Thay Đổi Nhận Thức và Thực Hành Về Phục Hồi Chức Năng Vận Động Cho Người Chăm Sóc Bệnh Nhân Đột Quỵ Tại Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Quảng Ninh

Theo WHO, đột quỵ là sự xuất hiện đột ngột các thiếu sót thần kinh, thường khu trú. Bệnh được phân loại thành hai loại chính: đột quỵ thiếu máu não cục bộ (nhồi máu não) và đột quỵ chảy máu não (xuất huyết não). Đột quỵ thiếu máu não xảy ra do tắc nghẽn mạch máu, trong khi đột quỵ chảy máu não xảy ra do vỡ mạch máu. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ là vô cùng quan trọng để người bệnh được điều trị kịp thời. Năm dấu hiệu cảnh báo bao gồm: tê yếu nửa mặt, rối loạn nói, rối loạn nhìn, khó bước, và đau đầu dữ dội.

Đột quỵ gây ra hậu quả nghiêm trọng, làm tế bào não bị đói oxy và dinh dưỡng, dẫn đến chết tế bào. Tổn thương não càng kéo dài, tình trạng người bệnh càng trầm trọng. Đột quỵ không chỉ gây tử vong cao mà còn để lại nhiều di chứng, ảnh hưởng lớn đến xã hội, gia đình và bản thân người bệnh. Trên thế giới, tỷ lệ đột quỵ đang giảm ở nhiều nước phát triển, nhưng số lượng thực tế vẫn tăng do dân số già. Tại Việt Nam, tình hình đột quỵ vẫn còn nhiều thách thức, đòi hỏi sự quan tâm và đầu tư hơn nữa vào công tác phòng ngừa và điều trị.

Người chăm sóc bệnh nhân đột quỵ đóng vai trò then chốt trong quá trình phục hồi chức năng. Họ không chỉ hỗ trợ người bệnh trong các hoạt động sinh hoạt hàng ngày mà còn thực hiện các bài tập phục hồi vận động theo hướng dẫn của chuyên gia. Sự kiên trì và tận tâm của người chăm sóc có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong quá trình phục hồi của người bệnh. Theo nghiên cứu, có tới 60-80% người tàn tật có thể phục hồi tại cộng đồng sau khi ra viện, cho thấy vai trò quan trọng của người nhà trong việc phối hợp cùng tham gia vào công tác chăm sóc và phục hồi chức năng.

Một trong những thách thức lớn nhất trong phục hồi chức năng cho người bệnh đột quỵ là sự hạn chế về kiến thức và kỹ năng của người chăm sóc. Nhiều người chăm sóc không được trang bị đầy đủ kiến thức về đột quỵ, các phương pháp phục hồi chức năng hiệu quả, và cách xử lý các tình huống khẩn cấp. Điều này có thể dẫn đến việc thực hiện các bài tập không đúng cách, gây ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình phục hồi của người bệnh. Do đó, cần có các chương trình đào tạo và hướng dẫn cụ thể để nâng cao kiến thức và kỹ năng cho người chăm sóc.

Việc tổ chức các khóa đào tạo và tập huấn chuyên sâu là một trong những giải pháp hiệu quả nhất để nâng cao kiến thức và kỹ năng cho người chăm sóc bệnh nhân đột quỵ. Các khóa học này nên cung cấp kiến thức cơ bản về đột quỵ, các phương pháp phục hồi chức năng hiệu quả, kỹ năng chăm sóc người bệnh tại nhà, và cách xử lý các tình huống khẩn cấp. Ngoài ra, cần có các buổi thực hành để người chăm sóc có thể rèn luyện kỹ năng và tự tin hơn trong việc chăm sóc người bệnh.

Để người chăm sóc có thể dễ dàng tiếp cận thông tin và kiến thức về phục hồi chức năng, cần xây dựng các tài liệu hướng dẫn và tư vấn dễ hiểu, trực quan và sinh động. Các tài liệu này nên được trình bày dưới dạng sách, tờ rơi, video, hoặc ứng dụng di động. Nội dung cần tập trung vào các bài tập phục hồi vận động đơn giản, dễ thực hiện tại nhà, và các lời khuyên hữu ích về dinh dưỡng, tâm lý, và chăm sóc sức khỏe cho người bệnh đột quỵ.

Các bài tập phục hồi vận động cơ bản cho người đột quỵ bao gồm: tập vận động các khớp, tập mạnh cơ, tập thăng bằng, và tập đi lại. Các bài tập này cần được thực hiện từ từ, nhẹ nhàng và tăng dần độ khó theo thời gian. Người chăm sóc cần hướng dẫn và hỗ trợ người bệnh thực hiện đúng kỹ thuật để tránh gây tổn thương hoặc đau đớn. Ví dụ, bài tập vận động khớp có thể bắt đầu bằng việc xoay nhẹ các khớp cổ tay, cổ chân, khuỷu tay, và đầu gối.

Khi thực hiện phục hồi vận động tại nhà, người chăm sóc cần lưu ý một số điểm quan trọng sau: đảm bảo môi trường tập luyện an toàn, thoáng mát và yên tĩnh; khởi động kỹ trước khi tập và thả lỏng sau khi tập; theo dõi sát sao các dấu hiệu mệt mỏi, đau đớn hoặc khó thở của người bệnh; và điều chỉnh cường độ và thời gian tập luyện phù hợp với tình trạng sức khỏe của người bệnh. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cần ngừng tập và báo cáo cho bác sĩ hoặc chuyên gia phục hồi chức năng.

Nghiên cứu cho thấy sau can thiệp, điểm trung bình kiến thức của người chăm sóc tăng từ 5,41 ± 2,07 lên 12,94 ± 1,23, và kỹ năng thực hành tăng từ 17,37 ± 4,01 lên 31,56 ± 2,38. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê với p < 0,001. Điều này chứng tỏ rằng chương trình can thiệp giáo dục đã giúp người chăm sóc hiểu rõ hơn về đột quỵ, các phương pháp phục hồi chức năng, và cách thực hiện các bài tập phục hồi vận động một cách chính xác và an toàn.

Nghiên cứu khuyến nghị rằng tư vấn và hướng dẫn là trách nhiệm của nhân viên y tế, đặc biệt là điều dưỡng và kỹ thuật viên phục hồi chức năng. Hoạt động này cần được thực hiện thường xuyên để người chăm sóc có đủ tự tin trong việc hỗ trợ người bệnh phục hồi, nâng cao khả năng hồi phục của người bệnh, và giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội. Các cơ sở y tế tại Quảng Ninh nên triển khai các chương trình đào tạo và hỗ trợ phục hồi chức năng cho người chăm sóc để nâng cao chất lượng chăm sóc và phục hồi cho người bệnh đột quỵ.

Các xu hướng phát triển của các phương pháp phục hồi chức năng bao gồm: ứng dụng công nghệ robot, thực tế ảo, và trò chơi điện tử vào quá trình phục hồi vận động; sử dụng các liệu pháp tế bào gốc và gen để tái tạo tế bào não bị tổn thương; và phát triển các loại thuốc mới để cải thiện chức năng thần kinh và giảm di chứng sau đột quỵ. Các phương pháp này hứa hẹn sẽ mang lại những tiến bộ vượt bậc trong việc phục hồi chức năng cho người bệnh đột quỵ.

Để nâng cao hiệu quả phục hồi chức năng cho người đột quỵ, cần tăng cường hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm giữa các cơ sở y tế, tổ chức xã hội, và cộng đồng. Các chuyên gia phục hồi chức năng, người chăm sóc, và người bệnh cần có cơ hội giao lưu, học hỏi, và chia sẻ những kinh nghiệm quý báu trong quá trình phục hồi. Việc xây dựng một cộng đồng hỗ trợ vững chắc sẽ giúp người bệnh và người chăm sóc cảm thấy được động viên, khích lệ, và có thêm niềm tin vào khả năng phục hồi.