Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu dự đoán vùng phân bố loài chà vá Pygathrix nigipes dưới ảnh hưởng của biến đổi khí hậu

• Tác giả: Vũ Thị Phương
• Người hướng dẫn: PGS.TS Vũ Tiến Thịnh
• Trường học: Trường Đại học Lâm nghiệp
• Chuyên ngành: Nghiên cứu sinh học
• Đề tài: Nghiên cứu dự đoán vùng phân bố của loài Chà vá chân đen (Pygathrix nigripes) dưới ảnh hưởng của biến đổi khí hậu
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Họ khỉ - Cercopithecidae
• 1.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu tới đa dạng sinh học ở Việt Nam
• 1.3. Phương pháp mô hình hóa vùng phân bố
• 1.4. Mô hình Entropy cho sự phân bố các loài
• 1.5. Dữ liệu các biến khí hậu
• 2. CHƯƠNG 2: MỤC TIÊU – NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Mục tiêu chung
• 2.2. Mục tiêu cụ thể
• 2.3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
• 2.3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.3.2. Phạm vi nghiên cứu
• 2.4. Nội dung nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5.1. Phương pháp kế thừa có chọn lọc từ các nguồn tài liệu
• 2.5.2. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.5.3. Xử lý dữ liệu phân bố của các loài
• 2.5.4. Dữ liệu môi trường
• 2.5.5. Xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN KHU VỰC NGHIÊN CỨU
• 3.1. Điều kiện tự nhiên của Việt Nam
• 3.2. Khu vực Tây Nguyên
• 3.3. Khu vực Nam Trung Bộ
• 3.4. Điều kiện tự nhiên vùng Đông Nam Bộ
• 3.5. Điều kiện tự nhiên của Vương quốc Campuchia
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến vùng phân bố của loài Chà vá chân đen
• 4.2. Dữ liệu về sự có mặt của loài Chà vá chân đen (Pygathrix nigipes)
• 4.3. Mô phỏng vùng phân bố thích hợp của loài Chà vá chân đen ở thời điểm hiện tại
• 4.4. Mức độ thay đổi vùng phân bố thích hợp của loài Chà vá chân đen theo các kịch bản biến đổi khí hậu
• 4.5. Mức độ ưu tiên trong bảo tồn loài Chà vá chân đen của các khu rừng đặc dụng ở Việt Nam
• KẾT LUẬN – TỒN TẠI – KIẾN NGHỊ

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Dự Đoán Phân Bố Chà Vá Chân Đen

Nghiên cứu về dự đoán vùng phân bố của loài chà vá chân đen (Pygathrix nigripes) dưới tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH) là vô cùng quan trọng. Biến đổi khí hậu đang diễn ra trên toàn cầu, ảnh hưởng sâu sắc đến đa dạng sinh học. Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề. Việc dự đoán sự thay đổi khu vực phân bố của các loài, đặc biệt là các loài quý hiếm như chà vá chân đen, giúp đưa ra các quyết định quản lý bảo tồn hiệu quả. Các yếu tố như nhiệt độ, lượng mưa, và sinh cảnh sống bị thay đổi do BĐKH, đe dọa sự tồn tại của loài. Nghiên cứu này sử dụng các phương pháp mô hình hóa sinh thái để dự đoán vùng phân bố tiềm năng của chà vá chân đen trong tương lai, từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn loài.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Nghiên Cứu Về Chà Vá Chân Đen

Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá tác động của biến đổi khí hậu lên đa dạng sinh học. Chà vá chân đen là loài đặc hữu của Việt Nam và Campuchia, đang bị đe dọa do mất sinh cảnh sống và biến đổi khí hậu. Việc dự đoán vùng phân bố của loài giúp xác định các khu vực cần ưu tiên bảo tồn. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các kế hoạch thích ứng với biến đổi khí hậu và quản lý bảo tồn hiệu quả.

1.2. Giới Thiệu Về Loài Chà Vá Chân Đen Pygathrix nigripes

Chà vá chân đen (Pygathrix nigripes) là loài linh trưởng quý hiếm, có tên trong Sách Đỏ Việt Nam và IUCN. Loài này có khu vực phân bố hẹp, chủ yếu ở khu vực Tây Nguyên, Nam Trung Bộ và Đông Nam Bộ Việt Nam, cũng như một phần Campuchia. Chà vá chân đen đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái rừng. Mất sinh cảnh sống do phá rừng và biến đổi khí hậu là những mối đe dọa lớn đối với sự tồn tại của loài.

II. Thách Thức Từ Biến Đổi Khí Hậu Đến Vùng Phân Bố Loài

Biến đổi khí hậu gây ra nhiều thách thức đối với vùng phân bố của các loài sinh vật, đặc biệt là chà vá chân đen. Sự thay đổi về nhiệt độ, lượng mưa và các yếu tố môi trường khác ảnh hưởng trực tiếp đến sinh cảnh sống của loài. Mô hình phân bố loài cho thấy khu vực phân bố thích hợp của chà vá chân đen có thể bị thu hẹp hoặc thay đổi do BĐKH. Điều này đòi hỏi các biện pháp quản lý bảo tồn linh hoạt và hiệu quả để giúp loài thích ứng với những thay đổi này. Các kịch bản biến đổi khí hậu khác nhau dự báo những tác động khác nhau đến vùng phân bố của loài.

2.1. Tác Động Của Nhiệt Độ Và Lượng Mưa Lên Sinh Cảnh Sống

Nhiệt độ và lượng mưa là hai yếu tố khí hậu quan trọng ảnh hưởng đến sinh cảnh sống của chà vá chân đen. Sự gia tăng nhiệt độ có thể gây ra tình trạng khô hạn, làm giảm nguồn thức ăn và nước uống của loài. Thay đổi về lượng mưa có thể gây ra lũ lụt hoặc hạn hán, ảnh hưởng đến thảm thực vật và kết nối sinh cảnh. Các yếu tố này tác động trực tiếp đến mức độ phù hợp sinh cảnh của các khu vực, ảnh hưởng đến vùng phân bố của chà vá chân đen.

2.2. Mối Đe Dọa Từ Mất Sinh Cảnh Và Phân Mảnh Sinh Cảnh

Mất sinh cảnh do phá rừng, chuyển đổi mục đích sử dụng đất và phân mảnh sinh cảnh là những mối đe dọa lớn đối với chà vá chân đen. Biến đổi khí hậu làm gia tăng áp lực lên sinh cảnh sống của loài, khiến tình trạng phân mảnh sinh cảnh trở nên nghiêm trọng hơn. Điều này gây khó khăn cho việc di chuyển, tìm kiếm thức ăn và giao phối của chà vá chân đen, làm giảm khả năng tồn tại của quần thể.

III. Phương Pháp MaxEnt Dự Đoán Vùng Phân Bố Chà Vá Chân Đen

Phương pháp MaxEnt là một công cụ mạnh mẽ để dự đoán vùng phân bố của các loài, bao gồm cả chà vá chân đen. MaxEnt sử dụng dữ liệu về sự hiện diện của loài và các biến môi trường để xây dựng mô hình phân bố loài. Mô hình này cho phép dự đoán vùng phân bố tiềm năng của loài trong điều kiện hiện tại và tương lai, dựa trên các kịch bản biến đổi khí hậu. Độ tin cậy mô hình là yếu tố quan trọng để đảm bảo tính chính xác của kết quả dự đoán. Kiểm định mô hình được thực hiện để đánh giá khả năng dự đoán của MaxEnt.

3.1. Ưu Điểm Của Mô Hình Hóa Phân Bố Loài Bằng MaxEnt

MaxEnt có nhiều ưu điểm so với các phương pháp mô hình hóa sinh thái khác. MaxEnt yêu cầu ít dữ liệu đầu vào hơn, có thể sử dụng dữ liệu về sự hiện diện của loài mà không cần dữ liệu về sự vắng mặt. MaxEnt có khả năng xử lý các biến môi trường tương quan cao. MaxEnt cung cấp kết quả dự đoán có độ chính xác cao, được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu bảo tồn loài.

3.2. Các Bước Thực Hiện Mô Hình Hóa Với Phần Mềm MaxEnt

Quá trình mô hình hóa với MaxEnt bao gồm các bước sau: (1) Thu thập dữ liệu về sự hiện diện của chà vá chân đen và các biến môi trường liên quan (nhiệt độ, lượng mưa, độ cao, thảm thực vật). (2) Xử lý dữ liệu và chuẩn bị dữ liệu đầu vào cho MaxEnt. (3) Chạy MaxEnt với các thiết lập phù hợp. (4) Đánh giá độ tin cậy mô hình và kiểm định mô hình. (5) Phân tích kết quả và xây dựng bản đồ phân bố của chà vá chân đen.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Dự Báo Vùng Phân Bố Tương Lai

Kết quả nghiên cứu cho thấy vùng phân bố thích hợp của chà vá chân đen có thể bị thay đổi đáng kể do biến đổi khí hậu. Dưới các kịch bản BĐKH khác nhau, khu vực phân bố của loài có thể bị thu hẹp, mở rộng hoặc di chuyển đến các khu vực khác. Các yếu tố khí hậu như nhiệt độ và lượng mưa có ảnh hưởng lớn đến sự thay đổi này. Phân tích không gian cho thấy các khu vực có mức độ phù hợp sinh cảnh cao hiện tại có thể trở nên kém phù hợp hơn trong tương lai, và ngược lại. Điều này đòi hỏi các biện pháp quản lý bảo tồn chủ động để giúp loài thích ứng với những thay đổi này.

4.1. Bản Đồ Phân Bố Hiện Tại Và Dự Báo Đến Năm 2050 2070

Bản đồ phân bố hiện tại của chà vá chân đen cho thấy loài này phân bố chủ yếu ở khu vực Tây Nguyên, Nam Trung Bộ và Đông Nam Bộ Việt Nam, cũng như một phần Campuchia. Dự báo khí hậu đến năm 2050 và 2070 cho thấy vùng phân bố thích hợp của loài có thể bị thu hẹp ở một số khu vực và mở rộng ở các khu vực khác. Sự thay đổi này phụ thuộc vào kịch bản biến đổi khí hậu và khả năng thích ứng của loài.

4.2. Mức Độ Thay Đổi Diện Tích Vùng Phân Bố Theo Kịch Bản RCP

Mức độ thay đổi diện tích vùng phân bố của chà vá chân đen khác nhau tùy thuộc vào kịch bản RCP (Representative Concentration Pathways). Kịch bản RCP 8.5 (kịch bản phát thải cao) dự báo sự suy giảm lớn hơn về diện tích vùng phân bố so với kịch bản RCP 4.5 (kịch bản phát thải trung bình). Điều này cho thấy việc giảm phát thải khí nhà kính có thể giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu lên vùng phân bố của chà vá chân đen.

V. Ưu Tiên Bảo Tồn Chà Vá Chân Đen Trong Bối Cảnh Biến Đổi

Việc bảo tồn loài chà vá chân đen trong bối cảnh biến đổi khí hậu đòi hỏi các biện pháp quản lý bảo tồn hiệu quả và chủ động. Cần xác định các khu vực ưu tiên bảo tồn dựa trên mức độ phù hợp sinh cảnh hiện tại và tương lai, cũng như kết nối sinh cảnh giữa các khu vực. Các biện pháp như phục hồi sinh cảnh sống, giảm thiểu phân mảnh sinh cảnh và tăng cường quản lý bảo tồn tại các khu vực khu bảo tồn có thể giúp bảo vệ chà vá chân đen khỏi tác động của BĐKH. Quản lý bảo tồn cần dựa trên dữ liệu phân bố và mô hình hóa sinh thái để đưa ra các quyết định chính xác.

5.1. Xác Định Khu Vực Ưu Tiên Bảo Tồn Dựa Trên Mô Hình

Các khu vực ưu tiên bảo tồn chà vá chân đen cần được xác định dựa trên kết quả mô hình hóa sinh thái và phân tích không gian. Các khu vực có mức độ phù hợp sinh cảnh cao hiện tại và dự kiến vẫn duy trì được mức độ phù hợp sinh cảnh cao trong tương lai cần được ưu tiên bảo tồn. Cần xem xét kết nối sinh cảnh giữa các khu vực để đảm bảo khả năng di chuyển và giao phối của chà vá chân đen.

5.2. Giải Pháp Quản Lý Bảo Tồn Thích Ứng Với Biến Đổi Khí Hậu

Các giải pháp quản lý bảo tồn cần thích ứng với biến đổi khí hậu để đảm bảo hiệu quả trong tương lai. Các giải pháp này bao gồm: (1) Phục hồi sinh cảnh sống bị suy thoái. (2) Giảm thiểu phân mảnh sinh cảnh bằng cách xây dựng hành lang đa dạng sinh học. (3) Tăng cường quản lý bảo tồn tại các khu vực khu bảo tồn. (4) Nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo tồn loài chà vá chân đen.

VI. Kết Luận Và Hướng Nghiên Cứu Về Bảo Tồn Chà Vá Chân Đen

Nghiên cứu về dự đoán vùng phân bố của chà vá chân đen dưới tác động của biến đổi khí hậu cung cấp thông tin quan trọng cho việc quản lý bảo tồn loài. Kết quả nghiên cứu cho thấy BĐKH có thể gây ra những thay đổi đáng kể về khu vực phân bố của loài, đòi hỏi các biện pháp bảo tồn chủ động và thích ứng. Hướng nghiên cứu tiếp theo cần tập trung vào việc đánh giá tính dễ bị tổn thương của chà vá chân đen trước BĐKH, cũng như xây dựng các kế hoạch thích nghi và quản lý bảo tồn chi tiết cho từng khu vực.

6.1. Tóm Tắt Các Kết Quả Chính Và Ý Nghĩa Của Nghiên Cứu

Nghiên cứu đã dự đoán vùng phân bố của chà vá chân đen dưới tác động của biến đổi khí hậu bằng phương pháp MaxEnt. Kết quả cho thấy BĐKH có thể làm thay đổi khu vực phân bố của loài, đòi hỏi các biện pháp quản lý bảo tồn chủ động. Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xác định các khu vực ưu tiên bảo tồn và xây dựng các kế hoạch thích nghi với BĐKH.

6.2. Đề Xuất Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Bảo Tồn Loài

Hướng nghiên cứu tiếp theo cần tập trung vào việc đánh giá tính dễ bị tổn thương của chà vá chân đen trước BĐKH, bao gồm các yếu tố như khả năng di cư, khả năng thích nghi và kết nối sinh cảnh. Cần xây dựng các kế hoạch thích nghi và quản lý bảo tồn chi tiết cho từng khu vực, dựa trên các kịch bản BĐKH khác nhau. Nghiên cứu cũng cần xem xét tác động của các hoạt động của con người (phá rừng, săn bắn) lên vùng phân bố và khả năng tồn tại của chà vá chân đen.

Tổng quan nghiên cứu

Biến đổi khí hậu (BĐKH) đang là thách thức toàn cầu với những tác động sâu rộng đến môi trường và đa dạng sinh học. Việt Nam, đứng thứ 5 trong danh sách các quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề bởi khí hậu, đang đối mặt với các hiện tượng như dâng mực nước biển, lũ lụt và bão lũ. Đặc biệt, BĐKH ảnh hưởng trực tiếp đến sự phân bố và sinh tồn của các loài sinh vật, trong đó có các loài linh trưởng quý hiếm. Loài Chà vá chân đen (Pygathrix nigripes), một loài đặc hữu của Việt Nam và Campuchia, được xếp vào nhóm nguy cấp theo Sách đỏ Việt Nam và IUCN, có phạm vi phân bố hẹp và đang chịu áp lực từ sự thay đổi môi trường.

Mục tiêu nghiên cứu là dự đoán sự thay đổi vùng phân bố của loài Chà vá chân đen dưới tác động của BĐKH, đồng thời xác định các khu vực ưu tiên bảo tồn nhằm góp phần bảo vệ đa dạng sinh học tại Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các khu vực Tây Nguyên, Duyên hải Nam Trung Bộ, Đông Nam Bộ của Việt Nam và một phần lãnh thổ Campuchia, trong giai đoạn từ tháng 3/2015 đến tháng 9/2016. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu khoa học phục vụ quản lý và bảo tồn loài linh trưởng quý hiếm trong bối cảnh khí hậu biến đổi, góp phần nâng cao hiệu quả các chính sách bảo tồn đa dạng sinh học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về sinh thái học và biến đổi khí hậu, trong đó nổi bật là:

• Mô hình Entropy (MaxEnt): Phương pháp mô hình hóa vùng phân bố sinh vật dựa trên nguyên tắc entropy cực đại, giúp dự đoán vùng phân bố tiềm năng của loài dựa trên dữ liệu điểm ghi nhận và các biến môi trường sinh khí hậu. MaxEnt được đánh giá vượt trội trong việc xử lý dữ liệu hiện có và dự báo phân bố sinh vật trong không gian địa lý.

• Các biến sinh khí hậu (Bioclimatic variables): Bao gồm 19 biến khí hậu như nhiệt độ trung bình hàng năm, lượng mưa hàng năm, biến động nhiệt độ và lượng mưa theo mùa, được sử dụng để xác định điều kiện sinh thái thích hợp cho loài.

• Khái niệm vùng phân bố thích hợp: Là khu vực có điều kiện khí hậu và sinh thái phù hợp để loài sinh tồn và phát triển, được xác định qua mô hình hóa dựa trên dữ liệu thực tế và dự báo khí hậu tương lai.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính bao gồm 472 điểm ghi nhận sự có mặt của loài Chà vá chân đen tại Việt Nam và Campuchia, thu thập từ năm 1875 đến 2016, trong đó 350 điểm thuộc Việt Nam. Dữ liệu khí hậu hiện tại và tương lai (năm 2050 và 2070) được tải từ WorldClim, dựa trên các kịch bản biến đổi khí hậu RCP4.5 và RCP8.5 của IPCC.

Phương pháp phân tích sử dụng phần mềm MaxEnt để mô hình hóa vùng phân bố dựa trên tọa độ điểm ghi nhận và các biến sinh khí hậu dạng ASCII. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm GIS (ArcGIS) để chuyển đổi định dạng, phân loại mức độ thích hợp và tính toán diện tích vùng phân bố. Phân tích số liệu được thực hiện bằng Excel và SPSS để đánh giá sự thay đổi diện tích vùng phân bố và mức độ ưu tiên bảo tồn các khu rừng đặc dụng.

Quy trình nghiên cứu gồm: thu thập dữ liệu, chuyển đổi dữ liệu khí hậu sang định dạng phù hợp, chạy mô hình MaxEnt cho các thời điểm hiện tại và tương lai, phân tích kết quả và đánh giá mức độ ưu tiên bảo tồn dựa trên các tiêu chí về số lượng cá thể, mức độ thay đổi diện tích phân bố và tính đa dạng sinh học của khu vực.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Phân bố hiện tại của loài Chà vá chân đen: Tổng diện tích vùng phân bố thích hợp hiện tại là khoảng 68.445 km², tập trung chủ yếu ở biên giới Việt Nam - Campuchia và khu vực chuyển tiếp giữa Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Tỉnh Đồng Nai, Lâm Đồng, Ninh Thuận và Khánh Hòa là những nơi có mật độ cá thể cao, với 143 điểm ghi nhận tại Vườn quốc gia Cát Tiên và 56 điểm tại Vườn quốc gia Núi Chúa.

2. Ảnh hưởng của kịch bản RCP4.5 đến vùng phân bố: Dự báo năm 2050 và 2070 cho thấy vùng phân bố thích hợp bị thu hẹp đáng kể, giảm từ 68.445 km² hiện tại xuống còn khoảng 30.440 km² năm 2050 và 27.555 km² năm 2070. Các khu vực thích hợp cao giảm dần, đặc biệt tỉnh Đồng Nai được dự báo trở thành khu vực không thích hợp cho loài vào năm 2070. Vùng phân bố có xu hướng dịch chuyển lên vùng đồi núi cao hơn.

3. Ảnh hưởng của kịch bản RCP8.5: Đây là kịch bản biến đổi khí hậu nghiêm trọng nhất, dự báo sự thu hẹp vùng phân bố thích hợp mạnh mẽ hơn so với RCP4.5, làm tăng nguy cơ suy giảm quần thể loài.

4. Ưu tiên bảo tồn các khu rừng đặc dụng: Các khu vực có số lượng cá thể lớn, mức độ giảm diện tích phân bố thấp và tính đa dạng sinh học cao được xác định là ưu tiên bảo tồn cao. Tổng điểm ưu tiên bảo tồn các khu rừng đặc dụng tại Việt Nam dao động từ 6 đến 15 điểm, phân thành ba mức độ ưu tiên: thấp (6-9 điểm), trung bình (10-12 điểm) và cao (13-15 điểm).

Thảo luận kết quả

Sự thu hẹp vùng phân bố thích hợp của loài Chà vá chân đen phản ánh tác động tiêu cực của BĐKH đến điều kiện sinh thái và môi trường sống của loài. Nguyên nhân chính là sự thay đổi nhiệt độ và lượng mưa, làm giảm khả năng sinh tồn và sinh sản của loài tại các vùng thấp và đồng bằng. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về ảnh hưởng của BĐKH đến đa dạng sinh học và phân bố loài linh trưởng.

Việc dịch chuyển vùng phân bố lên cao hơn cho thấy loài có xu hướng tìm kiếm môi trường sống ổn định hơn, tuy nhiên, diện tích và chất lượng sinh cảnh tại các vùng cao cũng có giới hạn, đặt ra thách thức lớn cho công tác bảo tồn. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, mô hình MaxEnt đã chứng minh hiệu quả trong dự báo phân bố loài dưới tác động của biến đổi khí hậu, giúp cung cấp cơ sở khoa học cho các quyết định quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các bản đồ phân bố thích hợp theo từng thời điểm và kịch bản khí hậu, cùng các bảng thống kê diện tích vùng phân bố và điểm ưu tiên bảo tồn, giúp minh họa rõ ràng xu hướng thay đổi và mức độ ảnh hưởng của BĐKH.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giám sát và thu thập dữ liệu: Thực hiện các chương trình giám sát định kỳ để cập nhật số liệu về phân bố và số lượng cá thể Chà vá chân đen, nhằm theo dõi sát diễn biến quần thể và điều chỉnh kế hoạch bảo tồn kịp thời. Chủ thể thực hiện: các cơ quan quản lý rừng và bảo tồn, thời gian: liên tục hàng năm.

2. Bảo vệ và phục hồi sinh cảnh tại các khu vực ưu tiên: Tập trung nguồn lực tài chính và kỹ thuật để bảo vệ các khu rừng đặc dụng có điểm ưu tiên cao, đồng thời phục hồi các vùng sinh cảnh bị suy thoái nhằm duy trì và mở rộng vùng phân bố thích hợp cho loài. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý các khu bảo tồn, thời gian: 5 năm tới.

3. Xây dựng chính sách quản lý thích ứng với biến đổi khí hậu: Phát triển các chính sách bảo tồn linh hoạt, bao gồm việc mở rộng các khu bảo tồn, thiết lập hành lang sinh thái kết nối các vùng phân bố mới và hiện tại, nhằm giảm thiểu tác động của BĐKH. Chủ thể thực hiện: Bộ Tài nguyên và Môi trường, thời gian: 3 năm.

4. Nâng cao nhận thức cộng đồng và hợp tác quốc tế: Tổ chức các chương trình giáo dục, tuyên truyền về bảo tồn loài Chà vá chân đen và tác động của BĐKH, đồng thời tăng cường hợp tác với Campuchia trong quản lý và bảo tồn loài đặc hữu này. Chủ thể thực hiện: các tổ chức phi chính phủ, địa phương, thời gian: liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý và hoạch định chính sách bảo tồn: Luận văn cung cấp dữ liệu khoa học và phân tích dự báo giúp xây dựng các chính sách bảo tồn hiệu quả, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

2. Các nhà nghiên cứu sinh thái và bảo tồn đa dạng sinh học: Tài liệu chi tiết về phương pháp mô hình hóa MaxEnt và ứng dụng các biến sinh khí hậu trong dự báo phân bố loài quý hiếm.

3. Cơ quan quản lý rừng và khu bảo tồn thiên nhiên: Hướng dẫn xác định các khu vực ưu tiên bảo tồn dựa trên tiêu chí khoa học, hỗ trợ công tác quản lý và bảo vệ sinh cảnh.

4. Tổ chức phi chính phủ và cộng đồng địa phương: Cung cấp thông tin để nâng cao nhận thức và tham gia tích cực vào các hoạt động bảo tồn loài linh trưởng đặc hữu.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao chọn loài Chà vá chân đen làm đối tượng nghiên cứu?
   Loài này là đặc hữu của Việt Nam và Campuchia, có phạm vi phân bố hẹp và đang bị đe dọa nghiêm trọng do biến đổi khí hậu và mất sinh cảnh, nên việc nghiên cứu giúp bảo tồn hiệu quả.

2. Phương pháp MaxEnt có ưu điểm gì trong mô hình hóa phân bố loài?
   MaxEnt sử dụng nguyên tắc entropy cực đại, cho phép dự báo vùng phân bố tiềm năng dựa trên dữ liệu điểm ghi nhận và biến môi trường, phù hợp với dữ liệu hạn chế và có độ chính xác cao.

3. Các kịch bản RCP4.5 và RCP8.5 khác nhau như thế nào?
   RCP4.5 là kịch bản phát triển trung bình với lượng khí nhà kính ổn định, còn RCP8.5 là kịch bản phát triển cao, dự báo lượng khí nhà kính tăng mạnh và tác động biến đổi khí hậu nghiêm trọng hơn.

4. Làm thế nào để xác định mức độ ưu tiên bảo tồn các khu rừng?
   Dựa trên bốn tiêu chí: số lượng cá thể, mức độ giảm diện tích phân bố theo kịch bản khí hậu, tính đa dạng sinh học và mức độ ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, được đánh giá bằng điểm số tổng hợp.

5. Tác động của biến đổi khí hậu đến loài Chà vá chân đen là gì?
   Biến đổi khí hậu làm thu hẹp vùng phân bố thích hợp, giảm diện tích sinh cảnh và buộc loài phải dịch chuyển lên vùng cao hơn, gây áp lực lớn đến sự sinh tồn và phát triển của quần thể.

Kết luận

• Nghiên cứu đã mô phỏng thành công vùng phân bố hiện tại và dự báo tương lai của loài Chà vá chân đen dưới tác động của biến đổi khí hậu với hai kịch bản RCP4.5 và RCP8.5.
• Kết quả cho thấy vùng phân bố thích hợp của loài có xu hướng thu hẹp và dịch chuyển lên vùng đồi núi cao hơn trong các giai đoạn 2050 và 2070.
• Các khu vực ưu tiên bảo tồn được xác định dựa trên số lượng cá thể, mức độ thay đổi diện tích phân bố và tính đa dạng sinh học của khu rừng đặc dụng.
• Đề xuất các giải pháp bảo tồn bao gồm giám sát, bảo vệ sinh cảnh, xây dựng chính sách thích ứng và nâng cao nhận thức cộng đồng.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho công tác quản lý và bảo tồn loài linh trưởng đặc hữu trong bối cảnh biến đổi khí hậu, mở ra hướng nghiên cứu tiếp theo về tác động đa chiều của BĐKH đến đa dạng sinh học.

Luôn cập nhật và áp dụng các kết quả nghiên cứu này sẽ giúp bảo vệ hiệu quả loài Chà vá chân đen, góp phần duy trì sự đa dạng sinh học và cân bằng sinh thái tại Việt Nam và khu vực lân cận.