Luận án: Nâng cao chất lượng hoạt động lập pháp theo định hướng xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân

• Tác giả: Lê Văn Hòe
• Người hướng dẫn: Hoàng Văn Hào
• Trường học: Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Luật học
• Đề tài: Nâng cao chất lượng hoạt động lập pháp theo định hướng xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: VỊ TRÍ VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG LẬP PHÁP TRONG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN
• 1.1. Tiết 1: VAI TRÒ CỦA PHÁP LUẬT TRONG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN
• 1.2. Tiết 2: HOẠT ĐỘNG LẬP PHÁP TRONG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN
• 1.3. Tiết 3: LỊCH SỬ LẬP PHÁP VIỆT NAM VÀ NHỮNG YẾU GIÁ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG LẬP PHÁP THEO ĐỊNH HƯỚNG XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN
• 1.3.1. Lịch sử lập pháp Việt Nam
• 1.3.2. Tư tưởng lập pháp Hồ Chí Minh
• 1.3.3. Những yếu chủ yếu vai hoạt động lập pháp theo định hướng xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân
• 2. CHƯƠNG 2: NHỮNG GIẢI PHÁP CƠ BẢN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG LẬP PHÁP THEO ĐỊNH HƯỚNG XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN
• 2.1. Tiết 1: Đổi mới tư duy pháp lý trong hoạt động lập pháp
• 2.1.1. Nghiên cứu pháp luật trong tổng thể các mối liên hệ với các hiện tượng của đời sống xã hội
• 2.1.2. Dân chủ hóa hoạt động lập pháp
• 2.1.3. Thực hiện một nền lập pháp mở
• 2.2. Tiết 2: ĐỔI MỚI QUY TRÌNH LẬP PHÁP XÂY DỰNG MỘT HỆ THỐNG PHÁP LUẬT THỐNG NHẤT, ĐỒNG BỘ, ỔN ĐỊNH VÀ KHẢ THI ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN
• 2.2.1. Tính thống nhất, đồng bộ và khả thi của hệ thống pháp luật
• 2.2.2. Đổi mới quy trình lập pháp theo định hướng xây dựng nhà nước pháp quyền
• 2.2.2.1. Đổi mới quy trình lập chương trình xây dựng luật
• 2.2.2.2. Đổi mới quy trình xây dựng luật
• 2.3. Tiết 3: NHỮNG ĐẢM BẢO NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG LẬP PHÁP
• 2.3.1. Đảm bảo về mặt pháp luật
• 2.3.2. Những đảm bảo về cơ sở khoa học và cán bộ
• 2.3.3. Đảm bảo về tổ chức và lãnh đạo
• KẾT LUẬN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tóm tắt

I. Nâng cao chất lượng lập pháp

Nâng cao chất lượng lập pháp là yếu tố then chốt trong việc xây dựng nhà nước pháp quyền dân chủ. Để đạt được mục tiêu này, cần tập trung vào việc cải cách quy trình lập pháp, đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Chất lượng lập pháp không chỉ thể hiện ở số lượng văn bản pháp luật được ban hành mà còn ở khả năng đáp ứng nhu cầu thực tiễn của xã hội. Việc nâng cao chất lượng lập pháp cần dựa trên cơ sở khoa học, đảm bảo quyền lợi công dân và công bằng xã hội.

1.1. Cải cách lập pháp

Cải cách lập pháp là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng lập pháp. Quá trình này cần tập trung vào việc đổi mới quy trình lập pháp, từ khâu soạn thảo đến ban hành văn bản pháp luật. Việc cải cách cần đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ và khả thi của hệ thống pháp luật. Đồng thời, cần tăng cường sự tham gia của người dân trong quá trình lập pháp để đảm bảo tính dân chủ và minh bạch.

1.2. Đảm bảo quyền lợi công dân

Đảm bảo quyền lợi công dân là mục tiêu quan trọng của việc nâng cao chất lượng lập pháp. Pháp luật cần được xây dựng trên cơ sở bảo vệ quyền con người và quyền công dân. Điều này đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng trong việc ban hành các quy định pháp luật, đảm bảo chúng không vi phạm các quyền cơ bản của công dân. Đồng thời, cần có cơ chế giám sát và phản hồi từ phía người dân để kịp thời điều chỉnh các quy định không phù hợp.

II. Nhà nước pháp quyền dân chủ

Nhà nước pháp quyền dân chủ là mô hình nhà nước mà ở đó pháp luật được đặt lên hàng đầu, đảm bảo sự công bằng và dân chủ trong quản lý xã hội. Nhà nước pháp quyền không chỉ là nơi ban hành và thực thi pháp luật mà còn là cơ chế bảo vệ quyền lợi của người dân. Để xây dựng nhà nước pháp quyền dân chủ, cần đảm bảo tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và sự tham gia của người dân trong quá trình ra quyết định.

2.1. Vai trò của pháp luật

Vai trò của pháp luật trong nhà nước pháp quyền là công cụ quản lý xã hội hiệu quả. Pháp luật không chỉ điều chỉnh các quan hệ xã hội mà còn đảm bảo sự công bằng và bình đẳng giữa các thành viên trong xã hội. Để phát huy vai trò của pháp luật, cần xây dựng một hệ thống pháp luật thống nhất, đồng bộ và khả thi, đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn xã hội.

2.2. Tính minh bạch và trách nhiệm giải trình

Tính minh bạch và trách nhiệm giải trình là hai yếu tố không thể thiếu trong nhà nước pháp quyền dân chủ. Minh bạch trong quá trình lập pháp và thực thi pháp luật giúp tăng cường niềm tin của người dân vào nhà nước. Đồng thời, trách nhiệm giải trình đảm bảo rằng các cơ quan nhà nước phải chịu trách nhiệm trước người dân về các quyết định và hành động của mình.

III. Quyền con người và quyền công dân

Quyền con người và quyền công dân là nền tảng của nhà nước pháp quyền dân chủ. Việc bảo vệ và đảm bảo các quyền này là nhiệm vụ hàng đầu của nhà nước. Quyền con người bao gồm các quyền cơ bản như quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc. Quyền công dân liên quan đến các quyền chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa của công dân. Để đảm bảo các quyền này, cần có một hệ thống pháp luật hoàn thiện và cơ chế bảo vệ hiệu quả.

3.1. Bảo vệ quyền con người

Bảo vệ quyền con người là nhiệm vụ quan trọng của nhà nước pháp quyền. Pháp luật cần được xây dựng trên cơ sở tôn trọng và bảo vệ các quyền cơ bản của con người. Điều này đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng trong việc ban hành các quy định pháp luật, đảm bảo chúng không vi phạm các quyền cơ bản của con người. Đồng thời, cần có cơ chế giám sát và phản hồi từ phía người dân để kịp thời điều chỉnh các quy định không phù hợp.

3.2. Đảm bảo quyền công dân

Đảm bảo quyền công dân là yếu tố không thể thiếu trong nhà nước pháp quyền dân chủ. Pháp luật cần đảm bảo rằng mọi công dân đều được hưởng các quyền chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa một cách bình đẳng. Điều này đòi hỏi sự minh bạch trong quá trình lập pháp và thực thi pháp luật, cũng như sự tham gia tích cực của người dân trong quá trình ra quyết định.