Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Của Các Doanh Nghiệp Việt Nam Trong Lĩnh Vực Xuất Khẩu Lao Động Sang Thị Trường Đức Giai Đoạn 2020-2025

• Tác giả: Hà Tuấn Duy
• Người hướng dẫn: PGS, TS Phan Thị Thu Hiền
• Trường học: Trường Đại Học Ngoại Thương
• Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
• Đề tài: Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Của Các Doanh Nghiệp Việt Nam Xuất Khẩu Lao Động Sang Đức 2020-2025
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CẠNH TRANH VÀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP TRONG LĨNH VỰC XUẤT KHẨU LAO ĐỘNG
• 1.1. Những quan điểm lý luận về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
• 1.2. Khái niệm về cạnh tranh
• 1.3. Vai trò của cạnh tranh
• 1.4. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
• 1.5. Lĩnh vực xuất khẩu lao động và các yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong ngành
• 1.5.1. Khái niệm xuất khẩu lao động
• 1.5.2. Các yếu tố thuộc môi trường vĩ mô tác động đến năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong lĩnh vực xuất khẩu lao động
• 1.5.3. Các yếu tố thuộc môi trường ngành xuất khẩu lao động
• 1.6. Xác định các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực xuất khẩu lao động
• 1.6.1. Thị phần của doanh nghiệp
• 1.6.2. Năng lực quản trị doanh nghiệp
• 1.6.3. Chất lượng nguồn nhân lực
• 1.6.4. Năng lực marketing
• 1.6.5. Năng lực tài chính
• 1.6.6. Chất lượng sản phẩm và dịch vụ
• 1.6.7. Hình ảnh danh tiếng và thương hiệu
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM TRONG LĨNH VỰC XUẤT KHẨU LAO ĐỘNG SANG THỊ TRƯỜNG ĐỨC ĐẾN NĂM 2022
• 2.1. Đặc điểm của lĩnh vực Xuất khẩu lao động sang thị trường Đức
• 2.2. Tổng quan hoạt động XKLĐ sang thị trường Đức tại Việt Nam
• 2.3. Quá trình hình thành và phát triển lĩnh vực xuất khẩu lao động sang thị trường Đức tại Việt Nam
• 2.4. Khảo sát về thị trường xuất khẩu lao động sang Đức và năng lực cạnh tranh giữa các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực này
• 2.4.1. Tình hình thị trường xuất khẩu lao động sang Đức tại Việt Nam hiện nay
• 2.4.2. Xu hướng của ngành và triển vọng kinh doanh của các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực xuất khẩu lao động sang thị trường Đức đến năm 2025
• 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam
• 2.5.1. Các yếu tố thuộc môi trường vĩ mô
• 2.5.2. Các yếu tố thuộc môi trường ngành
• 2.6. Thực trạng năng lực cạnh tranh các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực Xuất khẩu lao động sang thị trường Đức
• 2.6.1. Tình hình chung về các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực Xuất khẩu lao động sang thị trường Đức
• 2.6.2. Thị phần giữa các doanh nghiệp Việt Nam
• 2.6.3. Năng lực quản trị doanh nghiệp
• 2.6.4. Chất lượng nguồn nhân lực
• 2.6.5. Năng lực marketing
• 2.6.6. Năng lực tài chính
• 2.6.7. Chất lượng sản phẩm và dịch vụ
• 2.6.8. Hình ảnh danh tiếng và thương hiệu
• 2.7. Đánh giá về năng lực cạnh tranh giữa các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực xuất khẩu lao động sang thị trường Đức
• 2.7.1. Những kết quả đạt được
• 3. CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM TRONG LĨNH VỰC XUẤT KHẨU LAO ĐỘNG SANG THỊ TRƯỜNG ĐỨC ĐẾN NĂM 2025
• 3.1. Định hướng nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực xuất khẩu lao động sang thị trường Đức đến năm 2025
• 3.2. Cơ hội và thách thức
• 3.2.1. Những thách thức
• 3.3. Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực xuất khẩu lao động sang thị trường Đức đến năm 2025
• 3.3.1. Đẩy mạnh tìm kiếm khách hàng và đối tác ở Đức để tăng doanh thu
• 3.3.2. Mỗi doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược phát triển kinh doanh dài hạn để phát triển bền vững
• 3.3.3. Tăng cường phát triển đội ngũ nhân sự thành thạo tiếng Đức
• 3.3.4. Tăng cường chất lượng đào tạo người lao động để đáp ứng tiêu chuẩn của khách hàng
• 3.3.5. Nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc khách hàng và người lao động
• 3.3.6. Tư vấn trung thực để nâng cao uy tín và sự tin tưởng của khách hàng và người lao động
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: PHIẾU ĐIỀU TRA
• PHỤ LỤC 2: PHIẾU ĐIỀU TRA

I. Tổng Quan Xuất Khẩu Lao Động Đức 2020 2025 Cơ Hội Vàng

Xuất khẩu lao động (XKLĐ) sang Đức đã có từ lâu, bắt đầu từ những năm 1980. Lao động Việt Nam tại Đức nổi tiếng chăm chỉ, hòa nhập tốt và đóng góp đáng kể cho cả doanh nghiệp Đức và nền kinh tế Việt Nam thông qua kiều hối. XKLĐ không chỉ tạo việc làm, cải thiện đời sống cho người lao động và gia đình, mà còn giúp họ tiếp cận công nghệ, kỹ năng làm việc tiên tiến, sau này góp phần phát triển đất nước. Trong hơn một thập kỷ qua, Đức đã triển khai nhiều chính sách thu hút lao động nhập cư. Mặc dù có những yêu cầu về ngành nghề và ngôn ngữ, Đức vẫn là điểm đến hấp dẫn bởi các chế độ lương thưởng, bảo hiểm, an sinh xã hội ngang bằng với người bản xứ. Việc làm đủ số năm quy định còn mở ra cơ hội định cư và bảo lãnh gia đình. Chính sách ưu đãi này đã thu hút sự quan tâm lớn từ người Việt, khiến thị trường XKLĐ Đức trở nên sôi động hơn bao giờ hết. Các trung tâm dạy tiếng Đức, công ty tư vấn du học và XKLĐ mọc lên như nấm. Nhiều công ty trước đây tập trung vào các thị trường như Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc cũng mở rộng sang Đức, tạo ra sự cạnh tranh gay gắt về nguồn cung.

1.1. Lịch Sử Hình Thành và Phát Triển XKLĐ Sang Đức

XKLĐ sang Đức có một lịch sử lâu dài, bắt đầu từ những năm 1980 với hình thức hợp đồng lao động có thời hạn. Lao động Việt Nam sang Đức không chỉ đóng góp vào nền kinh tế Đức mà còn gửi kiều hối về quê hương. Điều này giúp giải quyết việc làm, nâng cao đời sống và mang lại cơ hội tiếp cận công nghệ mới cho người lao động. Sự chăm chỉ và khả năng hòa nhập của người Việt đã được đánh giá cao, tạo tiền đề cho sự phát triển của thị trường XKLĐ này. Đây là nền tảng quan trọng để xây dựng uy tín và thương hiệu cho các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực XKLĐ.

1.2. Ưu Điểm Vượt Trội Của Thị Trường Lao Động Đức

Thị trường lao động Đức nổi bật với các chính sách đãi ngộ hấp dẫn, bao gồm mức lương, thưởng, bảo hiểm và an sinh xã hội tương đương với người bản xứ. Sau khi làm việc đủ năm, người lao động có cơ hội định cư và bảo lãnh gia đình sang sinh sống. Trẻ em được học tập miễn phí đến bậc đại học, và người dân được hưởng trợ cấp từ chính phủ, đảm bảo cuộc sống ổn định trong mọi hoàn cảnh. Chính sách này đã tạo ra một sức hút lớn đối với người lao động Việt Nam, thúc đẩy sự phát triển của thị trường XKLĐ sang Đức.

II. Thách Thức Doanh Nghiệp Việt Nam Yếu Thế Trong Cạnh Tranh

Báo cáo của Cục Quản lý lao động ngoài nước đã chỉ ra tình trạng cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp, dẫn đến việc tăng chi phí xuất cảnh và gây rủi ro cho người lao động. Việc các công ty mới dễ dàng gia nhập thị trường XKLĐ Đức càng làm cho tình hình cạnh tranh trở nên phức tạp. Bên cạnh đó, đại dịch Covid-19 đã gây ra nhiều thay đổi trong điều kiện kinh doanh, tạo thêm thách thức cho các doanh nghiệp. Sự cạnh tranh gay gắt diễn ra ngay trong nội bộ các doanh nghiệp Việt Nam, khi chưa có doanh nghiệp nào chiếm được quá 5% thị phần. Nguồn lực còn hạn chế, đòi hỏi các doanh nghiệp phải có sự thay đổi toàn diện để nâng cao năng lực cạnh tranh, đặc biệt là so với các đối thủ trong nước. Năng lực cạnh tranh là khả năng duy trì vị thế lâu dài thông qua việc phát huy điểm mạnh, cung cấp dịch vụ chất lượng, giá cả hợp lý và đáp ứng tốt nhất nhu cầu của khách hàng để đạt được lợi ích bền vững.

2.1. Cạnh Tranh Thiếu Lành Mạnh và Tăng Chi Phí Xuất Cảnh

Cạnh tranh thiếu lành mạnh giữa các doanh nghiệp XKLĐ đã dẫn đến tình trạng tăng chi phí xuất cảnh cho người lao động. Điều này gây khó khăn cho người lao động, đặc biệt là những người có hoàn cảnh kinh tế khó khăn. Ngoài ra, việc tăng chi phí còn làm giảm tính cạnh tranh của lao động Việt Nam so với lao động từ các quốc gia khác. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự quản lý chặt chẽ từ phía các cơ quan chức năng và sự tự giác tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp.

2.2. Tác Động Của Covid 19 và Thay Đổi Điều Kiện Kinh Doanh

Đại dịch Covid-19 đã gây ra những tác động tiêu cực đến thị trường XKLĐ nói chung và thị trường XKLĐ Đức nói riêng. Các biện pháp hạn chế đi lại và giãn cách xã hội đã làm gián đoạn quá trình tuyển dụng và phái cử lao động. Ngoài ra, đại dịch còn làm thay đổi nhu cầu của thị trường lao động Đức, với sự gia tăng nhu cầu về lao động trong lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe. Các doanh nghiệp Việt Nam cần thích ứng với những thay đổi này để duy trì và phát triển hoạt động kinh doanh.

III. Giải Pháp Chiến Lược Phát Triển Kinh Doanh Dài Hạn Chìa Khóa

Lợi thế lớn nhất của Việt Nam là nguồn lao động trẻ, dồi dào, có khả năng học tập và nâng cao kỹ năng, được các doanh nghiệp Đức đánh giá cao. Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất là quy mô doanh nghiệp còn nhỏ, tầm nhìn ngắn hạn và thiếu chiến lược cạnh tranh dài hạn. Nghiên cứu về năng lực cạnh tranh trong lĩnh vực XKLĐ còn hạn chế, đặc biệt là đối với thị trường Đức. Vì vậy, luận văn này tập trung nghiên cứu về “Nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực xuất khẩu lao động sang thị trường Đức 2020-2025” để đưa ra các giải pháp hiệu quả. Các giải pháp này cần tập trung vào xây dựng chiến lược phát triển bền vững, nâng cao chất lượng dịch vụ, và tăng cường hợp tác với các đối tác Đức.

3.1. Tận Dụng Nguồn Lao Động Trẻ và Dồi Dào Của Việt Nam

Việt Nam sở hữu một nguồn lao động trẻ, dồi dào và có khả năng học hỏi nhanh chóng. Đây là một lợi thế cạnh tranh lớn cho các doanh nghiệp XKLĐ. Các doanh nghiệp cần tận dụng lợi thế này bằng cách đầu tư vào đào tạo và nâng cao kỹ năng cho người lao động, giúp họ đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động Đức. Đồng thời, cần xây dựng các chính sách thu hút và giữ chân lao động giỏi, tạo động lực cho họ cống hiến cho doanh nghiệp.

3.2. Xây Dựng Tầm Nhìn Dài Hạn và Chiến Lược Cạnh Tranh

Nhiều doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực XKLĐ còn hạn chế về tầm nhìn dài hạn và thiếu chiến lược cạnh tranh rõ ràng. Để phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần xây dựng một tầm nhìn dài hạn, xác định mục tiêu cụ thể và xây dựng chiến lược cạnh tranh phù hợp. Chiến lược này cần dựa trên việc phân tích thị trường, đánh giá đối thủ cạnh tranh và xác định lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp.

IV. Nghiên Cứu Đánh Giá Thực Trạng Năng Lực Cạnh Tranh Hiện Tại

Luận văn này sẽ phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh trong ngành. Bố cục luận văn gồm 3 chương: Chương I trình bày cơ sở lý luận về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh; Chương II đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực XKLĐ sang Đức đến năm 2022; Chương III đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh đến năm 2025. Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh bao gồm thị phần, năng lực quản trị, chất lượng nguồn nhân lực, năng lực marketing, năng lực tài chính, chất lượng sản phẩm dịch vụ và hình ảnh, danh tiếng, thương hiệu.

4.1. Các Tiêu Chí Đánh Giá Năng Lực Cạnh Tranh Chi Tiết

Để đánh giá chính xác năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp XKLĐ, luận văn sử dụng một hệ thống các tiêu chí chi tiết, bao gồm: thị phần, năng lực quản trị doanh nghiệp, chất lượng nguồn nhân lực, năng lực marketing, năng lực tài chính, chất lượng sản phẩm và dịch vụ, hình ảnh, danh tiếng và thương hiệu. Mỗi tiêu chí này được đánh giá dựa trên các số liệu và thông tin thu thập được từ các doanh nghiệp, người lao động và các cơ quan chức năng.

4.2. Phương Pháp Nghiên Cứu và Thu Thập Dữ Liệu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng để thu thập và phân tích dữ liệu. Các phương pháp định tính bao gồm phỏng vấn chuyên gia, phân tích tài liệu và nghiên cứu trường hợp. Các phương pháp định lượng bao gồm khảo sát, thống kê mô tả và phân tích hồi quy. Dữ liệu được thu thập từ các doanh nghiệp XKLĐ, người lao động, các cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức liên quan.

V. Giải Pháp Đẩy Mạnh Tìm Kiếm Khách Hàng và Đối Tác Tại Đức

Các doanh nghiệp cần đẩy mạnh tìm kiếm khách hàng và đối tác ở Đức để tăng doanh thu. Mỗi doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược phát triển kinh doanh dài hạn để phát triển bền vững. Cần tăng cường phát triển đội ngũ nhân sự thành thạo tiếng Đức. Tăng cường chất lượng đào tạo người lao động để đáp ứng tiêu chuẩn của khách hàng. Nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc khách hàng và người lao động. Tư vấn trung thực để nâng cao uy tín và sự tin tưởng của khách hàng và người lao động. Các giải pháp cụ thể cần được điều chỉnh phù hợp với đặc điểm của từng doanh nghiệp và thị trường.

5.1. Xây Dựng Mối Quan Hệ Với Đối Tác và Khách Hàng

Việc xây dựng mối quan hệ bền vững với đối tác và khách hàng tại Đức là yếu tố then chốt để thành công trên thị trường này. Các doanh nghiệp cần chủ động tham gia các hội chợ, triển lãm, diễn đàn doanh nghiệp để gặp gỡ và kết nối với các đối tác tiềm năng. Đồng thời, cần xây dựng một đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, am hiểu thị trường và có khả năng giao tiếp tốt bằng tiếng Đức để duy trì mối quan hệ với khách hàng.

5.2. Nâng Cao Chất Lượng Dịch Vụ Chăm Sóc Khách Hàng

Chất lượng dịch vụ chăm sóc khách hàng là yếu tố quan trọng để tạo dựng uy tín và sự tin tưởng của khách hàng. Các doanh nghiệp cần cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp, hỗ trợ tận tình cho người lao động trong suốt quá trình tuyển dụng, đào tạo và làm việc tại Đức. Đồng thời, cần thiết lập một hệ thống tiếp nhận và giải quyết khiếu nại hiệu quả để đảm bảo quyền lợi của người lao động.

VI. Tương Lai Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Để Phát Triển Bền Vững

Để nâng cao năng lực cạnh tranh, các doanh nghiệp Việt Nam cần nhận diện rõ cơ hội và thách thức của thị trường XKLĐ Đức. Việc phân tích kỹ lưỡng thị trường, xây dựng chiến lược phù hợp, đầu tư vào nguồn nhân lực và chất lượng dịch vụ là những yếu tố then chốt. Bên cạnh đó, sự hợp tác giữa các doanh nghiệp, sự hỗ trợ từ phía nhà nước và các tổ chức liên quan cũng đóng vai trò quan trọng. Chỉ khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam mới có thể phát triển bền vững và khẳng định vị thế trên thị trường XKLĐ Đức.

6.1. Hợp Tác Giữa Doanh Nghiệp và Sự Hỗ Trợ Từ Nhà Nước

Sự hợp tác giữa các doanh nghiệp XKLĐ có thể giúp tạo ra sức mạnh tổng hợp, nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Các doanh nghiệp có thể hợp tác trong việc chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, nguồn lực và cùng nhau giải quyết các vấn đề chung. Đồng thời, sự hỗ trợ từ phía nhà nước là rất quan trọng, đặc biệt trong việc tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực và xúc tiến thương mại.

6.2. Đầu Tư Vào Nguồn Nhân Lực và Chất Lượng Dịch Vụ

Đầu tư vào nguồn nhân lực và nâng cao chất lượng dịch vụ là hai yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp XKLĐ. Các doanh nghiệp cần tuyển dụng và đào tạo đội ngũ nhân viên có trình độ chuyên môn cao, am hiểu thị trường và có khả năng giao tiếp tốt bằng tiếng Đức. Đồng thời, cần liên tục cải tiến và nâng cao chất lượng dịch vụ, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.

## Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2020-2025, lĩnh vực xuất khẩu lao động (XKLĐ) sang thị trường Đức của các doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức và cơ hội. Theo báo cáo của Cục Quản lý lao động ngoài nước, tổng số lao động Việt Nam làm việc ở các quốc gia khác nhau đã hồi phục mạnh mẽ sau đại dịch Covid-19, với con số năm 2022 đạt khoảng 142,779 người. Nhu cầu XKLĐ sang Đức tăng trưởng rõ rệt, thể hiện qua lượng tìm kiếm trên Google về các từ khóa liên quan đến XKLĐ Đức tăng mạnh từ năm 2022. Tuy nhiên, thị trường này cũng chứng kiến sự cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp Việt Nam, khi chưa có doanh nghiệp nào chiếm lĩnh trên 5% thị phần.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực XKLĐ sang Đức, xác định các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh trong giai đoạn 2023-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các doanh nghiệp hoạt động tại Việt Nam, với dữ liệu thu thập từ năm 2023 và dự báo đến năm 2025. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc giúp các doanh nghiệp nâng cao hiệu quả kinh doanh, duy trì và mở rộng thị phần trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, đồng thời góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của thị trường Đức.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn áp dụng các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về năng lực cạnh tranh và chiến lược doanh nghiệp, bao gồm:

- **Lý thuyết cạnh tranh dựa trên năng lực** (George Stalk Jr. và cộng sự): Nhấn mạnh vai trò của năng lực cốt lõi và quy trình kinh doanh chiến lược trong việc tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.
- **Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Michael Porter**: Phân tích các áp lực từ đối thủ cạnh tranh hiện tại, đối thủ tiềm ẩn, khách hàng, nhà cung cấp và sản phẩm thay thế để đánh giá mức độ cạnh tranh trong ngành XKLĐ.
- **Lý thuyết nguồn lực dựa trên lợi thế cạnh tranh bền vững** (Clark, 1991): Tập trung vào các nguồn lực nội bộ như quản trị doanh nghiệp, nguồn nhân lực, tài chính, marketing, chất lượng sản phẩm và thương hiệu để xây dựng năng lực cạnh tranh.
- Các khái niệm chính bao gồm: năng lực cạnh tranh, thị phần, năng lực quản trị doanh nghiệp, chất lượng nguồn nhân lực, năng lực marketing, năng lực tài chính, chất lượng sản phẩm và dịch vụ, hình ảnh danh tiếng và thương hiệu.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu được thu thập từ các nguồn thứ cấp như báo cáo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Cục Quản lý lao động ngoài nước, các văn bản pháp luật, nghiên cứu học thuật và các báo cáo ngành. Ngoài ra, tác giả tiến hành khảo sát thực tế với:

- 124 nhân viên, quản lý trong các doanh nghiệp XKLĐ sang Đức.
- 194 người có nhu cầu XKLĐ sang Đức.

Bảng câu hỏi khảo sát được thiết kế dựa trên các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh đã xác định, thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 06 đến tháng 07 năm 2023. Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích SWOT dựa trên mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Porter.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Nhu cầu XKLĐ sang Đức tăng mạnh:** Lượng tìm kiếm trên Google về XKLĐ Đức tăng trưởng liên tục từ tháng 3/2022, phản ánh sự quan tâm ngày càng lớn của người lao động Việt Nam. Theo khảo sát, 65% doanh nghiệp đánh giá triển vọng ngành rất tích cực đến năm 2025.
- **Cạnh tranh nội bộ gay gắt:** 71% doanh nghiệp trong khảo sát là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, chưa có doanh nghiệp nào chiếm trên 5% thị phần, cho thấy thị trường phân mảnh và cạnh tranh cao.
- **Kết quả kinh doanh biến động do Covid-19:** Năm 2020, dù đại dịch, vẫn có 52% doanh nghiệp tăng trưởng dương, nhưng 9% giảm trên 50%. Năm 2021, 37% doanh nghiệp duy trì tăng trưởng trên 10%, trong khi 12% giảm trên 50%. Năm 2022, 93% doanh nghiệp tăng trưởng trên 10% khi nền kinh tế phục hồi.
- **Chất lượng nguồn nhân lực và yêu cầu tiếng Đức:** Người lao động cần có trình độ chuyên môn và chứng chỉ tiếng Đức tối thiểu A2 để đáp ứng yêu cầu của thị trường Đức, tạo ra rào cản đầu vào nhưng cũng nâng cao chất lượng lao động xuất khẩu.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự tăng trưởng nhu cầu XKLĐ sang Đức là do chính sách nhập cư cởi mở của Đức, nhu cầu lao động kỹ thuật cao và chế độ an sinh xã hội hấp dẫn. Tuy nhiên, sự phân mảnh thị trường và quy mô nhỏ của các doanh nghiệp Việt Nam làm giảm khả năng cạnh tranh tổng thể. Đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh, buộc các doanh nghiệp phải chuyển đổi số và thích nghi với hình thức làm việc trực tuyến.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả phù hợp với lý thuyết về năng lực cạnh tranh dựa trên nguồn lực nội bộ và môi trường ngành. Việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và quản trị doanh nghiệp được xác định là yếu tố then chốt để duy trì và phát triển lợi thế cạnh tranh. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu theo năm và bảng phân tích SWOT về các yếu tố cạnh tranh trong ngành.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường tìm kiếm khách hàng và đối tác tại Đức:** Đẩy mạnh hoạt động marketing và xây dựng mạng lưới đối tác để mở rộng thị phần, đặt mục tiêu tăng doanh thu ít nhất 20% mỗi năm đến 2025, do các phòng ban kinh doanh và marketing thực hiện.
- **Xây dựng chiến lược phát triển kinh doanh dài hạn:** Các doanh nghiệp cần hoạch định kế hoạch phát triển bền vững, tập trung vào nâng cao năng lực quản trị và đổi mới công nghệ, hoàn thành trong vòng 2 năm tới.
- **Phát triển đội ngũ nhân sự thành thạo tiếng Đức:** Đầu tư đào tạo tiếng Đức cho nhân viên và người lao động, đảm bảo 100% lao động đạt trình độ A2 trước khi xuất cảnh, nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ và uy tín doanh nghiệp.
- **Nâng cao chất lượng đào tạo và dịch vụ chăm sóc người lao động:** Cải tiến chương trình đào tạo kỹ năng nghề và dịch vụ hậu mãi, tăng tỷ lệ hài lòng của người lao động lên trên 85% trong 3 năm tới.
- **Tư vấn trung thực và minh bạch:** Xây dựng uy tín thông qua tư vấn chính xác, minh bạch về chi phí và quyền lợi, nhằm tăng sự tin tưởng của khách hàng và người lao động, giảm thiểu rủi ro pháp lý.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Doanh nghiệp xuất khẩu lao động:** Nhận diện điểm mạnh, điểm yếu và áp dụng các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh để phát triển bền vững.
- **Cơ quan quản lý nhà nước:** Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, quản lý và hỗ trợ doanh nghiệp trong lĩnh vực XKLĐ.
- **Nhà nghiên cứu và học viên ngành quản trị kinh doanh:** Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp khảo sát và phân tích thực tiễn trong lĩnh vực năng lực cạnh tranh.
- **Người lao động và khách hàng:** Hiểu rõ về thị trường XKLĐ sang Đức, các tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp uy tín và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp XKLĐ được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào?**  
   Năng lực cạnh tranh được đánh giá qua thị phần, năng lực quản trị, chất lượng nguồn nhân lực, năng lực marketing, năng lực tài chính, chất lượng sản phẩm và dịch vụ, cùng hình ảnh thương hiệu.

2. **Tại sao tiếng Đức lại quan trọng đối với người lao động xuất khẩu sang Đức?**  
   Tiếng Đức là yêu cầu bắt buộc với trình độ tối thiểu A2 để ký hợp đồng lao động, giúp người lao động hòa nhập nhanh, đáp ứng yêu cầu công việc và nâng cao hiệu quả làm việc.

3. **Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đến ngành XKLĐ sang Đức như thế nào?**  
   Đại dịch gây gián đoạn hoạt động, giảm nhu cầu tuyển dụng, buộc doanh nghiệp chuyển đổi số và thay đổi phương thức đào tạo, tuy nhiên ngành đã phục hồi mạnh mẽ từ năm 2022.

4. **Doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ chiếm tỷ lệ lớn có ảnh hưởng gì đến thị trường?**  
   Thị trường phân mảnh, cạnh tranh gay gắt, khó có doanh nghiệp nào chiếm lĩnh thị phần lớn, đòi hỏi các doanh nghiệp phải nâng cao năng lực để tồn tại và phát triển.

5. **Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh có thể áp dụng trong thời gian ngắn không?**  
   Một số giải pháp như tăng cường marketing, đào tạo tiếng Đức có thể thực hiện trong 1-2 năm, trong khi xây dựng chiến lược dài hạn và nâng cao chất lượng dịch vụ cần thời gian 3-5 năm để đạt hiệu quả bền vững.

## Kết luận

- Nhu cầu xuất khẩu lao động sang thị trường Đức tăng trưởng mạnh mẽ, tạo cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam.  
- Thị trường cạnh tranh phân mảnh với đa số doanh nghiệp quy mô nhỏ, chưa có doanh nghiệp chiếm lĩnh thị phần trên 5%.  
- Đại dịch Covid-19 ảnh hưởng tiêu cực nhưng cũng thúc đẩy chuyển đổi số và thích nghi trong ngành.  
- Nâng cao năng lực quản trị, chất lượng nguồn nhân lực và dịch vụ là yếu tố then chốt để duy trì lợi thế cạnh tranh.  
- Các giải pháp đề xuất hướng tới phát triển bền vững, tăng trưởng doanh thu và nâng cao uy tín doanh nghiệp trong giai đoạn 2023-2025.

**Hành động tiếp theo:** Các doanh nghiệp cần nhanh chóng áp dụng các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời phối hợp với cơ quan quản lý để tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, góp phần phát triển ngành XKLĐ sang Đức hiệu quả và bền vững.