Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông, phát thanh, truyền hình (PT-TH) giữ vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông tin, định hướng dư luận và góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Tại Việt Nam, hệ thống PT-TH gồm 72 cơ quan, trong đó có 2 đài quốc gia và 64 đài địa phương, với hơn 76 kênh phát thanh và 194 kênh truyền hình, đã trở thành công cụ truyền thông chính thống, được Nhà nước đầu tư phát triển. Tỉnh Đắk Lắk, với đặc thù vùng sâu, vùng xa và đa dạng dân tộc, có hệ thống PT-TH đóng vai trò thiết yếu trong việc tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, góp phần tạo sự đồng thuận xã hội.

Tuy nhiên, thực trạng quản lý nhà nước về PT-TH tại Đắk Lắk còn nhiều hạn chế như văn bản pháp luật chưa rõ ràng, nội dung chương trình chưa phong phú, đội ngũ cán bộ chuyên môn chưa đáp ứng yêu cầu, kinh phí hoạt động thấp và nhận thức của chính quyền địa phương chưa đầy đủ. Nghiên cứu nhằm mục tiêu phân tích thực trạng quản lý nhà nước về PT-TH trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019-2021, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đến năm 2025, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động PT-TH phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho công tác quản lý nhà nước về PT-TH tại Đắk Lắk, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho các địa phương có điều kiện tương tự, góp phần phát triển hệ thống truyền thông đại chúng trong thời đại chuyển đổi số.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và truyền thông đại chúng, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội, bảo đảm sự phát triển ổn định và bền vững của xã hội. Quản lý nhà nước về PT-TH là sự tác động có tổ chức, có định hướng và điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước đối với các hoạt động PT-TH nhằm bảo đảm hoạt động này phát triển trong khuôn khổ pháp luật.

  • Lý thuyết truyền thông đại chúng: PT-TH là loại hình truyền thông đại chúng có khả năng tác động trực tiếp đến thính giả và khán giả thông qua âm thanh và hình ảnh, với chức năng thông tin, tư tưởng, tổ chức quản lý xã hội, phát triển văn hóa giải trí và giám sát xã hội.

Các khái niệm chính bao gồm: phát thanh, truyền hình, quản lý nhà nước, chức năng PT-TH, nguyên tắc quản lý nhà nước (đảng lãnh đạo, pháp chế xã hội chủ nghĩa, khoa học khách quan, dân chủ).

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, báo cáo ngành, tài liệu chuyên ngành và số liệu thống kê của Đài PT-TH tỉnh Đắk Lắk; đồng thời thu thập số liệu sơ cấp qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý và nhân viên PT-TH địa phương.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh để đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về PT-TH. Sử dụng phần mềm Excel 2013 để xử lý số liệu điều tra, tính toán tỷ lệ, tốc độ biến động và phân tích nguyên nhân.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát toàn bộ cán bộ, viên chức làm việc tại Đài PT-TH tỉnh Đắk Lắk và một số cán bộ quản lý thuộc Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh. Phương pháp chọn mẫu theo phương pháp phi xác suất, tập trung vào những người có liên quan trực tiếp đến công tác quản lý và vận hành PT-TH.

  • Timeline nghiên cứu: Thực trạng được khảo sát trong giai đoạn 2019-2021, các giải pháp đề xuất hướng đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tổ chức bộ máy và nguồn lực: Đài PT-TH tỉnh Đắk Lắk có đội ngũ cán bộ viên chức khoảng 150 người, trong đó tỷ lệ cán bộ có trình độ chuyên môn phù hợp đạt khoảng 65%. Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ truyền thanh xã còn thiếu và chưa được đào tạo bài bản, ảnh hưởng đến chất lượng chương trình.

  2. Pháp luật và quy định quản lý: Văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý PT-TH tại địa phương còn thiếu đồng bộ, chưa rõ ràng, dẫn đến khó khăn trong việc thực thi và xử lý vi phạm. Khoảng 40% cán bộ quản lý cho biết các quy định hiện hành chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu thực tế.

  3. Nội dung và chất lượng chương trình: Nội dung chương trình phát thanh, truyền hình còn đơn điệu, chưa đa dạng, chưa đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khán thính giả. Tỷ lệ chương trình sản xuất trong nước chiếm khoảng 70% tổng thời lượng phát sóng, thấp hơn mục tiêu đề ra trong quy hoạch phát triển.

  4. Kinh phí và cơ sở vật chất: Kinh phí duy trì hoạt động PT-TH tại Đắk Lắk còn hạn chế, chỉ đạt khoảng 60% so với nhu cầu thực tế. Trang thiết bị kỹ thuật chưa đồng bộ, lạc hậu so với yêu cầu chuyển đổi số và phát triển đa phương tiện.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc chưa hoàn thiện hệ thống pháp luật và cơ chế quản lý nhà nước về PT-TH tại địa phương, cũng như sự thiếu hụt nguồn lực về nhân sự và tài chính. So sánh với các tỉnh lân cận như Lâm Đồng và Quảng Nam, Đắk Lắk còn chậm trong việc triển khai các chính sách đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và đầu tư cơ sở vật chất.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ cán bộ có trình độ chuyên môn, bảng so sánh kinh phí hoạt động PT-TH giữa các tỉnh, và biểu đồ phân bố nội dung chương trình theo loại hình. Những kết quả này cho thấy sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, đồng thời đẩy mạnh xã hội hóa và ứng dụng công nghệ mới trong PT-TH.

Việc hoàn thiện quản lý nhà nước sẽ giúp phát huy vai trò của PT-TH trong việc tuyên truyền chủ trương, chính sách, nâng cao nhận thức xã hội và góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại Đắk Lắk.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật và cơ chế quản lý: Rà soát, bổ sung và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý PT-TH, đảm bảo tính đồng bộ, rõ ràng và phù hợp với thực tiễn địa phương. Thời gian thực hiện: 2023-2024. Chủ thể thực hiện: Sở Thông tin và Truyền thông phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông.

  2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ PT-TH, đặc biệt là cán bộ truyền thanh xã, nhằm đạt mục tiêu 100% cán bộ được đào tạo phù hợp với vị trí công tác. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: Đài PT-TH tỉnh, các cơ sở đào tạo chuyên ngành.

  3. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và công nghệ: Đầu tư nâng cấp trang thiết bị kỹ thuật, áp dụng công nghệ số trong sản xuất và phát sóng chương trình, hướng tới chuyển đổi số toàn diện. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Tài chính, Đài PT-TH.

  4. Đa dạng hóa nội dung chương trình và phát triển thị trường truyền thông: Khuyến khích sản xuất các chương trình phong phú, hấp dẫn, phù hợp với đặc thù văn hóa và nhu cầu người dân địa phương; thúc đẩy xã hội hóa và hợp tác với các doanh nghiệp truyền thông. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: Đài PT-TH, các đơn vị sản xuất nội dung.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về truyền thông: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về PT-TH, giúp hoạch định chính sách phù hợp.

  2. Lãnh đạo và nhân viên các đài phát thanh, truyền hình địa phương: Tham khảo các giải pháp nâng cao chất lượng chương trình, phát triển nguồn nhân lực và ứng dụng công nghệ mới.

  3. Các nhà nghiên cứu và giảng viên chuyên ngành quản lý công và truyền thông: Tài liệu tham khảo bổ ích cho việc giảng dạy và nghiên cứu về quản lý nhà nước trong lĩnh vực truyền thông đại chúng.

  4. Các cơ quan hoạch định chính sách và tổ chức đào tạo: Hỗ trợ xây dựng chương trình đào tạo, chính sách phát triển ngành PT-TH phù hợp với xu thế chuyển đổi số và yêu cầu thực tiễn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về phát thanh, truyền hình là gì?
    Quản lý nhà nước về PT-TH là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước nhằm điều chỉnh, tổ chức và phát triển các hoạt động PT-TH trong khuôn khổ pháp luật, đảm bảo phát triển ổn định và hiệu quả của ngành truyền thông đại chúng.

  2. Tại sao quản lý nhà nước về PT-TH lại quan trọng đối với địa phương như Đắk Lắk?
    PT-TH là kênh thông tin chính thống, góp phần tuyên truyền chủ trương, chính sách, tạo sự đồng thuận xã hội và phát triển kinh tế - xã hội. Quản lý tốt giúp nâng cao chất lượng chương trình, bảo đảm quyền lợi người dân và phát huy vai trò truyền thông.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý PT-TH tại Đắk Lắk là gì?
    Bao gồm hệ thống pháp luật chưa đồng bộ, nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu, kinh phí hạn chế, cơ sở vật chất lạc hậu và nội dung chương trình chưa đa dạng, chưa phù hợp với nhu cầu thực tế.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý PT-TH?
    Hoàn thiện pháp luật, đào tạo nguồn nhân lực, đầu tư công nghệ và cơ sở vật chất, đa dạng hóa nội dung chương trình và thúc đẩy xã hội hóa là các giải pháp trọng tâm.

  5. Luận văn có thể áp dụng cho các địa phương khác không?
    Có, nghiên cứu cung cấp mô hình và giải pháp quản lý nhà nước về PT-TH có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp với đặc điểm từng địa phương có điều kiện tương tự Đắk Lắk.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và phân tích thực trạng quản lý nhà nước về phát thanh, truyền hình tại tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019-2021.
  • Phát hiện nhiều hạn chế về pháp luật, nguồn lực, nội dung chương trình và cơ sở vật chất ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và phát triển PT-TH.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ, bao gồm hoàn thiện pháp luật, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đầu tư công nghệ và đa dạng hóa nội dung chương trình đến năm 2025.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về PT-TH tại Đắk Lắk và các địa phương tương tự.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng sớm triển khai các giải pháp đề xuất để phát huy vai trò của PT-TH trong phát triển kinh tế - xã hội và chuyển đổi số quốc gia.

Để tiếp tục phát triển lĩnh vực phát thanh, truyền hình, các nhà quản lý và chuyên gia truyền thông cần phối hợp chặt chẽ, áp dụng các giải pháp khoa học, đồng thời tăng cường đào tạo và đầu tư công nghệ hiện đại. Hành động ngay hôm nay sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của truyền thông đại chúng tại Đắk Lắk và cả nước.