Tăng cường công tác quản lý khai thác công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn

Thủy lợi là biện pháp khai thác tài nguyên nước, mang lại lợi ích cho con người, đặc biệt là sản xuất nông nghiệp. Công trình thủy lợi Lạng Sơn là công trình thuộc kết cấu hạ tầng, khai thác mặt lợi của nước, phòng chống tác hại do nước gây ra, bảo vệ môi trường và cân bằng sinh thái. Các công trình bao gồm hồ chứa, đập, cống, trạm bơm, giếng, đường ống dẫn nước, kênh mương và bờ bao. Hệ thống thủy lợi Lạng Sơn bao gồm các công trình liên quan trực tiếp về khai thác và bảo vệ trong một khu vực nhất định. Chi phí quản lý, vận hành, tu sửa và bảo vệ các công trình từ cống đầu kênh đến mặt ruộng do người hưởng lợi đóng góp, gọi là phí dịch vụ thủy nông nội đồng.

Hệ thống thủy lợi Lạng Sơn đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nước tưới cho cây trồng, đảm bảo năng suất và chất lượng nông sản. Ngoài ra, công trình thủy lợi còn giúp điều tiết nước, phòng chống lũ lụt, hạn hán, góp phần ổn định sản xuất nông nghiệp. Việc vận hành công trình thủy lợi hiệu quả giúp nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tăng thu nhập cho người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn. Các công trình thủy lợi phục vụ đa mục tiêu, trong đó tưới tiêu phục vụ cho sản xuất nông nghiệp, cấp nước sinh hoạt, thủy sản, sản xuất công nghiệp, phát điện, giao thông, du lịch, chống lũ, ngăn mặn, cải tạo đất, môi trường sinh thái.

Hệ thống tổ chức quản lý thủy lợi Lạng Sơn hiện nay còn nhiều tầng nấc, chồng chéo, thiếu sự phối hợp đồng bộ. Việc phân cấp quản lý chưa rõ ràng, dẫn đến tình trạng đùn đẩy trách nhiệm. Các đơn vị quản lý còn thiếu nguồn lực, đặc biệt là nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao. Theo quy định, công trình thuỷ lợi phân cấp cho xã thì xã thành lập hợp tác xã để quản lý, đối với công trình liên xã thì huyện thành lập hợp tác xã quản lý, nhưng nhiều địa phương chưa thực hiện được.

Công tác vận hành công trình thủy lợi còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế. Quy trình vận hành chưa được chuẩn hóa, thiếu sự giám sát chặt chẽ. Công tác bảo trì công trình thủy lợi chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến tình trạng xuống cấp, hư hỏng. Tình trạng xâm hại công trình thủy lợi diễn ra phổ biến ở khắp các địa phương nhưng việc chế tài, xử phạt gần như bỏ ngỏ.

Nguồn lực tài chính cho quản lý khai thác thủy lợi Lạng Sơn còn hạn hẹp, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Việc thu thủy lợi phí còn gặp nhiều khó khăn, tỷ lệ nợ đọng cao. Cơ chế tài chính chưa khuyến khích các đơn vị quản lý nâng cao hiệu quả hoạt động. Vốn đầu tư thường là rất lớn theo điều kiện cụ thể của từng vùng, để có công trình khép kín trên địa bàn mỗi ha được tưới thì bình quân phải đầu tư thấp nhất 30 – 50 triệu đồng, cao là 100 – 200 triệu đồng.

Cần rà soát, sắp xếp lại hệ thống tổ chức quản lý thủy lợi Lạng Sơn theo hướng tinh gọn, hiệu quả. Tăng cường sự phối hợp giữa các cấp, các ngành trong công tác quản lý khai thác. Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý có trình độ chuyên môn cao, tâm huyết với nghề. Giải pháp về hoàn thiện cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý khai thác công trình thủy lợi.

Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ quản lý, vận hành công trình thủy lợi. Chú trọng đào tạo kỹ năng quản lý, vận hành các thiết bị hiện đại. Tạo điều kiện cho cán bộ tham quan, học tập kinh nghiệm ở các địa phương khác. Nâng cao năng lực nguồn nhân lực.

Ứng dụng công nghệ thông tin, hệ thống giám sát từ xa trong quản lý, vận hành công trình thủy lợi. Xây dựng cơ sở dữ liệu về công trình thủy lợi, nguồn nước, nhu cầu sử dụng nước. Sử dụng các phần mềm quản lý để theo dõi, đánh giá hiệu quả hoạt động của công trình thủy lợi. Đẩy mạnh công tác quản lý, duy tu bảo dưỡng và sửa chữa công trình.

Ưu tiên bố trí nguồn vốn cho công tác duy tu, bảo dưỡng công trình thủy lợi, đảm bảo công trình hoạt động ổn định, an toàn. Xây dựng kế hoạch duy tu, bảo dưỡng định kỳ, có sự tham gia của cộng đồng. Khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức tham gia đầu tư vào công tác duy tu, bảo dưỡng.

Tuyên truyền, vận động người dân sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả. Hỗ trợ người dân áp dụng các biện pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước. Xây dựng mô hình tưới tiết kiệm nước để nhân rộng. Tăng cường công tác quản lý nhà nước về thủy lợi.

Rà soát, điều chỉnh mức thu thủy lợi phí phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương. Đơn giản hóa thủ tục thu thủy lợi phí, tạo thuận lợi cho người dân. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thu, chi thủy lợi phí. Củng cố, hoàn thiện tổ chức các đơn vị quản lý, khái thác.

Xây dựng các tổ chức tự quản về thủy lợi ở cấp thôn, xã. Trao quyền cho cộng đồng trong việc quản lý, vận hành, bảo vệ công trình thủy lợi. Hỗ trợ cộng đồng nâng cao năng lực quản lý thủy lợi. Đẩy mạnh công tác xử lý nghiêm và dứt điểm tình trạng vi phạm Luật Thủy lợi.

Đánh giá hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường của các mô hình tưới tiết kiệm nước. Xây dựng quy trình kỹ thuật tưới tiết kiệm nước phù hợp với từng loại cây trồng. Hỗ trợ người dân áp dụng các mô hình tưới tiết kiệm nước hiệu quả.

Biến đổi khí hậu gây ra những tác động tiêu cực đến nguồn nước, làm gia tăng tình trạng hạn hán, lũ lụt. Việc quản lý thủy lợi hiệu quả giúp ứng phó với biến đổi khí hậu, đảm bảo nguồn nước cho sản xuất và sinh hoạt. Biến đổi khí hậu và thủy lợi Lạng Sơn.

Nghiên cứu về các giải pháp quản lý thủy lợi thông minh, ứng dụng công nghệ cao. Nghiên cứu về các mô hình quản lý thủy lợi có sự tham gia của cộng đồng. Nghiên cứu về tác động của biến đổi khí hậu đến nguồn nước và các giải pháp ứng phó.