Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh kinh tế thị trường ngày càng cạnh tranh gay gắt, việc nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản (HQSDTS) trở thành yếu tố sống còn đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Công ty TNHH Một thành viên Tổng công ty Xăng dầu Quân đội (TCT XDQĐ) là một trong những doanh nghiệp lớn trong ngành kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu tại Việt Nam, với hơn 40 năm hoạt động và nằm trong top 10 doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu hàng đầu cả nước. Tuy nhiên, hiệu suất sử dụng tổng tài sản của TCT XDQĐ có xu hướng giảm trong giai đoạn 2014-2016, với hiệu suất sử dụng tổng tài sản giảm từ 2.34 lần năm 2014 xuống còn 1.22 lần năm 2016, tương đương giảm 48%. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản nhằm tối đa hóa giá trị tài sản và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa cơ sở lý luận về tài sản và hiệu quả sử dụng tài sản, phân tích thực trạng HQSDTS tại TCT XDQĐ trong giai đoạn 2013-2016, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản phù hợp với đặc thù và điều kiện thực tế của doanh nghiệp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn của TCT XDQĐ, với dữ liệu thu thập từ báo cáo tài chính và các nguồn thông tin nội bộ của công ty.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cái nhìn tổng thể về tình hình sử dụng tài sản, giúp ban lãnh đạo doanh nghiệp nhận diện điểm mạnh, điểm yếu và từ đó xây dựng chiến lược quản lý tài sản hiệu quả hơn, góp phần nâng cao năng suất hoạt động và khả năng sinh lời của công ty.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kinh tế tài chính liên quan đến quản lý tài sản và hiệu quả sử dụng tài sản doanh nghiệp. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết về tài sản doanh nghiệp: Tài sản được phân loại thành tài sản ngắn hạn (TSNH) và tài sản dài hạn (TSDH), trong đó TSNH bao gồm tiền mặt, các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn, khoản phải thu và hàng tồn kho; TSDH bao gồm tài sản cố định hữu hình, tài sản cố định vô hình, đầu tư tài chính dài hạn và các tài sản dài hạn khác. Việc phân loại này giúp đánh giá hiệu quả sử dụng từng loại tài sản phù hợp với đặc thù hoạt động của doanh nghiệp.

  2. Lý thuyết về hiệu quả sử dụng tài sản (HQSDTS): HQSDTS được định nghĩa là mối tương quan giữa kết quả đạt được và hao phí bỏ ra trong quá trình sử dụng tài sản, nhằm mục tiêu tối đa hóa giá trị tài sản của doanh nghiệp. Các chỉ tiêu đo lường HQSDTS bao gồm hiệu suất sử dụng tổng tài sản, hiệu suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA), vòng quay tiền, vòng quay khoản phải thu, vòng quay hàng tồn kho, hiệu suất sử dụng tài sản cố định và tỷ suất lợi nhuận trên tài sản cố định.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng được sử dụng trong nghiên cứu gồm: tài sản ngắn hạn (TSNH), tài sản dài hạn (TSDH), hiệu suất sử dụng tổng tài sản, vòng quay tiền, vòng quay khoản phải thu (KPT), vòng quay hàng tồn kho (HTK), hiệu suất sử dụng tài sản cố định (TSCĐ), tỷ suất lợi nhuận trên tài sản ngắn hạn và dài hạn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích dữ liệu định lượng dựa trên số liệu tài chính thu thập từ báo cáo tài chính của TCT XDQĐ giai đoạn 2013-2016. Cỡ mẫu là toàn bộ dữ liệu tài chính của công ty trong 4 năm liên tiếp, đảm bảo tính liên tục và đầy đủ cho phân tích xu hướng.

Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn bộ mẫu (census) do nghiên cứu tập trung vào một doanh nghiệp duy nhất. Các phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích thống kê mô tả: Đánh giá các chỉ tiêu tài chính, cơ cấu tài sản và các chỉ số hiệu quả sử dụng tài sản qua các năm.
  • Phương pháp so sánh: So sánh các chỉ tiêu HQSDTS của TCT XDQĐ theo thời gian, so với kế hoạch đề ra và so với mức trung bình ngành xăng dầu tại Việt Nam.
  • Phân tích nguyên nhân: Xác định các nhân tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng tài sản của doanh nghiệp.
  • Phương pháp tổng hợp: Kết hợp các kết quả phân tích để đưa ra nhận định tổng thể và đề xuất giải pháp phù hợp.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2013 đến 2016, tập trung phân tích dữ liệu tài chính và hoạt động kinh doanh của TCT XDQĐ trong giai đoạn này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu suất sử dụng tổng tài sản giảm liên tục: Hiệu suất sử dụng tổng tài sản của TCT giảm từ 2.34 lần năm 2014 xuống còn 1.22 lần năm 2016, tương đương giảm 48%. Doanh thu giảm 43% trong khi tổng tài sản chỉ giảm 12% năm 2016 so với năm trước, dẫn đến hiệu quả sử dụng tài sản giảm sút rõ rệt.

  2. Hiệu suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) biến động mạnh: ROA tăng từ 2.78% năm 2014 lên 3.48% năm 2015, nhưng giảm sâu xuống 1.78% năm 2016, giảm gần 49%. Nguyên nhân chính là do năm 2016 công ty bắt đầu có lãi và phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, làm lợi nhuận sau thuế giảm.

  3. Vòng quay tiền và khoản phải thu tăng nhưng vòng quay hàng tồn kho biến động: Vòng quay tiền tăng từ 3 vòng năm 2014 lên 5 vòng năm 2016 (tăng 67%), vòng quay khoản phải thu cũng tăng từ 20.31 vòng lên 24.87 vòng (tăng 22%). Tuy nhiên, vòng quay hàng tồn kho biến động mạnh, tăng 95% năm 2015 nhưng giảm 62% năm 2016, phản ánh sự không ổn định trong quản lý hàng tồn kho.

  4. Hiệu suất sử dụng tài sản cố định giảm mạnh: Hiệu suất sử dụng TSCĐ tăng nhẹ 4% năm 2015 so với 2014 nhưng giảm 61% năm 2016 do TSCĐ tăng 47% trong khi doanh thu giảm 43%. Tỷ suất lợi nhuận trên TSCĐ cũng giảm từ 41.42% năm 2014 xuống 19.58% năm 2016, giảm 53%.

  5. So sánh với trung bình ngành xăng dầu: TCT XDQĐ có vòng quay khoản phải thu và hiệu suất sử dụng tài sản cố định cao hơn trung bình ngành, tuy nhiên vòng quay tiền và tỷ suất lợi nhuận trên tài sản ngắn hạn thấp hơn đáng kể. Năm 2016, vòng quay tiền của TCT thấp hơn trung bình ngành 1 vòng, tỷ suất lợi nhuận trên TSNH thấp hơn trung bình ngành 14.7%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến hiệu quả sử dụng tài sản thấp và biến động mạnh của TCT XDQĐ bao gồm:

  • Nguyên nhân chủ quan: Năng lực quản lý tài sản và dòng tiền còn hạn chế, trình độ quản lý và marketing chưa đáp ứng yêu cầu thị trường, hệ thống thông tin quản lý chưa hiện đại, chưa có chiến lược marketing chuyên biệt và hiệu quả. Đặc biệt, việc quản lý hàng tồn kho chưa tối ưu, dẫn đến vòng quay hàng tồn kho không ổn định.

  • Nguyên nhân khách quan: TCT là doanh nghiệp quốc phòng, phải đảm bảo nhiệm vụ an ninh quốc phòng, ảnh hưởng đến tính linh hoạt trong quản lý tài sản. Thị trường tài chính thắt chặt, khó tiếp cận vốn vay ngân hàng. Biến động tỷ giá hối đoái làm tăng chi phí nhập khẩu xăng dầu. Cạnh tranh gay gắt trong ngành với nhiều doanh nghiệp lớn và uy tín.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ xu hướng hiệu suất sử dụng tài sản, vòng quay tài sản và so sánh với trung bình ngành để minh họa rõ nét sự biến động và hiệu quả quản lý tài sản của TCT XDQĐ.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, mặc dù TCT XDQĐ có nhiều nỗ lực trong quản lý tài sản, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục để nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản, tăng cường sức cạnh tranh và phát triển bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý tài sản ngắn hạn (TSNH)

    • Hành động: Xây dựng hệ thống quản lý dòng tiền chặt chẽ, đầu tư vào các công cụ tài chính ngắn hạn để tối ưu hóa nguồn vốn lưu động.
    • Mục tiêu: Tăng vòng quay tiền lên ít nhất 6 vòng/năm trong vòng 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban tài chính kế toán phối hợp với phòng kinh doanh.
    • Timeline: Triển khai ngay trong năm đầu tiên, đánh giá hiệu quả hàng quý.

  2. Hoàn thiện công tác marketing và mở rộng thị trường

    • Hành động: Thành lập phòng marketing chuyên trách, nghiên cứu thị trường, xây dựng chiến lược mở rộng mạng lưới trạm xăng dầu, tập trung vào các vùng nông thôn và miền núi.
    • Mục tiêu: Tăng số lượng trạm xăng dầu trực thuộc lên trên 100 trạm vào năm 2018 và trên 130 trạm vào năm 2020.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc, phòng kinh doanh XNK và phòng kế hoạch tổng hợp.
    • Timeline: Lập kế hoạch chi tiết trong 6 tháng đầu, triển khai trong 2 năm tiếp theo.

  3. Nâng cấp hệ thống thông tin quản lý tài sản

    • Hành động: Áp dụng phần mềm ERP tích hợp quản lý tài chính, bán hàng, kho bãi và tài sản cố định.
    • Mục tiêu: Giảm chi phí quản lý, nâng cao hiệu quả theo dõi và phân tích tài sản, cảnh báo sớm các chỉ tiêu tài chính.
    • Chủ thể thực hiện: Ban công nghệ thông tin phối hợp với phòng tài chính kế toán.
    • Timeline: Lựa chọn và triển khai phần mềm trong vòng 12 tháng.

  4. Tăng cường vốn cho hoạt động kinh doanh

    • Hành động: Tối ưu hóa nguồn vốn tự có, tận dụng vốn ngân sách quốc phòng, đồng thời cải thiện khả năng tiếp cận vốn vay ngân hàng bằng cách minh bạch tài chính và xây dựng kế hoạch trả nợ khả thi.
    • Mục tiêu: Giảm tỷ lệ vốn vay ngân hàng xuống dưới 50% tổng nguồn vốn trong 3 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc, phòng tài chính kế toán.
    • Timeline: Xây dựng kế hoạch vốn trong 6 tháng, thực hiện dần trong 3 năm.

  5. Chủ động phòng ngừa rủi ro tỷ giá hối đoái

    • Hành động: Đa dạng hóa đồng tiền thanh toán, ký hợp đồng dài hạn với các đối tác, sử dụng công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá.
    • Mục tiêu: Giảm thiểu tác động tiêu cực của biến động tỷ giá đến chi phí nhập khẩu.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng kinh doanh XNK phối hợp với phòng tài chính.
    • Timeline: Triển khai ngay trong năm đầu tiên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý tài chính doanh nghiệp

    • Lợi ích: Hiểu rõ về các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản, từ đó xây dựng chiến lược quản lý tài sản hiệu quả, tối ưu hóa nguồn lực tài chính.
    • Use case: Áp dụng các giải pháp quản lý tài sản và vốn để nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Kinh tế Tài chính - Ngân hàng

    • Lợi ích: Nắm bắt được cơ sở lý luận và phương pháp phân tích thực trạng HQSDTS trong doanh nghiệp thực tiễn, đặc biệt trong ngành xăng dầu.
    • Use case: Tham khảo để phát triển đề tài nghiên cứu hoặc luận văn liên quan.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước và Bộ Quốc phòng

    • Lợi ích: Hiểu rõ đặc thù và khó khăn trong quản lý tài sản của doanh nghiệp quốc phòng, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp.
    • Use case: Đề xuất các chính sách tài chính, hỗ trợ vốn và quản lý tài sản cho doanh nghiệp quốc phòng.

  4. Các doanh nghiệp trong ngành xăng dầu và logistics

    • Lợi ích: So sánh hiệu quả sử dụng tài sản với doanh nghiệp cùng ngành, học hỏi các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài sản.
    • Use case: Áp dụng các mô hình quản lý tài sản và vốn hiệu quả để tăng sức cạnh tranh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hiệu quả sử dụng tài sản là gì và tại sao quan trọng?
    Hiệu quả sử dụng tài sản là tỷ lệ giữa kết quả đạt được và chi phí bỏ ra trong quá trình sử dụng tài sản, nhằm tối đa hóa giá trị tài sản doanh nghiệp. Nó quan trọng vì giúp doanh nghiệp sử dụng nguồn lực hiệu quả, tăng lợi nhuận và sức cạnh tranh.

  2. Các chỉ tiêu nào thường dùng để đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản?
    Các chỉ tiêu phổ biến gồm hiệu suất sử dụng tổng tài sản, hiệu suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA), vòng quay tiền, vòng quay khoản phải thu, vòng quay hàng tồn kho, hiệu suất sử dụng tài sản cố định và tỷ suất lợi nhuận trên tài sản cố định.

  3. Nguyên nhân chính khiến hiệu quả sử dụng tài sản của TCT XDQĐ giảm là gì?
    Nguyên nhân chủ yếu gồm năng lực quản lý tài sản còn hạn chế, biến động thị trường xăng dầu thế giới, khó khăn trong tiếp cận vốn vay, biến động tỷ giá hối đoái và đặc thù doanh nghiệp quốc phòng phải đảm bảo nhiệm vụ an ninh quốc phòng.

  4. Giải pháp nào giúp tăng vòng quay tiền của doanh nghiệp?
    Tăng cường quản lý dòng tiền, đầu tư tài chính ngắn hạn hiệu quả, thu hồi khoản phải thu nhanh chóng, tối ưu hóa chính sách bán hàng và sử dụng phần mềm quản lý tài chính hiện đại giúp tăng vòng quay tiền.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro do biến động tỷ giá hối đoái?
    Doanh nghiệp nên đa dạng hóa đồng tiền thanh toán, ký hợp đồng dài hạn với đối tác, sử dụng công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá và xây dựng kế hoạch nhập khẩu, vay vốn ngoại tệ chủ động để giảm thiểu tác động tiêu cực.

Kết luận

  • Hiệu quả sử dụng tài sản của Công ty TNHH MTV Tổng công ty Xăng dầu Quân đội có xu hướng giảm trong giai đoạn 2014-2016, đặc biệt là hiệu suất sử dụng tổng tài sản và hiệu suất sử dụng tài sản cố định.
  • Vòng quay tiền và khoản phải thu tăng, cho thấy cải thiện trong quản lý dòng tiền và thu hồi vốn, nhưng vòng quay hàng tồn kho và hiệu suất sinh lời trên tài sản ngắn hạn còn nhiều biến động.
  • Nguyên nhân hạn chế hiệu quả sử dụng tài sản xuất phát từ cả yếu tố chủ quan như năng lực quản lý, marketing và hệ thống thông tin, cũng như yếu tố khách quan như biến động thị trường, đặc thù doanh nghiệp quốc phòng và khó khăn trong tiếp cận vốn.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể về quản lý tài sản ngắn hạn, hoàn thiện marketing, nâng cấp hệ thống thông tin, tăng cường vốn và phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả định kỳ và điều chỉnh chiến lược phù hợp với diễn biến thị trường.

Call-to-action: Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan của TCT XDQĐ cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật các xu hướng quản lý tài chính hiện đại nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của doanh nghiệp trong tương lai.