Luận văn thạc sĩ: Đánh giá hiệu quả hệ thống nông lâm kết hợp tại huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên

• Tác giả: Đàm Văn Vinh
• Người hướng dẫn: PGS. Đặng Kim Vui
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Trồng trọt
• Đề tài: Đánh giá hiệu quả của một số hệ thống nông lâm kết hợp tại địa bàn huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên
• Loại tài liệu: luận án tiến sỹ nông nghiệp
• Năm xuất bản: 2011
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Những nghiên cứu về hệ thống cây trồng và hệ thống canh tác
• 1.1.1. Cơ sở khoa học của nghiên cứu hệ thống cây trồng và hệ thống canh tác
• 1.1.2. Cây trồng và hệ thống canh tác trên quan điểm sử dụng đất bền vững
• 1.1.3. Sự hình thành và phát triển của NLKH
• 1.1.4. Nhu cầu và thách thức đối với phát triển bền vững nông thôn miền núi
• 1.1.5. Các nhân tố làm tiền đề cho sự phát triển NLKH trên phạm vi toàn cầu
• 1.1.6. Lợi ích và vai trò của các hệ thống NLKH
• 1.1.7. Đặc điểm của hệ thống nông lâm kết hợp phù hợp
• 1.1.8. Lợi ích của các hệ thống NLKH
• 1.1.9. Những nghiên cứu về Nông- Lâm kết hợp trên Thế giới và ở Việt Nam
• 1.1.9.1. Những nghiên cứu về Nông- Lâm kết hợp trên Thế giới
• 1.1.9.2. Những nghiên cứu về Nông lâm kết hợp ở Việt Nam
• 1.1.10. Những nghiên cứu về vai trò của thành phần cây trồng trong HT NLKH đến việc bảo vệ đất dốc trên thế giới và ở Việt Nam
• 1.1.10.1. Vai trò của thành phần cây trồng trong hệ thống NLKH đến việc bảo vệ đất dốc trên Thế giới
• 1.1.10.2. Vai trò của thành phần cây trồng trong hệ thống NLKH đến việc bảo vệ đất dốc ở Việt Nam
• 1.1.11. Các biện pháp bảo vệ đất đất dốc trong canh tác NLKH trên Thế giới và ở Việt Nam
• 1.1.12. Một số phương pháp đánh giá và kết quả nghiên cứu về hiệu quả kinh tế trong NLKH ở vùng Đông Bắc nước ta
• 1.1.12.1. Một số phương pháp đánh giá hiệu quả kinh tế trong nông lâm kết hợp
• 1.1.12.2. Hiệu quả kinh tế một số hệ thống sử dụng đất dốc vùng Đông Bắc nước ta
• 2. CHƯƠNG II: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Nội dung nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Phương pháp mô tả điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và phân chia khu vực sinh thái của địa bàn nghiên cứu
• 2.2.2. Phương pháp đánh giá thực trạng phát triển nông lâm kết hợp tại địa bàn nghiên cứu
• 2.2.3. Phương pháp đánh giá hiệu quả của một số hệ thống NLKH tại địa bàn nghiên cứu
• 2.2.4. Phương pháp nghiên cứu một số biện pháp cải tiến, thử nghiệm và đề xuất giải pháp góp phần phát triển NLKH tại địa phương
• 2.2.5. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Mô tả đặc điểm tự nhiên - kinh tế xã hội huyện Võ Nhai
• 3.1.1. Đặc điểm tự nhiên
• 3.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội
• 3.2. Thực trạng phát triển NLKH trên địa bàn nghiên cứu
• 3.2.1. Kết quả thống kê, phân loại các hệ thống NLKH huyện Võ Nhai
• 3.2.2. Thành phần loài cây trồng, vật nuôi trong các hệ thống NLKH
• 3.2.3. Sự phối hợp giữa các thành phần trong các hệ thống NLKH
• 3.2.4. Hiệu quả của các hệ thống NLKH trên địa bàn huyện Võ Nhai
• 3.2.4.1. Hiệu quả kinh tế
• 3.2.4.2. Hiệu quả môi trường của các hệ thống NLKH
• 3.2.5. Một số tác động về mặt xã hội từ các hệ thống NLKH
• 3.2.6. Đánh giá tính bền vững của các hệ thống NLKH tại Võ Nhai
• 3.2.7. Biện pháp cải tiến thử nghiệm và một số giải pháp chủ yếu góp phần phát triển NLKH huyện Võ Nhai
• 3.2.8. Những thuận lợi, khó khăn trở ngại trong phát triển NLKH tại Võ Nhai
• 3.2.9. Một số giải pháp chủ yếu góp phần phát triển NLKH huỵện Võ Nhai
• KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• 1.1. Đề nghị
• CÁC CÔNG TRÌNH CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về hệ thống nông lâm kết hợp tại Võ Nhai Thái Nguyên

Hệ thống nông lâm kết hợp (NLKH) là một phương thức canh tác kết hợp giữa nông nghiệp và lâm nghiệp, nhằm tối ưu hóa việc sử dụng đất đai và tài nguyên thiên nhiên. Tại Võ Nhai, Thái Nguyên, hệ thống này đã được áp dụng rộng rãi nhằm giải quyết các vấn đề về xói mòn đất, suy thoái môi trường, và phát triển kinh tế nông thôn. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các mô hình NLKH tại địa phương, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển bền vững.

1.1. Bối cảnh và mục tiêu nghiên cứu

Võ Nhai là một huyện vùng núi cao với địa hình phức tạp, chủ yếu là núi đá vôi và núi đất. Đất nông nghiệp chiếm 7,48% diện tích, trong khi đất lâm nghiệp chiếm 65,64%. Từ năm 1991, các dự án như 327 và 661 đã hỗ trợ người dân áp dụng NLKH, giúp cải thiện đời sống và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, sản xuất vẫn còn manh mún, dẫn đến hiệu quả kinh tế chưa cao. Mục tiêu của nghiên cứu là đánh giá hiệu quả của các hệ thống NLKH, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển bền vững.

1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Nghiên cứu tập trung vào các hệ thống NLKH chính tại Võ Nhai, bao gồm các mô hình như RVACRg (Rừng - Vườn - Ao - Chuồng - Ruộng) và RVAC (Rừng - Vườn - Ao - Chuồng). Phạm vi nghiên cứu bao gồm 3 khu vực sinh thái đại diện: Khu vực 1 (Lâu Thượng, La Hiên), Khu vực 2 (Cúc Đường, Vũ Chấn), và Khu vực 3 (Bình Long, Dân Tiến, Liên Minh, Tràng Xá).

II. Hiệu quả kinh tế của hệ thống nông lâm kết hợp

Nghiên cứu đã đánh giá hiệu quả kinh tế của các hệ thống NLKH tại Võ Nhai thông qua việc phân tích các chỉ số như giá trị sản xuất, chi phí sản xuất, và lợi nhuận thuần. Kết quả cho thấy, các hệ thống NLKH mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với canh tác độc canh, đặc biệt là các mô hình RVACRg và RVAC.

2.1. Phân tích hiệu quả kinh tế của các mô hình NLKH

Các mô hình NLKH như RVACRg và RVAC đã được phân tích chi tiết. Kết quả cho thấy, RVACRg mang lại giá trị sản xuất cao nhất, với tổng thu nhập trung bình đạt 120 triệu đồng/ha/năm. Trong khi đó, RVAC cũng cho hiệu quả kinh tế đáng kể, với tổng thu nhập khoảng 90 triệu đồng/ha/năm. Các mô hình này không chỉ tăng thu nhập cho người dân mà còn tạo ra nhiều việc làm, góp phần phát triển kinh tế nông thôn.

2.2. So sánh hiệu quả kinh tế giữa NLKH và canh tác độc canh

Nghiên cứu so sánh hiệu quả kinh tế giữa các hệ thống NLKH và canh tác độc canh. Kết quả cho thấy, các hệ thống NLKH mang lại lợi nhuận thuần cao hơn từ 20-30% so với canh tác độc canh. Điều này khẳng định vai trò quan trọng của NLKH trong việc tăng trưởng kinh tế và ổn định đời sống người dân vùng núi.

III. Hiệu quả môi trường và xã hội của hệ thống nông lâm kết hợp

Ngoài hiệu quả kinh tế, các hệ thống NLKH còn mang lại nhiều lợi ích về môi trường và xã hội. Nghiên cứu đã đánh giá tác động của NLKH đến việc bảo vệ đất, giảm xói mòn, và cải thiện chất lượng môi trường.

3.1. Tác động của NLKH đến bảo vệ đất và môi trường

Các hệ thống NLKH đã giúp giảm đáng kể tình trạng xói mòn đất, đặc biệt là trên các khu vực đất dốc. Lượng đất xói mòn trong các hệ thống NLKH thấp hơn 50-60% so với canh tác độc canh. Ngoài ra, NLKH còn góp phần cải thiện chất lượng đất thông qua việc tăng hàm lượng chất hữu cơ và độ phì nhiêu của đất.

3.2. Tác động xã hội của NLKH

NLKH không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn có tác động tích cực đến xã hội. Các hệ thống này đã tạo ra nhiều việc làm, giúp người dân có thu nhập ổn định. Đồng thời, NLKH còn góp phần nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ môi trường và quản lý tài nguyên bền vững.

IV. Giải pháp phát triển hệ thống nông lâm kết hợp bền vững

Dựa trên kết quả nghiên cứu, các giải pháp phát triển NLKH bền vững tại Võ Nhai đã được đề xuất. Các giải pháp này tập trung vào việc cải tiến kỹ thuật, nâng cao nhận thức của người dân, và hỗ trợ chính sách từ chính quyền địa phương.

4.1. Cải tiến kỹ thuật và đổi mới công nghệ

Để nâng cao hiệu quả của các hệ thống NLKH, cần áp dụng các kỹ thuật canh tác tiên tiến như trồng xen, luân canh, và sử dụng giống cây trồng chất lượng cao. Ngoài ra, việc đổi mới công nghệ trong quản lý tài nguyên cũng là yếu tố quan trọng giúp tăng năng suất và bảo vệ môi trường.

4.2. Hỗ trợ chính sách và hợp tác xã nông nghiệp

Chính quyền địa phương cần có các chính sách hỗ trợ như cung cấp vốn, kỹ thuật, và đào tạo cho người dân. Đồng thời, việc thành lập các hợp tác xã nông nghiệp sẽ giúp người dân liên kết, chia sẻ kinh nghiệm, và tăng cường hiệu quả sản xuất.