Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, nguồn nhân lực chất lượng cao đóng vai trò quyết định trong sự phát triển kinh tế - xã hội. Giáo dục mầm non được Nhà nước đặc biệt quan tâm, thể hiện qua các chính sách như Quyết định số 149/2006/QĐ-TTg về phát triển giáo dục mầm non giai đoạn 2006-2015. Giáo dục mầm non không chỉ đặt nền móng cho sự phát triển thể chất, trí tuệ, tình cảm mà còn thẩm mỹ của trẻ em Việt Nam. Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương, với hơn 50 năm kinh nghiệm đào tạo giáo viên mầm non, đã mở ngành Giáo dục Mầm non - Sư phạm Âm nhạc nhằm đào tạo giáo viên âm nhạc chuyên trách cho bậc học này.

Tuy nhiên, thực tế giảng dạy môn đệm đàn phím điện tử cho sinh viên ngành này còn nhiều hạn chế. Sinh viên thường thiếu kỹ năng thực hành, chưa biết vận dụng kiến thức lý thuyết âm nhạc vào đệm đàn, và thiếu sự sáng tạo trong biểu diễn. Số lượng tiết học về nhạc cụ còn ít, cơ sở vật chất chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực hành với hơn 40 sinh viên/lớp nhưng chỉ có một phòng học đàn nhỏ và khoảng 30 cây đàn phím điện tử. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng dạy học đệm đàn phím điện tử cho sinh viên ngành Giáo dục Mầm non - Sư phạm Âm nhạc tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên âm nhạc mầm non, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và nhu cầu xã hội.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào chương trình, giáo trình, phương pháp dạy học và kỹ năng đệm đàn phím điện tử cho sinh viên ngành này trong giai đoạn từ tháng 8/2015 đến tháng 8/2017 tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên âm nhạc mầm non, góp phần phát triển hoạt động âm nhạc trong các trường mầm non trên toàn quốc.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình âm nhạc hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết âm nhạc cơ bản: Khái niệm về gamme, etude, hòa thanh/hòa âm được sử dụng để phân tích và xây dựng phần đệm đàn phím điện tử phù hợp với ca khúc mầm non. Hòa thanh được xem là nền tảng quan trọng quyết định độ dày và màu sắc của phần đệm, hỗ trợ giọng hát chính.

  • Mô hình phương pháp dạy học: Phân biệt rõ giữa phương pháp, biện pháp, giải pháp và cách thức trong dạy học. Phương pháp dạy học được hiểu là hệ thống các bước có quan hệ với nhau nhằm đạt mục đích giáo dục, trong khi biện pháp nhấn mạnh cách làm cụ thể để giải quyết vấn đề. Luận văn vận dụng các biện pháp và phương pháp dạy học hiện đại nhằm nâng cao kỹ năng đệm đàn cho sinh viên.

  • Khái niệm đệm đàn phím điện tử: Đệm đàn là phần hỗ trợ cho giai điệu chính (giọng hát), tạo nền tảng hòa âm và tiết tấu phong phú. Đàn phím điện tử với các tính năng hiện đại như bộ đệm tự động, đa dạng âm sắc, hiệu ứng âm thanh, giúp sinh viên phát huy khả năng sáng tạo và biểu diễn hiệu quả.

Các khái niệm chuyên ngành như Intro, Ending, Fill-in, Registration Memory, Pitch Bend cũng được áp dụng để hướng dẫn kỹ thuật đệm đàn phù hợp với đặc điểm ca khúc mầm non.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập thông tin từ thực tế giảng dạy môn đệm đàn phím điện tử tại Khoa Âm nhạc, Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. Dữ liệu bao gồm ghi chép, mô tả, ghi âm, ghi hình các giờ học, phiếu khảo sát ý kiến giảng viên và sinh viên.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp để đánh giá thực trạng dạy và học, so sánh kết quả giữa các khóa học, đối chiếu với các nghiên cứu trước đó trong lĩnh vực âm nhạc và giáo dục mầm non.

  • Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thực hiện thực nghiệm nhằm kiểm chứng tính khả thi của các biện pháp nâng cao chất lượng dạy học đệm đàn phím điện tử. Thực nghiệm được tiến hành trong khoảng thời gian từ tháng 8/2015 đến tháng 8/2017 với đối tượng là sinh viên ngành Giáo dục Mầm non - Sư phạm Âm nhạc.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào sinh viên các khóa 14, 15, 16 với tổng số hơn 200 sinh viên, cùng đội ngũ giảng viên trực tiếp giảng dạy môn học. Phương pháp chọn mẫu dựa trên tiêu chí thuận tiện và đại diện cho thực trạng đào tạo tại trường.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong 24 tháng, từ khảo sát thực trạng, đề xuất biện pháp, đến thực nghiệm và đánh giá kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng kỹ năng đệm đàn của sinh viên còn hạn chế: Khoảng 70% sinh viên chưa thành thạo kỹ thuật đệm đàn phím điện tử, đặc biệt trong việc vận dụng kiến thức lý thuyết âm nhạc vào thực hành. Hơn 60% sinh viên chưa biết cách tự đặt hợp âm và sáng tạo phần đệm, dẫn đến việc đệm đàn còn máy móc, thiếu linh hoạt.

  2. Cơ sở vật chất chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực hành: Trường chỉ có một phòng học đàn với diện tích nhỏ, 30 cây đàn phím điện tử cho hơn 40 sinh viên/lớp, gây khó khăn trong việc thực hành đồng thời. Khoảng 80% sinh viên phản ánh thiếu thiết bị hỗ trợ như máy chiếu, âm thanh, kết nối Internet trong phòng học.

  3. Giáo trình và phương pháp giảng dạy chưa đồng bộ: 100% giảng viên sử dụng nhiều giáo trình khác nhau, chưa có giáo trình thống nhất cho môn đệm đàn phím điện tử. Hơn 50% giảng viên chủ yếu tập trung giảng dạy lý thuyết, ít dành thời gian cho thực hành và sáng tạo kỹ năng đệm đàn.

  4. Sinh viên thiếu động lực và phương pháp học tập hiệu quả: Khoảng 40% sinh viên không có đàn để luyện tập tại nhà, 35% không duy trì thói quen luyện tập thường xuyên. Việc học tập còn mang tính thụ động, thiếu sự hướng dẫn đổi mới phương pháp học tập.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ việc thiếu đồng bộ trong chương trình đào tạo, cơ sở vật chất chưa đáp ứng, và phương pháp giảng dạy chưa phù hợp với đặc thù môn học thực hành. So với các nghiên cứu trong lĩnh vực đào tạo âm nhạc, kết quả này tương đồng với báo cáo của một số trường đại học sư phạm âm nhạc, nơi sinh viên cũng gặp khó khăn trong việc phát triển kỹ năng đệm đàn do thiếu thực hành và tài liệu hướng dẫn cụ thể.

Việc thiếu kỹ năng đệm đàn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tổ chức các hoạt động âm nhạc tại trường mầm non, làm giảm hiệu quả giáo dục âm nhạc cho trẻ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sinh viên thành thạo kỹ năng đệm đàn theo từng khóa học, hoặc bảng so sánh số lượng đàn và phòng học so với số lượng sinh viên.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đổi mới chương trình, giáo trình và phương pháp dạy học, đồng thời nâng cấp cơ sở vật chất để tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên phát triển kỹ năng thực hành. Việc áp dụng các biện pháp đổi mới sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên âm nhạc mầm non, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và nhu cầu xã hội.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị học tập: Mở rộng phòng học đàn phím điện tử, tăng số lượng đàn lên ít nhất 50 cây để đảm bảo tỷ lệ 1 đàn/1-2 sinh viên. Trang bị thêm thiết bị âm thanh, máy chiếu, kết nối Internet để hỗ trợ giảng dạy và học tập. Thời gian thực hiện: 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và phòng quản lý thiết bị.

  2. Xây dựng và thống nhất giáo trình dạy học đệm đàn phím điện tử: Biên soạn giáo trình chuyên biệt phù hợp với đặc thù ngành Giáo dục Mầm non - Sư phạm Âm nhạc, tập trung vào kỹ năng thực hành, sáng tạo đệm đàn và vận dụng lý thuyết âm nhạc. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Khoa Âm nhạc phối hợp với các chuyên gia âm nhạc.

  3. Đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập: Áp dụng phương pháp dạy học tích cực, tăng cường thực hành, tổ chức các buổi workshop, biểu diễn thực tế để sinh viên nâng cao kỹ năng đệm đàn. Khuyến khích sinh viên tự học, tự luyện tập với sự hướng dẫn cụ thể. Thời gian thực hiện: liên tục trong các khóa học. Chủ thể thực hiện: Giảng viên Khoa Âm nhạc.

  4. Tổ chức các lớp bồi dưỡng kỹ năng đệm đàn cho giảng viên: Nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng thực hành và phương pháp giảng dạy cho đội ngũ giảng viên, đặc biệt là kỹ năng đệm đàn phím điện tử. Thời gian thực hiện: 3-6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu phối hợp với các trung tâm đào tạo chuyên ngành.

  5. Khuyến khích sinh viên đầu tư mua đàn và luyện tập tại nhà: Hỗ trợ sinh viên tiếp cận đàn phím điện tử qua các chương trình cho thuê, mượn hoặc mua với giá ưu đãi. Tăng cường hướng dẫn kỹ thuật luyện tập hiệu quả tại nhà. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể thực hiện: Phòng công tác sinh viên và Khoa Âm nhạc.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên âm nhạc tại các trường cao đẳng, đại học sư phạm: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về dạy học đệm đàn phím điện tử, giúp giảng viên cải tiến chương trình và phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng đào tạo.

  2. Sinh viên ngành Giáo dục Mầm non - Sư phạm Âm nhạc: Tài liệu tham khảo hữu ích để hiểu rõ kỹ thuật đệm đàn, vận dụng kiến thức lý thuyết vào thực hành, phát triển kỹ năng biểu diễn và sáng tạo trong giảng dạy âm nhạc mầm non.

  3. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ phụ trách đào tạo âm nhạc: Giúp đánh giá thực trạng đào tạo, từ đó xây dựng chính sách, đầu tư cơ sở vật chất và phát triển chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu thực tế.

  4. Các trung tâm đào tạo âm nhạc và giáo dục mầm non: Tham khảo để thiết kế các khóa học, bồi dưỡng kỹ năng đệm đàn phím điện tử cho giáo viên, nâng cao hiệu quả giảng dạy và tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kỹ năng đệm đàn phím điện tử lại quan trọng đối với giáo viên mầm non?
    Kỹ năng đệm đàn giúp giáo viên tổ chức các hoạt động âm nhạc hiệu quả, hỗ trợ giọng hát trẻ, tạo không khí sinh động và hấp dẫn. Ví dụ, đệm đàn tốt giúp trẻ dễ nhớ bài hát và phát triển thẩm mỹ âm nhạc.

  2. Những khó khăn chính trong dạy học đệm đàn phím điện tử hiện nay là gì?
    Khó khăn gồm thiếu cơ sở vật chất, giáo trình chưa đồng bộ, phương pháp giảng dạy chưa phù hợp và sinh viên thiếu thực hành. Điều này dẫn đến kỹ năng đệm đàn của sinh viên chưa đạt yêu cầu.

  3. Làm thế nào để sinh viên nâng cao kỹ năng đệm đàn tại nhà?
    Sinh viên cần có đàn phím điện tử để luyện tập thường xuyên, áp dụng các bài tập kỹ thuật, vận dụng lý thuyết âm nhạc và tham khảo các bản đệm mẫu. Việc luyện tập đều đặn giúp cải thiện kỹ năng nhanh chóng.

  4. Phương pháp dạy học nào hiệu quả nhất cho môn đệm đàn phím điện tử?
    Phương pháp tích cực, kết hợp lý thuyết và thực hành, tổ chức workshop, biểu diễn thực tế và khuyến khích sáng tạo được đánh giá cao. Giảng viên cần hướng dẫn cụ thể, tạo môi trường học tập thân thiện, hứng thú.

  5. Cơ sở vật chất cần được cải thiện như thế nào để hỗ trợ tốt hơn cho môn học?
    Cần tăng số lượng đàn phím điện tử, mở rộng phòng học, trang bị thiết bị âm thanh, máy chiếu, kết nối Internet để hỗ trợ giảng dạy và học tập. Điều này giúp sinh viên có điều kiện thực hành tốt hơn, nâng cao chất lượng đào tạo.

Kết luận

  • Đánh giá thực trạng cho thấy kỹ năng đệm đàn phím điện tử của sinh viên ngành Giáo dục Mầm non - Sư phạm Âm nhạc còn nhiều hạn chế do cơ sở vật chất, giáo trình và phương pháp giảng dạy chưa đồng bộ.
  • Luận văn đề xuất các biện pháp cụ thể như cải thiện cơ sở vật chất, xây dựng giáo trình thống nhất, đổi mới phương pháp dạy học và bồi dưỡng giảng viên.
  • Thực nghiệm sư phạm đã chứng minh tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp đề xuất trong việc nâng cao chất lượng dạy học đệm đàn.
  • Nghiên cứu góp phần làm tài liệu tham khảo quan trọng cho giảng viên, sinh viên và nhà quản lý giáo dục trong lĩnh vực đào tạo giáo viên âm nhạc mầm non.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp, đầu tư trang thiết bị và nâng cao năng lực giảng viên để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và phát triển toàn diện giáo dục mầm non.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên âm nhạc mầm non, góp phần phát triển nền giáo dục Việt Nam vững mạnh trong tương lai!