Luận văn về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo pháp luật hình sự Việt Nam tại tỉnh Bình Định

• Tác giả: Đặng Công Thắng
• Người hướng dẫn: PGS. TS Nguyễn Văn Huyên
• Trường học: Học viện Khoa học xã hội
• Chuyên ngành: Luật Hình sự và Tố tụng hình sự
• Đề tài: Tội Lạm Dụng Tín Nhiệm Chiếm Đoạt Tài Sản Theo Pháp Luật Hình Sự Việt Nam Từ Thực Tiễn Tỉnh Bình Định
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỘI LẠM DỤNG TÍN NHIỆM CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN
• 0.2. Khái niệm tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo quy định của Bộ luật hình sự hiện hành
• 0.3. Cơ sở của định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản
• 0.4. Quy định của Bộ luật hình sự hiện hành về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản
• 0.5. Khái quát lịch sử hình thành và phát triển các quy định của pháp luật hình sự Việt Nam về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản
• 1. CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ TỘI LẠM DỤNG TÍN NHIỆM CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN
• 1.1. Khái niệm tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo quy định của Bộ luật hình sự hiện hành
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VỀ TỘI LẠM DỤNG TÍN NHIỆM CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH
• 3. CHƯƠNG 3: MỘT SỐ YÊU CẦU VÀ CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ÁP DỤNG ĐÚNG CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VỀ TỘI LẠM DỤNG TÍN NHIỆM CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Tội Lạm Dụng Tín Nhiệm Chiếm Đoạt Tài Sản

Quá trình nâng cao và cải cách tư pháp, đặc biệt là hoạt động của các cơ quan tư pháp, là một đòi hỏi cấp bách. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII nhấn mạnh vai trò của TAND trong việc thực hiện quyền tư pháp. Tuy nhiên, chất lượng công tác tư pháp chưa đáp ứng yêu cầu, vẫn còn tình trạng bỏ lọt tội phạm, làm oan người vô tội, và vi phạm quyền tự do dân chủ. Trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, công tác xét xử tội phạm của Tòa án trở nên cấp thiết để bảo vệ pháp chế XHCN và quyền công dân. Đối với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, những yếu tố phức tạp và đa dạng đặt ra nhiều khó khăn trong quá trình phòng ngừa, điều tra, truy tố, và xét xử. Cần có những nghiên cứu chuyên sâu để giải quyết những bất cập này.

1.1. Khái niệm Lạm Dụng Tín Nhiệm Chiếm Đoạt Tài Sản

Theo Đại từ điển Tiếng Việt, “Lạm dụng là dùng, sử dụng quá mức hoặc quá giới hạn đã được quy định”. “Tín nhiệm là tin tưởng mà giao phó, trông cậy vào nhiệm vụ, sự việc cụ thể nào đó”. Chiếm đoạt là hành vi cố ý chuyển dịch trái pháp luật tài sản đang thuộc quản lý của chủ tài sản thành tài sản của mình. Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản là hành vi vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác thông qua hình thức các hợp đồng và sau đó đã dùng các thủ đoạn gian dối; bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản hoặc sử dụng tài sản đó vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến việc không có khả năng trả lại tài sản.

1.2. Yếu Tố Cấu Thành Tội Lạm Dụng Tín Nhiệm Chiếm Đoạt

Theo quy định của PLHS Việt Nam, tội phạm là những hành vi gây nguy hiểm cho xã hội, xâm hại đến các khách thể được PLHS Việt Nam bảo vệ. Tội phạm có 4 yếu tố thuộc tính cơ bản sau: Hành vi nguy hiểm cho xã hội; hành vi này được quy định trong BLHS; do người có năng lực trách nhiệm hình sự và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý hay vô ý; người phạm tội phải chịu hình phạt theo quy định pháp luật. Bốn yếu tố cơ bản cấu thành tội phạm gồm: Mặt khách quan; mặt chủ quan; khách thể và chủ thể của tội phạm. Theo đó, hành vi gây nguy hiểm cho xã hội nhưng không thoả mãn 4 yếu tố cấu thành tội phạm thì không bị coi là tội phạm và không phải chịu trách nhiệm hình sự.

II. Thực Trạng Tội Lạm Dụng Tín Nhiệm Tại Bình Định

Bình Định là một tỉnh ven biển có vị trí kinh tế quan trọng, là cầu nối cảng biển quốc tế và trung điểm của trục giao thông Bắc - Nam. Tuy nhiên, hoạt động của các loại tội phạm trên địa bàn tỉnh diễn biến phức tạp, gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của Nhà nước và Nhân dân, ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội. Trong đó, tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản đã và đang gây lo lắng trong Nhân dân. Vì vậy, việc nghiên cứu về hoạt động xét xử tội phạm lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản là yêu cầu cấp thiết của ngành Tòa án nói chung, TAND tỉnh Bình Định nói riêng.

2.1. Tình Hình An Ninh Kinh Tế Tại Bình Định

Bình Định có vị trí kinh tế đặc biệt quan trọng, là cầu nối cảng biển quốc tế tạo điều kiện giao lưu với các quốc gia trong khu vực và còn là trung điểm của trục giao thông đường sắt và đường bộ Bắc - Nam. Thống kê năm 2019, Bình Định có diện tích tự nhiên 6022,6 km², dân số 1.465 người, mật độ dân số 389 người/km². Trong những năm gần đây, hoạt động của các loại tội phạm trên địa bàn tỉnh Bình Định diễn biến phức tạp, gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của Nhà nước và Nhân dân, ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.

2.2. Ảnh Hưởng Của Tội Phạm Kinh Tế Đến An Ninh Trật Tự

Trong những năm qua, TAND tỉnh Bình Định đã có nhiều cố gắng trong công tác xét xử tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, góp phần quan trọng để hoạt động TTHS xử lý đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Tuy nhiên, công tác xét xử những vụ án tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế, hiệu quả xử lý chưa cao, dẫn đến tình hình tội phạm còn diễn biến phức tạp. Những khó khăn, tồn tại trong hoạt động xét xử tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau.

III. Cách Xác Định Tội Lạm Dụng Tín Nhiệm Chiếm Đoạt

Để nhận diện đúng ranh giới giữa giao dịch dân sự, thương mại với hành vi phạm tội hình sự, tránh được tình trạng “hình sự hoá” ác giao dịch dân sự, kinh tế hay “dân sự hoá” các hành vi phạm tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản cần phải tìm hiểu cụ thể về khái niệm tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Theo quy định của PLHS Việt Nam có thể hiểu tội phạm là những hành vi gây nguy hiểm cho xã hội, xâm hại đến các khách thể được PLHS Việt Nam bảo vệ.

3.1. Phân Biệt Giao Dịch Dân Sự và Tội Lạm Dụng Tín Nhiệm

Cần phân biệt rõ giữa các giao dịch dân sự thông thường và hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Giao dịch dân sự thường dựa trên sự thỏa thuận và tin tưởng lẫn nhau, trong khi tội lạm dụng tín nhiệm có yếu tố gian dối và ý định chiếm đoạt ngay từ đầu hoặc phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng. Việc xác định ý định chiếm đoạt là yếu tố then chốt để phân biệt hai loại hành vi này.

3.2. Dấu Hiệu Pháp Lý Của Tội Lạm Dụng Tín Nhiệm Chiếm Đoạt

Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản có các dấu hiệu pháp lý đặc trưng, bao gồm: (1) Hành vi vay, mượn, thuê tài sản hoặc nhận tài sản thông qua hợp đồng; (2) Sử dụng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt hoặc cố tình không trả lại tài sản khi có khả năng; (3) Sử dụng tài sản vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến không có khả năng trả lại; (4) Giá trị tài sản chiếm đoạt đạt mức quy định của pháp luật hoặc gây hậu quả nghiêm trọng.

IV. Giải Pháp Phòng Chống Tội Lạm Dụng Tín Nhiệm Tại Bình Định

Để nâng cao hiệu quả phòng chống tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản tại Bình Định, cần có các giải pháp đồng bộ từ cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và người dân. Các giải pháp này tập trung vào việc nâng cao nhận thức pháp luật, tăng cường công tác điều tra, truy tố, xét xử, và hoàn thiện hệ thống pháp luật.

4.1. Nâng Cao Nhận Thức Pháp Luật Cho Người Dân

Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về phòng chống tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản cho người dân, đặc biệt là các đối tượng có nguy cơ cao như người kinh doanh, người tham gia các giao dịch tài chính. Sử dụng các hình thức tuyên truyền đa dạng, phù hợp với từng đối tượng, như tổ chức hội thảo, phát tờ rơi, đăng tải thông tin trên các phương tiện truyền thông.

4.2. Tăng Cường Công Tác Điều Tra Truy Tố Xét Xử

Nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ điều tra, truy tố, xét xử trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử. Đảm bảo việc xét xử các vụ án lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản được thực hiện nghiêm minh, đúng pháp luật.

V. Hoàn Thiện Pháp Luật Về Tội Lạm Dụng Tín Nhiệm Hiện Nay

BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) có hiệu lực từ ngày 01/01/2018 đã có những tác động tích cực đối với công tác PCTP, bảo vệ và thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN, bảo vệ tốt hơn quyền con người, quyền công dân.Với việc ban hành BLHS mới sẽ góp phần khắc phục những thiếu sót, hạn chế của BLHS năm 1999, đồng thời tiếp tực tăng cường pháp chế XHCN, góp phần nâng cao hiệu quả trong việc đấu tranh phòng và chống tội phạm nhằm bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức, quyền và lợi ích hợp pháp và cá nhân.

5.1. Cụ Thể Hóa Các Yếu Tố Cấu Thành Tội Phạm

Cần cụ thể hóa hơn nữa các yếu tố cấu thành tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản trong BLHS, đặc biệt là các dấu hiệu về thủ đoạn gian dối, ý định chiếm đoạt, và hậu quả gây ra. Điều này giúp cho việc áp dụng pháp luật được chính xác và thống nhất.

5.2. Điều Chỉnh Mức Xử Phạt Phù Hợp

Nghiên cứu điều chỉnh mức xử phạt đối với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản sao cho phù hợp với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội và tình hình thực tế. Cần có sự phân hóa rõ ràng giữa các hành vi phạm tội có tính chất khác nhau để đảm bảo tính công bằng và răn đe của pháp luật.

VI. Nghiên Cứu Về Tội Lạm Dụng Tín Nhiệm Trong Tương Lai

Trong thời gian qua ở nước ta đã có rất nhiều các công trình khoa học, nghiên cứu khoa học, bài báo khoa học nghiên cứu, đề cập đến tội phạm lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo PLHS Việt Nam được chia thành: - Nhóm các công trình nghiên cứu nhằm làm rõ những vấn đề lý luận về tội phạm lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo PLHS Việt Nam [51-61] Gồm các giáo trình, sách chuyên khảo; ngoài ra còn có những bài viết về vấn đề định tội danh và quyết định hình phạt, về tội phạm và hình phạt, về cấu thành tội phạm các tội về xâm phạm sở hữu nói chung, tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản nói riêng. đăng trên các trang Tạp chí khoa học lớn của Nhà nước, Pháp Luật, Tòa án nhân dân, Kiểm sát nhân dân, Công an nhân dân.

6.1. Đề Xuất Các Hướng Nghiên Cứu Mới

Cần có các nghiên cứu chuyên sâu hơn về các yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến tình hình tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản tại Bình Định. Nghiên cứu về các phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm này để có các biện pháp phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả. Nghiên cứu về tác động của tội phạm này đến sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

6.2. Ứng Dụng Kết Quả Nghiên Cứu Vào Thực Tiễn

Các kết quả nghiên cứu về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản cần được ứng dụng vào thực tiễn công tác phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm này tại Bình Định. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà khoa học, các cơ quan chức năng và người dân trong việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu.

Tổng quan nghiên cứu

Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản (CĐTS) là một trong những loại tội phạm xâm phạm quyền sở hữu tài sản, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự xã hội và niềm tin của người dân. Tại tỉnh Bình Định, trong giai đoạn 2015-2019, TAND tỉnh đã thụ lý 2.831 vụ án xâm phạm trật tự xã hội với 5.236 bị cáo, trong đó tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS chiếm khoảng 2,44% số vụ và 1,23% số bị cáo, tương đương 69 vụ/74 bị cáo. Mặc dù tỷ lệ không lớn nhưng tội phạm này có tính chất phức tạp, thủ đoạn tinh vi, gây thiệt hại về tài sản và ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh trật tự địa phương.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ cơ sở lý luận và các quy định pháp luật hình sự về tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS, phân tích thực trạng áp dụng pháp luật tại Bình Định, chỉ ra những hạn chế trong công tác định tội danh và quyết định hình phạt, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng chống tội phạm. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các vụ án xét xử tại Bình Định trong giai đoạn 2015-2019, dựa trên số liệu thống kê và phân tích 30 bản án sơ thẩm được chọn ngẫu nhiên.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện lý luận pháp luật hình sự về tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS, đồng thời cung cấp cơ sở thực tiễn cho các cơ quan tư pháp tỉnh Bình Định nâng cao hiệu quả công tác xét xử, góp phần bảo vệ quyền sở hữu tài sản và ổn định xã hội.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lê nin về nhà nước và pháp luật, kết hợp tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước pháp quyền và quyền con người. Các quan điểm của Đảng, Nhà nước về công tác phòng chống tội phạm và cải cách tư pháp cũng được vận dụng làm nền tảng lý luận.

Hai mô hình nghiên cứu chính được áp dụng gồm:

1. Mô hình cấu thành tội phạm hình sự: Phân tích bốn yếu tố cấu thành tội phạm gồm mặt khách quan, mặt chủ quan, khách thể và chủ thể, nhằm xác định dấu hiệu pháp lý đặc trưng của tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS theo quy định tại Điều 175 Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

2. Mô hình áp dụng pháp luật hình sự trong tố tụng: Tập trung vào ba giai đoạn quan trọng trong quá trình áp dụng pháp luật hình sự gồm định tội danh, định khung hình phạt và quyết định hình phạt, làm rõ vai trò của từng giai đoạn trong việc bảo đảm công lý và hiệu quả xử lý tội phạm.

Các khái niệm chuyên ngành như "lạm dụng tín nhiệm", "chiếm đoạt tài sản", "thủ đoạn gian dối", "bỏ trốn", "mục đích bất hợp pháp" được làm rõ để phân biệt tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS với các tội phạm tương đồng như lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản.

Phương pháp nghiên cứu

• Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thu thập và phân tích các văn bản pháp luật, công trình khoa học, báo cáo của các cơ quan tư pháp trung ương và địa phương, đặc biệt là số liệu xét xử của TAND tỉnh Bình Định giai đoạn 2015-2019.

• Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Đánh giá kết quả thực tiễn đấu tranh, xử lý tội phạm lạm dụng tín nhiệm CĐTS tại Bình Định, rút ra bài học và hạn chế.

• Phương pháp thống kê, phân tích, so sánh số liệu: Khảo sát 30 bản án sơ thẩm được chọn ngẫu nhiên, thống kê số vụ, số bị cáo, tỷ lệ các khung hình phạt, so sánh diễn biến tội phạm qua các năm.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: 30 bản án sơ thẩm được chọn ngẫu nhiên từ tổng số 69 vụ án lạm dụng tín nhiệm CĐTS xét xử trong 5 năm, đảm bảo tính đại diện cho thực trạng xét xử tại địa phương.

• Timeline nghiên cứu: Từ năm 2015 đến năm 2019, tập trung phân tích các vụ án và số liệu xét xử trong giai đoạn này.

Phương pháp nghiên cứu kết hợp lý luận và thực tiễn nhằm đảm bảo tính khách quan, toàn diện và khả thi của các đề xuất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ tội phạm lạm dụng tín nhiệm CĐTS tại Bình Định chiếm khoảng 2,44% số vụ án xâm phạm trật tự xã hội trong giai đoạn 2015-2019, với 69 vụ/74 bị cáo được xét xử. So với các tội phạm xâm phạm sở hữu khác, tội này chiếm tỷ lệ nhỏ nhưng có tính chất phức tạp và diễn biến khó lường.

2. Phần lớn các vụ án (64,86%) được xét xử theo cấu thành tội phạm cơ bản tại Khoản 1 Điều 175 BLHS, trong khi 28,32% bị cáo bị xét xử theo các cấu thành tăng nặng (Khoản 2, 3, 4 Điều 175). Điều này phản ánh sự đa dạng về mức độ nghiêm trọng của các vụ án.

3. Hình phạt tù chiếm tỷ lệ áp dụng cao nhất (83,78%), trong đó phạt tù dưới 3 năm chiếm 55,41%. Các hình phạt bổ sung như phạt tiền, cải tạo không giam giữ, án treo cũng được áp dụng nhưng với tỷ lệ thấp hơn.

4. Nhân thân người phạm tội chủ yếu là nam giới (86,5%), độ tuổi từ 18 đến dưới 35 chiếm 83,8%, đa số có trình độ học vấn trung học phổ thông trở lên (79,7%) và nghề nghiệp tự do (66,2%). Điều này cho thấy nhóm đối tượng phạm tội chủ yếu là thanh niên trong độ tuổi lao động, có trình độ và nghề nghiệp không ổn định.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS tại Bình Định tuy chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng số vụ án hình sự nhưng có xu hướng gia tăng và diễn biến phức tạp. Việc phần lớn vụ án được xét xử theo cấu thành cơ bản phản ánh sự tập trung xử lý các hành vi vi phạm phổ biến, trong khi các cấu thành tăng nặng thể hiện sự nghiêm trọng của một số vụ án.

Hình phạt tù được áp dụng nhiều nhất phù hợp với tính chất nguy hiểm của hành vi, đồng thời thể hiện chính sách hình sự hướng thiện, vừa trừng trị vừa giáo dục cải tạo người phạm tội. Tuy nhiên, việc áp dụng án treo và phạt tiền còn hạn chế, có trường hợp chưa đúng quy định pháp luật, ảnh hưởng đến hiệu quả thi hành án.

Nhân thân người phạm tội chủ yếu là thanh niên nam giới có trình độ và nghề nghiệp không ổn định, điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về đặc điểm tội phạm tài sản. Việc phân tích nhân thân giúp Tòa án cá thể hóa hình phạt, đảm bảo công bằng và hiệu quả giáo dục.

Một số tồn tại được phát hiện gồm: nhầm lẫn trong định tội danh với các tội tương đồng như lừa đảo, lạm dụng chức vụ; khó khăn trong chứng minh thủ đoạn gian dối, bỏ trốn; áp dụng hình phạt tiền chưa căn cứ đúng khả năng thi hành; vận dụng tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ chưa thống nhất; chưa đánh giá toàn diện mức độ nguy hiểm và nhân thân người phạm tội.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ các khung hình phạt, bảng phân tích nhân thân bị cáo, biểu đồ diễn biến số vụ án qua các năm để minh họa xu hướng và đặc điểm tội phạm.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện quy định pháp luật về tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS: Cần sửa đổi, bổ sung các điều luật để làm rõ các dấu hiệu cấu thành như "thủ đoạn gian dối", "bỏ trốn", "mục đích bất hợp pháp" nhằm giảm thiểu sự hiểu sai, vận dụng không thống nhất. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể: Quốc hội, Bộ Tư pháp.

2. Nâng cao năng lực cho cán bộ tư pháp địa phương: Tổ chức tập huấn chuyên sâu về nhận diện, định tội danh và quyết định hình phạt tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS cho điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán. Thời gian: hàng năm. Chủ thể: Học viện Tư pháp, Viện kiểm sát, Tòa án.

3. Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan tố tụng: Xây dựng quy trình phối hợp chặt chẽ trong điều tra, truy tố, xét xử để đảm bảo thu thập đầy đủ chứng cứ, xác minh nhân thân, tài sản, khả năng thi hành án. Thời gian: 6-12 tháng. Chủ thể: Công an, Viện kiểm sát, Tòa án.

4. Áp dụng linh hoạt các hình phạt bổ sung và tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng: Tòa án cần cá thể hóa hình phạt dựa trên nhân thân, mức độ nguy hiểm, khả năng thi hành án để đảm bảo công bằng và hiệu quả giáo dục. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Tòa án các cấp.

5. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng: Phổ biến pháp luật về tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS để người dân hiểu rõ quyền và nghĩa vụ, hạn chế các hành vi vi phạm. Thời gian: liên tục. Chủ thể: UBND các cấp, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ tư pháp và cơ quan tiến hành tố tụng: Điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán tại Bình Định và các địa phương khác có thể sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để nâng cao hiệu quả công tác định tội danh và quyết định hình phạt tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS.

2. Giảng viên và học viên ngành Luật: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn phong phú, giúp giảng viên và sinh viên, học viên cao học ngành Luật hình sự và tố tụng hình sự hiểu sâu sắc về tội phạm này.

3. Nhà nghiên cứu pháp luật và chính sách hình sự: Các chuyên gia nghiên cứu về pháp luật hình sự, cải cách tư pháp có thể khai thác dữ liệu và phân tích trong luận văn để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

4. Cơ quan quản lý nhà nước về an ninh trật tự: Các cấp chính quyền, ban ngành liên quan có thể tham khảo để xây dựng chính sách phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả với tội phạm lạm dụng tín nhiệm CĐTS, góp phần bảo vệ quyền sở hữu tài sản và ổn định xã hội.

Câu hỏi thường gặp

1. Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản khác gì so với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản?
   Tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS xảy ra khi người phạm tội vay, mượn tài sản hợp pháp rồi dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt sau khi đã nhận tài sản. Trong khi đó, tội lừa đảo CĐTS là hành vi dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản ngay từ đầu. Ví dụ, người vay mượn rồi không trả là lạm dụng tín nhiệm, còn người giả mạo hợp đồng để chiếm đoạt là lừa đảo.

2. Giá trị tài sản tối thiểu để truy cứu trách nhiệm hình sự tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS là bao nhiêu?
   Theo Điều 175 BLHS 2015, giá trị tài sản bị chiếm đoạt từ 4.000 đồng trở lên mới bị truy cứu TNHS. Trường hợp dưới 4.000 đồng chỉ bị xử lý khi đã bị xử phạt hành chính hoặc có tiền án liên quan, hoặc tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại.

3. Những khó khăn chính trong việc định tội danh tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS là gì?
   Khó khăn gồm việc phân biệt với các tội tương tự như lừa đảo, lạm dụng chức vụ; chứng minh thủ đoạn gian dối, bỏ trốn; xác định mục đích bất hợp pháp; và thiếu hướng dẫn cụ thể trong pháp luật dẫn đến áp dụng không thống nhất.

4. Hình phạt phổ biến nhất đối với tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS tại Bình Định là gì?
   Hình phạt tù chiếm tỷ lệ cao nhất (83,78%), trong đó phạt tù dưới 3 năm chiếm hơn một nửa. Ngoài ra còn có phạt tiền, cải tạo không giam giữ và án treo nhưng ít được áp dụng hơn.

5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác xét xử tội lạm dụng tín nhiệm CĐTS?
   Cần hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ tư pháp, tăng cường phối hợp các cơ quan tố tụng, áp dụng linh hoạt hình phạt và tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng, đồng thời tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng để phòng ngừa tội phạm.

Kết luận

• Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận, quy định pháp luật và đặc điểm pháp lý của tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo BLHS Việt Nam, đồng thời phân tích thực trạng xét xử tại tỉnh Bình Định giai đoạn 2015-2019.
• Tội phạm lạm dụng tín nhiệm CĐTS chiếm tỷ lệ nhỏ nhưng có tính chất phức tạp, thủ đoạn tinh vi, ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh trật tự và quyền sở hữu tài sản.
• Việc định tội danh và quyết định hình phạt tại Bình Định cơ bản đúng quy định pháp luật, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế như nhầm lẫn tội danh, áp dụng hình phạt chưa phù hợp, vận dụng tình tiết tăng giảm nhẹ chưa thống nhất.
• Đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường phối hợp tố tụng và tuyên truyền pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng chống tội phạm.
• Khuyến nghị các cơ quan tư pháp, giảng viên, học viên ngành Luật và các nhà quản lý nhà nước tham khảo để phát triển công tác nghiên cứu và thực thi pháp luật trong thời gian tới.

Call-to-action: Các cơ quan tư pháp và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả công tác xét xử và phòng ngừa tội phạm lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, góp phần xây dựng nền pháp luật hình sự công bằng, nhân đạo và hiệu quả.