Luận Văn Thạc Sĩ: Quản Lý Tài Chính Tại Các Cơ Sở Y Tế Công Lập Ở Huyện Mộc Châu, Tỉnh Sơn La

• Tác giả: Nguyễn Thị Hồng Nhung
• Người hướng dẫn: PGS. Đỗ Minh Thành
• Trường học: Trường Đại học Thương mại
• Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
• Đề tài: Quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TRONG CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP
• 1.1. Tổng quan về tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập
• 1.2. Quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập
• 1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác QLTC tại các ĐVSNCL
• 1.3.1. Yếu tố bên ngoài
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC CƠ SỞ Y TẾ CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MỘC CHÂU, TỈNH SƠN LA
• 2.1. Đặc điểm, tổ chức hoạt động và quản lý các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• 2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính trong các cơ sở y tế công lập trên địa huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• 2.2.1. Yếu tố bên trong
• 2.2.2. Yếu tố bên ngoài
• 2.3. Thực trạng quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• 2.4. Thực trạng quản lý nguồn thu tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• 2.5. Thực trạng quản lý nguồn chi tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• 2.6. Kiểm tra, giám sát tài chính tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC CƠ SỞ Y TẾ CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MỘC CHÂU, TỈNH SƠN LA THỜI GIAN TỚI
• 3.1. Định hướng phát triển của ngành y tế Việt Nam và định hướng phát triển của các các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu tỉnh Sơn La
• 3.2. Định hướng phát triển y tế đến năm 2030
• 3.3. Định hướng phát triển của các các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• 3.4. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• 3.4.1. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch tài chính tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu
• 3.4.2. Khai thác tối đa và có hiệu quả nhất nguồn thu tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• 3.4.3. Hoàn thiện cơ chế thu và tăng cường nguồn thu từ viện phí và BHYT
• 3.4.4. Giải pháp quản lý nguồn chi tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• 3.4.5. Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• 3.4.6. Xây dựng và hoàn thiện quy chế tài chính mới phù hợp với điều kiện hiện nay
• 3.4.7. Nâng cao chất lượng xây dựng và lập dự toán NSNN
• 3.4.8. Hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp
• 3.5. Một số kiến nghị đối với cơ quan hữu quan nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• 3.5.1. Kiến nghị đối với Nhà nước
• 3.5.2. Kiến nghị đối với Bộ Y tế
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Lý luận chung về quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập

Chương này tập trung vào việc hệ thống hóa các lý luận cơ bản về quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL). Tác giả phân tích bản chất của tài chính công, vai trò của nó trong việc đảm bảo hoạt động của các đơn vị y tế. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính được đề cập, bao gồm cả yếu tố bên trong và bên ngoài. Phần này cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc đổi mới cơ chế quản lý tài chính để phù hợp với xu thế tự chủ tài chính.

1.1. Khái niệm và bản chất của tài chính trong ĐVSNCL

Tác giả định nghĩa tài chính là sự vận động của các dòng tiền trong các hoạt động kinh tế. Trong bối cảnh ĐVSNCL, tài chính công đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn lực cho các hoạt động y tế. Bản chất của tài chính trong các đơn vị này là sự phân bổ và sử dụng hiệu quả các nguồn lực từ ngân sách nhà nước (NSNN) và các nguồn thu khác.

1.2. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính

Các yếu tố bên trong bao gồm cơ cấu tổ chức, năng lực quản lý và nguồn nhân lực. Yếu tố bên ngoài như chính sách nhà nước, điều kiện kinh tế - xã hội cũng tác động mạnh mẽ đến công tác quản lý tài chính. Việc phân tích các yếu tố này giúp xác định những thách thức và cơ hội trong việc nâng cao hiệu quả quản lý.

II. Thực trạng quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập Mộc Châu Sơn La

Chương này đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. Tác giả sử dụng các số liệu thống kê từ năm 2017 đến 2019 để phân tích nguồn thu, chi và hiệu quả sử dụng tài chính. Các vấn đề như thiếu hụt ngân sách, quản lý chi tiêu chưa hiệu quả và sự phụ thuộc vào NSNN được làm rõ. Phần này cũng chỉ ra những khó khăn trong việc thực hiện tự chủ tài chính tại các cơ sở y tế.

2.1. Nguồn thu và quản lý thu

Nguồn thu chủ yếu của các cơ sở y tế công lập tại Mộc Châu đến từ NSNN, viện phí và bảo hiểm y tế (BHYT). Tuy nhiên, việc quản lý thu còn nhiều bất cập, đặc biệt là trong việc thu hút các nguồn tài trợ từ bên ngoài. Tác giả nhận định rằng cần có cơ chế linh hoạt hơn để tăng cường nguồn thu từ các dịch vụ y tế.

2.2. Quản lý chi tiêu và hiệu quả sử dụng tài chính

Chi tiêu tại các cơ sở y tế chủ yếu tập trung vào chi thường xuyên và đầu tư cơ sở vật chất. Tuy nhiên, hiệu quả sử dụng tài chính chưa cao, dẫn đến tình trạng lãng phí và thiếu hụt ngân sách. Tác giả đề xuất cần tăng cường kiểm soát chi tiêu và nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực.

III. Giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập Mộc Châu Sơn La

Chương này đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn Mộc Châu, Sơn La. Tác giả nhấn mạnh việc hoàn thiện cơ chế lập kế hoạch tài chính, tăng cường nguồn thu và quản lý chi tiêu hiệu quả. Các giải pháp cụ thể bao gồm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng quy chế tài chính phù hợp và tăng cường kiểm tra, giám sát.

3.1. Hoàn thiện cơ chế lập kế hoạch tài chính

Tác giả đề xuất việc xây dựng kế hoạch tài chính dựa trên nhu cầu thực tế của các cơ sở y tế. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của kế hoạch. Việc lập kế hoạch cần dựa trên các chỉ tiêu cụ thể và được giám sát chặt chẽ.

3.2. Tăng cường nguồn thu và quản lý chi tiêu

Để tăng cường nguồn thu, tác giả đề xuất khai thác tối đa các dịch vụ y tế và tăng cường thu hút tài trợ từ các tổ chức, cá nhân. Đồng thời, cần quản lý chi tiêu một cách chặt chẽ, đảm bảo sử dụng hiệu quả các nguồn lực. Việc kiểm soát chi tiêu cần được thực hiện thông qua các quy chế rõ ràng và minh bạch.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới và hoàn thiện thể chế kinh tế, công tác quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL) đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động và đáp ứng nhu cầu xã hội. Tại huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La, các cơ sở y tế công lập đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý tài chính, đặc biệt khi thực hiện cơ chế tự chủ tài chính theo Nghị định số 16/2015/NĐ-CP. Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu trong giai đoạn 2017-2019, nhằm đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác này trong giai đoạn 2020-2025.

Mục tiêu nghiên cứu bao gồm hệ thống hóa lý luận về quản lý tài chính trong ĐVSNCL, đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập huyện Mộc Châu, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, với dữ liệu thu thập từ năm 2017 đến 2019. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện quản lý tài chính, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế công lập, đồng thời hỗ trợ chính quyền địa phương trong việc hoạch định chính sách tài chính y tế phù hợp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính trong các ĐVSNCL, bao gồm:

• Lý thuyết tài chính công: Tài chính công được hiểu là sự vận động của các dòng tiền trong nền kinh tế, phản ánh các mối quan hệ kinh tế trong phân phối nguồn lực nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội. Tài chính trong ĐVSNCL bao gồm các nguồn thu từ ngân sách nhà nước (NSNN), thu sự nghiệp, viện trợ và các nguồn khác.

• Mô hình quản lý tài chính trong ĐVSNCL: Tập trung vào cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính, tổ chức bộ máy và biên chế theo Nghị định số 16/2015/NĐ-CP. Mô hình này nhấn mạnh vai trò của việc lập dự toán, quản lý thu chi, kiểm tra giám sát tài chính nhằm đảm bảo hiệu quả và minh bạch.

• Khái niệm chính: Quản lý tài chính, tự chủ tài chính, nguồn thu sự nghiệp, chi thường xuyên và không thường xuyên, kiểm tra tài chính, hiệu quả tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Kết hợp dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn, khảo sát trực tiếp tại các cơ sở y tế công lập huyện Mộc Châu, Phòng Tài chính-Kế hoạch, Kho bạc Nhà nước huyện Mộc Châu. Dữ liệu thứ cấp gồm báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán, các văn bản pháp luật liên quan và các nghiên cứu trước đây.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích số liệu thu chi tài chính, phương pháp so sánh để đánh giá biến động nguồn thu, chi qua các năm. Kết hợp phương pháp phân tích thực chứng và chuẩn tắc để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ các cơ sở y tế công lập trên địa bàn huyện Mộc Châu, gồm 2 bệnh viện đa khoa huyện, 1 trung tâm y tế và 12 trạm y tế xã, thị trấn. Việc lựa chọn toàn bộ các đơn vị nhằm đảm bảo tính đại diện và toàn diện của nghiên cứu.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu từ năm 2017 đến 2019, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2020-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nguồn thu sự nghiệp chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn thu: Trong giai đoạn 2017-2019, nguồn thu sự nghiệp chiếm từ 77% đến 88% tổng nguồn thu của các cơ sở y tế công lập huyện Mộc Châu, trong khi nguồn NSNN cấp chiếm từ 8,4% đến 27,4%. Năm 2019, nguồn thu sự nghiệp tăng 9,28% so với năm trước, trong khi nguồn NSNN cấp giảm 24,6%.

2. Giảm nguồn NSNN cấp do thực hiện cơ chế tự chủ tài chính: Nguồn NSNN cấp cho các cơ sở y tế công lập giảm mạnh trong giai đoạn nghiên cứu, với mức giảm lần lượt 18,6% năm 2018 và 25% năm 2019 so với năm 2017. Điều này phản ánh sự chuyển đổi sang cơ chế tự chủ tài chính, buộc các đơn vị phải tăng cường khai thác nguồn thu sự nghiệp.

3. Nguồn thu viện trợ và nguồn thu khác chiếm tỷ trọng nhỏ: Các nguồn thu viện trợ và nguồn thu khác chiếm dưới 1% tổng nguồn thu, cho thấy sự phụ thuộc chủ yếu vào NSNN và thu sự nghiệp.

4. Đội ngũ nhân lực và trang thiết bị còn hạn chế: Tỷ lệ bác sĩ tại các cơ sở y tế công lập huyện Mộc Châu chỉ đạt 3,46 bác sĩ/10.000 dân, thấp hơn 2,31 lần so với mức bình quân cả nước. Trang thiết bị y tế hiện đại còn thiếu, ảnh hưởng đến chất lượng khám chữa bệnh và khả năng thu hút bệnh nhân, từ đó tác động tiêu cực đến nguồn thu.

Thảo luận kết quả

Việc giảm nguồn NSNN cấp đồng thời tăng nguồn thu sự nghiệp cho thấy các cơ sở y tế công lập huyện Mộc Châu đang dần thích nghi với cơ chế tự chủ tài chính, buộc phải nâng cao hiệu quả khai thác nguồn thu dịch vụ y tế. Tuy nhiên, sự giảm mạnh nguồn NSNN cũng đặt ra thách thức lớn về cân đối thu chi, nhất là trong bối cảnh kinh tế-xã hội của huyện còn nhiều khó khăn với thu nhập bình quân đầu người chỉ đạt khoảng 26,5 triệu đồng/năm.

Đội ngũ nhân lực hạn chế và thiếu trang thiết bị hiện đại làm giảm sức cạnh tranh của các cơ sở y tế công lập so với các bệnh viện tư nhân và bệnh viện tuyến tỉnh được đầu tư tốt hơn. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến lượng bệnh nhân và nguồn thu viện phí, làm giảm khả năng tự chủ tài chính.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành y tế công lập tại các địa phương khác, kết quả nghiên cứu tại Mộc Châu tương đồng với xu hướng giảm nguồn NSNN và tăng thu sự nghiệp, nhưng mức độ khó khăn về nguồn lực và cơ sở vật chất có phần nghiêm trọng hơn do đặc thù vùng miền núi.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ trọng các nguồn thu qua các năm, bảng so sánh mức tăng giảm nguồn NSNN và thu sự nghiệp, cũng như bảng thống kê số lượng bác sĩ và trang thiết bị y tế tại các cơ sở.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch tài chính: Các cơ sở y tế công lập cần xây dựng kế hoạch tài chính chi tiết, dựa trên phân tích nhu cầu thực tế và dự báo nguồn thu, nhằm đảm bảo cân đối thu chi hiệu quả. Thời gian thực hiện: ngay trong năm 2021-2022. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc các cơ sở y tế phối hợp với phòng tài chính.

2. Tăng cường khai thác và đa dạng hóa nguồn thu sự nghiệp: Khai thác tối đa nguồn thu viện phí, bảo hiểm y tế và các dịch vụ y tế có thu, đồng thời phát triển các hình thức xã hội hóa tài chính như liên doanh, liên kết, thu hút đầu tư. Thời gian thực hiện: 2021-2025. Chủ thể thực hiện: Các cơ sở y tế, Sở Y tế tỉnh Sơn La.

3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ y bác sĩ và cán bộ quản lý tài chính, thu hút nhân lực chất lượng cao. Thời gian thực hiện: liên tục trong giai đoạn 2020-2025. Chủ thể thực hiện: Sở Y tế, các cơ sở y tế công lập.

4. Đầu tư hiện đại hóa trang thiết bị y tế: Tăng cường đầu tư mua sắm trang thiết bị hiện đại, áp dụng công nghệ mới nhằm nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, thu hút bệnh nhân. Thời gian thực hiện: 2021-2025. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Sở Y tế, các cơ sở y tế.

5. Hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát tài chính: Xây dựng quy chế tài chính minh bạch, tăng cường kiểm tra, giám sát thu chi nhằm ngăn ngừa thất thoát, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính. Thời gian thực hiện: 2021-2023. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính-Kế hoạch, Kho bạc Nhà nước huyện Mộc Châu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Lãnh đạo các cơ sở y tế công lập: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lý tài chính, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động và tự chủ tài chính.

2. Cán bộ quản lý tài chính y tế: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quản lý nguồn thu, chi, lập dự toán và kiểm soát tài chính trong đơn vị sự nghiệp y tế.

3. Nhà hoạch định chính sách y tế và tài chính công: Hỗ trợ xây dựng chính sách phù hợp với đặc thù vùng miền núi, thúc đẩy phát triển y tế công lập bền vững.

4. Nghiên cứu sinh, học viên cao học chuyên ngành quản lý kinh tế, y tế công cộng: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý tài chính trong lĩnh vực y tế công lập, đặc biệt trong bối cảnh tự chủ tài chính.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao nguồn NSNN cấp cho các cơ sở y tế công lập huyện Mộc Châu giảm mạnh trong giai đoạn 2017-2019?
   Việc giảm nguồn NSNN cấp là do thực hiện cơ chế tự chủ tài chính theo Nghị định số 16/2015/NĐ-CP, các đơn vị phải tự cân đối thu chi, giảm sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước.

2. Nguồn thu sự nghiệp gồm những khoản nào và vai trò ra sao?
   Nguồn thu sự nghiệp bao gồm viện phí, lệ phí, thu từ dịch vụ y tế và bảo hiểm y tế. Đây là nguồn thu chính giúp các cơ sở y tế công lập duy trì hoạt động và nâng cao chất lượng dịch vụ.

3. Đội ngũ nhân lực ảnh hưởng thế nào đến quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập?
   Đội ngũ nhân lực có trình độ chuyên môn và quản lý tốt sẽ giúp tối ưu hóa nguồn lực tài chính, nâng cao hiệu quả thu chi và chất lượng khám chữa bệnh, từ đó tăng nguồn thu.

4. Các cơ sở y tế công lập huyện Mộc Châu có những khó khăn gì trong việc tự chủ tài chính?
   Khó khăn chính là nguồn thu hạn chế do thu nhập bình quân đầu người thấp, thiếu trang thiết bị hiện đại, nhân lực y tế chưa đủ và chính sách hỗ trợ còn hạn chế.

5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập?
   Các giải pháp bao gồm hoàn thiện kế hoạch tài chính, đa dạng hóa nguồn thu, nâng cao chất lượng nhân lực, đầu tư trang thiết bị hiện đại và tăng cường kiểm tra giám sát tài chính.

Kết luận

• Quản lý tài chính tại các cơ sở y tế công lập huyện Mộc Châu đang chuyển đổi theo cơ chế tự chủ tài chính, với nguồn thu sự nghiệp chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn thu.
• Nguồn NSNN cấp giảm mạnh trong giai đoạn 2017-2019, đặt ra thách thức lớn về cân đối thu chi và duy trì hoạt động.
• Đội ngũ nhân lực và trang thiết bị y tế còn hạn chế ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ và khả năng thu hút bệnh nhân.
• Các giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính cần tập trung vào lập kế hoạch tài chính, đa dạng hóa nguồn thu, nâng cao chất lượng nhân lực và đầu tư trang thiết bị.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách và quản lý tài chính y tế công lập tại huyện Mộc Châu trong giai đoạn 2020-2025, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và chất lượng dịch vụ y tế công lập.

Call-to-action: Các cơ sở y tế công lập và cơ quan quản lý cần nhanh chóng triển khai các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo phát triển bền vững và đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe của nhân dân trên địa bàn huyện Mộc Châu.