Luận văn thạc sĩ về đặc điểm sinh vật học và biện pháp phòng chống rầy lưng trắng Sogatella furcifera tại Yên Mỹ, Hưng Yên

• Tác giả: Trần Ngọc Đóa
• Người hướng dẫn: PGS. Hồ Thị Thu Giang
• Trường học: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
• Chuyên ngành: Bảo vệ thực vật
• Đề tài: Nghiên cứu một số đặc điểm sinh vật học, sinh thái học và biện pháp phòng chống rầy lưng trắng Sogatella furcifera Horvath tại Yên Mỹ, Hưng Yên năm 2019
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hưng Yên

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
• 1. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 1.1. Mục tiêu chung
• 1.2. Mục tiêu cụ thể
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Phạm vi nghiên cứu
• 3. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
• 3.1. Ý nghĩa khoa học
• 3.2. Ý nghĩa thực tiễn
• 4. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 4.1. Cơ sở khoa học của đề tài
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tóm tắt

I. Tổng Quan Về Rầy Lưng Trắng Hiểm Họa và Thách Thức

Rầy lưng trắng (Sogatella furcifera) là một trong những loài rầy gây hại nghiêm trọng nhất cho lúa ở châu Á. Chúng không chỉ gây hại trực tiếp bằng cách chích hút nhựa cây, làm cây lúa sinh trưởng kém, giảm năng suất, mà còn là môi giới truyền bệnh virus nguy hiểm như bệnh lùn sọc đen. Theo báo cáo, rầy lưng trắng có thể gây thiệt hại đến 60% năng suất lúa. Biến đổi khí hậu và sự thay đổi trong canh tác càng làm gia tăng nguy cơ bùng phát dịch rầy. Việc nghiên cứu đặc điểm sinh học và tìm ra biện pháp phòng chống hiệu quả là vô cùng cấp thiết để bảo vệ an ninh lương thực. Theo Khush (2006), nhu cầu lúa gạo sẽ tăng 40% vào năm 2025 so với năm 2005, do đó việc bảo vệ năng suất lúa càng trở nên quan trọng. Các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) cần được ưu tiên áp dụng để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Việc Nghiên Cứu Rầy Lưng Trắng

Nghiên cứu về rầy lưng trắng (Sogatella furcifera) không chỉ giúp hiểu rõ hơn về đặc điểm sinh học, sinh thái của chúng mà còn cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các biện pháp phòng chống hiệu quả. Việc nắm vững vòng đời, tập tính, và các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của rầy là chìa khóa để đưa ra các giải pháp can thiệp kịp thời và chính xác. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu và sự thay đổi trong phương thức canh tác, khi mà rầy lưng trắng có thể phát triển mạnh mẽ và gây ra những thiệt hại lớn cho sản xuất lúa. Các nghiên cứu cần tập trung vào việc xác định các giống lúa kháng rầy, các biện pháp canh tác phù hợp, và các loại thuốc trừ rầy an toàn và hiệu quả.

1.2. Ảnh Hưởng Của Rầy Lưng Trắng Đến Năng Suất Lúa

Rầy lưng trắng gây hại bằng cách chích hút nhựa cây lúa, làm suy yếu cây và giảm khả năng quang hợp. Khi mật độ rầy cao, cây lúa có thể bị vàng úa, khô héo và chết. Ngoài ra, rầy lưng trắng còn là môi giới truyền bệnh virus, gây ra các bệnh nguy hiểm như bệnh lùn sọc đen, làm giảm năng suất nghiêm trọng, thậm chí mất trắng. Theo Lang et al (2003), thiệt hại do rầy gây ra có thể lên đến 60% năng suất lúa. Việc phòng chống rầy lưng trắng không chỉ là bảo vệ năng suất mà còn là bảo vệ chất lượng lúa gạo, đảm bảo nguồn cung lương thực ổn định.

II. Vấn Đề Cấp Bách Dịch Rầy Lưng Trắng Tại Yên Mỹ Hưng Yên

Tại Yên Mỹ, Hưng Yên, dịch rầy lưng trắng (Sogatella furcifera) đang trở thành một vấn đề nhức nhối đối với người trồng lúa. Tình hình diễn biến phức tạp, gây ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng lúa. Các giống lúa địa phương có thể không đủ sức chống chịu với áp lực dịch hại ngày càng tăng. Việc sử dụng thuốc trừ sâu không đúng cách không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn làm tăng tính kháng thuốc của rầy. Do đó, cần có những nghiên cứu cụ thể về đặc điểm sinh học, sinh thái của rầy lưng trắng tại địa phương, cũng như đánh giá hiệu quả của các biện pháp phòng chống hiện tại để đưa ra giải pháp phù hợp và bền vững.

2.1. Thực Trạng Lúa Nhiễm Rầy Lưng Trắng Ở Hưng Yên

Theo báo cáo của Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Bắc, diện tích lúa nhiễm rầy lưng trắng tại Hưng Yên có xu hướng tăng trong những năm gần đây. Điều này cho thấy sự thích nghi và phát triển mạnh mẽ của rầy lưng trắng trong điều kiện khí hậu và canh tác hiện tại. Các giống lúa phổ biến có thể không còn khả năng kháng rầy hiệu quả, tạo điều kiện cho rầy phát triển và gây hại. Cần có những khảo sát chi tiết về tình hình nhiễm rầy trên các giống lúa khác nhau, cũng như đánh giá mức độ kháng thuốc của rầy để có biện pháp phòng chống phù hợp.

2.2. Nguyên Nhân Bùng Phát Dịch Rầy Lưng Trắng

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự bùng phát của dịch rầy lưng trắng. Biến đổi khí hậu, với sự thay đổi về nhiệt độ và ẩm độ, tạo điều kiện thuận lợi cho rầy phát triển. Việc sử dụng thuốc trừ sâu không hợp lý, lạm dụng thuốc hóa học, làm giảm số lượng thiên địch và tăng tính kháng thuốc của rầy. Ngoài ra, việc canh tác độc canh, sử dụng các giống lúa dễ nhiễm rầy cũng góp phần làm tăng nguy cơ bùng phát dịch. Cần có những giải pháp tổng hợp, kết hợp các biện pháp canh tác, sử dụng giống kháng, và sử dụng thuốc trừ sâu một cách hợp lý để kiểm soát dịch rầy hiệu quả.

III. Nghiên Cứu Đặc Điểm Sinh Vật Học Rầy Lưng Trắng Chìa Khóa

Nghiên cứu đặc điểm sinh vật học của rầy lưng trắng (Sogatella furcifera) là nền tảng quan trọng để xây dựng các biện pháp phòng chống hiệu quả. Các yếu tố như vòng đời, khả năng sinh sản, tập tính di chuyển, và sự tương tác với môi trường xung quanh cần được nghiên cứu kỹ lưỡng. Việc hiểu rõ các yếu tố này sẽ giúp xác định thời điểm phòng trừ thích hợp, lựa chọn các biện pháp can thiệp hiệu quả, và dự đoán khả năng bùng phát dịch. Nghiên cứu của Trần Ngọc Đóa (2019) đã cung cấp những thông tin quan trọng về đặc điểm sinh học của rầy lưng trắng tại Yên Mỹ, Hưng Yên, làm cơ sở cho việc xây dựng các giải pháp phòng chống phù hợp.

3.1. Vòng Đời Và Các Pha Phát Dục Của Rầy Lưng Trắng

Vòng đời của rầy lưng trắng bao gồm các pha: trứng, rầy non (5 tuổi), và rầy trưởng thành. Thời gian phát dục của mỗi pha phụ thuộc vào điều kiện nhiệt độ và ẩm độ. Nghiên cứu của Trần Ngọc Đóa (2019) cho thấy, khi nuôi trên giống Bắc thơm số 7 ở nhiệt độ 23,12oC, ẩm độ 85,9%, vòng đời của rầy lưng trắng trung bình là 27,28 ngày. Việc nắm vững thời gian phát dục của từng pha giúp xác định thời điểm phòng trừ hiệu quả nhất, đặc biệt là khi rầy non còn non yếu và dễ bị tiêu diệt.

3.2. Khả Năng Sinh Sản Và Tỷ Lệ Sống Sót Của Rầy

Khả năng sinh sản của rầy lưng trắng rất cao, một con cái có thể đẻ hàng trăm trứng trong suốt vòng đời. Tỷ lệ sống sót của rầy non cũng khá cao, đặc biệt là trong điều kiện môi trường thuận lợi. Nghiên cứu của Trần Ngọc Đóa (2019) cho thấy, một trưởng thành cái có thể đẻ trung bình 148,79 trứng, tỷ lệ trứng nở trung bình là 77,06%. Điều này cho thấy khả năng phát triển quần thể rất nhanh của rầy lưng trắng, đòi hỏi phải có biện pháp phòng trừ kịp thời và hiệu quả.

IV. Biện Pháp Phòng Chống Rầy Lưng Trắng Hiệu Quả Tại Hưng Yên

Phòng chống rầy lưng trắng (Sogatella furcifera) đòi hỏi một giải pháp tổng hợp, kết hợp nhiều biện pháp khác nhau để đạt hiệu quả cao và bền vững. Các biện pháp này bao gồm sử dụng giống kháng, biện pháp canh tác, sử dụng thuốc trừ sâu hợp lý, và bảo tồn thiên địch. Việc áp dụng các biện pháp này cần dựa trên kết quả nghiên cứu về đặc điểm sinh học, sinh thái của rầy lưng trắng tại địa phương, cũng như đánh giá hiệu quả của các biện pháp phòng chống hiện tại. Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) là hướng đi đúng đắn để kiểm soát rầy lưng trắng một cách bền vững.

4.1. Sử Dụng Giống Lúa Kháng Rầy Lưng Trắng

Sử dụng giống lúa kháng rầy lưng trắng là một biện pháp phòng chống hiệu quả và bền vững. Các giống lúa kháng rầy có khả năng hạn chế sự phát triển của rầy, giảm mật độ rầy trên đồng ruộng, và giảm thiệt hại do rầy gây ra. Nghiên cứu của Trần Ngọc Đóa (2019) đã đánh giá mức độ kháng, nhiễm của một số giống lúa phổ biến tại Hưng Yên, cung cấp thông tin quan trọng cho việc lựa chọn giống lúa phù hợp để canh tác.

4.2. Biện Pháp Canh Tác Phòng Chống Rầy Lưng Trắng

Các biện pháp canh tác có vai trò quan trọng trong việc phòng chống rầy lưng trắng. Các biện pháp này bao gồm: làm đất kỹ, bón phân cân đối, tưới tiêu hợp lý, và luân canh cây trồng. Việc làm đất kỹ giúp tiêu diệt trứng và rầy non trong đất. Bón phân cân đối giúp cây lúa khỏe mạnh, tăng khả năng chống chịu với rầy. Tưới tiêu hợp lý giúp tạo môi trường không thuận lợi cho rầy phát triển. Luân canh cây trồng giúp cắt đứt nguồn thức ăn của rầy, giảm mật độ rầy trên đồng ruộng.

4.3. Sử Dụng Thuốc Trừ Rầy Lưng Trắng Hợp Lý

Sử dụng thuốc trừ sâu là một biện pháp phòng chống rầy lưng trắng hiệu quả, nhưng cần phải sử dụng một cách hợp lý để tránh gây ô nhiễm môi trường và tăng tính kháng thuốc của rầy. Cần lựa chọn các loại thuốc trừ sâu có hiệu lực cao, ít độc hại, và tuân thủ đúng liều lượng và thời gian phun. Nên ưu tiên sử dụng các loại thuốc trừ sâu sinh học, có nguồn gốc tự nhiên, để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Kết Quả Nghiên Cứu Tại Yên Mỹ Hưng Yên

Nghiên cứu của Trần Ngọc Đóa (2019) đã cung cấp những kết quả quan trọng về đặc điểm sinh học, sinh thái của rầy lưng trắng (Sogatella furcifera) tại Yên Mỹ, Hưng Yên, cũng như đánh giá hiệu quả của một số biện pháp phòng chống. Kết quả nghiên cứu này có ý nghĩa thực tiễn lớn, giúp người trồng lúa tại địa phương có thể áp dụng các biện pháp phòng chống rầy lưng trắng một cách hiệu quả và bền vững. Việc sử dụng giống kháng, áp dụng các biện pháp canh tác phù hợp, và sử dụng thuốc trừ sâu hợp lý sẽ giúp giảm thiệt hại do rầy gây ra, tăng năng suất và chất lượng lúa gạo.

5.1. Đánh Giá Tính Kháng Của Các Giống Lúa Địa Phương

Nghiên cứu đã đánh giá tính kháng của một số giống lúa phổ biến tại Yên Mỹ, Hưng Yên đối với rầy lưng trắng. Kết quả cho thấy có sự khác biệt về mức độ kháng, nhiễm giữa các giống lúa. Một số giống lúa có khả năng kháng rầy tốt hơn so với các giống khác. Thông tin này giúp người trồng lúa có thể lựa chọn giống lúa phù hợp để canh tác, giảm nguy cơ bị rầy gây hại.

5.2. Hiệu Quả Của Các Loại Thuốc Trừ Rầy Lưng Trắng

Nghiên cứu đã đánh giá hiệu quả của một số loại thuốc trừ sâu trong việc phòng chống rầy lưng trắng. Kết quả cho thấy có sự khác biệt về hiệu quả giữa các loại thuốc. Một số loại thuốc có hiệu lực cao trong việc tiêu diệt rầy, trong khi các loại thuốc khác có hiệu quả kém hơn. Thông tin này giúp người trồng lúa có thể lựa chọn loại thuốc trừ sâu phù hợp để sử dụng, đảm bảo hiệu quả phòng chống rầy.

VI. Kết Luận và Đề Nghị Hướng Đến Quản Lý Rầy Bền Vững

Nghiên cứu về rầy lưng trắng (Sogatella furcifera) tại Yên Mỹ, Hưng Yên đã cung cấp những thông tin quan trọng về đặc điểm sinh học, sinh thái của rầy, cũng như đánh giá hiệu quả của một số biện pháp phòng chống. Tuy nhiên, cần có những nghiên cứu tiếp theo để hoàn thiện hơn nữa các giải pháp phòng chống rầy lưng trắng một cách bền vững. Cần tập trung vào việc phát triển các giống lúa kháng rầy, nghiên cứu các biện pháp canh tác thân thiện với môi trường, và sử dụng thuốc trừ sâu một cách hợp lý. Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) là hướng đi đúng đắn để kiểm soát rầy lưng trắng một cách bền vững, bảo vệ năng suất và chất lượng lúa gạo, và bảo vệ môi trường.

6.1. Đề Xuất Các Giải Pháp Phòng Chống Rầy Lưng Trắng

Dựa trên kết quả nghiên cứu, có thể đề xuất một số giải pháp phòng chống rầy lưng trắng hiệu quả, bao gồm: sử dụng giống lúa kháng rầy, áp dụng các biện pháp canh tác phù hợp, sử dụng thuốc trừ sâu hợp lý, và bảo tồn thiên địch. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà khoa học, cán bộ khuyến nông, và người trồng lúa để triển khai các giải pháp này một cách hiệu quả.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Rầy Lưng Trắng

Cần có những nghiên cứu tiếp theo về rầy lưng trắng để hoàn thiện hơn nữa các giải pháp phòng chống rầy một cách bền vững. Các hướng nghiên cứu có thể tập trung vào: phát triển các giống lúa kháng rầy, nghiên cứu các biện pháp canh tác thân thiện với môi trường, và đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sự phát triển của rầy. Cần có sự đầu tư thích đáng cho công tác nghiên cứu và chuyển giao khoa học kỹ thuật để nâng cao hiệu quả phòng chống rầy lưng trắng.

Nội dung chính

Tổng quan nghiên cứu

Lúa gạo là nguồn lương thực chính nuôi sống khoảng 3 tỷ người châu Á và gần 3/4 dân số thế giới. Nhu cầu tiêu thụ lúa gạo toàn cầu dự kiến tăng 40% vào năm 2025 so với năm 2005, trong khi biến đổi khí hậu và dịch hại đang đe dọa sản xuất lúa. Rầy lưng trắng (Sogatella furcifera Horvath) là một trong ba loài rầy gây hại chính trên cây lúa, có khả năng làm giảm năng suất đến 60% và là vectơ truyền bệnh virus lùn sọc đen phương Nam, gây thiệt hại nghiêm trọng cho sản xuất lúa tại Việt Nam và các nước châu Á. Tại tỉnh Hưng Yên, diện tích lúa bị nhiễm rầy lưng trắng tăng từ 7.904 ha năm 2016 lên 12.588 ha năm 2018, với mức độ nhiễm nặng cũng gia tăng đáng kể.

Nghiên cứu nhằm khảo sát các đặc điểm sinh học, sinh thái của rầy lưng trắng tại huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên trong vụ Xuân 2019, đồng thời đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố sinh thái như giống lúa, chân đất đến diễn biến mật độ rầy và hiệu quả của các biện pháp phòng chống. Mục tiêu là đề xuất các giải pháp quản lý rầy lưng trắng hiệu quả, an toàn với môi trường, góp phần bảo vệ năng suất lúa và an ninh lương thực địa phương. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 10/2018 đến tháng 6/2019, tập trung trên đồng ruộng và phòng thí nghiệm tại Yên Mỹ, Hưng Yên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về sinh học côn trùng biến thái không hoàn toàn, đặc biệt là vòng đời và các pha phát dục của rầy lưng trắng gồm trứng, rầy non và trưởng thành. Áp dụng mô hình sinh trưởng quần thể theo Birch (1948) và Nguyễn Văn Đĩnh (1992) để xác định các chỉ tiêu sinh học như tỷ lệ tăng tự nhiên (r), hệ số nhân thế hệ (Ro), thời gian tăng đôi quần thể (DT). Ngoài ra, nghiên cứu sử dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia Việt Nam (QCVN 01-166:2014/BNNPTNT và QCVN 01-29:2010/BNNPTNT) về điều tra dịch hại và khảo nghiệm hiệu lực thuốc bảo vệ thực vật. Các khái niệm chính bao gồm: đặc điểm hình thái rầy, diễn biến mật độ quần thể, tính kháng thuốc, và biện pháp phòng trừ sinh học và hóa học.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu thu thập gồm mẫu rầy lưng trắng từ đồng ruộng xã Liêu Xá, huyện Yên Mỹ, và các giống lúa phổ biến tại Hưng Yên như Bắc thơm số 7, Nếp 87, KD18, Q5, Thiên ưu 8. Phương pháp chọn mẫu là thu bắt trực tiếp bằng ống hút, sau đó nhân nuôi trong phòng thí nghiệm để đồng nhất quần thể phục vụ thí nghiệm. Cỡ mẫu theo dõi đặc điểm sinh học là khoảng 60 cá thể rầy non và 14 cặp trưởng thành để đánh giá sức sinh sản.

Phân tích diễn biến mật độ rầy được thực hiện định kỳ 7 ngày/lần trên các ruộng đại diện cho ba loại chân đất (cao, vàn, trũng) và trên các giống lúa khác nhau. Đánh giá tính kháng của giống lúa với rầy lưng trắng được tiến hành trong ống nghiệm và trên khay mạ theo phương pháp chuẩn, với 3 lần lặp lại cho mỗi giống. Hiệu lực các thuốc bảo vệ thực vật được khảo nghiệm qua xử lý hạt giống, phun tiễn chân mạ và phun trên đồng ruộng, theo thiết kế thí nghiệm ngẫu nhiên hoàn chỉnh với 3 lần lặp lại, sử dụng công thức hiệu chỉnh Abbott và Henderson-Tilton để tính hiệu lực trừ rầy.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 10/2018 đến tháng 6/2019, kết hợp điều tra thực địa và thí nghiệm phòng lab, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ về đặc điểm sinh học, sinh thái và hiệu quả biện pháp phòng trừ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm sinh học và vòng đời: Ở điều kiện nhiệt độ trung bình 23,12°C và độ ẩm 85,9%, vòng đời trung bình của rầy lưng trắng là 27,28 ngày, trong đó trứng phát triển 8,12 ngày, rầy non 15,12 ngày và thời gian tiền đẻ trứng 4,61 ngày. Một trưởng thành cái đẻ trung bình 148,79 trứng với tỷ lệ trứng nở 77,06%. Tỷ lệ tăng tự nhiên (r) đạt 0,1188, hệ số nhân thế hệ (Ro) là 42,84, thời gian tăng đôi quần thể (DT) là 5,83 ngày.

2. Diễn biến mật độ rầy trên đồng ruộng: Rầy lưng trắng phát sinh sớm từ giai đoạn đẻ nhánh của cây lúa, hình thành hai cao điểm gây hại chính vào cuối đẻ nhánh và giai đoạn đòng già trước trỗ. Mật độ rầy cao hơn trên giống Bắc thơm số 7 và Nếp 87 so với Thiên ưu 8, KD18 và Q5. Chân đất trũng có mật độ rầy cao hơn so với đất vàn và đất cao.

3. Tính kháng của giống lúa: Trong 15 giống lúa phổ biến tại Hưng Yên, 7 giống như BT7, Nếp 87, TBR 225, Thiên ưu 8, Hương thơm 1, Tám xoan đột biến có mức độ nhiễm từ nhiễm đến nhiễm nặng rầy lưng trắng, trong khi 8 giống còn lại có mức kháng từ kháng vừa đến kháng cao.

4. Hiệu lực thuốc bảo vệ thực vật: Xử lý hạt giống bằng Cruiser Plus 312,5 FS, Kola Gold 660 WP và Sakura 40WP đạt hiệu lực trừ rầy sau 7 ngày lây nhiễm từ 85,3% đến 89,0%. Phun thuốc Pexena 106 SC tiễn chân mạ có hiệu lực 80,0% sau 7 ngày. Trên đồng ruộng, thuốc Pexena 106 SC phun liều 0,25 lít/ha đạt hiệu lực cao nhất 87,2% sau 7 ngày, tiếp theo là Chess 50WG và Lobby 25WP với hiệu lực trên 70%.

Thảo luận kết quả

Kết quả về vòng đời và sinh sản của rầy lưng trắng phù hợp với các nghiên cứu trong khu vực châu Á, cho thấy điều kiện nhiệt độ và độ ẩm tại Hưng Yên tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển nhanh của quần thể rầy. Hai cao điểm mật độ rầy trùng với giai đoạn sinh trưởng quan trọng của cây lúa, làm tăng nguy cơ thiệt hại năng suất.

Ảnh hưởng của giống lúa và chân đất đến mật độ rầy cho thấy việc lựa chọn giống kháng và quản lý đất đai là yếu tố quan trọng trong chiến lược phòng trừ. Giống BT7 và Nếp 87 có mật độ rầy cao hơn, đồng nghĩa với nguy cơ thiệt hại lớn hơn nếu không có biện pháp kiểm soát phù hợp.

Hiệu lực cao của các thuốc xử lý hạt giống và phun tiễn chân mạ chứng tỏ biện pháp này là hiệu quả trong giai đoạn đầu vụ, hạn chế sự xâm nhập và phát triển của rầy. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được cân nhắc để tránh hiện tượng kháng thuốc và tác động tiêu cực đến thiên địch.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ diễn biến mật độ rầy theo thời gian trên các giống lúa và chân đất khác nhau, bảng so sánh hiệu lực các loại thuốc và bảng tổng hợp chỉ tiêu sinh học của rầy lưng trắng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng giống lúa kháng rầy: Khuyến khích nông dân sử dụng các giống lúa có mức kháng vừa đến cao như KD18, Q5 để giảm mật độ rầy và thiệt hại năng suất. Thời gian áp dụng: ngay trong các vụ sản xuất tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Trung tâm giống cây trồng, nông dân.

2. Xử lý hạt giống trước khi gieo: Sử dụng thuốc xử lý hạt giống như Cruiser Plus 312,5 FS, Kola Gold 660 WP để phòng ngừa rầy lưng trắng xâm nhập giai đoạn đầu. Thời gian: trước khi gieo hạt vụ Xuân và Mùa. Chủ thể: Nông dân, doanh nghiệp cung cấp thuốc.

3. Phun thuốc tiễn chân mạ và phun trừ rầy trên đồng ruộng: Sử dụng thuốc Pexena 106 SC, Chess 50WG với liều lượng và thời điểm phù hợp để kiểm soát rầy khi mật độ đạt ngưỡng gây hại. Thời gian: giai đoạn đẻ nhánh và làm đòng. Chủ thể: Nông dân, cán bộ kỹ thuật.

4. Quản lý đồng ruộng và canh tác hợp lý: Thực hiện luân canh, vệ sinh đồng ruộng sạch sẽ, bón phân cân đối, tránh bón thừa đạm để hạn chế môi trường thuận lợi cho rầy phát triển. Thời gian: liên tục trong các vụ sản xuất. Chủ thể: Nông dân, cán bộ kỹ thuật.

5. Theo dõi và điều tra dịch hại định kỳ: Tăng cường công tác giám sát mật độ rầy để phát hiện sớm và xử lý kịp thời, tránh bùng phát dịch. Chủ thể: Trung tâm bảo vệ thực vật, nông dân.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nông dân trồng lúa: Nắm bắt đặc điểm sinh học và sinh thái của rầy lưng trắng để áp dụng biện pháp phòng trừ hiệu quả, giảm thiệt hại năng suất.

2. Cán bộ kỹ thuật và quản lý nông nghiệp: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng kế hoạch quản lý dịch hại, tư vấn giống lúa và biện pháp phòng trừ phù hợp cho từng vùng.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Bảo vệ thực vật: Tham khảo dữ liệu chi tiết về đặc điểm sinh học, sinh thái và hiệu quả thuốc bảo vệ thực vật, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

4. Doanh nghiệp sản xuất và cung ứng thuốc bảo vệ thực vật: Đánh giá hiệu lực các sản phẩm thuốc trừ rầy, phát triển sản phẩm phù hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Rầy lưng trắng gây hại ở giai đoạn nào của cây lúa?
   Rầy lưng trắng gây hại từ giai đoạn mạ đến trỗ chín, đặc biệt mạnh vào giai đoạn đẻ nhánh và làm đòng, làm giảm chiều cao cây, số nhánh và năng suất.

2. Vòng đời trung bình của rầy lưng trắng là bao lâu?
   Vòng đời trung bình khoảng 27,28 ngày ở điều kiện nhiệt độ 23,12°C và độ ẩm 85,9%, gồm trứng 8,12 ngày, rầy non 15,12 ngày và tiền đẻ trứng 4,61 ngày.

3. Giống lúa nào có khả năng kháng rầy lưng trắng tốt?
   Các giống như KD18, Q5 thể hiện mức kháng vừa đến cao, trong khi BT7, Nếp 87 có mức nhiễm nặng, nên ưu tiên sử dụng giống kháng để giảm thiệt hại.

4. Biện pháp phòng trừ rầy lưng trắng hiệu quả nhất hiện nay?
   Xử lý hạt giống bằng thuốc Cruiser Plus 312,5 FS, phun thuốc tiễn chân mạ bằng Pexena 106 SC và phun thuốc trừ rầy trên đồng ruộng là các biện pháp hiệu quả, kết hợp với quản lý canh tác hợp lý.

5. Tại sao cần theo dõi mật độ rầy định kỳ?
   Theo dõi giúp phát hiện sớm sự xuất hiện và tăng mật độ rầy, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời, tránh bùng phát dịch và giảm thiệt hại năng suất lúa.

Kết luận

• Rầy lưng trắng Sogatella furcifera có vòng đời trung bình 27,28 ngày, sinh sản mạnh với tỷ lệ trứng nở 77,06% và tỷ lệ tăng tự nhiên cao (r=0,1188).
• Mật độ rầy tại Yên Mỹ, Hưng Yên có hai cao điểm gây hại chính vào cuối đẻ nhánh và giai đoạn đòng già trước trỗ, chịu ảnh hưởng rõ rệt của giống lúa và chân đất.
• Một số giống lúa phổ biến như BT7, Nếp 87 có mức độ nhiễm rầy cao, trong khi các giống khác như KD18, Q5 có khả năng kháng tốt hơn.
• Thuốc bảo vệ thực vật như Cruiser Plus 312,5 FS, Pexena 106 SC và Chess 50WG có hiệu lực cao trong phòng trừ rầy lưng trắng, đặc biệt khi áp dụng xử lý hạt giống và phun tiễn chân mạ.
• Đề xuất áp dụng đồng bộ các biện pháp kỹ thuật: sử dụng giống kháng, xử lý hạt giống, phun thuốc đúng thời điểm và quản lý canh tác để kiểm soát rầy hiệu quả, bảo vệ năng suất lúa và môi trường.

Triển khai áp dụng các biện pháp đề xuất trong vụ sản xuất tiếp theo, đồng thời mở rộng nghiên cứu đánh giá tính bền vững của giống kháng và hiệu quả lâu dài của thuốc bảo vệ thực vật.

Các cơ quan quản lý, cán bộ kỹ thuật và nông dân cần phối hợp chặt chẽ trong giám sát và phòng trừ rầy lưng trắng để bảo vệ sản xuất lúa bền vững tại Hưng Yên và các vùng lân cận.