I. Quan hệ kinh tế Việt Nam Trung Hoa thời kỳ phong kiến Tổng quan
Luận văn thạc sĩ "Quan hệ kinh tế của Việt Nam với Trung Hoa trong các thế kỷ XI-XIX" của Nguyễn Thị Ngọc Yến đặt ra vấn đề nghiên cứu về mối quan hệ kinh tế phức tạp và quan trọng giữa Việt Nam và Trung Hoa trong thời kỳ phong kiến. Luận văn tập trung vào việc phân tích các yếu tố tự nhiên, xã hội tác động đến quan hệ kinh tế, tình hình kinh tế - xã hội của hai nước, diễn biến quan hệ kinh tế qua các thời kỳ lịch sử, và vai trò của mối quan hệ này đối với lịch sử Việt Nam. Tác giả khẳng định tầm quan trọng của việc nghiên cứu này trong bối cảnh hội nhập quốc tế, giúp rút ra bài học lịch sử quý báu cho sự phát triển kinh tế hiện nay và tương lai.
Luận văn chỉ ra vị trí địa lý đặc biệt của Việt Nam, nằm trên tuyến đường biển quốc tế, là cầu nối giữa phương Đông và phương Tây, tạo điều kiện thuận lợi cho giao lưu kinh tế, văn hóa. Biên giới đất liền dài và chung chế độ bán nhật triều cũng thúc đẩy giao thương giữa hai nước, hình thành các tụ điểm buôn bán dọc biên giới và các hải cảng sầm uất. Nguồn tài nguyên phong phú của Việt Nam, như "An Nam nơi đô hội lớn ở phía Nam, ruộng tốt lúa, đất tốt dâu, núi chứa vàng bạc, biển sinh châu ngọc" [103, tr. 330], trở thành đối tượng thu hút sự quan tâm của Trung Hoa. Điều này đặt nền móng cho sự giao thương giữa hai nước, thể hiện qua các hoạt động buôn bán, trao đổi hàng hóa, cống phẩm, và tiếp thu kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp, thủ công nghiệp.
II. Các hình thức giao thương và hoạt động kinh tế chính
Luận văn nêu rõ các hình thức trao đổi kinh tế chủ yếu giữa Việt Nam và Trung Hoa bao gồm buôn bán của người dân dọc biên giới, tại các hải cảng, và thông qua các hoạt động ngoại giao như cống phẩm. Bên cạnh việc trao đổi hàng hóa, vật phẩm, quan hệ kinh tế còn thể hiện qua việc lĩnh hội kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp, thủ công nghiệp, và cách thức mua bán.
1.2. Buôn bán biên mậu và tại các hải cảng: Hoạt động buôn bán diễn ra sôi nổi tại các bấc dịch trường như Vĩnh Bình, Hoàng Sơn (Việt Nam) và Khâm Châu, Liêm Châu (Trung Hoa), cũng như tại các hải cảng Phố Hiến, Hội An, Hà Tiên.
1.3. Cống phẩm và ngoại giao: Cống phẩm là một hình thức quan trọng trong quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Thông qua cống phẩm, Việt Nam thể hiện sự thần phục, mong muốn tránh xung đột và duy trì ổn định. Đồng thời, đây cũng là một kênh trao đổi hàng hóa, vật phẩm giữa hai nước.
1.4. Trao đổi kinh nghiệm sản xuất: Việt Nam tiếp thu nhiều kinh nghiệm từ Trung Hoa trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp và thủ công nghiệp. Việc học hỏi kỹ thuật, công nghệ mới từ Trung Hoa góp phần nâng cao năng suất và chất lượng sản xuất tại Việt Nam.
III. Nguồn sử liệu và những nghiên cứu trước đó
Luận văn đã khảo sát và sử dụng nhiều nguồn sử liệu quan trọng như Đại Việt sử ký toàn thư, Lịch triều hiến chương loại chí, các tác phẩm của Quốc sử quán triều Nguyễn (Đại Nam thực lục, Quốc triều chính biên toát yếu, Đại Nam nhất thống chí, Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ), Ngoại thương Việt Nam hoài thế kỷ XVII, XVIII và đầu XIX của Thành Thế Vy. Ngoài ra, luận văn còn tham khảo nhiều công trình nghiên cứu khác về kinh tế, xã hội Việt Nam thời phong kiến.
Tác giả nhận thấy, mặc dù quan hệ kinh tế Việt Nam - Trung Hoa có vai trò quan trọng, nhưng các ghi chép về vấn đề này còn khá ít ỏi, thường chỉ được đề cập lẻ tẻ hoặc trong bối cảnh ngoại thương chung của Việt Nam. Chính vì vậy, luận văn này được thực hiện với mục tiêu cung cấp thêm tư liệu, làm phong phú tri thức lịch sử về quan hệ kinh tế Việt Nam - Trung Hoa, đáp ứng nhu cầu nghiên cứu và học tập lịch sử.
IV. Giá trị và ứng dụng thực tiễn của luận văn
Luận văn có giá trị trong việc hệ thống hóa và làm rõ bức tranh quan hệ kinh tế Việt Nam - Trung Hoa trong thời kỳ phong kiến. Việc phân tích các hình thức giao thương, hoạt động kinh tế, và ảnh hưởng của mối quan hệ này đến lịch sử Việt Nam cung cấp cái nhìn toàn diện và sâu sắc về vấn đề.
Về ứng dụng thực tiễn, luận văn giúp rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu cho việc phát triển kinh tế đối ngoại của Việt Nam hiện nay. Bằng việc phân tích những mặt tích cực và hạn chế của quan hệ kinh tế với Trung Hoa trong quá khứ, luận văn góp phần định hướng cho việc xây dựng chính sách kinh tế đối ngoại phù hợp, hiệu quả, đảm bảo lợi ích quốc gia và hội nhập quốc tế thành công. Đặc biệt, trong bối cảnh quan hệ kinh tế Việt Nam - Trung Hoa ngày càng được đẩy mạnh, những bài học lịch sử càng trở nên thiết thực và ý nghĩa.
