Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài sản công là một trong những yếu tố then chốt góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục. Tại tỉnh Quảng Trị, các trường Trung học Phổ thông (THPT) trực thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo đang quản lý một khối lượng tài sản công lớn, với tổng giá trị tài sản công được đầu tư và sử dụng trong giai đoạn 2015-2017 đạt mức đáng kể. Tuy nhiên, thực trạng quản lý tài sản công tại các trường này còn tồn tại nhiều hạn chế như đầu tư dàn trải, sử dụng tài sản chưa hiệu quả, dẫn đến lãng phí và thất thoát tài sản.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác quản lý tài sản công tại các trường THPT trực thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Trị, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công trong giai đoạn đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các trường THPT trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, với dữ liệu thu thập trong giai đoạn 2015-2017 và dự báo giải pháp đến năm 2025.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài sản công, giảm thiểu thất thoát, lãng phí, đồng thời hỗ trợ phát triển bền vững hệ thống giáo dục tỉnh Quảng Trị. Các chỉ số như mức độ tăng trưởng vốn đầu tư tài sản công, tỷ lệ hao mòn tài sản, công suất khai thác tài sản được sử dụng làm thước đo đánh giá hiệu quả quản lý tài sản công tại các trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài sản công, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý tài sản công: Tài sản công được hiểu là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện quản lý, bao gồm tài sản phục vụ hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Quản lý tài sản công phải tuân thủ các nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả, minh bạch và đúng pháp luật.

  • Mô hình quản lý tài sản công trong khu vực hành chính sự nghiệp: Quản lý tài sản công bao gồm các giai đoạn hình thành, khai thác sử dụng và kết thúc tài sản. Mỗi giai đoạn có các quy trình và tiêu chuẩn quản lý riêng biệt nhằm đảm bảo hiệu quả sử dụng tài sản.

  • Khái niệm cơ sở vật chất trường học: Cơ sở vật chất trường học là yếu tố vật chất quan trọng tác động trực tiếp đến chất lượng giáo dục, bao gồm trường lớp, thiết bị dạy học, thư viện và các công trình phụ trợ. Quản lý cơ sở vật chất trường học đòi hỏi sự phối hợp giữa các yếu tố kinh tế, kỹ thuật và sư phạm.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: tài sản công, quản lý tài sản công, cơ sở vật chất trường học, hiệu quả quản lý tài sản, mua sắm tập trung, mô hình đối tác công - tư (PPP).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ các báo cáo quản lý tài sản công của tỉnh Quảng Trị, Sở Giáo dục và Đào tạo, các trường THPT, các kết luận thanh tra, kiểm toán, các văn bản pháp luật liên quan và các công trình nghiên cứu trước đây.

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi và phỏng vấn trực tiếp với 100 cán bộ quản lý tài sản công gồm: 20 cán bộ lãnh đạo Sở GD&ĐT, 40 cán bộ quản lý tài sản tại các trường THPT, 20 cán bộ quản lý tài chính, 10 cán bộ thanh tra tài chính và 10 cán bộ kiểm toán nhà nước.

Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu có chủ đích dựa trên thâm niên công tác, trình độ và mức độ liên quan đến công tác quản lý tài sản công nhằm đảm bảo tính chính xác và khách quan của dữ liệu.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, phân tích tỷ lệ và so sánh qua các năm trong giai đoạn 2015-2017. Các bảng tổng hợp số liệu và biểu đồ được sử dụng để minh họa kết quả nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng đầu tư tài sản công: Tổng vốn đầu tư tài sản công tại các trường THPT Quảng Trị trong giai đoạn 2015-2017 tăng trưởng trung bình khoảng 8% mỗi năm. Tuy nhiên, cơ cấu vốn đầu tư chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nước, chiếm trên 90%, hạn chế khả năng huy động nguồn lực xã hội hóa.

  2. Hiệu quả sử dụng tài sản công: Tỷ lệ hao mòn tài sản công trung bình đạt khoảng 35% vào cuối năm 2017, cho thấy nhiều tài sản đã xuống cấp, cần được sửa chữa hoặc thay thế. Công suất khai thác tài sản đạt khoảng 85%, phản ánh tài sản được sử dụng tương đối hiệu quả nhưng vẫn còn tiềm năng khai thác chưa tối ưu.

  3. Công tác quản lý và kiểm soát: Khoảng 70% cán bộ quản lý đánh giá công tác lập kế hoạch và tổ chức thực hiện quản lý tài sản công còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc kiểm tra, giám sát và thanh lý tài sản. Tỷ lệ tài sản đề nghị thanh lý tăng từ 5% năm 2015 lên 8% năm 2017, cho thấy sự gia tăng tài sản không còn sử dụng được.

  4. Phương thức mua sắm tài sản: Việc mua sắm tài sản công chủ yếu theo phương thức phân tán, dẫn đến chi phí cao và thiếu đồng bộ. Mua sắm tập trung chưa được áp dụng rộng rãi, mặc dù đã được chứng minh tiết kiệm ngân sách đáng kể ở các bộ ngành khác.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do hệ thống quản lý tài sản công tại các trường THPT còn thiếu đồng bộ, bộ máy quản lý chưa tinh gọn và chưa áp dụng hiệu quả các công cụ quản lý hiện đại. Việc phụ thuộc quá lớn vào ngân sách nhà nước làm hạn chế khả năng mở rộng đầu tư và đổi mới tài sản.

So sánh với kinh nghiệm quản lý tài sản công của Bộ Tài chính và tỉnh Thừa Thiên Huế cho thấy việc áp dụng mô hình mua sắm tập trung và mô hình đối tác công - tư (PPP) đã giúp tiết kiệm ngân sách và nâng cao hiệu quả quản lý tài sản. Các trường THPT Quảng Trị có thể học hỏi để áp dụng các mô hình này nhằm khắc phục các tồn tại hiện tại.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng vốn đầu tư, bảng phân tích tỷ lệ hao mòn tài sản và biểu đồ so sánh tỷ lệ tài sản thanh lý qua các năm để minh họa rõ nét hơn thực trạng và xu hướng quản lý tài sản công.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện bộ máy quản lý tài sản công: Tinh gọn tổ chức, phân công rõ ràng trách nhiệm quản lý tài sản tại các trường THPT và Sở Giáo dục và Đào tạo. Đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ quản lý tài sản, đặc biệt về pháp luật và kỹ năng quản lý hiện đại. Thời gian thực hiện: 2020-2022.

  2. Áp dụng phương thức mua sắm tập trung: Xây dựng kế hoạch mua sắm tập trung tài sản công cho các trường THPT nhằm tiết kiệm chi phí, nâng cao chất lượng và đồng bộ thiết bị. Chủ thể thực hiện là Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các đơn vị mua sắm tập trung cấp tỉnh. Thời gian thực hiện: 2021-2023.

  3. Xây dựng hệ thống thông tin quản lý tài sản công: Ứng dụng công nghệ thông tin để xây dựng cơ sở dữ liệu tài sản công, theo dõi biến động tài sản, hỗ trợ báo cáo và kiểm soát tài sản hiệu quả. Chủ thể thực hiện là Sở GD&ĐT phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông. Thời gian thực hiện: 2020-2024.

  4. Khuyến khích mô hình đối tác công - tư (PPP): Tham khảo mô hình PPP của tỉnh Thừa Thiên Huế để huy động nguồn lực xã hội hóa đầu tư tài sản công, giảm áp lực ngân sách nhà nước. Chủ thể thực hiện là UBND tỉnh phối hợp với Sở GD&ĐT và các nhà đầu tư. Thời gian thực hiện: 2022-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các Sở Giáo dục và Đào tạo: Nghiên cứu giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, xây dựng chính sách phù hợp với thực tiễn địa phương.

  2. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý tài sản các trường THPT: Áp dụng các giải pháp quản lý tài sản công hiệu quả, nâng cao chất lượng cơ sở vật chất phục vụ giảng dạy.

  3. Cơ quan quản lý tài chính, thanh tra, kiểm toán: Sử dụng kết quả nghiên cứu để kiểm soát, giám sát việc quản lý và sử dụng tài sản công, phòng chống thất thoát, lãng phí.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tài sản công là gì và tại sao phải quản lý hiệu quả?
    Tài sản công là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện quản lý, bao gồm đất đai, công trình, thiết bị phục vụ hoạt động công. Quản lý hiệu quả giúp tiết kiệm ngân sách, tránh thất thoát và nâng cao chất lượng dịch vụ công.

  2. Phương pháp thu thập dữ liệu trong nghiên cứu này là gì?
    Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo, văn bản pháp luật và dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát bảng hỏi và phỏng vấn trực tiếp với 100 cán bộ quản lý tài sản công tại Quảng Trị.

  3. Tại sao mua sắm tập trung lại được khuyến khích?
    Mua sắm tập trung giúp tiết kiệm chi phí do quy mô lớn, đảm bảo chất lượng và đồng bộ thiết bị, giảm thời gian và công sức tổ chức mua sắm, đồng thời tăng tính minh bạch và phòng chống tham nhũng.

  4. Mô hình đối tác công - tư (PPP) có lợi ích gì trong quản lý tài sản công?
    PPP huy động nguồn lực xã hội hóa đầu tư, giảm gánh nặng ngân sách nhà nước, nâng cao hiệu quả quản lý và vận hành tài sản công thông qua sự tham gia của khu vực tư nhân.

  5. Làm thế nào để nâng cao ý thức quản lý tài sản công của cán bộ?
    Thông qua đào tạo, bồi dưỡng kiến thức pháp luật và kỹ năng quản lý, xây dựng quy chế trách nhiệm rõ ràng, khen thưởng và xử lý nghiêm các vi phạm, đồng thời tăng cường giám sát, kiểm tra định kỳ.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng quản lý tài sản công tại các trường THPT Quảng Trị, chỉ ra các tồn tại về đầu tư, sử dụng và quản lý tài sản.
  • Đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và áp dụng các phương pháp nghiên cứu phù hợp để thu thập và phân tích dữ liệu chính xác.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm như hoàn thiện bộ máy quản lý, áp dụng mua sắm tập trung, xây dựng hệ thống thông tin quản lý và khuyến khích mô hình PPP.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, hỗ trợ nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công trong lĩnh vực giáo dục tỉnh Quảng Trị đến năm 2025.
  • Khuyến khích các cơ quan quản lý, nhà trường và nhà nghiên cứu tham khảo để áp dụng và phát triển công tác quản lý tài sản công hiệu quả hơn.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật chính sách quản lý tài sản công phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội.