I. Giới thiệu chung về luận văn tốt nghiệp
Luận văn tốt nghiệp với chủ đề Di tích lịch sử và lễ hội đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm tại huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng, được thực hiện bởi sinh viên Đỗ Thị Trang, lớp K35 Cử nhân Lịch sử, trường Đại học Sư phạm Hà Nội II. Luận văn tập trung nghiên cứu về di tích lịch sử và lễ hội truyền thống gắn liền với danh nhân văn hóa Nguyễn Bỉnh Khiêm, một nhân vật lịch sử quan trọng của Việt Nam. Mục đích của luận văn là tìm hiểu sâu về quá trình hình thành, phát triển của khu di tích và lễ hội, đồng thời đưa ra các giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử của di sản này.
1.1. Lý do chọn đề tài
Di tích lịch sử và lễ hội truyền thống là những di sản văn hóa quý báu của dân tộc. Đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm tại Vĩnh Bảo, Hải Phòng, không chỉ là niềm tự hào của địa phương mà còn là biểu tượng văn hóa, lịch sử của cả nước. Việc nghiên cứu sâu về khu di tích và lễ hội này giúp hiểu rõ hơn về danh nhân Nguyễn Bỉnh Khiêm, cũng như góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, tư tưởng, giáo dục của di sản này.
1.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích chính của luận văn là tìm hiểu về di tích lịch sử và lễ hội đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Nhiệm vụ cụ thể bao gồm: khái quát thân thế sự nghiệp của Nguyễn Bỉnh Khiêm, nghiên cứu về di tích và lễ hội, phân tích vai trò và đặc điểm của khu di tích, từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn và phát triển.
II. Khái quát về thân thế và sự nghiệp của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm
Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585), còn được gọi là Trạng Trình, là một nhà thơ, nhà tư tưởng lớn của Việt Nam thế kỷ XVI. Ông sinh ra tại làng Trung Am, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng. Nguyễn Bỉnh Khiêm không chỉ nổi tiếng với tài năng văn chương mà còn là một nhà giáo dục, nhà tiên tri với nhiều giai thoại và sấm ký được lưu truyền trong dân gian. Cuộc đời và sự nghiệp của ông đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử và văn hóa Việt Nam.
2.1. Điều kiện tự nhiên và văn hóa của Vĩnh Bảo Hải Phòng
Vĩnh Bảo là một huyện giàu truyền thống văn hóa và lịch sử, nằm ở cửa ngõ phía Tây Nam thành phố Hải Phòng. Vùng đất này có nhiều di tích lịch sử và lễ hội truyền thống, trong đó nổi bật là đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Vĩnh Bảo cũng là nơi có nhiều nghề thủ công truyền thống như dệt vải, sơn mài, điêu khắc gỗ, góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa của địa phương.
2.2. Thân thế và sự nghiệp của Nguyễn Bỉnh Khiêm
Nguyễn Bỉnh Khiêm sinh năm 1491, là con của Nguyễn Văn Định và Nhữ Thị Thục. Ông được giáo dục kỹ lưỡng từ nhỏ, nổi tiếng thông minh và học rộng. Sau khi đỗ Trạng nguyên, ông làm quan dưới triều nhà Mạc, nhưng sau đó từ quan về quê dạy học và sống ẩn dật. Nguyễn Bỉnh Khiêm để lại nhiều tác phẩm thơ văn, sấm ký, và được coi là một trong những nhà tư tưởng lớn của Việt Nam.
III. Di tích lịch sử và lễ hội đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm
Di tích lịch sử đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm là một quần thể kiến trúc độc đáo, bao gồm nhiều hạng mục như nhà thờ chính, Bạch Vân Am, nhà thờ song thân, phần mộ cụ Nguyễn Văn Định, và các công trình khác. Khu di tích này không chỉ là nơi tưởng niệm danh nhân Nguyễn Bỉnh Khiêm mà còn là điểm đến văn hóa, tâm linh của người dân địa phương và du khách.
3.1. Lịch sử hình thành và phát triển của đền Trạng Trình
Đền Trạng Trình được xây dựng từ thế kỷ XVI, sau khi Nguyễn Bỉnh Khiêm qua đời. Qua nhiều thế kỷ, đền đã trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo, trở thành một khu di tích quốc gia quan trọng. Di tích lịch sử này không chỉ lưu giữ những giá trị văn hóa, kiến trúc mà còn là nơi tổ chức các lễ hội truyền thống hàng năm.
3.2. Lễ hội đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm
Lễ hội đền Trạng Trình được tổ chức hàng năm vào dịp kỷ niệm ngày mất của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Lễ hội bao gồm các nghi thức tâm linh, các hoạt động văn hóa, nghệ thuật dân gian, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia. Lễ hội truyền thống này không chỉ tôn vinh danh nhân Nguyễn Bỉnh Khiêm mà còn góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.
IV. Vai trò và giá trị của di tích và lễ hội đền Trạng Trình
Di tích lịch sử và lễ hội đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm có vai trò quan trọng trong việc giáo dục truyền thống, cố kết cộng đồng, và phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Khu di tích không chỉ là nơi tưởng niệm danh nhân mà còn là điểm du lịch văn hóa, thu hút du khách trong và ngoài nước.
4.1. Giá trị văn hóa và tâm linh
Di tích và lễ hội đền Trạng Trình là biểu tượng của văn hóa tâm linh và truyền thống hiếu học của người Việt. Nơi đây không chỉ là điểm đến tâm linh mà còn là nơi giáo dục thế hệ trẻ về lịch sử, văn hóa dân tộc.
4.2. Giá trị kinh tế và xã hội
Lễ hội và di tích đền Trạng Trình góp phần thúc đẩy phát triển du lịch, tạo nguồn thu nhập cho địa phương. Đồng thời, việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản này cũng giúp nâng cao ý thức cộng đồng trong việc gìn giữ văn hóa truyền thống.
