Quản lý của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Bắc Kạn

• Tác giả: Trương Phúc Linh
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Hồng Yến
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
• Đề tài: Quản lý thanh toán không dùng tiền mặt tại Bắc Kạn
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 0.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
• 0.5. Kết cấu của luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
• 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của Ngân hàng thương mại
• 1.2. Hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại
• 1.3. Quản lý hoạt động thanh toán của NHNN đối với NHTM
• 1.4. Nội dung quản lý của NHNN đối với hoạt động thanh toán của các NHTM
• 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý của NHNN đối với hoạt động thanh toán của các NHTM
• 1.6. Cơ sở thực tiễn về quản lý của NHNN đối với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của các NHTM
• 1.7. Kinh nghiệm thực tiễn quản lý hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của một số NHNN cấp tỉnh
• 1.8. Bài học kinh nghiệm rút ra cho quản lý hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của NHNN tỉnh Bắc Kạn
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Các câu hỏi nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp thu thập thông tin
• 2.4. Phương pháp xử lý và tổng hợp thông tin
• 2.5. Phương pháp phân tích thông tin
• 2.6. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu
• 2.7. Chỉ tiêu phản ánh tình hình hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
• 2.8. Chỉ tiêu phản ánh tình hình quản lý của NHNN đối với TTKDTM
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC KẠN
• 3.1. Giới thiệu về Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Bắc Kạn
• 3.2. Quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Bắc Kạn
• 3.3. Vị trí, chức năng, quyền hạn, nhiệm vụ
• 3.4. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Bắc Kạn
• 3.5. Kết quả hoạt động ngân hàng trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn
• 3.6. Thực trạng thanh toán không dùng tiền mặt của các Ngân hàng thương mại ở tỉnh Bắc Kạn
• 3.7. Thực trạng quản lý của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của các Ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn
• 3.8. Xây dựng chính sách, quy định và ban hành các văn bản pháp quy đối với hoạt động thanh toán của các NHTM
• 3.9. Tổ chức thực thi chính sách, quy định pháp luật đối với hoạt động thanh toán của các NHTM
• 3.10. Công tác thanh tra, giám sát và xử lý vi phạm đối với hoạt động thanh toán của các NHTM
• 3.11. Phân tích những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý của Ngân hàng Nhà nước tỉnh Bắc Kạn đối với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của các Ngân hàng thương mại
• 3.11.1. Các yếu tố khách quan
• 3.11.2. Các yếu tố chủ quan
• 3.11.3. Đánh giá chung
• 3.11.4. Những kết quả đạt được
• 3.11.5. Một số hạn chế
• 3.11.6. Nguyên nhân của hạn chế
• 4. CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC KẠN
• 4.1. Quan điểm, định hướng, mục tiêu quản lý của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của các Ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn đến năm 2025
• 4.1.1. Quan điểm quản lý của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của các Ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn đến năm 2025
• 4.1.2. Định hướng quản lý của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của các Ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn đến năm 2025
• 4.1.3. Mục quản lý của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của các Ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn đến năm 2025
• 4.2. Một số giải pháp tăng cường quản lý của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của các Ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn đến năm 2025
• 4.2.1. Hoàn thiện chính sách, quy định và các văn bản pháp quy đối với hoạt động thanh toán của các NHTM
• 4.2.2. Hoàn thiện tổ chức thực thi đối với hoạt động thanh toán của NHTM
• 4.2.3. Hoàn thiện giám sát, thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm đối với hoạt động thanh toán của các NHTM
• 4.2.4. Đào tạo cán bộ đáp ứng yêu cầu quản lý thanh toán không dùng tiền mặt
• 4.2.5. Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, hướng dẫn và bảo vệ người tiêu dùng trong thanh toán không dùng tiền mặt
• 4.2.6. Kiến nghị với Chính phủ
• 4.2.7. Kiến nghị với ngân hàng nhà nước Việt Nam
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Quản Lý Thanh Toán Không Tiền Mặt Bắc Kạn

Trong bối cảnh kinh tế hiện đại, thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) ngày càng trở nên quan trọng. Tại Bắc Kạn, việc quản lý hoạt động này đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế - xã hội. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chi nhánh tỉnh Bắc Kạn giữ vai trò trung tâm trong việc điều hành và giám sát các hoạt động thanh toán điện tử. Sự phát triển của TTKDTM không chỉ giúp tăng cường tính minh bạch trong các giao dịch tài chính mà còn góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số của tỉnh. Việc nghiên cứu và đánh giá hiệu quả quản lý của NHNN đối với TTKDTM là vô cùng cần thiết để đưa ra các giải pháp phù hợp, thúc đẩy sự phát triển bền vững của hệ thống tài chính trên địa bàn.

1.1. Khái Niệm Thanh Toán Không Tiền Mặt Tổng Quan

Thanh toán không dùng tiền mặt là hình thức thanh toán sử dụng các công cụ điện tử thay vì tiền mặt vật lý. Các hình thức phổ biến bao gồm chuyển khoản ngân hàng, thanh toán qua thẻ, ví điện tử và các ứng dụng di động. TTKDTM mang lại nhiều lợi ích như tiết kiệm thời gian, giảm chi phí giao dịch và tăng cường tính an toàn. Theo nghiên cứu của Đặng Công Hoàn (2015), TTKDTM phát triển mạnh mẽ trong nền kinh tế thị trường, đáp ứng nhu cầu trao đổi hàng hóa ngày càng tăng. Đây là xu hướng tất yếu trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.

1.2. Vai Trò Của Ngân Hàng Nhà Nước Trong Quản Lý TTKDTM

Ngân hàng Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và điều hành hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt. NHNN có trách nhiệm xây dựng và ban hành các chính sách, quy định pháp luật liên quan đến hoạt động thanh toán. Đồng thời, NHNN thực hiện chức năng giám sát, thanh tra các tổ chức tín dụng để đảm bảo tuân thủ quy định và an toàn hệ thống. Tại Bắc Kạn, NHNN chi nhánh tỉnh đóng vai trò then chốt trong việc triển khai các chủ trương, chính sách của NHNN Trung ương, góp phần thúc đẩy TTKDTM trên địa bàn.

II. Thách Thức Quản Lý Thanh Toán Không Tiền Mặt Tại Bắc Kạn

Mặc dù có nhiều tiềm năng phát triển, thanh toán không dùng tiền mặt Bắc Kạn vẫn đối mặt với không ít thách thức. Hạ tầng công nghệ còn hạn chế, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa, gây khó khăn cho việc triển khai các dịch vụ thanh toán điện tử. Thói quen sử dụng tiền mặt của người dân vẫn còn phổ biến, đặc biệt ở khu vực nông thôn. Bên cạnh đó, vấn đề an ninh mạng và bảo mật thông tin cũng là một trở ngại lớn, đòi hỏi các giải pháp hiệu quả để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Để thúc đẩy TTKDTM, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, ngân hàng và doanh nghiệp.

2.1. Hạ Tầng Công Nghệ Và Thói Quen Thanh Toán Tiền Mặt

Hạ tầng công nghệ đóng vai trò then chốt trong việc phát triển thanh toán không dùng tiền mặt. Tuy nhiên, tại Bắc Kạn, hạ tầng này còn nhiều hạn chế, đặc biệt ở các vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa. Điều này gây khó khăn cho việc triển khai các dịch vụ thanh toán điện tử như POS, QR code. Bên cạnh đó, thói quen sử dụng tiền mặt của người dân, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, cũng là một thách thức lớn. Cần có các biện pháp tuyên truyền, vận động để thay đổi thói quen này.

2.2. Rủi Ro An Ninh Mạng Và Bảo Mật Thông Tin

An ninh mạng và bảo mật thông tin là một trong những yếu tố quan trọng nhất để đảm bảo sự tin tưởng của người dùng đối với các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt. Các rủi ro như tấn công mạng, đánh cắp thông tin cá nhân có thể gây thiệt hại lớn cho người dùng và ảnh hưởng đến uy tín của các tổ chức cung cấp dịch vụ. Do đó, cần có các giải pháp bảo mật hiệu quả, đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dùng về các biện pháp phòng tránh rủi ro.

2.3. Chính Sách Thanh Toán Không Tiền Mặt Cần Hoàn Thiện

Mặc dù đã có nhiều văn bản pháp luật điều chỉnh hoạt động thanh toán, tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề chưa được quy định rõ ràng hoặc chưa phù hợp với thực tiễn. Điều này gây khó khăn cho công tác quản lý và giám sát của NHNN, đồng thời tạo ra sự bất bình đẳng giữa các tổ chức cung cấp dịch vụ. Do đó, cần tiếp tục rà soát, sửa đổi và bổ sung các quy định pháp luật để tạo ra một môi trường pháp lý minh bạch, công bằng và hiệu quả.

III. Giải Pháp Từ Ngân Hàng Nhà Nước Thúc Đẩy Thanh Toán Số Bắc Kạn

Để vượt qua các thách thức và thúc đẩy thanh toán số Bắc Kạn, NHNN chi nhánh tỉnh cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Tăng cường đầu tư vào hạ tầng công nghệ, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa, để đảm bảo khả năng tiếp cận dịch vụ cho mọi người dân. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục tài chính để nâng cao nhận thức và thay đổi thói quen của người dân. Xây dựng các chính sách ưu đãi, khuyến khích các doanh nghiệp và người dân sử dụng các dịch vụ thanh toán điện tử. Đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để đảm bảo an ninh, an toàn cho hệ thống thanh toán.

3.1. Đầu Tư Hạ Tầng Công Nghệ Thanh Toán Điện Tử

Việc đầu tư vào hạ tầng công nghệ là yếu tố then chốt để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt. Cần tập trung nâng cấp hệ thống mạng, trang bị các thiết bị POS, QR code tại các điểm bán hàng, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa. Đồng thời, cần khuyến khích các doanh nghiệp viễn thông mở rộng phạm vi phủ sóng, cung cấp dịch vụ internet với chi phí hợp lý. Điều này sẽ giúp người dân dễ dàng tiếp cận và sử dụng các dịch vụ thanh toán điện tử.

3.2. Tuyên Truyền Giáo Dục Tài Chính Cho Người Dân

Nâng cao nhận thức và thay đổi thói quen của người dân là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất. Cần triển khai các chương trình tuyên truyền, giáo dục tài chính với nội dung đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với từng đối tượng. Sử dụng nhiều hình thức truyền thông khác nhau như tờ rơi, áp phích, video clip, mạng xã hội để tiếp cận người dân. Tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn để hướng dẫn người dân cách sử dụng các dịch vụ thanh toán điện tử một cách an toàn và hiệu quả.

3.3. Chính Sách Ưu Đãi Khuyến Khích Thanh Toán Không Tiền Mặt

Để khuyến khích người dân và doanh nghiệp sử dụng các dịch vụ thanh toán điện tử, cần có các chính sách ưu đãi phù hợp. Ví dụ, giảm phí giao dịch, tặng quà, tích điểm cho khách hàng thanh toán qua thẻ, ví điện tử. Hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong việc trang bị các thiết bị thanh toán điện tử. Miễn giảm thuế cho các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ thanh toán điện tử. Các chính sách này sẽ tạo động lực cho người dân và doanh nghiệp chuyển sang sử dụng các hình thức thanh toán hiện đại.

IV. Ứng Dụng Thanh Toán Không Tiền Mặt Cho Dịch Vụ Công Bắc Kạn

Việc ứng dụng thanh toán không dùng tiền mặt cho dịch vụ công Bắc Kạn mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Giúp giảm thiểu thời gian chờ đợi, tăng tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý. Người dân có thể thanh toán các khoản phí, lệ phí, hóa đơn dịch vụ công một cách nhanh chóng, tiện lợi thông qua các kênh thanh toán điện tử. Điều này góp phần xây dựng một chính quyền điện tử hiện đại, phục vụ người dân tốt hơn. Để triển khai thành công, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, ngân hàng và doanh nghiệp cung cấp dịch vụ.

4.1. Lợi Ích Của Thanh Toán Không Tiền Mặt Trong Dịch Vụ Công

Thanh toán không dùng tiền mặt trong dịch vụ công mang lại nhiều lợi ích. Giảm thời gian chờ đợi, tăng tính minh bạch, giảm chi phí quản lý tiền mặt. Người dân có thể thanh toán mọi lúc mọi nơi, không cần đến trực tiếp các cơ quan nhà nước. Các cơ quan nhà nước có thể quản lý thu chi một cách hiệu quả hơn, giảm thiểu rủi ro thất thoát. Điều này góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ công và sự hài lòng của người dân.

4.2. Triển Khai Thanh Toán Điện Tử Cho Các Lĩnh Vực

Cần ưu tiên triển khai thanh toán điện tử cho các lĩnh vực dịch vụ công quan trọng như y tế, giáo dục, giao thông, điện nước. Xây dựng các cổng thanh toán trực tuyến, tích hợp với các hệ thống quản lý của các cơ quan nhà nước. Cho phép người dân thanh toán qua nhiều kênh khác nhau như thẻ ngân hàng, ví điện tử, ứng dụng di động. Đảm bảo tính an toàn, bảo mật cho các giao dịch thanh toán.

4.3. Đảm Bảo An Toàn Bảo Mật Cho Giao Dịch Thanh Toán

An toàn và bảo mật là yếu tố then chốt để đảm bảo sự tin tưởng của người dân đối với các dịch vụ thanh toán điện tử trong lĩnh vực công. Cần áp dụng các biện pháp bảo mật tiên tiến như mã hóa dữ liệu, xác thực hai lớp, giám sát giao dịch. Xây dựng các quy trình xử lý khiếu nại, tranh chấp một cách nhanh chóng và hiệu quả. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về các biện pháp phòng tránh rủi ro.

V. Nghiên Cứu Hiệu Quả Thanh Toán Không Tiền Mặt Kết Luận

Nghiên cứu về hiệu quả thanh toán không dùng tiền mặt tại Bắc Kạn cho thấy tiềm năng phát triển lớn, nhưng cũng còn nhiều thách thức. Việc triển khai đồng bộ các giải pháp từ NHNN, sự phối hợp giữa các bên liên quan là yếu tố then chốt. Cần tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả của các chính sách, giải pháp để có những điều chỉnh phù hợp. Thanh toán không dùng tiền mặt không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là động lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

5.1. Đánh Giá Thực Trạng Và Tiềm Năng Phát Triển

Thực trạng thanh toán không dùng tiền mặt tại Bắc Kạn còn nhiều hạn chế, nhưng tiềm năng phát triển là rất lớn. Tỷ lệ người dân sử dụng các dịch vụ thanh toán điện tử còn thấp so với các tỉnh thành khác. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ, sự quan tâm của các cấp chính quyền, thanh toán không dùng tiền mặt có thể trở thành một phương thức thanh toán phổ biến trong tương lai.

5.2. Bài Học Kinh Nghiệm Và Giải Pháp Đề Xuất

Từ kinh nghiệm của các tỉnh thành khác, có thể rút ra một số bài học quan trọng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, ngân hàng và doanh nghiệp. Đầu tư vào hạ tầng công nghệ, tuyên truyền, giáo dục tài chính. Xây dựng các chính sách ưu đãi, khuyến khích. Đảm bảo an toàn, bảo mật cho các giao dịch thanh toán. Các giải pháp này cần được triển khai một cách đồng bộ và phù hợp với điều kiện thực tế của Bắc Kạn.

## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ với sự phát triển của công nghệ thông tin và xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) ngày càng gia tăng, việc quản lý hoạt động này trở thành vấn đề cấp thiết. Tại tỉnh Bắc Kạn, hệ thống ngân hàng thương mại đã phát triển các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế trong công tác quản lý của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chi nhánh tỉnh Bắc Kạn. Giai đoạn nghiên cứu từ 2017 đến 2019 cho thấy, toàn tỉnh có 37 máy ATM và 171 máy POS, tăng lần lượt 1 máy ATM và 16 máy POS so với năm 2017. Số đơn vị trả lương qua tài khoản ngân hàng chiếm 75,3% tổng số đơn vị hưởng lương từ ngân sách nhà nước, tăng 19,9% so với năm 2015. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý của NHNN tỉnh Bắc Kạn đối với hoạt động TTKDTM của các ngân hàng thương mại, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý đến năm 2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ NHNN tỉnh Bắc Kạn hoàn thiện chính sách, nâng cao năng lực quản lý, góp phần thúc đẩy phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt, giảm chi phí xã hội và tăng cường an toàn hệ thống tài chính địa phương.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết quản lý nhà nước về kinh tế:** Quản lý nhà nước là sự tác động có tổ chức và bằng pháp quyền của Nhà nước nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực kinh tế, đảm bảo phát triển bền vững.
- **Lý thuyết hệ thống thanh toán:** Hệ thống thanh toán bao gồm các phương thức và công cụ thanh toán không dùng tiền mặt như ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, séc, thẻ ngân hàng, thư tín dụng, được tổ chức và quản lý bởi NHNN và các ngân hàng thương mại.
- **Khái niệm thanh toán không dùng tiền mặt:** Là phương thức chi trả bằng cách trích chuyển tiền từ tài khoản người chi sang người hưởng thông qua các tổ chức tín dụng, giảm thiểu sử dụng tiền mặt trong lưu thông.
- **Mô hình quản lý hoạt động thanh toán của NHNN:** Bao gồm xây dựng chính sách, tổ chức thực thi, giám sát, thanh tra và xử lý vi phạm nhằm đảm bảo an toàn, hiệu quả hoạt động thanh toán.
- **Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý:** Bao gồm yếu tố khách quan như chính sách, công nghệ, năng lực cạnh tranh của ngân hàng; yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ, cơ sở pháp lý và hạ tầng kỹ thuật.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu:** Số liệu thu thập từ NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Kạn và 4 ngân hàng thương mại trên địa bàn giai đoạn 2017-2019; khảo sát ý kiến cán bộ nhân viên NHNN và các ngân hàng thương mại; tài liệu pháp luật và báo cáo ngành.
- **Phương pháp phân tích:** Phân tích định lượng số liệu thống kê về hoạt động thanh toán, phân tích định tính qua khảo sát, phỏng vấn sâu; so sánh với các chi nhánh NHNN cấp tỉnh khác như Thái Nguyên, Tuyên Quang để rút ra bài học kinh nghiệm.
- **Cỡ mẫu:** Khảo sát trên cán bộ nhân viên NHNN và các ngân hàng thương mại tại Bắc Kạn, đảm bảo tính đại diện cho các đối tượng nghiên cứu.
- **Timeline nghiên cứu:** Thu thập và xử lý dữ liệu trong năm 2019, phân tích và đề xuất giải pháp trong năm 2020.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Phát hiện 1:** Hoạt động TTKDTM tại Bắc Kạn có sự phát triển tích cực với 37 máy ATM và 171 máy POS tính đến cuối năm 2019, tăng 2,9% và 10,3% so với năm 2017. Số lượng đơn vị trả lương qua tài khoản chiếm 75,3%, tăng 19,9% so với năm 2015.
- **Phát hiện 2:** Công tác xây dựng chính sách và ban hành văn bản pháp quy của NHNN tỉnh Bắc Kạn còn chưa đồng bộ, chưa kịp thời cập nhật các quy định mới về thanh toán điện tử và bảo vệ người tiêu dùng.
- **Phát hiện 3:** Hạ tầng công nghệ thông tin và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ thanh toán không dùng tiền mặt còn hạn chế, ảnh hưởng đến tốc độ và chất lượng dịch vụ.
- **Phát hiện 4:** Năng lực cán bộ quản lý tại NHNN tỉnh Bắc Kạn chưa đồng đều, thiếu kỹ năng chuyên sâu về công nghệ thanh toán hiện đại, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và giám sát.
- **Phát hiện 5:** Công tác thanh tra, giám sát và xử lý vi phạm đối với hoạt động thanh toán chưa được thực hiện thường xuyên và chặt chẽ, dẫn đến một số rủi ro tiềm ẩn trong hệ thống.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ việc hệ thống pháp lý về thanh toán không dùng tiền mặt còn chưa hoàn thiện, đặc biệt là các quy định liên quan đến thanh toán điện tử và bảo vệ người tiêu dùng chưa được cập nhật kịp thời. So với các chi nhánh NHNN tỉnh Thái Nguyên và Tuyên Quang, Bắc Kạn còn thiếu sự đầu tư mạnh mẽ về hạ tầng công nghệ và chưa có các chương trình đào tạo bài bản cho cán bộ quản lý. Việc tăng số lượng máy ATM, POS và đơn vị trả lương qua tài khoản cho thấy sự chuyển biến tích cực, tuy nhiên để nâng cao hiệu quả quản lý cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa NHNN và các ngân hàng thương mại. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng máy ATM, POS và tỷ lệ đơn vị trả lương qua tài khoản qua các năm, cùng bảng đánh giá mức độ hài lòng của cán bộ về công tác quản lý và giám sát.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Hoàn thiện chính sách và văn bản pháp quy:** Rà soát, cập nhật và ban hành các quy định mới về thanh toán không dùng tiền mặt, đặc biệt là thanh toán điện tử và bảo vệ người tiêu dùng, hoàn thành trước năm 2023. Chủ thể thực hiện: NHNN Việt Nam và NHNN tỉnh Bắc Kạn.
- **Nâng cấp hạ tầng công nghệ:** Đầu tư mở rộng mạng lưới máy ATM, POS, phát triển hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng, áp dụng công nghệ thẻ chip và QR code, hoàn thành trước năm 2024. Chủ thể thực hiện: NHNN tỉnh Bắc Kạn phối hợp với các ngân hàng thương mại.
- **Tăng cường đào tạo cán bộ:** Xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu về quản lý thanh toán không dùng tiền mặt, công nghệ thanh toán hiện đại, tổ chức đào tạo định kỳ hàng năm. Chủ thể thực hiện: NHNN tỉnh Bắc Kạn.
- **Tăng cường công tác thanh tra, giám sát:** Thiết lập hệ thống giám sát tự động, tăng cường thanh tra định kỳ và đột xuất, xử lý nghiêm các vi phạm, áp dụng từ năm 2022. Chủ thể thực hiện: NHNN tỉnh Bắc Kạn.
- **Đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn:** Phối hợp với các ngân hàng thương mại tổ chức các chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức người dân và doanh nghiệp về lợi ích và cách sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt, triển khai liên tục. Chủ thể thực hiện: NHNN tỉnh Bắc Kạn và các ngân hàng thương mại.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Cán bộ quản lý NHNN các tỉnh, thành phố:** Nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại địa phương.
- **Ngân hàng thương mại:** Áp dụng các giải pháp quản lý, nâng cao chất lượng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt, tăng cường an toàn và bảo mật giao dịch.
- **Các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực quản lý kinh tế và ngân hàng:** Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo.
- **Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính, tiền tệ:** Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo trong xây dựng chính sách, giám sát hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt trên phạm vi rộng hơn.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Thanh toán không dùng tiền mặt là gì?**  
Thanh toán không dùng tiền mặt là phương thức chi trả bằng cách trích chuyển tiền từ tài khoản người chi sang tài khoản người hưởng thông qua các tổ chức tín dụng, giảm thiểu sử dụng tiền mặt trong lưu thông.

2. **Vai trò của NHNN trong quản lý hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt?**  
NHNN xây dựng chính sách, ban hành văn bản pháp quy, tổ chức thực thi, giám sát, thanh tra và xử lý vi phạm nhằm đảm bảo an toàn, hiệu quả hoạt động thanh toán trong hệ thống ngân hàng.

3. **Những phương thức thanh toán không dùng tiền mặt phổ biến hiện nay?**  
Bao gồm ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, séc, thẻ ngân hàng (thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ, thẻ ATM), thư tín dụng và các dịch vụ thanh toán điện tử như Mobile Banking, Internet Banking.

4. **Yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý của NHNN đối với hoạt động thanh toán?**  
Bao gồm năng lực cán bộ quản lý, cơ sở pháp lý, hạ tầng công nghệ, năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại và sự phối hợp giữa các bên liên quan.

5. **Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt?**  
Cần hoàn thiện chính sách pháp luật, nâng cấp hạ tầng công nghệ, đào tạo cán bộ, tăng cường thanh tra giám sát và đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ.

## Kết luận

- Luận văn đã phân tích toàn diện thực trạng quản lý của NHNN tỉnh Bắc Kạn đối với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2017-2019, chỉ ra những kết quả tích cực và hạn chế còn tồn tại.  
- Đã xác định các yếu tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý, từ đó đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đến năm 2025.  
- Nghiên cứu góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thanh toán không dùng tiền mặt tại cấp tỉnh, làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan quản lý và ngân hàng thương mại.  
- Các giải pháp đề xuất tập trung vào hoàn thiện chính sách, nâng cấp hạ tầng công nghệ, đào tạo cán bộ, tăng cường thanh tra giám sát và tuyên truyền.  
- Đề nghị NHNN tỉnh Bắc Kạn triển khai các bước tiếp theo theo lộ trình đề ra, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các ngân hàng thương mại và các bên liên quan để thúc đẩy phát triển thanh toán không dùng tiền mặt an toàn, hiệu quả.

**Hành động tiếp theo:**  
Tiến hành xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các giải pháp, tổ chức đào tạo cán bộ và nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin trong năm 2025.  

**Kêu gọi:**  
Các cơ quan quản lý, ngân hàng thương mại và người dân cần đồng hành, phối hợp để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt phát triển bền vững, góp phần hiện đại hóa nền kinh tế tỉnh Bắc Kạn.