Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, đầu tư công giữ vai trò chiến lược quan trọng, đặc biệt tại các địa phương đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Huyện An Dương, thành phố Hải Phòng, với vị trí chiến lược và tiềm năng phát triển kinh tế đa ngành, đã nhận được sự quan tâm lớn về quản lý vốn đầu tư công nhằm thúc đẩy phát triển bền vững. Theo số liệu từ Kho bạc Nhà nước thành phố Hải Phòng, tính đến ngày 19/4/2023, huyện An Dương được giao tổng vốn đầu tư công là 584,513 tỷ đồng, trong đó vốn phân cấp là 318,546 tỷ đồng và vốn phân bổ cho chương trình nông thôn mới kiểu mẫu là 265,967 tỷ đồng. Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân mới đạt khoảng 19,1% kế hoạch, phản ánh những khó khăn trong công tác quản lý vốn đầu tư công.

Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng quản lý vốn đầu tư công tại huyện An Dương giai đoạn 2018-2022, nhằm chỉ rõ những tồn tại, nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các dự án đầu tư công do UBND huyện làm chủ đầu tư, với dữ liệu thu thập từ các phòng ban liên quan và khảo sát trực tiếp 200 công chức, cán bộ quản lý. Mục tiêu nghiên cứu không chỉ mang ý nghĩa lý luận mà còn có tính thực tiễn cao, góp phần hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư công, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong sử dụng nguồn vốn nhà nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước về đầu tư công, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý vốn đầu tư công: Đầu tư công được hiểu là hoạt động đầu tư của Nhà nước vào các chương trình, dự án nhằm phục vụ lợi ích công cộng, với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Quản lý vốn đầu tư công là quá trình kiểm soát, điều tiết nguồn vốn nhằm đảm bảo hiệu quả kinh tế và tài chính, hạn chế thất thoát, lãng phí.

  • Mô hình quản lý dự án đầu tư công: Bao gồm các giai đoạn lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, giám sát, thanh tra và quyết toán vốn đầu tư công. Mô hình nhấn mạnh nguyên tắc công khai, minh bạch và tuân thủ pháp luật trong quản lý.

  • Khái niệm chính: Đầu tư công, quản lý nhà nước về đầu tư công, hiệu quả quản lý vốn đầu tư, giải ngân vốn đầu tư công, giám sát và thanh tra đầu tư công.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu thứ cấp từ các báo cáo của UBND huyện An Dương, Phòng Tài chính - Kế hoạch, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện, Kho bạc Nhà nước, cùng các văn bản pháp luật liên quan. Dữ liệu thứ cấp bao gồm số liệu giải ngân vốn đầu tư công giai đoạn 2018-2022, cơ cấu nguồn vốn, tiến độ dự án.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ giải ngân theo năm và theo lĩnh vực; phân tích định tính qua phỏng vấn chuyên gia, cán bộ quản lý và khảo sát 200 công chức, cán bộ quản lý tại huyện An Dương nhằm đánh giá thực trạng, nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2018-2022, với thu thập và phân tích dữ liệu trong năm 2023, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với thực tiễn quản lý vốn đầu tư công tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công còn thấp: Tính đến ngày 19/4/2023, huyện An Dương mới giải ngân được 111,745 tỷ đồng trên tổng vốn 584,513 tỷ đồng, đạt 19,1% kế hoạch giao. Trong đó, vốn phân cấp giải ngân đạt 23,5%, vốn ngân sách thành phố bổ sung có mục tiêu đạt 61,8%, vốn nông thôn mới chỉ đạt 13,9%.

  2. Cơ cấu nguồn vốn đầu tư công phân bổ chưa đồng đều: Ngành công nghiệp - thương mại - dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng vốn đầu tư công với 8,58% tổng chi vốn đầu tư xã hội năm 2020, trong khi các ngành văn hóa, giáo dục, y tế xã hội chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ, khoảng 0,42%.

  3. Quy trình quản lý đầu tư công còn nhiều bất cập: Các khâu như lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, đấu thầu, giám sát và quyết toán vốn đầu tư công tại huyện An Dương còn chậm trễ, thiếu đồng bộ, gây ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả sử dụng vốn.

  4. Năng lực quản lý và ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế: Đội ngũ cán bộ quản lý đầu tư công chưa đồng đều về trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý, trong khi việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý vốn đầu tư công chưa được triển khai hiệu quả, làm giảm khả năng kiểm soát và minh bạch.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của tình trạng giải ngân vốn đầu tư công chậm là do quy trình thủ tục đầu tư còn phức tạp, năng lực quản lý của cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu, và sự phối hợp giữa các phòng ban chưa hiệu quả. So sánh với các địa phương như Quận 9 (TP. Hồ Chí Minh) và huyện Vĩnh Bảo (Hải Phòng), huyện An Dương còn thiếu sự đồng bộ trong công tác lập kế hoạch và giám sát đầu tư công. Việc phân bổ vốn chưa hợp lý giữa các ngành cũng làm giảm hiệu quả đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực nông thôn mới.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công theo từng năm và từng nguồn vốn, bảng phân tích cơ cấu nguồn vốn đầu tư công theo ngành và lĩnh vực, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế trong quản lý vốn đầu tư công tại huyện.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực quản lý, cải tiến quy trình thủ tục và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch phân bổ vốn đầu tư công: Xây dựng kế hoạch chi tiết, bám sát mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện, ưu tiên các dự án trọng điểm, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Thời gian thực hiện: ngay trong năm 2024. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp Phòng Tài chính - Kế hoạch.

  2. Tăng cường năng lực quản lý và đào tạo cán bộ: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng quản lý dự án và sử dụng công nghệ thông tin cho cán bộ quản lý đầu tư công. Thời gian: 2024-2025. Chủ thể: UBND huyện, phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý vốn đầu tư công: Xây dựng hệ thống quản lý dự án đầu tư công trực tuyến, tăng cường minh bạch, giám sát tiến độ và giải ngân vốn. Thời gian: triển khai từ năm 2024. Chủ thể: Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện phối hợp Phòng Kinh tế - Hạ tầng.

  4. Nâng cao hiệu quả công tác giám sát, thanh tra và quyết toán vốn đầu tư công: Tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ các dự án đầu tư, xử lý nghiêm các vi phạm, đảm bảo sử dụng vốn đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Thanh tra huyện, UBND huyện.

  5. Đẩy mạnh công tác phối hợp liên ngành: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban, đơn vị liên quan trong quản lý đầu tư công để giải quyết kịp thời các vướng mắc, nâng cao hiệu quả quản lý. Thời gian: ngay trong năm 2024. Chủ thể: UBND huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước cấp huyện, xã: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn giúp nâng cao năng lực quản lý vốn đầu tư công, áp dụng vào công tác lập kế hoạch, giám sát và quyết toán vốn.

  2. Các nhà hoạch định chính sách địa phương: Tham khảo để xây dựng các chính sách, quy định phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư công, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

  3. Các chuyên gia, nhà nghiên cứu kinh tế và quản lý công: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích chuyên sâu về quản lý vốn đầu tư công tại địa phương, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các đơn vị thi công, tư vấn đầu tư công: Hiểu rõ quy trình, yêu cầu quản lý vốn đầu tư công, từ đó nâng cao chất lượng thực hiện dự án, đảm bảo tiến độ và hiệu quả đầu tư.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý vốn đầu tư công là gì?
    Quản lý vốn đầu tư công là hoạt động kiểm soát, điều phối nguồn vốn do Nhà nước đầu tư vào các dự án công nhằm đảm bảo sử dụng hiệu quả, tiết kiệm và đúng mục đích, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.

  2. Tại sao tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công tại huyện An Dương còn thấp?
    Nguyên nhân chính là do quy trình thủ tục đầu tư phức tạp, năng lực quản lý cán bộ chưa đồng đều, phối hợp giữa các phòng ban chưa hiệu quả, dẫn đến chậm tiến độ và giải ngân vốn.

  3. Các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư công là gì?
    Bao gồm hoàn thiện kế hoạch phân bổ vốn, đào tạo nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường giám sát, thanh tra và phối hợp liên ngành.

  4. Vai trò của công nghệ thông tin trong quản lý vốn đầu tư công?
    Công nghệ thông tin giúp minh bạch hóa quy trình, theo dõi tiến độ dự án, quản lý tài chính chính xác và kịp thời, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công.

  5. Ai nên tham khảo nghiên cứu này?
    Cán bộ quản lý nhà nước, nhà hoạch định chính sách, chuyên gia nghiên cứu kinh tế - quản lý công và các đơn vị thi công, tư vấn đầu tư công đều có thể ứng dụng kết quả nghiên cứu để cải thiện công tác quản lý vốn đầu tư công.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã phân tích thực trạng quản lý vốn đầu tư công tại huyện An Dương giai đoạn 2018-2022, chỉ ra tỷ lệ giải ngân còn thấp, quy trình quản lý chưa đồng bộ và năng lực cán bộ hạn chế.
  • Đã đề xuất các giải pháp thiết thực như hoàn thiện kế hoạch phân bổ vốn, nâng cao năng lực quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường giám sát, thanh tra.
  • Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ đặc thù quản lý vốn đầu tư công tại huyện An Dương, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách và thực tiễn quản lý.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2024-2025, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả quản lý vốn đầu tư công.
  • Khuyến khích các cơ quan quản lý, nhà nghiên cứu và đơn vị liên quan áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư công, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương bền vững.