I. Giới thiệu đề tài
Nghiên cứu này tập trung vào mối quan hệ giữa sở hữu nhà nước và chính sách nợ của các doanh nghiệp Việt Nam. Mục tiêu chính là xác định tác động của sở hữu nhà nước đến chính sách sử dụng nợ trong bối cảnh kinh tế Việt Nam. Các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, trong khi mối quan hệ giữa cấu trúc sở hữu và quyết định tài trợ của doanh nghiệp vẫn chưa được khai thác đầy đủ. Điều này cho thấy sự cần thiết phải nghiên cứu sâu hơn về chính sách tài chính doanh nghiệp và quản lý nợ trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang phát triển.
1.1. Lý do chọn đề tài
Việt Nam đang trong quá trình chuyển đổi kinh tế, với nhiều doanh nghiệp nhà nước (SOEs) được tư nhân hóa. Tuy nhiên, tác động của sở hữu nhà nước đến chính sách nợ vẫn chưa được nghiên cứu một cách đầy đủ. Các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào cấu trúc vốn mà không xem xét sâu sắc đến chính sách sử dụng nợ. Do đó, nghiên cứu này nhằm làm rõ vai trò của sở hữu nhà nước trong việc ảnh hưởng đến quyết định tài trợ của doanh nghiệp, từ đó cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách và quản lý doanh nghiệp.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu của nghiên cứu là xác định tác động của sở hữu nhà nước đến chính sách sử dụng nợ của các doanh nghiệp. Câu hỏi nghiên cứu chính là liệu sở hữu nhà nước có ảnh hưởng đáng kể đến chính sách nợ hay không, và có sự khác biệt nào giữa nợ ngắn hạn, nợ dài hạn và tổng nợ trong mối quan hệ này. Nghiên cứu sẽ sử dụng dữ liệu từ các doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên sàn chứng khoán để phân tích mối quan hệ này.
II. Khung lý thuyết và tổng quan nghiên cứu thực nghiệm
Khung lý thuyết của nghiên cứu dựa trên các lý thuyết như lý thuyết đánh đổi và lý thuyết trật tự phân hạng. Lý thuyết đánh đổi cho rằng có sự đánh đổi giữa lợi ích từ việc sử dụng nợ và chi phí liên quan đến nợ. Các doanh nghiệp có sở hữu nhà nước cao thường có xu hướng sử dụng nợ thấp hơn do lo ngại về chi phí kiệt quệ tài chính. Ngược lại, lý thuyết trật tự phân hạng nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp ưu tiên sử dụng nguồn vốn nội bộ trước khi vay nợ. Điều này cho thấy rằng sở hữu nhà nước có thể ảnh hưởng đến quyết định tài trợ của doanh nghiệp thông qua việc thay đổi cách thức tiếp cận nguồn vốn.
2.1. Lý thuyết đánh đổi
Lý thuyết đánh đổi được phát triển bởi Myers (1984) nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp cần cân nhắc giữa lợi ích từ việc vay nợ và chi phí liên quan đến nợ. Các doanh nghiệp có sở hữu nhà nước cao có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận nợ do lo ngại về chi phí phá sản và chi phí đại diện. Điều này dẫn đến việc họ có xu hướng duy trì tỷ lệ nợ thấp hơn, từ đó ảnh hưởng đến chính sách tài chính doanh nghiệp.
2.2. Lý thuyết trật tự phân hạng
Lý thuyết trật tự phân hạng của Myers và Majluf (1984) cho rằng các doanh nghiệp ưu tiên sử dụng nguồn vốn nội bộ trước khi vay nợ. Điều này có thể giải thích tại sao các doanh nghiệp có sở hữu nhà nước cao thường ít vay nợ hơn. Họ có thể cảm thấy không cần thiết phải vay nợ khi có sẵn nguồn vốn nội bộ, dẫn đến việc giảm thiểu rủi ro tài chính và tăng cường khả năng quản lý tài chính.
III. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng kết hợp với phân tích dữ liệu từ các báo cáo tài chính của các doanh nghiệp phi tài chính niêm yết. Mô hình hồi quy được áp dụng để kiểm định mối quan hệ giữa sở hữu nhà nước và chính sách sử dụng nợ. Dữ liệu được thu thập từ các sàn giao dịch chứng khoán tại TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội trong giai đoạn 2010-2017. Phương pháp này cho phép đánh giá chính xác tác động của sở hữu nhà nước đến chính sách nợ của các doanh nghiệp.
3.1. Dữ liệu nghiên cứu
Dữ liệu nghiên cứu được thu thập từ các báo cáo tài chính đã kiểm toán của 313 doanh nghiệp phi tài chính niêm yết. Các biến số chính được xem xét bao gồm tỷ lệ tổng nợ trên tổng tài sản, tỷ lệ nợ ngắn hạn và nợ dài hạn. Sở hữu nhà nước được đo lường bằng tỷ lệ phần trăm cổ phần của nhà nước trong doanh nghiệp. Dữ liệu này cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình kinh tế và chính sách tài chính của các doanh nghiệp tại Việt Nam.
3.2. Mô hình nghiên cứu
Mô hình hồi quy được sử dụng để kiểm định mối quan hệ giữa sở hữu nhà nước và chính sách sử dụng nợ. Các yếu tố như quy mô doanh nghiệp, tài sản hữu hình, và cơ hội tăng trưởng cũng được đưa vào mô hình để đánh giá tác động của chúng đến chính sách nợ. Phương pháp hồi quy cho phép xác định mức độ ảnh hưởng của sở hữu nhà nước đến quyết định tài trợ của doanh nghiệp một cách chính xác và đáng tin cậy.
