Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2014-2018, ngành nông nghiệp thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, ghi nhận tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 3,10% theo giá so sánh năm 2010, tuy nhiên tỷ trọng ngành này trong cơ cấu kinh tế giảm từ 8,4% năm 2014 xuống còn 2,98% năm 2018. Thị xã có tổng diện tích đất nông nghiệp khoảng 10.000 ha, với nhóm đất phù sa chiếm 69,67%, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, sản xuất nông nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế như manh mún, hiệu quả thấp, tình trạng được mùa mất giá diễn ra thường xuyên, diện tích đất sản xuất quảng canh chiếm 5,8%, diện tích suy giảm thâm canh chiếm 2,85%, diện tích bỏ hoang chiếm 0,34% và có xu hướng tăng qua các năm.

Vấn đề nghiên cứu tập trung vào công tác quản lý nhà nước (QLNN) trong phát triển nông nghiệp tại thị xã Điện Bàn, nhằm đánh giá thực trạng, nhận diện các hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý. Mục tiêu cụ thể là tăng cường hiệu lực và hiệu quả QLNN trong phát triển nông nghiệp đến năm 2025, phù hợp với định hướng phát triển đô thị và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của thị xã. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý nhà nước cấp huyện trên địa bàn thị xã trong giai đoạn 2014-2018, bao gồm xây dựng quy hoạch, kế hoạch, chính sách, kiểm tra giám sát và tổ chức thực hiện.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao năng lực quản lý nhà nước, góp phần phát triển nông nghiệp bền vững, tăng giá trị sản xuất và cải thiện đời sống người dân nông thôn tại Điện Bàn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển nông nghiệp bền vững. Thứ nhất, lý thuyết quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động thực hiện quyền lực nhà nước nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội, trong đó quản lý nhà nước về nông nghiệp là chức năng đặc thù nhằm định hướng, điều chỉnh và hỗ trợ phát triển ngành nông nghiệp trên địa bàn cấp huyện. Thứ hai, lý thuyết phát triển nông nghiệp bền vững nhấn mạnh sự cân bằng giữa phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và nâng cao đời sống xã hội, trong đó vai trò của quản lý nhà nước là tạo môi trường thuận lợi, điều chỉnh các mối quan hệ kinh tế xã hội và hỗ trợ các chủ thể sản xuất nông nghiệp.

Các khái niệm chính bao gồm: (1) Quản lý nhà nước trong phát triển nông nghiệp; (2) Quy hoạch và kế hoạch phát triển nông nghiệp; (3) Thủ tục hành chính trong lĩnh vực nông nghiệp; (4) Kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trong sản xuất nông nghiệp; (5) Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý nhà nước như điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội, khoa học công nghệ và chất lượng đội ngũ cán bộ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp duy vật lịch sử và duy vật biện chứng để phân tích mối quan hệ giữa các yếu tố trong công tác quản lý nhà nước và phát triển nông nghiệp tại Điện Bàn. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ Chi cục Thống kê thị xã, các báo cáo của UBND thị xã và các phòng chuyên môn, cùng các tài liệu khoa học đã công bố. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 50 cá nhân, tổ chức liên quan đến công tác quản lý nhà nước trong phát triển nông nghiệp trên địa bàn.

Phân tích dữ liệu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả như phân tích chỉ số, tỷ lệ, giá trị trung bình, so sánh giữa các thời kỳ, tổng hợp dữ liệu định tính và mô hình dự báo nhân quả. Cỡ mẫu khảo sát gồm 25 tổ chức sản xuất, doanh nghiệp và 25 cán bộ quản lý, được chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng nghiên cứu.

Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2014-2018, với việc thu thập, phân tích dữ liệu và đánh giá thực trạng, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp cho giai đoạn tiếp theo đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quy hoạch và kế hoạch phát triển nông nghiệp: Thị xã Điện Bàn đã xây dựng các đề án và kế hoạch phát triển nông nghiệp lồng ghép trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế-xã hội. Tuy nhiên, mức độ hài lòng của các tổ chức sản xuất và doanh nghiệp về quy trình lập quy hoạch, kế hoạch chỉ đạt giá trị trung bình 2,12/5, trong khi cán bộ quản lý đánh giá cao hơn với 3,80/5. Nội dung quy hoạch chưa phù hợp với năng lực sản xuất và nhu cầu thị trường, thiếu sự tham gia của người dân và các chủ thể sản xuất.

  2. Công tác xây dựng và ban hành thủ tục hành chính (TTHC): UBND thị xã đã nhanh chóng xây dựng và ban hành 4 TTHC liên quan đến an toàn thực phẩm trong nông nghiệp sau khi được phân cấp từ tỉnh. Mức độ hài lòng của các tổ chức sản xuất và cán bộ quản lý về quy trình lập TTHC đạt 4,2/5 và 4,84/5; về sự phù hợp và thuận lợi đạt 3,72/5 và 4,44/5; cho thấy công tác này được thực hiện hiệu quả và kịp thời.

  3. Triển khai thực hiện quy hoạch, kế hoạch và chính sách: Thị xã đã tổ chức tuyên truyền, phổ biến các chính sách qua các kênh thông tin đại chúng và hội nghị tập huấn. Tuy nhiên, việc triển khai còn hạn chế về sự đồng bộ và sự tham gia của các cấp xã, phường, dẫn đến hiệu quả thực hiện chưa cao.

  4. Kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm: Công tác kiểm tra vệ sinh thú y, kiểm soát giết mổ và kiểm tra vật tư nông nghiệp được tổ chức theo kế hoạch hàng năm với tỷ lệ tiêm phòng đạt 78%, góp phần kiểm soát dịch bệnh hiệu quả. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại vi phạm về vật tư nông nghiệp giả, an toàn thực phẩm và sử dụng chất cấm trong chăn nuôi.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trong công tác quản lý nhà nước là do quy hoạch, kế hoạch chưa sát thực tế, thiếu sự tham gia của người dân và các chủ thể sản xuất, dẫn đến tính khả thi thấp. So với các nghiên cứu về quản lý nông nghiệp tại các địa phương tương đồng như Đà Nẵng và Bình Định, Điện Bàn còn thiếu sự đồng bộ trong phối hợp các ngành và chưa tận dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ mức độ hài lòng của các nhóm đối tượng về quy hoạch, kế hoạch và TTHC, cũng như bảng so sánh tỷ lệ tiêm phòng và các chỉ tiêu phát triển nông nghiệp qua các năm. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh vai trò then chốt của việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ và cải cách thủ tục hành chính để nâng cao hiệu quả quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy hoạch và kế hoạch phát triển nông nghiệp: Tổ chức tham vấn rộng rãi các chủ thể sản xuất và người dân trong quá trình xây dựng quy hoạch, kế hoạch; đảm bảo tính sát thực tế và phù hợp với nhu cầu thị trường. Thời gian thực hiện: 2023-2025; Chủ thể: UBND thị xã phối hợp với các phòng chuyên môn và địa phương.

  2. Cải cách thủ tục hành chính và nâng cao chất lượng dịch vụ công: Rà soát, đơn giản hóa các thủ tục hành chính liên quan đến sản xuất, kinh doanh nông nghiệp; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục. Thời gian: 2023-2024; Chủ thể: Phòng Kinh tế, Phòng Tư pháp, UBND các xã, phường.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm: Xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ, nâng cao năng lực cho đội ngũ kiểm tra; xử lý nghiêm các vi phạm về an toàn thực phẩm và vật tư nông nghiệp giả. Thời gian: liên tục từ 2023; Chủ thể: Phòng Nông nghiệp, Chi cục Thú y, UBND các xã, phường.

  4. Phát triển nguồn nhân lực và ứng dụng khoa học công nghệ: Tổ chức đào tạo, tập huấn nâng cao trình độ cán bộ quản lý và nông dân; khuyến khích ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp. Thời gian: 2023-2025; Chủ thể: Trung tâm kỹ thuật nông nghiệp, các cơ sở đào tạo, UBND thị xã.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước cấp huyện, xã, phường: Nâng cao hiểu biết về công tác quản lý nhà nước trong phát triển nông nghiệp, áp dụng các giải pháp cải tiến quản lý và tổ chức thực hiện hiệu quả.

  2. Nhà hoạch định chính sách và các cơ quan chuyên môn: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng, điều chỉnh chính sách phát triển nông nghiệp phù hợp với đặc thù địa phương.

  3. Các tổ chức sản xuất, doanh nghiệp nông nghiệp: Hiểu rõ quy trình, thủ tục hành chính và các chính sách hỗ trợ, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

  4. Các nhà nghiên cứu, học viên cao học chuyên ngành quản lý kinh tế, nông nghiệp: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý nhà nước trong lĩnh vực nông nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước trong phát triển nông nghiệp là gì?
    Quản lý nhà nước trong phát triển nông nghiệp là hoạt động của các cơ quan nhà nước nhằm định hướng, điều chỉnh và hỗ trợ phát triển ngành nông nghiệp trên địa bàn cụ thể, thông qua xây dựng quy hoạch, kế hoạch, chính sách và kiểm tra giám sát.

  2. Tại sao công tác quy hoạch, kế hoạch phát triển nông nghiệp lại quan trọng?
    Quy hoạch, kế hoạch giúp xác định mục tiêu, phân bổ nguồn lực và định hướng phát triển bền vững ngành nông nghiệp, tránh đầu tư dàn trải, nâng cao hiệu quả sản xuất và đáp ứng nhu cầu thị trường.

  3. Những khó khăn chính trong công tác quản lý nhà nước về nông nghiệp tại Điện Bàn là gì?
    Bao gồm quy hoạch chưa sát thực tế, thiếu sự tham gia của người dân, thủ tục hành chính còn phức tạp, kiểm tra giám sát chưa chặt chẽ và hạn chế trong ứng dụng khoa học công nghệ.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước trong phát triển nông nghiệp?
    Cần hoàn thiện quy hoạch, cải cách thủ tục hành chính, tăng cường kiểm tra giám sát, phát triển nguồn nhân lực và ứng dụng công nghệ mới trong sản xuất và quản lý.

  5. Vai trò của đội ngũ cán bộ quản lý trong công tác quản lý nhà nước về nông nghiệp?
    Đội ngũ cán bộ có trình độ, trách nhiệm cao sẽ đảm bảo thực hiện chính sách đúng đắn, giải quyết thủ tục nhanh chóng, tạo niềm tin cho người dân và nâng cao hiệu quả quản lý.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước trong phát triển nông nghiệp cấp huyện, tập trung vào thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.
  • Đánh giá thực trạng cho thấy công tác quản lý nhà nước đã đạt được một số kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế về quy hoạch, kế hoạch, thủ tục hành chính và kiểm tra giám sát.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước trong phát triển nông nghiệp đến năm 2025.
  • Nghiên cứu góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho các cấp quản lý và các chủ thể sản xuất nông nghiệp trong việc cải thiện công tác quản lý và phát triển ngành nông nghiệp địa phương.
  • Khuyến nghị tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh các giải pháp phù hợp với diễn biến thực tế và xu hướng phát triển kinh tế-xã hội của thị xã Điện Bàn.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu để cập nhật các yếu tố mới ảnh hưởng đến quản lý và phát triển nông nghiệp trong bối cảnh hội nhập và biến đổi khí hậu.