Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, giáo dục thông minh trở thành xu thế tất yếu nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và quản lý nhà trường. Tại Việt Nam, đặc biệt là trường Trung học cơ sở (THCS) Tiền An, thành phố Bắc Ninh, việc ứng dụng mô hình trường học thông minh (THTM) được xem là giải pháp quan trọng để đổi mới phương pháp dạy học và quản trị nhà trường. Theo số liệu năm học 2018-2019, trường THCS Tiền An có 22 lớp với 945 học sinh, được trang bị cơ sở vật chất hiện đại như phòng học thông minh, bảng tương tác, máy tính bảng cho học sinh, góp phần tạo môi trường học tập năng động, sáng tạo.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản trị trường THCS Tiền An theo mô hình THTM, từ đó đề xuất các biện pháp quản trị phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học và quản lý nhà trường. Nghiên cứu tập trung vào quản trị hoạt động dạy học, quản trị đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh, quản trị cơ sở vật chất và môi trường văn hóa theo định hướng THTM. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu từ năm học 2016-2017 đến 2018-2019 tại trường THCS Tiền An, thành phố Bắc Ninh.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, phát triển năng lực tự học, sáng tạo của học sinh, đồng thời giúp nhà trường quản lý hiệu quả nguồn lực, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị và giảng dạy. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục trong việc xây dựng chiến lược phát triển trường học thông minh phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản trị hiện đại và mô hình trường học thông minh. Theo Harold Koontz và Cyril O’Donnell, quản trị là quá trình thiết lập môi trường làm việc hiệu quả thông qua phối hợp các nguồn lực. James Stoner và Stephen Robbins định nghĩa quản trị là tiến trình hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các hoạt động nhằm đạt mục tiêu tổ chức. Trong bối cảnh giáo dục, quản trị trường học là quá trình xây dựng và vận hành các quy tắc, hệ thống để kiểm soát toàn bộ hoạt động của nhà trường.

Mô hình trường học thông minh được hiểu là môi trường giáo dục ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT-TT) hiện đại, bao gồm các tiêu chí như hệ thống internet băng thông rộng, phòng học thông minh với thiết bị tương tác, phần mềm quản lý học tập, và đội ngũ giáo viên có năng lực sử dụng công nghệ. Mục tiêu của mô hình là phát triển năng lực tự học, sáng tạo, hợp tác của học sinh, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý và giảng dạy.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Quản trị trường học: Quá trình xây dựng kế hoạch, tổ chức, điều hành và kiểm soát hoạt động giáo dục trong nhà trường.
  • Trường học thông minh: Mô hình trường học tích hợp công nghệ hiện đại, tạo môi trường học tập linh hoạt, tương tác cao.
  • Lớp học thông minh: Phòng học được trang bị thiết bị công nghệ như bảng tương tác, máy chiếu, máy tính bảng, kết nối internet tốc độ cao.
  • Quản trị theo mô hình THTM: Quản lý toàn diện các hoạt động dạy học, đội ngũ, cơ sở vật chất và môi trường văn hóa theo hướng ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Phương pháp dạy học tích cực: Sử dụng công nghệ để tăng cường tương tác, phát triển kỹ năng tư duy và sáng tạo của học sinh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn.

  • Nguồn dữ liệu:

    • Số liệu thống kê từ năm học 2016-2017 đến 2018-2019 tại trường THCS Tiền An.
    • Phiếu khảo sát ý kiến của 11 cán bộ quản lý, 32 giáo viên và đại diện học sinh, tổng cộng 43 người.
    • Phỏng vấn sâu với cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh.
    • Tài liệu pháp luật, chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo liên quan đến ứng dụng CNTT trong giáo dục.
  • Phương pháp phân tích:

    • Phân tích định tính qua phỏng vấn và tổng hợp ý kiến chuyên gia.
    • Phân tích định lượng qua thống kê số liệu khảo sát, tính điểm trung bình theo thang đánh giá 4 mức độ (Tốt, Khá, Trung bình, Yếu).
    • So sánh kết quả khảo sát với các tiêu chí của mô hình trường học thông minh.
  • Timeline nghiên cứu:

    • Thu thập dữ liệu và khảo sát thực trạng từ tháng 3/2019.
    • Phân tích và tổng hợp kết quả trong quý II năm 2019.
    • Đề xuất biện pháp và hoàn thiện luận văn trong quý III-IV năm 2019.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về mô hình trường học thông minh:

    • 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ vai trò và ý nghĩa của mô hình THTM trong đổi mới phương pháp dạy học.
    • Tuy nhiên, khoảng 30% giáo viên còn giữ thói quen dạy học truyền thống, chưa tích cực ứng dụng CNTT.
  2. Thực trạng hoạt động dạy học theo mô hình THTM:

    • 70% giáo viên sử dụng thành thạo các thiết bị công nghệ trong giảng dạy.
    • 65% học sinh đánh giá tích cực về môi trường học tập thông minh, cảm thấy hứng thú và chủ động hơn trong học tập.
    • Tuy nhiên, 25% học sinh gặp khó khăn trong việc sử dụng máy tính bảng và phần mềm học tập.
  3. Quản trị đội ngũ và bồi dưỡng chuyên môn:

    • Nhà trường tổ chức bồi dưỡng chuyên môn theo mô hình THTM với tần suất 2-3 lần/năm, đạt hiệu quả khá (điểm trung bình 3,2/4).
    • Đội ngũ cán bộ quản lý có năng lực lãnh đạo tốt, tuy nhiên cần tăng cường kỹ năng quản lý công nghệ thông tin.
  4. Quản trị cơ sở vật chất và thiết bị:

    • Trường được trang bị đầy đủ phòng học thông minh, hệ thống wifi phủ sóng toàn trường với tốc độ đường truyền ổn định.
    • Việc bảo quản và sử dụng thiết bị còn hạn chế, có 15% thiết bị gặp sự cố do sử dụng không đúng cách hoặc thiếu bảo trì.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy trường THCS Tiền An đã đạt được nhiều thành tựu trong việc ứng dụng mô hình trường học thông minh, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học. Việc 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng về mô hình THTM là nền tảng quan trọng để triển khai hiệu quả các hoạt động đổi mới. Tuy nhiên, sự tồn tại của khoảng 30% giáo viên còn giữ phương pháp truyền thống cho thấy cần có các biện pháp bồi dưỡng chuyên sâu và tạo động lực đổi mới.

Mức độ hài lòng của học sinh với môi trường học tập thông minh (65%) phản ánh sự chuyển biến tích cực trong phương pháp dạy học, giúp học sinh phát triển kỹ năng tự học và sáng tạo. Song song đó, khó khăn trong sử dụng thiết bị của một bộ phận học sinh cho thấy cần tăng cường hướng dẫn và hỗ trợ kỹ thuật.

So sánh với các nghiên cứu tại các địa phương khác như TP. Hồ Chí Minh và Quảng Ninh, trường THCS Tiền An có cơ sở vật chất tương đối đồng bộ và hiện đại, tuy nhiên công tác quản lý và bảo trì thiết bị cần được chú trọng hơn để đảm bảo tính bền vững của mô hình.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ sử dụng thiết bị công nghệ của giáo viên, mức độ hài lòng của học sinh, và biểu đồ phân bố các vấn đề kỹ thuật thiết bị để minh họa rõ nét các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng và nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên

    • Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về ứng dụng CNTT trong giảng dạy theo mô hình THTM.
    • Mục tiêu: 100% giáo viên thành thạo sử dụng thiết bị và phần mềm dạy học trong vòng 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu phối hợp với Phòng Giáo dục và Đào tạo.
  2. Xây dựng kế hoạch triển khai mô hình lớp học thông minh đồng bộ

    • Lập kế hoạch chi tiết về sử dụng thiết bị, phần mềm và phương pháp dạy học tích hợp công nghệ.
    • Mục tiêu: 100% lớp học đạt tiêu chuẩn lớp học thông minh trong 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, tổ chuyên môn.
  3. Tăng cường quản lý, bảo trì và nâng cấp cơ sở vật chất, thiết bị

    • Thiết lập quy trình bảo trì định kỳ, hướng dẫn sử dụng thiết bị cho giáo viên và học sinh.
    • Mục tiêu: Giảm 80% sự cố thiết bị trong năm học tiếp theo.
    • Chủ thể thực hiện: Bộ phận cơ sở vật chất, Ban giám hiệu.
  4. Huy động nguồn lực xã hội và cha mẹ học sinh tham gia phát triển mô hình THTM

    • Tổ chức các buổi tuyên truyền, vận động hỗ trợ tài chính, thiết bị và nhân lực từ cộng đồng.
    • Mục tiêu: Tăng cường nguồn lực hỗ trợ ít nhất 20% so với hiện tại trong 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, Hội cha mẹ học sinh.
  5. Đẩy mạnh ứng dụng phần mềm quản lý và đánh giá kết quả học tập

    • Áp dụng phần mềm quản lý học tập để theo dõi tiến độ, đánh giá năng lực học sinh và hiệu quả giảng dạy.
    • Mục tiêu: 100% giáo viên sử dụng phần mềm trong quản lý lớp học trong 6 tháng tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, tổ CNTT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Nắm bắt các biện pháp quản trị trường học thông minh, nâng cao năng lực lãnh đạo trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch phát triển trường học thông minh tại địa phương.
  2. Giáo viên THCS

    • Lợi ích: Hiểu rõ phương pháp dạy học tích cực, ứng dụng công nghệ trong giảng dạy, phát triển kỹ năng cho học sinh.
    • Use case: Áp dụng mô hình lớp học thông minh để nâng cao hiệu quả giảng dạy.
  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản trị trường học thông minh.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn liên quan đến đổi mới quản lý giáo dục.
  4. Phòng Giáo dục và Đào tạo, các cơ quan quản lý giáo dục địa phương

    • Lợi ích: Đánh giá thực trạng, xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển mô hình trường học thông minh.
    • Use case: Lập kế hoạch đầu tư, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý.

Câu hỏi thường gặp

  1. Mô hình trường học thông minh là gì?
    Mô hình trường học thông minh là môi trường giáo dục ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, bao gồm phòng học thông minh, phần mềm quản lý học tập và đội ngũ giáo viên có năng lực sử dụng công nghệ, nhằm nâng cao chất lượng dạy và học.

  2. Tại sao quản trị trường học theo mô hình THTM quan trọng?
    Quản trị theo mô hình THTM giúp nhà trường tổ chức hoạt động dạy học hiệu quả, sử dụng tối ưu nguồn lực, nâng cao năng lực tự học và sáng tạo của học sinh, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong kỷ nguyên số.

  3. Những khó khăn thường gặp khi triển khai mô hình THTM?
    Khó khăn bao gồm sự hạn chế về kỹ năng CNTT của giáo viên, thói quen dạy học truyền thống, khó khăn trong bảo trì thiết bị, và sự chưa đồng thuận hoàn toàn từ học sinh và phụ huynh.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực giáo viên trong mô hình THTM?
    Cần tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên môn về CNTT, phương pháp dạy học tích cực, hỗ trợ kỹ thuật thường xuyên và tạo môi trường khuyến khích đổi mới sáng tạo trong giảng dạy.

  5. Vai trò của cha mẹ học sinh trong mô hình trường học thông minh?
    Cha mẹ học sinh đóng vai trò hỗ trợ, phối hợp với nhà trường trong việc tạo môi trường học tập tích cực, tham gia các hoạt động giáo dục và góp phần huy động nguồn lực phát triển mô hình THTM.

Kết luận

  • Quản trị trường THCS Tiền An theo mô hình trường học thông minh đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
  • Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giảng dạy giúp tăng cường tương tác, phát triển kỹ năng tự học và sáng tạo của học sinh.
  • Cán bộ quản lý và giáo viên có nhận thức tốt về mô hình THTM nhưng cần tiếp tục nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ và đổi mới phương pháp dạy học.
  • Cơ sở vật chất, thiết bị hiện đại được trang bị đầy đủ nhưng công tác bảo trì và sử dụng hiệu quả cần được chú trọng hơn.
  • Các biện pháp đề xuất tập trung vào bồi dưỡng đội ngũ, quản lý thiết bị, huy động nguồn lực xã hội và ứng dụng phần mềm quản lý nhằm phát triển bền vững mô hình trường học thông minh.

Next steps: Triển khai các biện pháp quản trị đề xuất trong vòng 12-24 tháng, đồng thời tiếp tục đánh giá, điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn.

Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên cần chủ động tham gia các chương trình đào tạo, áp dụng công nghệ và đổi mới phương pháp giảng dạy để nâng cao chất lượng giáo dục theo mô hình trường học thông minh.