Luận Văn Thạc Sĩ: Nghiên Cứu Một Số Bệnh Thường Gặp Ở Bò Tại Trại Công Ty Cổ Phần Nam Việt Và Các Biện Pháp Phòng Trị Hiệu Quả

• Tác giả: Ngô Xuân Phương
• Người hướng dẫn: ThS. Nguyễn Thu Trang
• Trường học: Đại học Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Thú y
• Đề tài: Một số bệnh thường gặp ở bò tại trại Công ty cổ phần Nam Việt - xã Hồng Tiến - thị xã Phổ Yên - tỉnh Thái Nguyên và biện pháp phòng trị
• Loại tài liệu: Khóa luận tốt nghiệp đại học
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• 1. Phần 1: MỞ ĐẦU
• 1.1. Đặt vấn đề
• 1.2. Mục tiêu và yêu cầu của đề tài
• 2. Phần 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. Điều kiện cơ sở nơi thực tập
• 2.1.1. Điều kiện tự nhiên
• 2.1.2. Điều kiện cơ sở vật chất, cơ sở hạ tầng của cơ sở thực tập
• 2.2. Cơ sở khoa học
• 2.2.1. Những đặc điểm chính về cấu tạo và chức năng của các bộ phận trên cơ thể bò
• 2.2.2. Đặc điểm sinh lý của bò thịt
• 2.2.2.1. Đặc điểm sinh lý của bò đực
• 2.2.2.2. Đặc điểm sinh lý của bò cái
• 2.3. Một số bệnh thường gặp trên bò
• 2.3.1. Tụ huyết trùng
• 2.3.1.1. Triệu chứng của bò mắc bệnh tụ huyết trùng
• 2.3.1.2. Bệnh tích
• 2.3.1.3. Chẩn đoán bệnh
• 2.3.1.4. Phòng bệnh
• 2.3.1.5. Điều trị
• 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về bệnh thường gặp ở bò

Bệnh thường gặp ở bò tại trại Công ty cổ phần Nam Việt là một vấn đề nghiêm trọng trong ngành chăn nuôi. Các bệnh như lở mồm long móng, viêm tử cung, và ký sinh trùng đã gây thiệt hại lớn cho người chăn nuôi. Theo nghiên cứu, tỷ lệ mắc bệnh ở bò có thể lên đến 30% trong một số trường hợp. Việc nhận diện và điều trị kịp thời là rất quan trọng để giảm thiểu thiệt hại kinh tế. Bệnh dịch không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của bò mà còn tác động đến năng suất và chất lượng sản phẩm. Do đó, việc nghiên cứu và áp dụng các biện pháp phòng trị là cần thiết để bảo vệ đàn bò và nâng cao hiệu quả chăn nuôi.

1.1. Tình hình mắc bệnh

Tình hình mắc bệnh trên đàn bò tại trại Công ty cổ phần Nam Việt cho thấy sự gia tăng đáng kể trong những năm gần đây. Các bệnh như viêm tử cung và hội chứng tiêu chảy ở bê là những vấn đề phổ biến nhất. Theo số liệu thống kê, tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung ở bò chửa lên đến 25%, trong khi tỷ lệ bê mắc hội chứng tiêu chảy có thể đạt 40%. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có các biện pháp phòng bệnh hiệu quả. Việc theo dõi và ghi nhận tình hình sức khỏe của đàn bò là rất quan trọng để có thể đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời.

II. Biện pháp phòng trị bệnh

Biện pháp phòng trị bệnh cho bò tại trại Công ty cổ phần Nam Việt bao gồm nhiều phương pháp khác nhau. Đầu tiên, việc tiêm phòng vaccine là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh. Vaccine tụ huyết trùng được sử dụng rộng rãi và đã chứng minh hiệu quả trong việc giảm tỷ lệ mắc bệnh. Ngoài ra, việc quản lý dinh dưỡng và chăm sóc bò cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao sức đề kháng. Cung cấp khẩu phần ăn đầy đủ dinh dưỡng giúp bò khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc bệnh. Thêm vào đó, việc theo dõi sức khỏe định kỳ và thực hiện các biện pháp vệ sinh chuồng trại cũng là những yếu tố không thể thiếu trong công tác phòng trị bệnh.

2.1. Tiêm phòng vaccine

Tiêm phòng vaccine là biện pháp chủ động giúp ngăn ngừa bệnh tật cho bò. Vaccine tụ huyết trùng được khuyến cáo tiêm hai lần trong năm, tạo miễn dịch lâu dài cho đàn bò. Theo nghiên cứu, tỷ lệ tiêm phòng đạt trên 90% sẽ giúp ổn định tình hình dịch bệnh. Việc tiêm phòng không chỉ bảo vệ sức khỏe cho bò mà còn giảm thiểu thiệt hại kinh tế cho người chăn nuôi. Ngoài vaccine tụ huyết trùng, các loại vaccine khác cũng cần được xem xét và áp dụng tùy theo tình hình dịch bệnh tại địa phương.

III. Chăm sóc và quản lý đàn bò

Chăm sóc và quản lý đàn bò là yếu tố quyết định đến sức khỏe và năng suất của bò. Việc cung cấp thức ăn đầy đủ và hợp lý là rất quan trọng. Khẩu phần ăn cần đảm bảo đủ chất dinh dưỡng, bao gồm protein, vitamin và khoáng chất. Ngoài ra, việc theo dõi sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các triệu chứng bệnh. Quản lý chuồng trại cũng cần được chú trọng, đảm bảo vệ sinh sạch sẽ và thoáng mát. Điều này không chỉ giúp bò khỏe mạnh mà còn giảm thiểu nguy cơ lây lan bệnh tật trong đàn.

3.1. Khẩu phần dinh dưỡng

Khẩu phần dinh dưỡng cho bò cần được thiết kế khoa học và hợp lý. Theo nghiên cứu, bò cần được cung cấp từ 2-3 kg thức ăn tinh và 10-15 kg thức ăn thô mỗi ngày. Việc bổ sung thức ăn xanh như cỏ tươi cũng rất cần thiết để đảm bảo sức khỏe cho bò. Ngoài ra, cần theo dõi tình trạng sức khỏe của bò để điều chỉnh khẩu phần ăn cho phù hợp. Việc cung cấp nước sạch và đủ cũng là yếu tố quan trọng không thể thiếu trong quá trình chăm sóc bò.

IV. Kết luận và kiến nghị

Kết luận từ nghiên cứu cho thấy rằng việc phòng trị bệnh cho bò tại trại Công ty cổ phần Nam Việt là rất cần thiết. Các biện pháp như tiêm phòng vaccine, chăm sóc dinh dưỡng và quản lý chuồng trại đều đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao sức khỏe và năng suất của bò. Để đạt được hiệu quả cao nhất, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, từ người chăn nuôi đến các cơ quan chức năng. Kiến nghị cần có các chương trình đào tạo và nâng cao nhận thức cho người chăn nuôi về các biện pháp phòng trị bệnh, nhằm bảo vệ sức khỏe đàn bò và phát triển bền vững ngành chăn nuôi.

Tổng quan nghiên cứu

Ngành chăn nuôi bò tại Việt Nam ngày càng giữ vị trí quan trọng trong nền nông nghiệp và kinh tế quốc dân. Theo báo cáo của ngành, tổng đàn bò thịt của Việt Nam đến cuối năm 2014 đạt khoảng 5 triệu con, với tốc độ tăng trưởng trung bình 3,5% mỗi năm. Tuy nhiên, sản lượng thịt bò bình quân đầu người còn thấp, chỉ khoảng 3,31 kg/người/năm, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực và thế giới. Một trong những thách thức lớn đối với ngành chăn nuôi bò là tình trạng bệnh tật phổ biến, đặc biệt là các bệnh viêm tử cung, hội chứng tiêu chảy ở bê và bệnh ký sinh trùng ngoài da như ve.

Luận văn tập trung nghiên cứu tình hình mắc bệnh trên đàn bò tại trại Công ty cổ phần Nam Việt, xã Hồng Tiến, thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 11 năm 2016. Mục tiêu chính là đánh giá tỷ lệ mắc bệnh, phân tích nguyên nhân và đề xuất các biện pháp phòng trị hiệu quả nhằm nâng cao năng suất và chất lượng đàn bò thịt. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc giảm thiểu thiệt hại kinh tế do bệnh tật gây ra, đồng thời góp phần phát triển bền vững ngành chăn nuôi bò tại địa phương và khu vực.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về dịch tễ học bệnh truyền nhiễm và bệnh ký sinh trùng ở gia súc, đặc biệt là:

• Lý thuyết dịch tễ học bệnh truyền nhiễm: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự xuất hiện và lây lan của bệnh trên đàn bò, bao gồm yếu tố môi trường, vật chủ và tác nhân gây bệnh.
• Mô hình sinh lý và bệnh học bò thịt: Nghiên cứu cấu tạo, chức năng các bộ phận sinh dục và tiêu hóa của bò, làm cơ sở cho việc chẩn đoán và điều trị các bệnh viêm tử cung, tiêu chảy và ký sinh trùng.
• Khái niệm về phòng và trị bệnh trong chăn nuôi: Bao gồm các biện pháp vệ sinh, tiêm phòng vaccin, sử dụng thuốc điều trị và quản lý chuồng trại.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: tỷ lệ mắc bệnh, hiệu lực điều trị, hội chứng tiêu chảy, viêm tử cung, bệnh ký sinh trùng ngoài da (ve), và các phác đồ điều trị.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu trực tiếp tại trại bò Công ty cổ phần Nam Việt, xã Hồng Tiến, thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên trong 6 tháng (từ 18/5/2016 đến 18/11/2016). Tổng số bò và bê theo dõi là 105 con, trong đó có 63 bê và 42 bò.
• Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn toàn bộ đàn bò và bê tại trại để theo dõi, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của số liệu.
• Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê sinh học, tính tỷ lệ mắc bệnh, tỷ lệ khỏi bệnh, thời gian điều trị trung bình. Phần mềm Microsoft Excel 2007 được dùng để xử lý và trình bày dữ liệu.
• Timeline nghiên cứu: Theo dõi và ghi nhận tình trạng sức khỏe, chẩn đoán lâm sàng hàng ngày trong suốt 6 tháng thực hiện nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung ở bò: Trong tổng số 47 con bò theo dõi, có 25 con mắc bệnh, chiếm tỷ lệ 53,19%. Tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở bò đẻ lứa đầu (70,00%) và lứa đẻ thứ ba (55,56%). Tỷ lệ mắc bệnh theo tháng cao nhất vào tháng 9 (75,00%) và tháng 10 (66,67%), thấp hơn vào các tháng mùa hè như tháng 6 (60,00%), tháng 7 (50,00%) và tháng 8 (50,00%).

2. Tỷ lệ mắc hội chứng tiêu chảy ở bê: Trong 63 bê theo dõi, có 36 con mắc bệnh, chiếm tỷ lệ 57,14%. Tỷ lệ mắc bệnh giảm dần theo lứa tuổi, cao nhất ở bê sơ sinh đến dưới 2 tháng tuổi (60,00%), tiếp theo là lứa 2-4 tháng (42,85%) và thấp nhất ở lứa 4-6 tháng (27,27%). Tỷ lệ mắc bệnh theo tháng cao nhất vào tháng 7 (11,11%) và tháng 8 (12,69%), giảm dần vào các tháng 6, 9 và 10.

3. Tỷ lệ mắc bệnh ký sinh trùng ve ở bê: Tỷ lệ nhiễm ve trung bình là 26,98%, cao nhất vào tháng 6 (9,52%) và giảm dần đến tháng 10 (3,17%). Sự giảm tỷ lệ này liên quan đến điều kiện khí hậu thay đổi, nhiệt độ và độ ẩm giảm làm hạn chế sự phát triển của ve.

4. Hiệu quả điều trị: Hai phác đồ điều trị viêm tử cung cho bò đều đạt tỷ lệ khỏi 100%, với thời gian điều trị trung bình từ 3 đến 5 ngày. Điều trị hội chứng tiêu chảy ở bê cũng đạt tỷ lệ khỏi 100%, thời gian điều trị ngắn hơn ở bê trên 6 tháng (3 ngày) so với bê dưới 6 tháng (4 ngày).

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung cao ở bò đẻ lứa đầu và lứa đẻ thứ ba phản ánh thực trạng kỹ thuật đỡ đẻ và chăm sóc sinh sản chưa hoàn thiện, đặc biệt là các trường hợp đẻ khó phải can thiệp bằng tay hoặc dụng cụ, gây tổn thương niêm mạc tử cung. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về nguyên nhân viêm tử cung do tổn thương cơ học và nhiễm khuẩn thứ phát.

Hội chứng tiêu chảy ở bê chủ yếu xảy ra ở bê non dưới 2 tháng tuổi do sức đề kháng còn yếu, dễ bị nhiễm các tác nhân vi sinh vật như E.coli, Salmonella và ký sinh trùng đường ruột. Tỷ lệ mắc bệnh cao vào mùa hè (tháng 7, 8) do điều kiện khí hậu nóng ẩm, thức ăn và nước uống có thể bị ô nhiễm, làm tăng nguy cơ tiêu chảy. Kết quả này tương đồng với các báo cáo trong nước về ảnh hưởng của môi trường và dinh dưỡng đến bệnh tiêu chảy ở bê.

Tỷ lệ nhiễm ve giảm dần theo thời gian do sự thay đổi khí hậu, đặc biệt là giảm nhiệt độ và độ ẩm làm hạn chế sự sinh sản và hoạt động của ve. Việc sử dụng thuốc xịt và phun định kỳ cũng góp phần kiểm soát hiệu quả bệnh ký sinh trùng ngoài da.

Hiệu quả điều trị cao cho thấy các phác đồ sử dụng thuốc oxytocin, ketovet, kháng sinh và vitamin hỗ trợ phù hợp với đặc điểm bệnh lý và thể trạng vật nuôi. Thời gian điều trị ngắn giúp giảm thiểu chi phí và tổn thất kinh tế cho người chăn nuôi.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ mắc bệnh theo lứa tuổi và tháng, bảng so sánh hiệu quả điều trị giữa các phác đồ, giúp minh họa rõ ràng các xu hướng và kết quả nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác vệ sinh chuồng trại và môi trường: Thực hiện vệ sinh định kỳ, phun thuốc khử trùng ít nhất 1 tuần/lần, đặc biệt trước và sau khi bò đẻ nhằm giảm nguy cơ viêm tử cung và các bệnh truyền nhiễm. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý trại và nhân viên kỹ thuật. Thời gian: liên tục trong năm.

2. Áp dụng kỹ thuật đỡ đẻ và phối giống đúng quy trình: Đào tạo nhân viên kỹ thuật về kỹ thuật đỡ đẻ an toàn, hạn chế tổn thương niêm mạc tử cung, đồng thời sử dụng phương pháp phối giống nhân tạo chuẩn xác để giảm tỷ lệ viêm tử cung. Chủ thể: Nhân viên kỹ thuật và cán bộ thú y. Thời gian: trước mùa sinh sản.

3. Tiêm phòng vaccin định kỳ cho bò và bê: Thực hiện tiêm phòng bệnh tụ huyết trùng, lở mồm long móng và các bệnh ký sinh trùng theo lịch 2 lần/năm nhằm nâng cao miễn dịch đàn. Chủ thể: Cán bộ thú y trại. Thời gian: tháng 3-4 và tháng 9-10 hàng năm.

4. Quản lý dinh dưỡng và nguồn nước sạch cho bê: Cung cấp khẩu phần ăn cân đối, đảm bảo vệ sinh thức ăn và nước uống, đặc biệt trong mùa hè để hạn chế hội chứng tiêu chảy. Chủ thể: Nhân viên chăm sóc và quản lý trại. Thời gian: liên tục, chú trọng các tháng mùa nóng.

5. Sử dụng thuốc điều trị theo phác đồ khoa học: Áp dụng các phác đồ điều trị đã chứng minh hiệu quả, kết hợp theo dõi sát sao sức khỏe vật nuôi để điều chỉnh kịp thời. Chủ thể: Cán bộ thú y. Thời gian: khi phát hiện bệnh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Người chăn nuôi bò thịt quy mô công nghiệp và hộ gia đình: Nắm bắt các bệnh thường gặp và biện pháp phòng trị hiệu quả để giảm thiệt hại kinh tế, nâng cao năng suất đàn.

2. Cán bộ thú y và kỹ thuật viên chăn nuôi: Áp dụng kiến thức về dịch tễ học, chẩn đoán và điều trị bệnh, cải thiện công tác chăm sóc sức khỏe vật nuôi.

3. Nhà quản lý và hoạch định chính sách nông nghiệp: Tham khảo số liệu và đề xuất nhằm xây dựng các chương trình hỗ trợ, tiêm phòng và kiểm soát dịch bệnh hiệu quả.

4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Thú y, Chăn nuôi: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về nghiên cứu dịch tễ và biện pháp phòng trị bệnh trên bò thịt tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung lại cao ở bò đẻ lứa đầu?
   Bò đẻ lứa đầu thường có cơ quan sinh dục chưa hoàn toàn giãn nở, dễ bị tổn thương khi sinh đẻ hoặc can thiệp đỡ đẻ, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập gây viêm tử cung.

2. Nguyên nhân chính gây hội chứng tiêu chảy ở bê là gì?
   Hội chứng tiêu chảy ở bê chủ yếu do vi sinh vật như E.coli, Salmonella, ký sinh trùng đường ruột, kết hợp với yếu tố môi trường như thức ăn không đảm bảo và nước uống ô nhiễm.

3. Làm thế nào để phòng bệnh ký sinh trùng ve hiệu quả?
   Phòng bệnh bằng cách vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, phun thuốc diệt ve định kỳ, tắm chải cho bê và xử lý ve bắt được đúng cách như đốt hoặc chôn.

4. Phác đồ điều trị viêm tử cung nào được khuyến nghị?
   Phác đồ sử dụng tiêm bắp oxytocin kết hợp ketovet và thụt rửa nước muối 0,9% cho hiệu quả nhanh và tỷ lệ khỏi bệnh 100% trong 3-4 ngày.

5. Tại sao bê dưới 6 tháng tuổi cần thời gian điều trị tiêu chảy lâu hơn bê lớn?
   Bê dưới 6 tháng tuổi có sức đề kháng yếu hơn, khả năng hồi phục chậm hơn nên cần thời gian điều trị dài hơn để đạt hiệu quả khỏi bệnh.

Kết luận

• Tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung ở bò tại trại Nam Việt là 57,69%, cao nhất ở lứa đẻ đầu (70,00%).
• Hội chứng tiêu chảy ở bê chiếm tỷ lệ 57,14%, giảm dần theo lứa tuổi, cao nhất ở bê dưới 2 tháng tuổi (60,00%).
• Bệnh ký sinh trùng ve ở bê có tỷ lệ trung bình 26,98%, giảm dần theo tháng do điều kiện khí hậu và biện pháp phòng bệnh.
• Hai phác đồ điều trị viêm tử cung và tiêu chảy đều đạt hiệu quả khỏi 100%, thời gian điều trị trung bình từ 3 đến 5 ngày.
• Đề xuất các biện pháp phòng trị bao gồm vệ sinh chuồng trại, kỹ thuật đỡ đẻ, tiêm phòng vaccin, quản lý dinh dưỡng và sử dụng thuốc điều trị phù hợp.

Next steps: Triển khai áp dụng các giải pháp đề xuất tại trại và mở rộng nghiên cứu trên quy mô lớn hơn để đánh giá hiệu quả tổng thể.

Call-to-action: Các cơ sở chăn nuôi và cán bộ thú y nên áp dụng các biện pháp phòng trị đã được chứng minh để nâng cao sức khỏe đàn bò, giảm thiệt hại kinh tế và phát triển bền vững ngành chăn nuôi bò thịt.