cựu sinh viên. (Thời gian: 6-12 tháng, chủ thể: Ban giám hiệu, phòng truyền thông)
  5. Nâng cao tiện ích và dịch vụ hỗ trợ sinh viên: Mở rộng hệ thống nhà xe, đầu tư trung tâm y tế, nâng cao dịch vụ ký túc xá, cải thiện dịch vụ thư viện với tài liệu đa dạng và hệ thống thư viện điện tử. (Thời gian: 12-24 tháng, chủ thể: Ban giám hiệu, phòng quản lý cơ sở vật chất, thư viện)

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các trường đại học: Để hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên và áp dụng các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo.
  2. Phòng đào tạo và các khoa chuyên môn: Hỗ trợ trong việc xây dựng, quản lý và cải tiến chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu thực tế.
  3. Giảng viên và nhân viên phục vụ: Nâng cao nhận thức về vai trò của mình trong việc tạo ra trải nghiệm tích cực cho sinh viên.
  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị giáo dục, Quản trị kinh doanh: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp khảo sát và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực giáo dục đại học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao sự hài lòng của sinh viên lại quan trọng đối với trường đại học?
    Sự hài lòng của sinh viên phản ánh chất lượng dịch vụ đào tạo và ảnh hưởng đến uy tín, khả năng thu hút sinh viên mới cũng như sự phát triển bền vững của trường.

  2. Mô hình SERVQUAL có thể áp dụng như thế nào trong giáo dục đại học?
    SERVQUAL giúp đánh giá chất lượng dịch vụ qua các yếu tố như độ tin cậy, đáp ứng, năng lực phục vụ, sự đồng cảm và phương tiện hữu hình, từ đó xác định điểm mạnh, điểm yếu trong dịch vụ đào tạo.

  3. Làm thế nào để cải thiện chất lượng giảng viên theo nghiên cứu này?
    Cần định rõ vị trí việc làm, khuyến khích nâng cao trình độ, đổi mới phương pháp giảng dạy và tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ thường xuyên.

  4. Những yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến sự hài lòng của sinh viên tại Trường Đại học Phenikaa?
    Chương trình đào tạo, chất lượng giảng viên, nhân viên phục vụ, thương hiệu nhà trường, chi phí và thư viện là những yếu tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng.

  5. Làm thế nào để nhà trường nâng cao thương hiệu trong mắt sinh viên và xã hội?
    Thông qua chiến lược truyền thông hiệu quả, kết nối doanh nghiệp, tổ chức ngày hội việc làm và nâng cao hoạt động nghiên cứu khoa học để tăng uy tín và nhận diện thương hiệu.

Kết luận

  • Đã phân tích thực trạng sự hài lòng của sinh viên Trường Đại học Phenikaa với các yếu tố chương trình đào tạo, giảng viên, cơ sở vật chất, nhân viên phục vụ, thương hiệu, chi phí và tiện ích.
  • Phát hiện mức độ hài lòng chưa cao ở nhiều yếu tố, đặc biệt là chương trình đào tạo, nhân viên phục vụ và thương hiệu nhà trường.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ đào tạo và sự hài lòng của sinh viên.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho nhà trường trong việc cải tiến quản lý và phát triển bền vững.
  • Khuyến nghị nhà trường thực hiện các bước đổi mới quản lý, nâng cao năng lực đội ngũ và tăng cường truyền thông trong giai đoạn 2023-2025.

Hành động tiếp theo: Nhà trường cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiến hành khảo sát định kỳ để đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp nhằm nâng cao sự hài lòng của sinh viên.