Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non (GDMN) là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, đóng vai trò nền tảng quan trọng trong việc phát triển toàn diện thể chất, trí tuệ, tình cảm và nhân cách của trẻ. Theo số liệu năm 2017-2018, huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên có 15 trường mầm non với 6.511 trẻ trong độ tuổi mầm non được huy động đến trường, trong đó trẻ mẫu giáo 5 tuổi đạt tỷ lệ 100%. Tuy nhiên, thực trạng quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo tại các trường mầm non trên địa bàn còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non địa phương. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2017-2018, khảo sát 77 cán bộ quản lý và giáo viên tại 11 trường mầm non trên địa bàn huyện. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý giáo dục mầm non, góp phần nâng cao hiệu quả đánh giá sự phát triển của trẻ, từ đó cải thiện chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ mẫu giáo.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non. Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm đảm bảo hệ thống giáo dục vận hành hiệu quả và đạt mục tiêu đề ra. Đánh giá trong giáo dục mầm non là quá trình thu thập, phân tích thông tin về trẻ một cách hệ thống để theo dõi sự phát triển và điều chỉnh kế hoạch chăm sóc - giáo dục phù hợp. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo: Tác động có hệ thống của cán bộ quản lý nhằm tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra hoạt động đánh giá trẻ.
  • Đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo: Quá trình thu thập thông tin về các lĩnh vực phát triển như thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm xã hội và thẩm mỹ.
  • Nguyên tắc đánh giá: Đảm bảo tính khách quan, toàn diện, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ và môi trường giáo dục.
  • Mô hình quản lý giáo dục: Bao gồm các chức năng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động đánh giá.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Cỡ mẫu khảo sát gồm 77 người (22 cán bộ quản lý, 55 giáo viên) tại 11 trường mầm non huyện Nậm Pồ. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu toàn bộ cán bộ quản lý và giáo viên trực tiếp tham gia đánh giá trẻ tại các trường khảo sát. Các phương pháp thu thập dữ liệu gồm:

  • Điều tra bằng phiếu hỏi: Thu thập nhận thức, đánh giá thực trạng từ cán bộ quản lý và giáo viên.
  • Phỏng vấn, đàm thoại: Thu thập thông tin sâu hơn về thực trạng và nguyên nhân.
  • Quan sát thực tế: Theo dõi hoạt động đánh giá trẻ trong lớp học.
  • Nghiên cứu hồ sơ, sản phẩm hoạt động của trẻ: Phân tích kế hoạch đánh giá, phiếu đánh giá trẻ.
  • Xử lý số liệu thống kê: Tính tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình để đánh giá mức độ nhận thức và thực trạng.

Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm học 2017-2018, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và khách quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về ý nghĩa hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo:

    • 90,9% cán bộ quản lý và 90,9% giáo viên hoàn toàn đồng ý rằng đánh giá giúp giáo viên có thêm thông tin về sự tiến bộ của trẻ trong thời gian dài.
    • 89,1% giáo viên và 84,4% cán bộ quản lý cho rằng đánh giá là cơ sở phối hợp kế hoạch giáo dục với phụ huynh và các bên liên quan.

  2. Nhận thức về mục tiêu đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo:

    • 95,5% cán bộ quản lý và 90,9% giáo viên hoàn toàn đồng ý đánh giá nhằm theo dõi sự phát triển của trẻ.
    • 90,9% cán bộ quản lý và 96,4% giáo viên đồng ý đánh giá nhằm đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ.

  3. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá:

    • 100% trường mầm non thực hiện đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo theo chương trình giáo dục mầm non.
    • Tuy nhiên, việc xây dựng kế hoạch đánh giá còn chung chung, chưa điều chỉnh phù hợp đặc điểm từng lớp, từng trẻ.
    • Cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi phục vụ đánh giá còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả đánh giá.

  4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá:

    • Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về đánh giá trẻ mẫu giáo tương đối tốt nhưng còn chưa đồng đều ở một số nội dung.
    • Năng lực đánh giá của giáo viên chưa đồng đều, một số giáo viên thực hiện đánh giá mang tính hình thức, chưa đầu tư đúng mức về phương pháp.
    • Năng lực quản lý của cán bộ quản lý còn hạn chế trong việc chỉ đạo, kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò, ý nghĩa và mục tiêu đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo là tích cực, với tỷ lệ đồng thuận cao trên 80%. Tuy nhiên, thực tế triển khai còn nhiều hạn chế do điều kiện kinh tế xã hội khó khăn của huyện miền núi Nậm Pồ, đặc biệt là cơ sở vật chất và năng lực chuyên môn của giáo viên chưa đồng đều. So sánh với các nghiên cứu ở các nước phát triển như Mỹ, Đức, Úc, Hàn Quốc, việc đánh giá trẻ được thực hiện bài bản, đa dạng phương pháp và có sự phối hợp chặt chẽ với phụ huynh, trong khi tại Nậm Pồ, hoạt động này còn mang tính hình thức và chưa có hệ thống quản lý đồng bộ. Việc thiếu kế hoạch đánh giá chi tiết theo đặc điểm từng lớp, từng trẻ làm giảm hiệu quả đánh giá và ảnh hưởng đến việc điều chỉnh kế hoạch giáo dục phù hợp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ nhận thức đồng thuận của cán bộ quản lý và giáo viên về các nội dung đánh giá, bảng so sánh mức độ thực hiện các chức năng quản lý đánh giá tại các trường mầm non.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên
    Tổ chức các lớp bồi dưỡng chuyên môn, tập huấn về phương pháp đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo, tập trung vào kỹ năng xây dựng kế hoạch đánh giá và sử dụng kết quả đánh giá. Mục tiêu nâng tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn năng lực đánh giá lên trên 90% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện phối hợp với các trung tâm bồi dưỡng.

  2. Xây dựng kế hoạch đánh giá chi tiết, phù hợp đặc điểm từng lớp, từng trẻ
    Các trường mầm non cần xây dựng kế hoạch đánh giá cụ thể, linh hoạt theo đặc điểm tâm sinh lý và điều kiện thực tế của từng lớp, từng trẻ, đảm bảo tính toàn diện và khách quan. Thời gian hoàn thành kế hoạch trong 6 tháng đầu năm học. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường mầm non.

  3. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đánh giá
    Đầu tư bổ sung đồ dùng, đồ chơi, thiết bị dạy học phục vụ hoạt động đánh giá trẻ, đặc biệt tại các điểm trường vùng sâu, vùng xa. Mục tiêu nâng tỷ lệ phòng học kiên cố lên trên 50% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh, UBND huyện Nậm Pồ.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá
    Thiết lập quy trình kiểm tra định kỳ và đột xuất hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ tại các trường, đảm bảo việc thực hiện đúng quy trình, khách quan và hiệu quả. Chủ thể thực hiện: Cán bộ quản lý các trường phối hợp với Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện, thực hiện liên tục hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non
    Giúp nâng cao năng lực quản lý hoạt động đánh giá trẻ, xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương.

  2. Giáo viên mầm non
    Cung cấp kiến thức, phương pháp đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo, giúp giáo viên thực hiện đánh giá khách quan, chính xác và điều chỉnh kế hoạch giáo dục phù hợp.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục, giáo dục mầm non
    Là tài liệu tham khảo quý giá về cơ sở lý luận, thực trạng và biện pháp quản lý hoạt động đánh giá trẻ mẫu giáo trong điều kiện vùng miền núi khó khăn.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục cấp tỉnh, huyện
    Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển giáo dục mầm non, đặc biệt trong việc nâng cao chất lượng đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo tại các vùng khó khăn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo lại quan trọng?
    Đánh giá giúp theo dõi sự tiến bộ của trẻ, xác định khó khăn và nhu cầu giáo dục cá nhân, từ đó điều chỉnh kế hoạch chăm sóc - giáo dục phù hợp, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non.

  2. Những phương pháp đánh giá nào được sử dụng phổ biến trong giáo dục mầm non?
    Các phương pháp chính gồm quan sát tự nhiên, trò chuyện với trẻ, phân tích sản phẩm hoạt động, sử dụng tình huống, trao đổi với phụ huynh và kiểm tra trực tiếp.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá trẻ mẫu giáo?
    Nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý và giáo viên là yếu tố quyết định, bên cạnh đó cơ sở vật chất và sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình cũng rất quan trọng.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực đánh giá của giáo viên mầm non?
    Tổ chức các lớp bồi dưỡng chuyên môn, tập huấn kỹ năng đánh giá, tạo điều kiện giao lưu, học hỏi kinh nghiệm và hỗ trợ về phương pháp đánh giá đa dạng, linh hoạt.

  5. Kế hoạch đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo cần chú ý điều gì?
    Kế hoạch phải cụ thể, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý từng lớp, từng trẻ, đảm bảo tính toàn diện, khách quan và có sự điều chỉnh linh hoạt theo thực tế.

Kết luận

  • Hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo là yếu tố then chốt góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
  • Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò, ý nghĩa và mục tiêu đánh giá trẻ mẫu giáo tương đối tốt nhưng còn tồn tại hạn chế trong thực tiễn triển khai.
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá gồm nhận thức, năng lực đánh giá của giáo viên, năng lực quản lý của cán bộ quản lý và điều kiện cơ sở vật chất.
  • Cần thiết xây dựng các biện pháp quản lý đồng bộ, bao gồm nâng cao năng lực đội ngũ, xây dựng kế hoạch chi tiết, cải thiện cơ sở vật chất và tăng cường kiểm tra, giám sát.
  • Đề xuất các bước tiếp theo gồm tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, hoàn thiện kế hoạch đánh giá, đầu tư trang thiết bị và thiết lập quy trình kiểm tra định kỳ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá trẻ mẫu giáo.

Hành động ngay hôm nay để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại các vùng khó khăn, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện của thế hệ tương lai.