Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu ngày càng sâu rộng, các doanh nghiệp Việt Nam đối mặt với nhiều cơ hội và thách thức trong việc quản lý tài chính nhằm tối đa hóa hiệu quả hoạt động. Công ty Cổ phần Nước sạch Quảng Ninh, với vai trò cung cấp nước sạch cho khoảng 1 triệu dân trên địa bàn 11/13 huyện, thị xã, thành phố của tỉnh Quảng Ninh, đã trải qua giai đoạn phát triển ổn định từ năm 2021 đến 2023. Theo báo cáo tài chính, doanh thu năm 2023 đạt 780.739 triệu đồng, tăng 19,38% so với năm 2022, lợi nhuận sau thuế đạt 52.763 triệu đồng, tăng 18,58%. Tuy nhiên, công tác quản lý tài chính của Công ty vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là hệ số khả năng thanh toán nợ ngắn hạn thấp (0,54 lần năm 2023), tiềm ẩn rủi ro tài chính và ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa lý luận về quản lý tài chính doanh nghiệp, phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính tại Công ty Cổ phần Nước sạch Quảng Ninh giai đoạn 2021-2023, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo sự phát triển bền vững của Công ty đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý tài chính, bao gồm lập kế hoạch tài chính, quản lý vốn và tài sản, quản lý doanh thu và chi phí, giám sát và kiểm soát tài chính tại Công ty trong giai đoạn trên. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực quản lý tài chính, góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý và các cơ quan quản lý nhà nước trong việc hoàn thiện chính sách tài chính doanh nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý tài chính doanh nghiệp hiện đại, trong đó nhấn mạnh vai trò của quản lý tài chính trong việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm soát các hoạt động tài chính nhằm tối đa hóa lợi nhuận và bảo toàn vốn chủ sở hữu. Lý thuyết về hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính được áp dụng để đánh giá hiệu quả tài chính doanh nghiệp, bao gồm các chỉ tiêu về khả năng thanh toán, hiệu quả sử dụng vốn, lợi nhuận và cơ cấu nguồn vốn. Mô hình quản lý tài chính doanh nghiệp được xây dựng dựa trên các nội dung chính: lập kế hoạch tài chính, quản lý vốn và tài sản, quản lý doanh thu và chi phí, phân phối thu nhập, giám sát và kiểm soát tài chính. Các nguyên tắc quản lý tài chính như tôn trọng pháp luật, nguyên tắc hạch toán kinh doanh, giữ chữ tín và đảm bảo an toàn hiệu quả cũng được vận dụng để phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ báo cáo tài chính hợp nhất của Công ty Cổ phần Nước sạch Quảng Ninh giai đoạn 2021-2023, các văn bản pháp luật liên quan như Luật Doanh nghiệp 2020, Luật Kế toán 2003, Luật Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp 2014, cùng các quy định, chính sách của UBND tỉnh Quảng Ninh. Ngoài ra, các tài liệu học thuật, giáo trình và công trình nghiên cứu về quản lý tài chính doanh nghiệp cũng được sử dụng làm cơ sở lý luận.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phương pháp thống kê mô tả để mô tả biến động các chỉ tiêu tài chính như doanh thu, lợi nhuận, cơ cấu tài sản và nguồn vốn.
  • Phương pháp tổng hợp nhằm phân tích các chỉ tiêu tài chính theo nhiều góc độ, từ đó đánh giá tổng thể thực trạng quản lý tài chính.
  • Phương pháp so sánh được sử dụng để so sánh các chỉ tiêu tài chính qua các năm 2021, 2022 và 2023, giúp nhận diện xu hướng và hiệu quả quản lý tài chính của Công ty.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ dữ liệu tài chính và hoạt động quản lý tài chính của Công ty trong giai đoạn 3 năm, được lựa chọn do tính đại diện và đầy đủ. Phân tích dữ liệu được thực hiện theo timeline từ năm 2021 đến 2023, nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp cho giai đoạn tiếp theo đến năm 2030.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ổn định: Doanh thu năm 2023 đạt 780.739 triệu đồng, vượt 13,12% kế hoạch và tăng 19,38% so với năm 2022. Lợi nhuận sau thuế đạt 52.763 triệu đồng, tăng 18,58% so với năm trước. Tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu (ROE) tăng từ 7,19% năm 2022 lên 8,22% năm 2023, cho thấy hiệu quả sử dụng vốn được cải thiện.

  2. Cơ cấu tài sản và nguồn vốn: Tài sản cố định chiếm trung bình khoảng 80% tổng tài sản, phù hợp với đặc thù ngành cấp nước. Vốn chủ sở hữu chiếm trên 50% tổng nguồn vốn, đảm bảo tính bền vững tài chính. Tuy nhiên, hệ số thanh toán nợ ngắn hạn thấp, chỉ đạt 0,54 lần năm 2023, cho thấy khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn còn hạn chế, tiềm ẩn rủi ro tài chính.

  3. Quản lý doanh thu và chi phí: Giá vốn hàng bán chiếm khoảng 95% tổng chi phí, tỷ lệ này ổn định qua các năm nhưng vẫn còn cao, ảnh hưởng đến lợi nhuận. Công ty đã áp dụng các biện pháp tiết giảm chi phí như chống thất thoát nước, sử dụng hóa chất và điện năng hiệu quả, góp phần nâng cao lợi nhuận.

  4. Công tác giám sát và kiểm soát tài chính chưa toàn diện: Ban kiểm soát thực hiện kiểm tra gián tiếp qua chứng từ và báo cáo tài chính, nhưng chưa có bộ phận kiểm soát nội bộ chuyên trách, chưa có quy định cụ thể về xử lý sai phạm, dẫn đến việc tuân thủ chính sách và quy trình kế toán chưa nghiêm túc.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Công ty Cổ phần Nước sạch Quảng Ninh đã đạt được sự phát triển ổn định về doanh thu và lợi nhuận trong giai đoạn 2021-2023, bất chấp ảnh hưởng tiêu cực của dịch Covid-19 và biến động kinh tế vĩ mô. Việc duy trì tỷ trọng vốn chủ sở hữu cao và đầu tư tài sản cố định lớn phù hợp với đặc thù ngành cấp nước, giúp Công ty có nền tảng tài chính vững chắc để mở rộng mạng lưới cấp nước trên toàn tỉnh.

Tuy nhiên, hệ số thanh toán nợ ngắn hạn thấp phản ánh sự mất cân đối trong quản lý vốn lưu động, gây áp lực thanh khoản và tiềm ẩn rủi ro tài chính. Điều này tương đồng với các nghiên cứu trong ngành nước sạch cho thấy quản lý vốn lưu động là thách thức lớn đối với các doanh nghiệp có tài sản cố định lớn và chu kỳ thu tiền dài. Việc chi phí giá vốn hàng bán chiếm tỷ trọng cao cũng ảnh hưởng đến lợi nhuận biên, đòi hỏi Công ty tiếp tục tối ưu hóa chi phí sản xuất và vận hành.

Công tác giám sát tài chính chưa toàn diện và thiếu bộ phận kiểm soát nội bộ chuyên trách làm giảm hiệu quả phát hiện và xử lý sai phạm, ảnh hưởng đến tính minh bạch và an toàn tài chính. So với các doanh nghiệp cùng ngành, việc xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và giảm thiểu rủi ro.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận, tỷ lệ ROE, hệ số thanh toán nợ ngắn hạn qua các năm, cùng bảng phân tích cơ cấu tài sản và nguồn vốn để minh họa rõ nét hơn các xu hướng và điểm mạnh, điểm yếu của Công ty.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cải thiện quản lý tài sản ngắn hạn và vốn lưu động:

    • Tăng cường quản lý tiền mặt, các khoản phải thu và hàng tồn kho nhằm giảm vốn bị ứ đọng, nâng cao khả năng thanh toán nợ ngắn hạn.
    • Thiết lập kế hoạch luân chuyển tiền tệ phù hợp, kiểm soát chặt chẽ các khoản tạm ứng và chi tiêu.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán tài chính, Ban Giám đốc.
    • Timeline: Triển khai ngay trong năm tài chính tiếp theo, đánh giá định kỳ 6 tháng.

  2. Tăng cường thu hồi các khoản nợ tồn đọng:

    • Thành lập bộ phận chuyên trách quản lý nợ, phân loại khách hàng và áp dụng chính sách thu hồi nợ linh hoạt, bao gồm chiết khấu thanh toán sớm và xử lý nghiêm các khoản nợ quá hạn.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Kinh doanh, Phòng Kế toán.
    • Timeline: Áp dụng trong 3 tháng đầu năm, theo dõi và điều chỉnh hàng quý.

  3. Tối ưu hóa nguồn cung ứng và tiết kiệm chi phí:

    • Tìm kiếm nguồn nguyên liệu trong nước chất lượng, giảm nhập khẩu để hạ giá thành sản phẩm.
    • Áp dụng công nghệ hiện đại, nâng cao năng suất lao động và tiết kiệm chi phí vận hành.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Kỹ thuật, Ban Quản lý dự án.
    • Timeline: Lập kế hoạch và triển khai trong năm 2024-2025.

  4. Hoạch định và quản lý nhu cầu vốn hiệu quả:

    • Xác định chính xác nhu cầu vốn thường xuyên và đầu tư, tránh huy động thừa hoặc thiếu vốn.
    • Linh hoạt điều tiết vốn vay ngắn hạn và dài hạn, ưu tiên vốn dài hạn cho đầu tư tài sản cố định.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc, Phòng Tài chính kế toán.
    • Timeline: Lập kế hoạch hàng năm, đánh giá hiệu quả sau mỗi kỳ tài chính.

  5. Xây dựng bộ phận kiểm soát nội bộ và quy trình xử lý sai phạm:

    • Thành lập bộ phận kiểm soát nội bộ chuyên trách, thực hiện kiểm tra toàn diện, giám sát chặt chẽ các hoạt động tài chính.
    • Xây dựng quy trình xử lý sai phạm rõ ràng, đảm bảo tính nghiêm minh và minh bạch.
    • Chủ thể thực hiện: Hội đồng quản trị, Ban Kiểm soát.
    • Timeline: Thiết lập trong 6 tháng đầu năm 2024, vận hành liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý Công ty Cổ phần Nước sạch Quảng Ninh:

    • Hỗ trợ đánh giá thực trạng quản lý tài chính, từ đó xây dựng chiến lược và kế hoạch tài chính hiệu quả, nâng cao năng lực quản trị.

  2. Các nhà quản lý tài chính doanh nghiệp ngành cấp nước và dịch vụ công ích:

    • Tham khảo các giải pháp quản lý vốn, tài sản và kiểm soát tài chính phù hợp với đặc thù ngành, áp dụng vào thực tiễn doanh nghiệp.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước và chính quyền địa phương:

    • Sử dụng làm tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, quy định hỗ trợ doanh nghiệp nhà nước trong lĩnh vực cấp nước, đảm bảo phát triển bền vững.

  4. Sinh viên, nghiên cứu sinh và học giả ngành Quản lý kinh tế, Tài chính doanh nghiệp:

    • Nâng cao hiểu biết về lý luận và thực tiễn quản lý tài chính doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ công ích.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài chính doanh nghiệp là gì và tại sao quan trọng?
    Quản lý tài chính doanh nghiệp là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm soát các hoạt động tài chính nhằm tối đa hóa lợi nhuận và bảo toàn vốn. Nó quan trọng vì giúp doanh nghiệp sử dụng vốn hiệu quả, giảm thiểu rủi ro và đảm bảo sự phát triển bền vững.

  2. Tại sao hệ số thanh toán nợ ngắn hạn thấp lại là vấn đề?
    Hệ số thanh toán nợ ngắn hạn thấp (<1) cho thấy doanh nghiệp có thể không đủ tài sản lưu động để thanh toán các khoản nợ ngắn hạn, tiềm ẩn nguy cơ mất khả năng thanh toán, ảnh hưởng đến uy tín và hoạt động kinh doanh.

  3. Các biện pháp nào giúp cải thiện quản lý vốn lưu động?
    Bao gồm quản lý chặt chẽ tiền mặt, thu hồi nợ nhanh, tối ưu hóa hàng tồn kho, lập kế hoạch luân chuyển vốn hiệu quả và đàm phán điều kiện thanh toán với nhà cung cấp.

  4. Vai trò của kiểm soát nội bộ trong quản lý tài chính là gì?
    Kiểm soát nội bộ giúp giám sát, phát hiện sai sót, ngăn ngừa rủi ro tài chính, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật và chính sách nội bộ, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp huy động vốn hiệu quả?
    Doanh nghiệp cần xác định chính xác nhu cầu vốn, cân đối giữa vốn chủ sở hữu và vay nợ, lựa chọn nguồn vốn phù hợp với mục tiêu đầu tư, đồng thời xây dựng kế hoạch sử dụng vốn rõ ràng và minh bạch.

Kết luận

  • Công ty Cổ phần Nước sạch Quảng Ninh đã đạt được tăng trưởng ổn định về doanh thu và lợi nhuận trong giai đoạn 2021-2023, góp phần đảm bảo cung cấp nước sạch cho hơn 1 triệu dân trên địa bàn tỉnh.
  • Hệ số thanh toán nợ ngắn hạn thấp và công tác giám sát tài chính chưa toàn diện là những điểm hạn chế cần khắc phục để đảm bảo an toàn tài chính và phát triển bền vững.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào cải thiện quản lý vốn lưu động, thu hồi nợ, tối ưu hóa chi phí, hoạch định nhu cầu vốn và xây dựng bộ phận kiểm soát nội bộ chuyên trách.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Công ty, đồng thời có thể áp dụng cho các doanh nghiệp nhà nước trong lĩnh vực dịch vụ công ích.
  • Đề nghị Ban lãnh đạo Công ty và các cơ quan quản lý nhà nước phối hợp triển khai các giải pháp trong thời gian tới để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Ninh.

Call to action: Các nhà quản lý và chuyên gia tài chính doanh nghiệp nên áp dụng các giải pháp này để nâng cao năng lực quản lý tài chính, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật các mô hình quản lý hiện đại nhằm thích ứng với môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp.