## Tổng quan nghiên cứu

Việc xây dựng cơ sở dữ liệu (CSDL) đất đai đã trở thành nhiệm vụ trọng tâm của Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng như các địa phương nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai. Theo Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 31/10/2012, mục tiêu đến năm 2020 là hoàn thành hệ thống thông tin đất đai cơ bản. Tuy nhiên, thực trạng hiện nay cho thấy nhiều hồ sơ địa chính như sổ địa chính, sổ mục kê đất đai, bản đồ địa chính chưa được cập nhật thường xuyên, dẫn đến thông tin không đồng bộ, gây khó khăn trong quản lý và khai thác. Đặc biệt, các tài liệu đất đai được lập ở nhiều thời kỳ khác nhau với công nghệ và độ chính xác khác nhau, tạo nên sự phức tạp trong việc chuẩn hóa và tích hợp dữ liệu.

Luận văn tập trung đánh giá thực trạng công tác xây dựng CSDL địa chính tại thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn 2018-2019, đồng thời đề xuất mô hình chuẩn hóa xây dựng CSDL địa chính tập trung nhằm nâng cao hiệu quả vận hành và khai thác. Thành phố Uông Bí có tổng diện tích tự nhiên 25.546,40 ha, với tốc độ phát triển kinh tế xã hội nhanh, thu nhập bình quân đầu người đạt khoảng 6.700 USD/năm, tạo áp lực lớn lên công tác quản lý đất đai.

Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ mang tính khoa học khi làm rõ cơ sở pháp lý và kỹ thuật cho việc hiện đại hóa hồ sơ địa chính, mà còn có ý nghĩa thực tiễn trong việc ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương thông qua quản lý đất đai hiệu quả, minh bạch và nhanh chóng.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết quản lý dữ liệu không gian**: CSDL đất đai bao gồm dữ liệu không gian (bản đồ địa chính, dữ liệu tọa độ) và dữ liệu thuộc tính (thông tin về thửa đất, chủ sử dụng, quyền sử dụng). Việc chuẩn hóa dữ liệu không gian và thuộc tính là nền tảng để đảm bảo tính chính xác và đồng bộ trong quản lý đất đai.

- **Mô hình chuẩn hóa dữ liệu địa chính**: Chuẩn hóa là quá trình áp dụng kỹ thuật để làm thay đổi hình thức thể hiện dữ liệu phù hợp với tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định hiện hành mà không làm thay đổi bản chất thông tin. Chuẩn hóa bao gồm hai hình thức chính: chuẩn hóa nội dung (đơn vị thông tin, đối tượng đồ họa) và chuẩn hóa hỗn hợp (kết hợp chuẩn hóa nội dung và cấu trúc dữ liệu).

- **Mô hình kiến trúc hệ thống thông tin đất đai**: Hệ thống thông tin đất đai được xây dựng theo mô hình tập trung, kết nối đồng bộ từ trung ương đến địa phương, chia sẻ dữ liệu với các ngành liên quan như thuế, công chứng, xây dựng nhằm phục vụ đa mục tiêu quản lý và giao dịch.

- **Khái niệm và thành phần CSDL đất đai**: Theo Luật Đất đai 2013, CSDL đất đai quốc gia bao gồm các thành phần như cơ sở dữ liệu địa chính, quy hoạch, giá đất, thống kê, kiểm kê, giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo và các dữ liệu liên quan khác.

- **Thuật ngữ chuyên ngành**: CSDL (Cơ sở dữ liệu), GIS (Hệ thống thông tin địa lý), GCNQSDĐ (Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất), ELIS (Hệ thống thông tin đất đai), chuẩn hóa dữ liệu địa chính.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập số liệu thực tế tại Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất và Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Uông Bí; tài liệu pháp luật, báo cáo ngành; khảo sát hiện trạng hạ tầng CNTT và nguồn tư liệu địa chính.

- **Phương pháp phân tích**: Phân tích, đánh giá tổng hợp thực trạng xây dựng và vận hành CSDL địa chính; so sánh với các mô hình và kinh nghiệm quốc tế; sử dụng kỹ thuật GIS để chuẩn hóa dữ liệu không gian và thuộc tính; mô hình hóa quy trình chuẩn hóa và lưu trữ dữ liệu.

- **Cỡ mẫu và chọn mẫu**: Nghiên cứu toàn bộ địa bàn thành phố Uông Bí với các đơn vị hành chính cấp xã, phường; khảo sát đội ngũ cán bộ chuyên môn và hạ tầng CNTT tại các cơ quan quản lý đất đai.

- **Timeline nghiên cứu**: Thực hiện từ tháng 3/2018 đến tháng 3/2019, bao gồm khảo sát thực địa, thu thập dữ liệu, phân tích, đề xuất mô hình và thực nghiệm chuẩn hóa.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Hoàn thành xây dựng CSDL địa chính**: Thành phố Uông Bí đã hoàn thành xây dựng CSDL địa chính cho toàn bộ 11 xã, phường với tổng số hơn 1.100 bản đồ và hồ sơ địa chính, tỷ lệ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đạt trên 95%. Số lượng giấy chứng nhận cấp tăng từ 958 năm 2012 lên 6.489 năm 2018, phản ánh hiệu quả công tác quản lý đất đai.

- **Nguồn tư liệu và hạ tầng CNTT**: Hiện có 3 hệ thống bản đồ địa chính với tổng số 173 tờ bản đồ chuyển đổi sang hệ tọa độ VN-2000; hạ tầng CNTT gồm 1 máy chủ, 15 máy tính để bàn, 3 máy in, 3 máy scan hoạt động ổn định. Tuy nhiên, hồ sơ giấy và dữ liệu biến động đất đai vẫn được quản lý thủ công hoặc qua file Excel, gây khó khăn trong đồng bộ và cập nhật.

- **Quy trình xây dựng và vận hành CSDL**: Áp dụng quy trình 12 bước theo Thông tư 04/2013/TT-BTNMT, CSDL được xây dựng theo mô hình tập trung, vận hành trên máy chủ tại Trung tâm Công nghệ thông tin Tài nguyên và Môi trường tỉnh. Bản đồ địa chính số được chuẩn hóa theo Thông tư 25/2014/TT-BTNMT.

- **Tồn tại và hạn chế**: Việc cập nhật dữ liệu biến động đất đai còn chậm, hồ sơ gốc phân tán tại nhiều cơ quan, thiếu cán bộ chuyên trách CNTT, ứng dụng công nghệ thông tin chưa đồng bộ và chưa khai thác hết tiềm năng của hệ thống ELIS.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những tồn tại là do đặc thù biến động đất đai liên tục, nguồn lực tài chính và nhân lực hạn chế, cũng như sự chuyển đổi từ quản lý thủ công sang quản lý số hóa còn nhiều khó khăn. So sánh với các mô hình quốc tế như Thụy Điển, Hàn Quốc và Úc, việc xây dựng và chuẩn hóa CSDL đất đai là quá trình dài hơi, đòi hỏi sự đồng bộ về kỹ thuật, pháp lý và sự chấp nhận của xã hội.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng giấy chứng nhận cấp hàng năm, bảng thống kê nguồn nhân lực và hạ tầng CNTT, cũng như sơ đồ quy trình xây dựng và vận hành CSDL địa chính. Việc chuẩn hóa dữ liệu không gian và thuộc tính là bước then chốt để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả trong quản lý đất đai.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường đào tạo và bổ sung nhân lực CNTT chuyên trách**: Nâng cao năng lực cán bộ quản lý đất đai về công nghệ thông tin, đặc biệt là vận hành phần mềm ELIS và GIS, nhằm nâng cao hiệu quả cập nhật và khai thác dữ liệu. Mục tiêu đạt 100% cán bộ chuyên trách CNTT trong 2 năm tới.

- **Chuẩn hóa và đồng bộ dữ liệu địa chính**: Áp dụng quy trình chuẩn hóa nội dung và cấu trúc dữ liệu theo tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành, đảm bảo dữ liệu không gian và thuộc tính đồng bộ, chính xác. Thực hiện định kỳ kiểm tra, chuẩn hóa dữ liệu hàng năm.

- **Xây dựng mô hình lưu trữ và chia sẻ dữ liệu tập trung**: Triển khai hệ thống lưu trữ dữ liệu tập trung cấp tỉnh với kết nối mạng chuyên dụng, đảm bảo an toàn, bảo mật và thuận tiện cho các cơ quan liên quan truy cập, cập nhật dữ liệu. Hoàn thành trong vòng 1 năm.

- **Phát triển hệ thống liên thông dữ liệu với các ngành liên quan**: Thiết lập cơ chế chia sẻ dữ liệu đất đai với các ngành công chứng, thuế, xây dựng để cải cách thủ tục hành chính, giảm phiền hà cho người dân và doanh nghiệp. Triển khai thí điểm trong 6 tháng.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Cơ quan quản lý nhà nước về đất đai**: Giúp nâng cao hiệu quả quản lý, vận hành và khai thác CSDL đất đai, đồng thời áp dụng các mô hình chuẩn hóa và lưu trữ dữ liệu tập trung.

- **Các nhà nghiên cứu và học viên ngành Quản lý đất đai, Công nghệ thông tin địa lý**: Cung cấp cơ sở lý thuyết, phương pháp và mô hình thực nghiệm về xây dựng và chuẩn hóa CSDL địa chính.

- **Doanh nghiệp công nghệ thông tin chuyên phát triển phần mềm quản lý đất đai**: Tham khảo để phát triển các giải pháp công nghệ phù hợp với yêu cầu thực tế và quy định pháp luật.

- **Người dân và tổ chức sử dụng đất**: Hiểu rõ hơn về quy trình quản lý đất đai, quyền lợi và nghĩa vụ, cũng như các dịch vụ công trực tuyến liên quan đến đất đai.

## Câu hỏi thường gặp

1. **CSDL địa chính là gì và tại sao cần chuẩn hóa?**  
CSDL địa chính là tập hợp dữ liệu không gian và thuộc tính về đất đai được quản lý bằng phương tiện điện tử. Chuẩn hóa giúp đảm bảo dữ liệu chính xác, đồng bộ, dễ dàng cập nhật và khai thác, tránh sai sót trong quản lý.

2. **Quy trình xây dựng CSDL địa chính gồm những bước nào?**  
Quy trình gồm 12 bước từ thu thập, chuẩn hóa dữ liệu bản đồ, hồ sơ địa chính, xây dựng dữ liệu không gian và thuộc tính, đến tích hợp và vận hành trên hệ thống tập trung.

3. **Những khó khăn chính trong xây dựng CSDL địa chính tại Uông Bí là gì?**  
Bao gồm dữ liệu chưa đồng bộ, hồ sơ phân tán, thiếu nhân lực CNTT chuyên trách, ứng dụng công nghệ thông tin chưa đồng bộ và cập nhật dữ liệu biến động chậm.

4. **Mô hình lưu trữ dữ liệu tập trung có ưu điểm gì?**  
Giúp bảo đảm an toàn dữ liệu, dễ dàng quản lý, cập nhật và chia sẻ thông tin giữa các cơ quan, giảm thiểu sai sót và tăng hiệu quả quản lý.

5. **Làm thế nào để nâng cao hiệu quả vận hành CSDL địa chính?**  
Cần đào tạo nhân lực chuyên sâu, áp dụng quy trình chuẩn hóa dữ liệu thường xuyên, đầu tư hạ tầng CNTT hiện đại và phát triển hệ thống liên thông dữ liệu với các ngành liên quan.

## Kết luận

- Đã hoàn thành xây dựng CSDL địa chính cho toàn bộ địa bàn thành phố Uông Bí với tỷ lệ cấp giấy chứng nhận đạt trên 95%.  
- Hạ tầng CNTT và nguồn nhân lực hiện có đáp ứng cơ bản nhưng còn thiếu cán bộ chuyên trách CNTT và ứng dụng công nghệ chưa đồng bộ.  
- Quy trình xây dựng và vận hành CSDL địa chính được thực hiện theo quy định, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế trong cập nhật và chuẩn hóa dữ liệu.  
- Đề xuất mô hình chuẩn hóa dữ liệu và lưu trữ tập trung nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và khai thác CSDL địa chính.  
- Khuyến nghị tăng cường đào tạo, chuẩn hóa dữ liệu, xây dựng hệ thống lưu trữ tập trung và phát triển liên thông dữ liệu với các ngành liên quan trong vòng 1-2 năm tới.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu xây dựng CSDL đất đai đầy đủ các thành phần để đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại và phát triển bền vững.