Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2011-2016, Ban Quản lý Dự án huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội, đã quản lý 488 công trình với tổng mức đầu tư trên 2.100 tỷ đồng, bao gồm các dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật, công trình dân dụng, công nghiệp và thủy lợi. Là cửa ngõ phía nam thủ đô, huyện Thường Tín được đầu tư nhiều dự án xây dựng từ nguồn vốn ngân sách thành phố và huyện, đòi hỏi công tác quản lý chi phí dự án đầu tư xây dựng phải được hoàn thiện để tránh thất thoát, lãng phí ngân sách nhà nước và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung làm rõ các vấn đề cơ bản về quản lý chi phí dự án đầu tư, xác định công cụ quản lý chi phí, đánh giá thực trạng công tác quản lý chi phí tại Ban Quản lý Dự án huyện Thường Tín, từ đó rút ra nguyên nhân và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi phí dự án đầu tư xây dựng. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các dự án sử dụng nguồn vốn đầu tư công trên địa bàn huyện Thường Tín trong giai đoạn 2011-2016.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư công, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý nhà nước và Ban Quản lý Dự án trong việc hoàn thiện quy trình, công cụ quản lý chi phí dự án đầu tư xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết quản lý dự án và quản lý chi phí dự án đầu tư xây dựng, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý dự án theo Viện Quản lý Dự án Quốc tế PMI (2007) định nghĩa quản lý dự án là sự áp dụng các kiến thức, kỹ năng, công cụ và kỹ thuật nhằm đáp ứng yêu cầu dự án. Quản lý dự án bao gồm ba giai đoạn chính: lập kế hoạch, điều phối thực hiện và giám sát.

  • Lý thuyết quản lý chi phí dự án được hiểu là quá trình dự toán, lập ngân sách và kiểm soát chi phí nhằm đảm bảo dự án hoàn thành trong phạm vi ngân sách được duyệt. Quản lý chi phí dự án bao gồm các hoạt động dự toán chi phí, thiết lập ngân sách và kiểm soát chi phí theo tiến độ.

  • Khái niệm chi phí dự án đầu tư xây dựng được xác định là toàn bộ giá trị các nguồn lực cần thiết để thực hiện dự án, bao gồm chi phí xây dựng, thiết bị, bồi thường giải phóng mặt bằng, quản lý dự án, tư vấn đầu tư và các chi phí khác theo quy định tại Nghị định số 32/2015/NĐ-CP.

  • Nguyên tắc quản lý chi phí dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước bao gồm: đảm bảo mục tiêu, hiệu quả dự án; quản lý chi phí theo từng công trình và giai đoạn đầu tư; tổng mức đầu tư phải được dự tính đúng, đủ; Nhà nước thực hiện chức năng quản lý chi phí thông qua ban hành và kiểm tra các quy định; chủ đầu tư chịu trách nhiệm toàn diện về quản lý chi phí từ giai đoạn chuẩn bị đến khi kết thúc dự án.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu chính sau:

  • Phương pháp tổng hợp thống kê: Thu thập, tìm kiếm và tổng hợp số liệu từ các báo cáo kết quả công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý Dự án huyện Thường Tín giai đoạn 2011-2016.

  • Phương pháp phân tích: Lựa chọn các chỉ tiêu quản lý chi phí để phân tích thực trạng công tác quản lý chi phí dự án đầu tư xây dựng.

  • Phương pháp so sánh: So sánh các chỉ tiêu qua các năm, so sánh kế hoạch và thực tế nhằm nhận định chất lượng công tác quản lý chi phí dự án.

Nguồn dữ liệu chính là các báo cáo giám sát, đánh giá thực hiện đầu tư, báo cáo lựa chọn nhà thầu, báo cáo thanh quyết toán vốn đầu tư, báo cáo tổng kết các năm từ 2011 đến 2016 của Ban Quản lý Dự án huyện Thường Tín. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các dự án do Ban quản lý trong giai đoạn nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô và phát triển Ban Quản lý Dự án: Đội ngũ cán bộ tăng từ 7 người năm 2005 lên 30 người năm 2015; quy mô vốn quản lý tăng từ 30 tỷ đồng năm 2007 lên hơn 200 tỷ đồng năm 2016. Tổng số dự án quản lý trong giai đoạn 2011-2016 là 488 công trình với tổng mức đầu tư trên 2.100 tỷ đồng.

  2. Thực trạng quản lý tổng mức đầu tư trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư: Việc lập tổng mức đầu tư được giao cho các nhà thầu tư vấn thực hiện, Ban Quản lý dự án thẩm định và trình UBND huyện phê duyệt. Tuy nhiên, công tác thẩm định đôi khi còn cứng nhắc, chưa cập nhật thông tin cụ thể cho từng dự án, dẫn đến tính khách quan và khoa học chưa cao.

  3. Quản lý dự toán và đấu thầu trong giai đoạn thực hiện đầu tư: Dự toán xây dựng được lập dựa trên định mức đơn giá của Bộ Xây dựng, nhưng một số hạng mục chưa có định mức chuẩn, nhà thầu tự lập dự toán dựa trên giá thị trường, gây khó khăn trong kiểm soát chi phí. Công tác đấu thầu được thực hiện đúng quy định, tuy nhiên còn tồn tại tình trạng để nhà thầu tư vấn đấu thầu thông đồng với các đơn vị tham gia đấu thầu, ảnh hưởng đến tính minh bạch.

  4. Quản lý thanh toán và quyết toán trong giai đoạn kết thúc đầu tư: Nhiều dự án có mức quyết toán vượt giá trị ban đầu tương đối cao, phản ánh bất cập trong quản lý giá hợp đồng. Công tác lập báo cáo quyết toán thường chậm, tiến độ thẩm tra và phê duyệt quyết toán còn kéo dài, gây khó khăn cho các đơn vị thi công và Ban Quản lý dự án.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chủ yếu của các tồn tại là do năng lực cán bộ quản lý dự án còn hạn chế, công tác kiểm tra, giám sát chưa đồng bộ và chặt chẽ, trang thiết bị công nghệ còn thiếu và lạc hậu, thông tin quản lý chưa đầy đủ và thiếu độ tin cậy. Ngoài ra, sự phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành chưa chặt chẽ, chính sách pháp luật còn chồng chéo, dẫn đến khó khăn trong công tác đấu thầu và quản lý chi phí.

So sánh với các nghiên cứu tương tự tại các Ban Quản lý dự án khác như Nam Cường, Thanh Trì, Nam Định cho thấy các vấn đề về quản lý chi phí dự án đầu tư xây dựng là phổ biến, đặc biệt là trong việc thẩm định tổng mức đầu tư, quản lý dự toán và quyết toán vốn đầu tư. Việc hoàn thiện quy trình quản lý chi phí, nâng cao năng lực cán bộ và áp dụng công nghệ quản lý hiện đại là những giải pháp được nhiều nghiên cứu đề xuất.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện sự tăng trưởng quy mô vốn đầu tư qua các năm, bảng so sánh tổng mức đầu tư dự kiến và thực tế, biểu đồ tỷ lệ dự án vượt tổng mức đầu tư, cũng như bảng đánh giá năng lực cán bộ và mức độ áp dụng công cụ quản lý dự án.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của cán bộ Ban Quản lý Dự án

    • Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý chi phí dự án đầu tư xây dựng.
    • Thời gian thực hiện: 2017-2018.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý Dự án phối hợp với các trường đại học, viện đào tạo chuyên ngành.

  2. Hoàn thiện quy trình quản lý chi phí dự án đầu tư

    • Rà soát, cập nhật và chuẩn hóa quy trình quản lý chi phí từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư đến quyết toán.
    • Thời gian thực hiện: 2017.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý Dự án phối hợp với Sở Xây dựng và các cơ quan liên quan.

  3. Hoàn thiện công tác quản lý tổng mức đầu tư trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư

    • Kiểm tra sự phù hợp trong phương pháp xác định tổng mức đầu tư, đảm bảo tính đúng, đủ và hợp lý.
    • Thời gian thực hiện: 2017-2018.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý Dự án, UBND huyện Thường Tín.

  4. Hoàn thiện công tác quản lý chi phí trong giai đoạn thực hiện đầu tư

    • Kiểm soát chặt chẽ dự toán, tổng dự toán, thẩm định dự án và công tác bồi thường giải phóng mặt bằng.
    • Tăng cường quản lý đấu thầu, lựa chọn nhà thầu và quản lý hợp đồng.
    • Thời gian thực hiện: 2017-2019.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý Dự án, các phòng ban chức năng của huyện.

  5. Hoàn thiện công tác thanh toán, quyết toán trong giai đoạn kết thúc đầu tư

    • Rút ngắn thời gian lập báo cáo quyết toán, tăng cường kiểm tra, giám sát hồ sơ thanh toán.
    • Thời gian thực hiện: 2017-2018.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý Dự án, Kho bạc Nhà nước, các đơn vị thi công.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án đầu tư xây dựng

    • Lợi ích: Nắm bắt quy trình, công cụ quản lý chi phí dự án, nâng cao năng lực quản lý.
    • Use case: Áp dụng vào công tác quản lý dự án tại các Ban Quản lý dự án cấp huyện, tỉnh.

  2. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các khó khăn trong quản lý chi phí dự án đầu tư công, từ đó xây dựng chính sách phù hợp.
    • Use case: Cải tiến quy định pháp luật, hướng dẫn quản lý chi phí dự án đầu tư xây dựng.

  3. Các nhà thầu xây dựng và tư vấn đầu tư

    • Lợi ích: Nắm được các yêu cầu quản lý chi phí, quy trình đấu thầu và thanh toán, nâng cao hiệu quả hợp tác với chủ đầu tư.
    • Use case: Chuẩn bị hồ sơ dự thầu, quản lý chi phí thi công, phối hợp với Ban Quản lý dự án.

  4. Sinh viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành quản lý dự án, xây dựng, kinh tế

    • Lợi ích: Cung cấp kiến thức thực tiễn về quản lý chi phí dự án đầu tư xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước.
    • Use case: Tham khảo để nghiên cứu, học tập và phát triển đề tài liên quan.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi phí dự án đầu tư xây dựng gồm những nội dung chính nào?
    Quản lý chi phí dự án bao gồm dự toán chi phí, thiết lập ngân sách và kiểm soát chi phí theo tiến độ dự án. Ví dụ, tại Ban Quản lý Dự án huyện Thường Tín, công tác này được thực hiện qua các giai đoạn chuẩn bị, thực hiện và kết thúc đầu tư.

  2. Tại sao việc thẩm định tổng mức đầu tư còn gặp khó khăn?
    Việc thẩm định tổng mức đầu tư đôi khi còn cứng nhắc, chưa cập nhật thông tin cụ thể cho từng dự án, dẫn đến tính khách quan và khoa học chưa cao. Điều này ảnh hưởng đến việc dự toán và quản lý chi phí hiệu quả.

  3. Các nguyên nhân chủ quan ảnh hưởng đến quản lý chi phí dự án là gì?
    Bao gồm năng lực cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu, công tác quản lý dự án chưa chuyên nghiệp, trang thiết bị công nghệ thiếu đồng bộ, thông tin quản lý thiếu đầy đủ và kiểm tra giám sát chưa chặt chẽ.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác đấu thầu tại Ban Quản lý Dự án?
    Cần tăng cường minh bạch, tránh để nhà thầu tư vấn đấu thầu thông đồng với các đơn vị tham gia, áp dụng các công cụ quản lý hiện đại và nâng cao năng lực cán bộ quản lý đấu thầu.

  5. Giải pháp nào giúp rút ngắn thời gian quyết toán vốn đầu tư?
    Hoàn thiện quy trình lập báo cáo quyết toán, tăng cường kiểm tra, giám sát hồ sơ thanh toán, phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan và áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ.

Kết luận

  • Ban Quản lý Dự án huyện Thường Tín đã quản lý hiệu quả nhiều dự án với tổng mức đầu tư trên 2.100 tỷ đồng trong giai đoạn 2011-2016, góp phần nâng cao chất lượng hạ tầng địa phương.
  • Công tác quản lý chi phí dự án còn tồn tại nhiều hạn chế như thẩm định tổng mức đầu tư chưa khách quan, quản lý dự toán và đấu thầu chưa chặt chẽ, thanh toán và quyết toán kéo dài.
  • Nguyên nhân chủ yếu do năng lực cán bộ, công tác phối hợp, trang thiết bị và công cụ quản lý còn hạn chế.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao trình độ cán bộ, hoàn thiện quy trình quản lý chi phí, kiểm soát chặt chẽ các giai đoạn dự án và rút ngắn thời gian quyết toán.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho Ban Quản lý Dự án và các cơ quan quản lý nhà nước trong việc nâng cao hiệu quả quản lý chi phí dự án đầu tư xây dựng.

Hành động tiếp theo: Ban Quản lý Dự án huyện Thường Tín cần triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2017-2019 để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, đồng thời phối hợp với các cơ quan liên quan hoàn thiện khung pháp lý và công cụ quản lý hiện đại. Các đơn vị quản lý dự án khác có thể tham khảo kết quả nghiên cứu để áp dụng phù hợp.