Nâng cao kỹ năng đọc cho sinh viên năm nhất tại Đại học Hàng hải Việt Nam bằng phương pháp giảng dạy dựa trên nhiệm vụ

• Tác giả: Nguyễn Phương Hạnh
• Người hướng dẫn: Trần Hiền Lan, MA
• Trường học: Vietnam Maritime University
• Chuyên ngành: ELT Methodology
• Đề tài: Nâng Cao Kỹ Năng Đọc Cho Sinh Viên Năm Thứ Nhất Tại Đại Học Hàng Hải Việt Nam Thông Qua Phương Pháp Giảng Dạy Dựa Trên Nhiệm Vụ
• Loại tài liệu: M.A Minor Thesis
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: Hanoi

• Declaration
• List of tables, figures and abbreviations
• Table of contents
• Aims of the study
• Scope of the study
• Methods of the study
• Overview of the study
• 1. CHAPTER 1: LITERATURE REVIEW
• 1.1. The nature of reading
• 1.1.1. Definition of reading
• 1.1.2. Definition of reading comprehension
• 1.1.3. Reading models
• 1.1.3.1. Bottom-up Reading Model
• 1.1.3.2. Top-down Reading Model
• 1.1.3.3. Interactive Reading Model
• 1.2. Task – based language learning
• 1.2.1. Definition of task
• 3. CHAPTER 3: RESULTS AND DISCUSSIONS
• 3.1. The results of the pre – treatment questionnaire survey
• 3.1.1. The students‟ need
• 3.1.2. The appropriation of texts
• 3.1.3. Activities in class
• 3.2. The results of the pre – treatment test
• 3.3. Experimental reading lessons
• 3.3.1. The first experimental lesson
• 3.3.2. The second experimental lesson
• 3.4. The results of the post – treatment test
• 3.5. The results of the post – treatment questionnaire survey
• 3.6. The experimental lessons‟ sequence
• 3.7. Summary and conclusions
• 3.8. Limitations of the study and suggestions for further study
• APPENDICES
• Appendix 1. A sample lesson plan
• Appendix 2. Pre – treatment questionnaire survey (English version)
• Appendix 3. Pre – treatment questionnaire survey (Vietnamese version)
• Appendix 4. Post – treatment questionnaire survey (English version)
• Appendix 5. Post – treatment questionnaire survey (Vietnamese version)
• Appendix 6. Pre – treatment test
• Appendix 7. Post – treatment test

I. Tổng quan về kỹ năng đọc

Kỹ năng đọc là một trong những kỹ năng quan trọng nhất trong việc học tiếng Anh, đặc biệt đối với sinh viên năm nhất tại Đại học Hàng hải Việt Nam. Theo Goodman (1971), đọc là một quá trình tâm lý ngôn ngữ, trong đó người đọc tái tạo thông điệp từ văn bản. Việc hiểu văn bản không chỉ đơn thuần là việc nhận diện từ ngữ mà còn là khả năng kết nối thông tin và kiến thức nền tảng của người đọc. Nâng cao kỹ năng đọc không chỉ giúp sinh viên hiểu văn bản mà còn phát triển tư duy phản biện và khả năng phân tích. Việc áp dụng phương pháp giảng dạy dựa trên nhiệm vụ có thể tạo ra môi trường học tập tích cực, khuyến khích sinh viên tham gia vào quá trình học tập một cách chủ động.

1.1 Định nghĩa về đọc

Đọc được định nghĩa là quá trình mà người đọc tương tác với văn bản để hiểu thông điệp mà tác giả muốn truyền đạt. Theo Harmer (1989), đọc không chỉ là việc nhận diện từ mà còn là khả năng hiểu và phân tích thông tin. Kỹ năng đọc hiểu là khả năng tiếp nhận và diễn giải thông tin từ văn bản một cách hiệu quả. Việc phát triển kỹ năng đọc cho sinh viên không chỉ giúp họ trong việc học tiếng Anh mà còn trong các lĩnh vực học thuật khác.

1.2 Mô hình đọc

Có ba mô hình đọc chính: mô hình từ dưới lên, mô hình từ trên xuống và mô hình tương tác. Mô hình từ dưới lên nhấn mạnh vào việc xử lý các đơn vị ngôn ngữ nhỏ nhất trước khi hiểu toàn bộ văn bản. Ngược lại, mô hình từ trên xuống tập trung vào việc người đọc sử dụng kiến thức nền tảng để dự đoán ý nghĩa của văn bản. Mô hình tương tác kết hợp cả hai phương pháp, cho phép người đọc sử dụng cả kỹ năng nhận diện từ và kiến thức nền tảng để hiểu văn bản một cách toàn diện.

II. Phương pháp giảng dạy dựa trên nhiệm vụ

Phương pháp giảng dạy dựa trên nhiệm vụ (TBLT) đã được chứng minh là một cách hiệu quả để nâng cao kỹ năng đọc cho sinh viên năm nhất. TBLT khuyến khích sinh viên tham gia vào các hoạt động học tập thực tế, nơi họ có thể áp dụng kiến thức vào các tình huống thực tế. Việc thiết kế các nhiệm vụ phù hợp với nhu cầu của sinh viên sẽ giúp họ phát triển kỹ năng ngôn ngữ và kỹ năng đọc hiểu một cách tự nhiên. Các nhiệm vụ này không chỉ giúp sinh viên cải thiện khả năng đọc mà còn tạo ra động lực học tập cao hơn.

2.1 Định nghĩa về nhiệm vụ

Nhiệm vụ được định nghĩa là một hoạt động học tập mà trong đó sinh viên phải sử dụng ngôn ngữ để hoàn thành một mục tiêu cụ thể. Theo Willis (1996), nhiệm vụ có thể bao gồm các hoạt động như thảo luận, viết báo cáo hoặc thực hiện các bài thuyết trình. Việc áp dụng nhiệm vụ trong giảng dạy giúp sinh viên phát triển kỹ năng giao tiếp và kỹ năng đọc một cách hiệu quả hơn.

2.2 Thiết kế nhiệm vụ

Thiết kế nhiệm vụ cần phải xem xét đến nhu cầu và khả năng của sinh viên. Các nhiệm vụ nên được xây dựng dựa trên các văn bản có sẵn trong sách giáo khoa, giúp sinh viên làm quen với các loại văn bản khác nhau. Việc này không chỉ giúp sinh viên cải thiện kỹ năng đọc mà còn giúp họ phát triển khả năng tư duy phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề. Các nhiệm vụ nên được thiết kế sao cho sinh viên có thể tham gia tích cực và cảm thấy hứng thú trong quá trình học tập.

III. Kết quả và thảo luận

Kết quả từ nghiên cứu cho thấy việc áp dụng phương pháp giảng dạy dựa trên nhiệm vụ đã có tác động tích cực đến kỹ năng đọc của sinh viên năm nhất tại Đại học Hàng hải Việt Nam. Sinh viên đã thể hiện sự cải thiện rõ rệt trong khả năng hiểu văn bản và áp dụng kiến thức vào thực tế. Các hoạt động học tập dựa trên nhiệm vụ không chỉ giúp sinh viên nâng cao kỹ năng đọc mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự tham gia và hợp tác giữa các sinh viên.

3.1 Phân tích kết quả

Kết quả từ các bài kiểm tra trước và sau can thiệp cho thấy sinh viên đã cải thiện đáng kể trong việc hiểu và phân tích văn bản. Sự tham gia tích cực của sinh viên trong các nhiệm vụ đã giúp họ phát triển kỹ năng đọc một cách tự nhiên và hiệu quả. Việc sử dụng các nhiệm vụ thực tế đã tạo ra động lực học tập cao hơn và giúp sinh viên cảm thấy tự tin hơn trong việc sử dụng ngôn ngữ.

3.2 Đề xuất cho nghiên cứu tiếp theo

Nghiên cứu này mở ra hướng đi mới cho việc áp dụng phương pháp giảng dạy dựa trên nhiệm vụ trong giảng dạy tiếng Anh tại các trường đại học. Cần có thêm nhiều nghiên cứu để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của phương pháp này và tìm ra các cách thức tối ưu để thiết kế nhiệm vụ phù hợp với nhu cầu của sinh viên. Việc này sẽ giúp nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập trong lĩnh vực ngôn ngữ.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển nhanh chóng của khoa học, công nghệ, chính trị và văn hóa, tiếng Anh ngày càng trở thành ngôn ngữ quan trọng tại Việt Nam. Theo ước tính, nhu cầu học tiếng Anh phục vụ nhiều mục đích khác nhau đang tăng mạnh, đặc biệt trong môi trường đại học. Kỹ năng đọc hiểu được xem là một trong những kỹ năng trọng yếu nhất đối với người học tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (EFL), bởi nó không chỉ giúp người học tiếp thu kiến thức tiếng Anh mà còn hỗ trợ phát triển các lĩnh vực học thuật khác. Tuy nhiên, tại Trường Đại học Hàng hải Việt Nam, kỹ năng đọc của sinh viên năm thứ nhất còn nhiều hạn chế như vốn từ vựng nghèo nàn, khả năng tập trung thấp và phương pháp đọc chủ yếu là đọc từng từ một, dẫn đến hiệu quả học tập chưa cao.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá tác động của phương pháp dạy học giao nhiệm vụ (Task-Based Language Teaching - TBLT) đến kỹ năng đọc hiểu của sinh viên năm thứ nhất tại trường, đồng thời đề xuất các giải pháp thiết kế nhiệm vụ phù hợp với nội dung sách giáo trình hiện hành để nâng cao hiệu quả học tập. Nghiên cứu được thực hiện trong phạm vi hai lớp sinh viên năm thứ nhất khoa Điều hướng, với tổng số 120 sinh viên, trong học kỳ đầu tiên năm học 2011-2012. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cải thiện các chỉ số về điểm số đọc hiểu, sự hài lòng và động lực học tập của sinh viên, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh tại trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba mô hình đọc chính: mô hình đọc từ dưới lên (bottom-up), từ trên xuống (top-down) và mô hình tương tác (interactive). Mô hình bottom-up nhấn mạnh quá trình nhận diện các đơn vị ngôn ngữ nhỏ nhất để xây dựng ý nghĩa, trong khi mô hình top-down tập trung vào kiến thức và dự đoán của người đọc để hiểu văn bản. Mô hình tương tác kết hợp cả hai, cho phép người đọc sử dụng đồng thời kiến thức ngôn ngữ và kinh nghiệm cá nhân để giải mã và hiểu nội dung.

Phương pháp dạy học giao nhiệm vụ (TBLT) được áp dụng làm nền tảng lý thuyết chính. Theo Willis (1996), nhiệm vụ là hoạt động sử dụng ngôn ngữ nhằm đạt được mục đích giao tiếp cụ thể với kết quả rõ ràng. Nunan (2004) và Ellis (2003) bổ sung rằng nhiệm vụ cần tập trung vào ý nghĩa hơn là hình thức ngữ pháp, có tính hoàn chỉnh và phản ánh cách sử dụng ngôn ngữ trong thực tế. Các loại nhiệm vụ được phân loại theo nhiều cách, bao gồm nhiệm vụ thực tế và nhiệm vụ sư phạm, hoặc theo mục đích giao tiếp như nhiệm vụ ghép hình, nhiệm vụ trao đổi thông tin, giải quyết vấn đề, ra quyết định và trao đổi ý kiến.

Khung dạy học theo TBLT gồm ba giai đoạn: giai đoạn tiền nhiệm vụ (pre-task), chu trình nhiệm vụ (task cycle) và tập trung ngôn ngữ (language focus). Giai đoạn tiền nhiệm vụ giới thiệu chủ đề và nhiệm vụ, chu trình nhiệm vụ cho phép học sinh thực hiện nhiệm vụ với sự hỗ trợ của giáo viên, và giai đoạn tập trung ngôn ngữ giúp học sinh củng cố các cấu trúc ngôn ngữ đã xuất hiện trong nhiệm vụ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hành động (action research) nhằm cải thiện thực tiễn giảng dạy và học tập. Dữ liệu chính được thu thập qua hai bảng khảo sát (trước và sau can thiệp) và hai bài kiểm tra đọc hiểu (pre-test và post-test) với tổng số 120 sinh viên năm thứ nhất khoa Điều hướng. Bảng khảo sát gồm các câu hỏi mở và đóng nhằm đánh giá nhu cầu, sự hài lòng và nhận thức của sinh viên về chương trình học và các hoạt động đọc hiện tại. Bài kiểm tra được thiết kế đa dạng về dạng bài (hoàn thành câu, sử dụng từ vựng trong ngữ cảnh mới, chọn đáp án đúng, xác định đúng/sai) để đánh giá toàn diện kỹ năng đọc hiểu.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm Microsoft Excel, trình bày dưới dạng bảng biểu và biểu đồ để minh họa tỷ lệ phần trăm và số lượng sinh viên theo từng mức độ đánh giá. Quá trình nghiên cứu diễn ra theo ba giai đoạn: khảo sát và kiểm tra ban đầu, triển khai các bài học thử nghiệm theo phương pháp giao nhiệm vụ, và khảo sát, kiểm tra đánh giá sau can thiệp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Sự không hài lòng với chương trình học hiện tại: Qua khảo sát trước can thiệp, chỉ khoảng 6% sinh viên từng bày tỏ nhu cầu với giáo viên, 88/120 sinh viên cho rằng các hoạt động trong sách giáo trình không hấp dẫn và không thực tiễn. Đặc biệt, kỹ năng đọc được đánh giá là đơn giản, lặp lại và thiếu tính kích thích, khiến sinh viên cảm thấy nhàm chán.

2. Kết quả kiểm tra đọc hiểu trước can thiệp: Chỉ 19% sinh viên đạt điểm cao (8-10), 47% điểm trung bình (5-7), và 31% điểm thấp (<5), phản ánh trình độ đọc hiểu còn yếu, đặc biệt trong việc suy luận và hiểu ý chính.

3. Phản hồi tích cực về các bài học thử nghiệm: Sau 6 tuần áp dụng TBLT, 98% sinh viên cho biết các bài học mới hấp dẫn hơn, 85% cảm thấy vui thích khi tham gia. Các hoạt động trong giai đoạn tiền nhiệm vụ, chu trình nhiệm vụ và hậu nhiệm vụ đều được đánh giá rất hữu ích với tỷ lệ đồng thuận trên 80%. Ví dụ, 100% sinh viên thích các hoạt động lặp lại từ vựng trong giai đoạn hậu nhiệm vụ và 100% cảm thấy không khí lớp học sôi nổi trong chu trình nhiệm vụ.

4. Cải thiện kết quả kiểm tra sau can thiệp: Tỷ lệ sinh viên đạt điểm cao tăng lên 32%, điểm trung bình 52%, và điểm thấp giảm còn 17%. Điều này cho thấy sự tiến bộ rõ rệt trong kỹ năng đọc hiểu, khả năng xử lý từ vựng và hoàn thành nhiệm vụ trong thời gian giới hạn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc áp dụng phương pháp dạy học giao nhiệm vụ đã tạo ra sự thay đổi tích cực trong thái độ và năng lực đọc hiểu của sinh viên. Việc thiết kế các nhiệm vụ đa dạng, có tính tương tác cao giúp sinh viên phát triển kỹ năng làm việc nhóm, tăng cường sự tự tin và hứng thú học tập. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả này phù hợp với nhận định rằng TBLT thúc đẩy sự chủ động và phát triển toàn diện các kỹ năng ngôn ngữ.

Biểu đồ so sánh điểm số trước và sau can thiệp minh họa rõ sự dịch chuyển tích cực về mặt chất lượng học tập. Bảng khảo sát cũng cho thấy sự hài lòng tăng cao với các hoạt động học tập mới, đặc biệt là các nhiệm vụ dựa trên văn bản giúp sinh viên tiếp cận nội dung một cách có hệ thống và sinh động hơn. Tuy nhiên, một số nhiệm vụ như phục hồi văn bản (restoration) và sắp xếp thông tin (splitting) vẫn còn gây khó khăn do hạn chế về vốn từ vựng, đòi hỏi giáo viên cần điều chỉnh phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Thiết kế và áp dụng đa dạng các nhiệm vụ giao tiếp: Giáo viên cần chủ động thiết kế các nhiệm vụ dựa trên văn bản phù hợp với trình độ sinh viên, bao gồm các loại nhiệm vụ dự đoán, ghép hình, phục hồi văn bản, và so sánh để tăng tính hấp dẫn và hiệu quả học tập. Thời gian thực hiện: ngay trong năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: giáo viên bộ môn tiếng Anh.

2. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng kỹ năng thiết kế nhiệm vụ cho giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về TBLT và kỹ thuật thiết kế nhiệm vụ nhằm nâng cao năng lực giảng dạy, giúp giáo viên linh hoạt điều chỉnh nội dung và phương pháp phù hợp với đặc điểm sinh viên. Thời gian: trong vòng 6 tháng. Chủ thể: Ban giám hiệu và phòng đào tạo.

3. Xây dựng hệ thống đánh giá đa dạng và liên tục: Kết hợp các bài kiểm tra định kỳ với đánh giá qua nhiệm vụ để theo dõi tiến bộ của sinh viên, từ đó điều chỉnh phương pháp giảng dạy kịp thời. Thời gian: áp dụng từ học kỳ tiếp theo. Chủ thể: giáo viên và bộ phận khảo thí.

4. Khuyến khích sinh viên tham gia phản hồi và trao đổi ý kiến: Tạo môi trường mở để sinh viên chủ động bày tỏ nhu cầu, khó khăn và đề xuất cải tiến chương trình học, qua đó tăng cường sự tương tác giữa giáo viên và học sinh. Thời gian: liên tục trong năm học. Chủ thể: giáo viên và sinh viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh tại các trường đại học và cao đẳng: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về phương pháp TBLT, giúp giáo viên thiết kế bài giảng hiệu quả, nâng cao kỹ năng đọc hiểu cho sinh viên.

2. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ xây dựng chương trình đào tạo: Thông tin về nhu cầu và hiệu quả áp dụng TBLT hỗ trợ trong việc điều chỉnh, cải tiến chương trình giảng dạy tiếng Anh phù hợp với thực tế và xu hướng phát triển.

3. Sinh viên chuyên ngành sư phạm tiếng Anh và nghiên cứu ngôn ngữ: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu hành động, thiết kế nhiệm vụ và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh.

4. Các tổ chức đào tạo và bồi dưỡng giáo viên: Nghiên cứu cung cấp ví dụ thực tiễn về ứng dụng TBLT trong môi trường đại học Việt Nam, làm cơ sở xây dựng các khóa đào tạo nâng cao năng lực giảng dạy.

Câu hỏi thường gặp

1. Phương pháp dạy học giao nhiệm vụ (TBLT) là gì?
   TBLT là phương pháp giảng dạy tập trung vào việc học sinh thực hiện các nhiệm vụ giao tiếp có mục đích cụ thể, giúp phát triển kỹ năng ngôn ngữ thông qua hoạt động thực tiễn, thay vì chỉ học lý thuyết ngữ pháp. Ví dụ, học sinh có thể làm việc nhóm để hoàn thành một bài đọc hiểu hoặc thảo luận.

2. Tại sao kỹ năng đọc hiểu lại quan trọng đối với sinh viên EFL?
   Đọc hiểu giúp sinh viên tiếp thu kiến thức tiếng Anh và các lĩnh vực học thuật khác hiệu quả hơn. Sinh viên có kỹ năng đọc tốt sẽ hiểu nhanh nội dung, từ đó nâng cao khả năng học tập và giao tiếp. Nghiên cứu cho thấy sinh viên có kỹ năng đọc yếu thường gặp khó khăn trong việc học các môn khác.

3. Các loại nhiệm vụ nào được áp dụng trong nghiên cứu này?
   Nghiên cứu sử dụng nhiều loại nhiệm vụ như dự đoán nội dung dựa trên hình ảnh, ghép nối từ vựng, sắp xếp đoạn văn, trả lời câu hỏi suy luận, và thảo luận nhóm. Các nhiệm vụ này giúp sinh viên phát triển kỹ năng đọc, nói và làm việc nhóm.

4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của TBLT trong nghiên cứu?
   Hiệu quả được đánh giá qua hai bài kiểm tra đọc hiểu trước và sau khi áp dụng TBLT, cùng với khảo sát ý kiến sinh viên về động lực và sự hài lòng. Kết quả cho thấy điểm số và thái độ học tập của sinh viên cải thiện rõ rệt sau can thiệp.

5. Những khó khăn nào có thể gặp phải khi áp dụng TBLT?
   Khó khăn bao gồm việc sinh viên thiếu vốn từ vựng để hoàn thành nhiệm vụ phức tạp, giáo viên chưa quen với việc thiết kế và quản lý các nhiệm vụ đa dạng, và hạn chế về thời gian giảng dạy. Do đó, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đào tạo giáo viên phù hợp.

Kết luận

• Nghiên cứu khẳng định sự cần thiết của việc đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh, đặc biệt kỹ năng đọc hiểu, tại Trường Đại học Hàng hải Việt Nam.
• Phương pháp dạy học giao nhiệm vụ đã chứng minh hiệu quả trong việc nâng cao điểm số và động lực học tập của sinh viên năm thứ nhất.
• Việc thiết kế nhiệm vụ dựa trên văn bản với các hoạt động đa dạng, tương tác giúp sinh viên phát triển toàn diện kỹ năng ngôn ngữ.
• Giáo viên cần được đào tạo bài bản về TBLT và kỹ năng thiết kế nhiệm vụ để áp dụng hiệu quả trong giảng dạy.
• Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng nghiên cứu với quy mô lớn hơn, điều chỉnh chương trình học và xây dựng hệ thống đánh giá liên tục nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý và giáo viên tiếng Anh tại các trường đại học nên xem xét áp dụng phương pháp dạy học giao nhiệm vụ trong chương trình giảng dạy để nâng cao hiệu quả học tập và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của sinh viên.