Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, ngành phát thanh - truyền hình (PT-TH) đang đối mặt với nhiều thách thức do sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số và mạng xã hội. Tỉnh Lâm Đồng hiện có hệ thống PT-TH gồm 1 Đài PT-TH cấp tỉnh và 12 Đài truyền thanh - truyền hình cấp huyện với tổng số 273 viên chức. Năng lực đội ngũ viên chức PT-TH là yếu tố quyết định chất lượng các chương trình, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả tuyên truyền và sự phát triển bền vững của ngành. Tuy nhiên, thực trạng năng lực đội ngũ này còn nhiều hạn chế, đặc biệt về kỹ năng chuyên môn, trình độ ngoại ngữ, tin học và thái độ làm việc.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ cơ sở lý luận về năng lực, đánh giá thực trạng năng lực đội ngũ viên chức PT-TH tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2015-2019, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới, đặc biệt trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các viên chức thuộc khối quản lý, nội dung và kỹ thuật của các Đài PT-TH trên địa bàn tỉnh. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của ngành PT-TH địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về năng lực cá nhân và tổ chức, trong đó năng lực được hiểu là khả năng vận hành tổng hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ để hoàn thành nhiệm vụ. Khung năng lực được xây dựng cho từng vị trí việc làm trong ngành PT-TH gồm khối quản lý, khối nội dung và khối kỹ thuật, với các tiêu chí về trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, phẩm chất và thái độ làm việc. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Năng lực cá nhân: tổng hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết để thực hiện công việc hiệu quả.
  • Khung năng lực: tiêu chuẩn năng lực cụ thể cho từng vị trí việc làm trong ngành PT-TH.
  • Tiêu chí đánh giá năng lực: bao gồm trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, phẩm chất chính trị và thái độ làm việc.
  • Yếu tố ảnh hưởng năng lực: bao gồm yếu tố khách quan (hội nhập quốc tế, hành lang pháp lý, kinh tế, công chúng) và yếu tố chủ quan (chính sách quản lý, điều kiện làm việc, động lực cá nhân).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và lịch sử, kết hợp các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: số liệu thống kê từ các Đài PT-TH tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2015-2019, phiếu khảo sát cán bộ viên chức, phỏng vấn khán thính giả và các báo cáo ngành.
  • Phương pháp phân tích: phân tích tổng hợp, so sánh số liệu, đánh giá thực trạng năng lực qua các tiêu chí về trình độ, kỹ năng, phẩm chất và thái độ làm việc.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: khảo sát toàn bộ 273 viên chức PT-TH tỉnh Lâm Đồng, bao gồm các khối quản lý, nội dung và kỹ thuật.
  • Timeline nghiên cứu: tập trung phân tích thực trạng giai đoạn 2015-2019, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2020-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Trình độ chuyên môn: 77,2% viên chức có trình độ đại học trở lên, tuy nhiên gần 50% chưa được đào tạo đúng chuyên ngành PT-TH, dẫn đến hạn chế về năng lực chuyên môn. Tỷ lệ viên chức có trình độ ngoại ngữ đạt chứng chỉ B trở lên chiếm 44,68%, tin học đạt chứng chỉ A-B chiếm 47,61%, nhưng kỹ năng ứng dụng thực tế còn yếu.

  2. Kỹ năng nghề nghiệp: Kỹ năng thu thập, xử lý thông tin và phân tích dư luận còn yếu, đặc biệt ở cấp huyện. Kỹ năng giải quyết tình huống chưa được chú trọng, kỹ năng xây dựng kịch bản và tổ chức sản xuất chương trình còn thiếu và yếu do thiếu đào tạo bài bản. Kỹ năng quay phim và dàn dựng chỉ đạt mức trung bình, nhiều viên chức chưa được đào tạo chuyên sâu.

  3. Phẩm chất và bản lĩnh chính trị: 71,4% viên chức có trình độ lý luận chính trị từ sơ cấp đến cử nhân, đa số có bản lĩnh chính trị vững vàng, ý thức trách nhiệm cao. Tuy nhiên, sự chênh lệch trình độ giữa đội ngũ lãnh đạo và lực lượng trẻ còn lớn.

  4. Thái độ làm việc và kết quả thực thi công vụ: Tinh thần làm việc chưa cao, còn hiện tượng lề mề, thiếu chuyên nghiệp, một số viên chức chưa có động lực làm việc do chính sách đãi ngộ chưa tương xứng. Tỷ lệ viên chức hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chưa cao, nhiều tác phẩm PT-TH còn sai sót, chất lượng chưa đáp ứng yêu cầu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân khách quan gồm sự phát triển nhanh của công nghệ truyền thông, hành lang pháp lý chưa kịp thời cập nhật, nguồn kinh phí hạn chế và sự thay đổi trong hành vi tiếp nhận thông tin của công chúng. Nguyên nhân chủ quan chủ yếu do chính sách tuyển dụng, đào tạo, sử dụng và đãi ngộ chưa đồng bộ, công tác quản lý và đánh giá viên chức còn hình thức, thiếu khách quan. Bản thân viên chức còn thiếu động lực học tập, nâng cao năng lực, một số chưa thích ứng tốt với yêu cầu công việc mới.

So sánh với các địa phương khác như Đài PT-TH Vĩnh Long, nơi có chiến lược phát triển nguồn nhân lực bài bản và môi trường làm việc tích cực, Lâm Đồng còn nhiều hạn chế về đào tạo tại chỗ, chính sách đãi ngộ và quản lý nhân sự. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần có sự đổi mới toàn diện về chính sách và phương pháp nâng cao năng lực để đáp ứng yêu cầu phát triển ngành trong thời đại số.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực bài bản: Các cấp quản lý cần xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đồng bộ, phù hợp với từng vị trí việc làm, tập trung vào kỹ năng nghề nghiệp và ứng dụng công nghệ mới. Thời gian thực hiện: 2020-2025. Chủ thể: Sở Thông tin và Truyền thông, các Đài PT-TH.

  2. Cải tiến chính sách tuyển dụng và sử dụng nhân sự: Áp dụng tiêu chuẩn tuyển dụng nghiêm ngặt, đảm bảo “đúng người, đúng việc”, tăng cường đánh giá năng lực thực tế khi tuyển dụng và bổ nhiệm. Chủ thể: UBND tỉnh, các Đài PT-TH.

  3. Nâng cao chế độ đãi ngộ và tạo động lực làm việc: Cải thiện chính sách tiền lương, nhuận bút, khen thưởng theo hiệu quả công việc, tạo môi trường làm việc thân thiện, khuyến khích sáng tạo và cống hiến. Chủ thể: UBND tỉnh, các Đài PT-TH.

  4. Đầu tư trang thiết bị và công nghệ hiện đại: Nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật để hỗ trợ viên chức nâng cao chất lượng sản phẩm PT-TH, đáp ứng yêu cầu truyền thông đa phương tiện. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Thông tin và Truyền thông.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá năng lực: Xây dựng hệ thống đánh giá năng lực minh bạch, khách quan, phân loại rõ ràng để phát hiện và phát huy nhân tố tích cực, xử lý nghiêm các vi phạm. Chủ thể: Ban Giám đốc các Đài PT-TH, Sở Nội vụ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các cơ quan báo chí và truyền thông địa phương: Để xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực, nâng cao hiệu quả quản lý và vận hành đội ngũ viên chức PT-TH.

  2. Các nhà quản lý nhân sự trong ngành PT-TH: Áp dụng các tiêu chí đánh giá năng lực, cải tiến quy trình tuyển dụng, đào tạo và đánh giá viên chức.

  3. Giảng viên và sinh viên chuyên ngành báo chí, truyền thông: Là tài liệu tham khảo về cơ sở lý luận và thực tiễn nâng cao năng lực đội ngũ viên chức PT-TH trong bối cảnh công nghiệp 4.0.

  4. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Để xây dựng chính sách phù hợp, hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực báo chí truyền hình, đáp ứng yêu cầu đổi mới và hội nhập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực viên chức PT-TH gồm những yếu tố nào?
    Năng lực bao gồm kiến thức chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp và thái độ làm việc. Ví dụ, kỹ năng thu thập xử lý thông tin, kỹ năng xây dựng kịch bản, kỹ năng giao tiếp và thái độ trách nhiệm cao là những yếu tố quan trọng.

  2. Tại sao trình độ chuyên môn của viên chức PT-TH tỉnh Lâm Đồng còn hạn chế?
    Gần 50% viên chức chưa được đào tạo đúng chuyên ngành PT-TH, nhiều người chỉ học các lớp bồi dưỡng ngắn hạn, dẫn đến kỹ năng thực tế chưa đáp ứng yêu cầu công việc.

  3. Chính sách đãi ngộ hiện nay ảnh hưởng thế nào đến năng lực viên chức?
    Chính sách tiền lương và nhuận bút chưa tương xứng với cống hiến, thiếu động lực thúc đẩy viên chức phát huy năng lực, dẫn đến tinh thần làm việc chưa cao.

  4. Làm thế nào để nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho viên chức PT-TH?
    Cần tổ chức đào tạo bài bản, tập trung vào kỹ năng thực tiễn như quay phim, dựng phim, xây dựng kịch bản, đồng thời áp dụng đào tạo tại chỗ và mentoring từ những người có kinh nghiệm.

  5. Vai trò của công tác kiểm tra, giám sát trong nâng cao năng lực là gì?
    Công tác này giúp phát hiện kịp thời sai phạm, đánh giá chính xác năng lực viên chức, tạo động lực làm việc và đảm bảo chất lượng sản phẩm PT-TH.

Kết luận

  • Đội ngũ viên chức PT-TH tỉnh Lâm Đồng có trình độ chuyên môn tương đối cao nhưng còn nhiều hạn chế về kỹ năng nghề nghiệp và thái độ làm việc.
  • Các yếu tố khách quan và chủ quan đều ảnh hưởng đến năng lực đội ngũ, trong đó chính sách quản lý và đãi ngộ chưa đồng bộ là nguyên nhân chính.
  • Nghiên cứu đã xây dựng khung năng lực và tiêu chí đánh giá phù hợp với đặc thù ngành PT-TH địa phương.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ về đào tạo, tuyển dụng, đãi ngộ, đầu tư trang thiết bị và quản lý nhằm nâng cao năng lực đội ngũ trong giai đoạn 2020-2025.
  • Luận văn là tài liệu tham khảo quan trọng cho các nhà quản lý, giảng viên và nhà hoạch định chính sách trong lĩnh vực phát thanh - truyền hình.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, xây dựng kế hoạch đào tạo chi tiết và hệ thống đánh giá năng lực minh bạch.

Call to action: Các cơ quan quản lý và đơn vị PT-TH cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao năng lực đội ngũ, đáp ứng yêu cầu phát triển trong thời đại số.