Tổng quan nghiên cứu

Quản lý nhà nước về đất đai thuộc các cơ sở tôn giáo là một lĩnh vực quan trọng, góp phần đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo và ổn định xã hội. Tại Việt Nam, đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện quản lý, trong đó đất đai của các cơ sở tôn giáo chiếm một phần không nhỏ. Tỉnh Quảng Trị, với gần 107.000 tín đồ chiếm 17,2% dân số, có 242 cơ sở tôn giáo sử dụng đất với diện tích gần 797.342 m2, trong đó 97,56% diện tích đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (QSDĐ). Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước về đất đai thuộc các cơ sở tôn giáo tại đây vẫn còn nhiều bất cập như tranh chấp đất đai, xây dựng không phép, chuyển nhượng đất không hợp pháp, và công tác thanh tra, kiểm tra chưa được chú trọng. Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về đất đai thuộc các cơ sở tôn giáo ở tỉnh Quảng Trị từ khi áp dụng Luật Đất đai năm 2013 đến tháng 10/2020, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần ổn định xã hội và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước là hoạt động quyền lực của các cơ quan nhà nước nhằm điều chỉnh hành vi xã hội, bảo vệ quyền lợi hợp pháp và duy trì trật tự xã hội. Quản lý nhà nước về đất đai là một phân hệ quan trọng, bao gồm quản lý lãnh thổ, tài nguyên và quyền sử dụng đất.

  • Lý thuyết xung đột xã hội: Đất đai là nguồn tài nguyên có hạn, dễ phát sinh xung đột. Nhà nước cần điều chỉnh các mối quan hệ về quyền sử dụng đất bằng pháp luật và chính sách để giảm thiểu xung đột.

  • Mô hình quản lý đất đai theo Luật Đất đai 2013: Phân cấp quản lý từ Trung ương đến địa phương, trong đó chính quyền địa phương có vai trò quan trọng trong quản lý đất đai thuộc các cơ sở tôn giáo.

Các khái niệm chính bao gồm: đất đai, cơ sở tôn giáo, quản lý nhà nước về đất đai, quyền sử dụng đất, quy hoạch sử dụng đất, và các cơ quan quản lý nhà nước.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu sơ cấp qua khảo sát 166 đại diện cơ sở tôn giáo (đạt 68% phản hồi) và 82 cán bộ chuyên môn quản lý nhà nước về đất đai cấp xã (đạt 100% phản hồi) trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, văn bản pháp luật, tài liệu lưu trữ của các cơ quan quản lý nhà nước tỉnh Quảng Trị.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm Stata 10 để xử lý số liệu, áp dụng thống kê mô tả (trung bình, tần suất, tỷ lệ phần trăm) và phân tích hồi quy logistic đa biến nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến mức độ hài lòng của đại diện cơ sở tôn giáo về thủ tục hành chính liên quan đất đai.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung giai đoạn từ khi Luật Đất đai 2013 có hiệu lực đến tháng 10/2020, nhằm đánh giá tác động của luật và thực trạng quản lý nhà nước về đất đai thuộc các cơ sở tôn giáo tại Quảng Trị.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ cấp giấy chứng nhận QSDĐ cao: 240/246 thửa đất thuộc các cơ sở tôn giáo đã được cấp giấy chứng nhận, chiếm gần 97,56% diện tích cần cấp giấy, thể hiện sự nỗ lực của chính quyền địa phương trong việc hoàn thiện pháp lý cho đất đai tôn giáo.

  2. Hạn chế trong quản lý và sử dụng đất: Vẫn còn 6 thửa đất chưa được cấp giấy chứng nhận với diện tích khoảng 20.000 m2, cùng với tình trạng xây dựng không phép, chuyển nhượng đất không hợp pháp và lấn chiếm đất công, gây khó khăn trong quản lý.

  3. Mức độ hài lòng về thủ tục hành chính: Qua khảo sát, mức độ hài lòng chung của đại diện cơ sở tôn giáo về tiếp cận dịch vụ và thủ tục hành chính liên quan đất đai đạt khoảng 68%, cho thấy còn tồn tại những hạn chế trong cung cấp dịch vụ công.

  4. Phối hợp giữa các cơ quan quản lý: Công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong quản lý đất đai thuộc cơ sở tôn giáo cơ bản tuân thủ quy định, chưa để xảy ra điểm nóng về tranh chấp đất đai liên quan tôn giáo.

Thảo luận kết quả

Việc cấp giấy chứng nhận QSDĐ đạt tỷ lệ cao phản ánh sự quan tâm và nỗ lực của chính quyền tỉnh Quảng Trị trong việc hoàn thiện pháp lý cho đất đai tôn giáo, góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các cơ sở tôn giáo. Tuy nhiên, tồn tại các hạn chế như đất chưa được cấp giấy chứng nhận, xây dựng không phép và tranh chấp đất đai cho thấy công tác quản lý còn nhiều thách thức, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu sử dụng đất của các cơ sở tôn giáo ngày càng tăng.

Mức độ hài lòng của đại diện cơ sở tôn giáo về thủ tục hành chính chưa cao cho thấy cần cải thiện chất lượng dịch vụ công, giảm thiểu thủ tục rườm rà và tăng cường minh bạch trong quản lý. So sánh với các tỉnh như Bình Phước và Phú Thọ, Quảng Trị có thể học hỏi kinh nghiệm trong việc xây dựng quy hoạch sử dụng đất tôn giáo, tăng cường tuyên truyền pháp luật và nâng cao năng lực cán bộ quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ cấp giấy chứng nhận QSDĐ theo năm, bảng thống kê mức độ hài lòng của đại diện cơ sở tôn giáo và sơ đồ phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước về đất đai thuộc cơ sở tôn giáo.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật và tuyên truyền pháp luật: Cần rà soát, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý đất đai thuộc cơ sở tôn giáo, đồng thời tăng cường tuyên truyền, phổ biến để nâng cao nhận thức cho cán bộ và người dân. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường.

  2. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và kiến thức về tôn giáo cho cán bộ quản lý nhà nước về đất đai nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Sở Nội vụ, Sở Tài nguyên và Môi trường.

  3. Cải tiến quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất: Xây dựng và cập nhật quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tôn giáo phù hợp với nhu cầu phát triển, đảm bảo tính khả thi và đồng bộ với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Thời gian thực hiện: 2 năm; Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường.

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức tôn giáo và cộng đồng nhằm giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh, đặc biệt là tranh chấp đất đai và xây dựng không phép. Thời gian thực hiện: ngay lập tức và duy trì thường xuyên; Chủ thể: UBND tỉnh, Ban Tôn giáo, các sở ngành liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về đất đai và tôn giáo: Giúp hiểu rõ cơ sở pháp lý, thực trạng và giải pháp quản lý đất đai thuộc cơ sở tôn giáo, nâng cao hiệu quả công tác quản lý.

  2. Các tổ chức tôn giáo và đại diện cơ sở tôn giáo: Nắm bắt quyền lợi, nghĩa vụ và quy trình thủ tục liên quan đến đất đai, từ đó thực hiện đúng quy định pháp luật.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý công, luật đất đai, tôn giáo: Cung cấp tài liệu tham khảo khoa học, cập nhật kiến thức thực tiễn về quản lý nhà nước trong lĩnh vực đất đai tôn giáo.

  4. Các cơ quan hoạch định chính sách và lập pháp: Hỗ trợ đánh giá hiệu quả chính sách hiện hành và đề xuất điều chỉnh phù hợp nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về đất đai và tôn giáo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về đất đai thuộc cơ sở tôn giáo là gì?
    Quản lý nhà nước về đất đai thuộc cơ sở tôn giáo là hoạt động của các cơ quan nhà nước nhằm điều chỉnh, giám sát việc sử dụng, giao dịch đất đai của các cơ sở tôn giáo theo quy định pháp luật, đảm bảo quyền lợi hợp pháp và ổn định xã hội.

  2. Tại sao cần cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các cơ sở tôn giáo?
    Giấy chứng nhận QSDĐ bảo hộ quyền sử dụng đất hợp pháp, tạo điều kiện cho cơ sở tôn giáo sử dụng đất ổn định, tránh tranh chấp và thuận lợi trong quản lý nhà nước.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý đất đai thuộc cơ sở tôn giáo ở Quảng Trị là gì?
    Bao gồm đất chưa được cấp giấy chứng nhận, xây dựng không phép, chuyển nhượng đất không hợp pháp, thủ tục hành chính còn phức tạp và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan quản lý.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý đất đai thuộc cơ sở tôn giáo?
    Cần hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ, cải tiến quy hoạch sử dụng đất, tăng cường phối hợp liên ngành và đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật.

  5. Ai là chủ thể quản lý nhà nước về đất đai thuộc cơ sở tôn giáo?
    Chủ thể quản lý bao gồm các cơ quan nhà nước từ Trung ương đến địa phương, trong đó chính quyền địa phương (UBND tỉnh, huyện, xã) giữ vai trò chủ đạo trong quản lý đất đai thuộc cơ sở tôn giáo trên địa bàn.

Kết luận

  • Quản lý nhà nước về đất đai thuộc các cơ sở tôn giáo tại tỉnh Quảng Trị đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đặc biệt là tỷ lệ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đạt gần 97,56%.
  • Vẫn còn tồn tại các hạn chế như đất chưa được cấp giấy chứng nhận, xây dựng không phép và thủ tục hành chính chưa đáp ứng kỳ vọng của các cơ sở tôn giáo.
  • Nghiên cứu đã phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về đất đai thuộc cơ sở tôn giáo, bao gồm chính sách pháp luật, nhận thức của cán bộ và tín đồ, cũng như chất lượng quản lý nhà nước.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ, cải tiến quy hoạch và tăng cường phối hợp liên ngành nhằm nâng cao hiệu quả quản lý.
  • Khuyến nghị các cơ quan quản lý, tổ chức tôn giáo và nhà nghiên cứu tiếp tục phối hợp triển khai các giải pháp, đồng thời theo dõi, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn phát triển.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm tới nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đất đai thuộc cơ sở tôn giáo, góp phần ổn định xã hội và phát triển bền vững tỉnh Quảng Trị.