Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, việc nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh chuyên ngành, trở thành một yêu cầu cấp thiết đối với các trường đại học tại Việt Nam. Tại Trường Đại học Sư phạm Hải Phòng, tiếng Anh chuyên ngành được xem là môn học quan trọng nhằm trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết cho sinh viên ngành sư phạm ngoại ngữ. Tuy nhiên, thực tế quản lý chất lượng dạy - học tiếng Anh chuyên ngành tại trường còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đào tạo và sự phát triển năng lực của sinh viên.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý chất lượng dạy - học tiếng Anh chuyên ngành tại Trường Đại học Sư phạm Hải Phòng, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng đào tạo. Nghiên cứu tập trung vào các khóa học hệ chính quy và hệ chuyên tu trong giai đoạn từ năm 2018 đến 2023, với phạm vi khảo sát đội ngũ giảng viên, sinh viên và cán bộ quản lý liên quan đến bộ môn tiếng Anh chuyên ngành.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho nhà trường trong việc hoàn thiện quy trình quản lý chất lượng đào tạo, góp phần nâng cao năng lực giảng dạy và học tập, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đại học theo hướng chuẩn hóa và hội nhập quốc tế. Các chỉ số đánh giá như tỷ lệ sinh viên đạt điểm từ 7 trở lên trong các môn tiếng Anh chuyên ngành đạt khoảng 60%, trong khi tỷ lệ giảng viên có kinh nghiệm giảng dạy trên 5 năm chiếm khoảng 40%, cho thấy tiềm năng và thách thức trong công tác quản lý hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý chất lượng giáo dục và mô hình quản lý đào tạo đại học hiện đại. Lý thuyết quản lý chất lượng giáo dục nhấn mạnh vai trò của việc thiết lập tiêu chuẩn, kiểm soát và đánh giá liên tục nhằm đảm bảo chất lượng đào tạo phù hợp với mục tiêu giáo dục. Mô hình quản lý đào tạo đại học hiện đại tập trung vào sự phối hợp giữa các yếu tố: đội ngũ giảng viên, nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy và môi trường học tập.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Quản lý chất lượng đào tạo: quá trình tổ chức, điều hành nhằm đảm bảo các hoạt động đào tạo đạt hiệu quả và tiêu chuẩn đề ra.
  • Chất lượng dạy - học: mức độ đáp ứng yêu cầu về kiến thức, kỹ năng và thái độ của người học thông qua quá trình giảng dạy và học tập.
  • Tiếng Anh chuyên ngành: môn học nhằm phát triển năng lực sử dụng tiếng Anh trong lĩnh vực chuyên môn sư phạm.
  • Đội ngũ giảng viên: nhân sự trực tiếp thực hiện công tác giảng dạy và quản lý môn học.
  • Phương pháp giảng dạy: các kỹ thuật, cách thức tổ chức hoạt động dạy học nhằm đạt hiệu quả cao nhất.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính nhằm đánh giá toàn diện thực trạng quản lý chất lượng dạy - học tiếng Anh chuyên ngành. Nguồn dữ liệu chính bao gồm:

  • Phiếu khảo sát ý kiến của 350 sinh viên các khóa K21, K22, K23 hệ chính quy và K18, K19, K20 hệ chuyên tu.
  • Phỏng vấn sâu 25 giảng viên và cán bộ quản lý bộ môn tiếng Anh chuyên ngành.
  • Tài liệu quản lý đào tạo, kế hoạch giảng dạy, báo cáo kết quả học tập của nhà trường trong 5 năm gần đây.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm thống kê mô tả, phân tích tần suất, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích nội dung phỏng vấn. Cỡ mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2023 đến tháng 6/2023, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình đội ngũ giảng viên tiếng Anh chuyên ngành:
    Khoảng 40% giảng viên có kinh nghiệm giảng dạy trên 5 năm, trong đó 62,64% giảng viên có trình độ thạc sĩ trở lên. Tuy nhiên, chỉ 18,39% giảng viên thường xuyên tham gia các khóa bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ sư phạm và ngoại ngữ. Điều này cho thấy đội ngũ giảng viên còn hạn chế về cập nhật phương pháp giảng dạy hiện đại.

  2. Chất lượng giảng dạy và học tập:
    Tỷ lệ sinh viên đạt điểm từ 7 trở lên trong các môn tiếng Anh chuyên ngành dao động khoảng 60%, trong khi 20,68% sinh viên chưa đạt yêu cầu về kỹ năng viết và giao tiếp. Đa số sinh viên (73,56%) đánh giá việc học tiếng Anh chuyên ngành là cần thiết nhưng gặp khó khăn do phương pháp giảng dạy chưa phù hợp.

  3. Quản lý kế hoạch và nội dung giảng dạy:
    55,55% giảng viên cho biết kế hoạch giảng dạy chưa được xây dựng chi tiết và cập nhật thường xuyên. Việc sử dụng tài liệu và phương tiện hỗ trợ giảng dạy còn hạn chế, chỉ khoảng 48,15% giảng viên sử dụng hiệu quả các công cụ hỗ trợ hiện đại như phần mềm học tập trực tuyến.

  4. Quản lý sinh viên và môi trường học tập:
    Nhà trường đã có quy định quản lý sinh viên rõ ràng, tuy nhiên chỉ 29,62% sinh viên cho rằng môi trường học tập tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển kỹ năng tiếng Anh chuyên ngành. Việc quản lý tiến độ học tập và hỗ trợ sinh viên còn chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến kết quả học tập chung.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ việc chưa có hệ thống quản lý chất lượng đào tạo tiếng Anh chuyên ngành đồng bộ và hiện đại. So với một số trường đại học trong nước, tỷ lệ giảng viên được bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ còn thấp, dẫn đến phương pháp giảng dạy chưa đổi mới, chưa phát huy tối đa năng lực sinh viên. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ điểm số sinh viên qua các khóa học cho thấy xu hướng cải thiện nhưng chưa đạt mức kỳ vọng.

Việc xây dựng kế hoạch giảng dạy chưa chi tiết và thiếu cập nhật thường xuyên làm giảm hiệu quả quản lý, đồng thời ảnh hưởng đến sự chuẩn bị bài giảng và tài liệu học tập. Môi trường học tập chưa thực sự thân thiện và hỗ trợ kỹ năng tiếng Anh chuyên ngành cũng là một yếu tố cần được cải thiện.

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các báo cáo ngành giáo dục đại học về thực trạng quản lý đào tạo ngoại ngữ, đồng thời nhấn mạnh vai trò của việc đổi mới quản lý nhằm nâng cao chất lượng đào tạo. Việc áp dụng các mô hình quản lý chất lượng tiên tiến và tăng cường bồi dưỡng đội ngũ giảng viên được xem là giải pháp then chốt.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng đào tạo tiếng Anh chuyên ngành

    • Thiết lập quy trình quản lý chặt chẽ, bao gồm lập kế hoạch, giám sát, đánh giá và cải tiến liên tục.
    • Mục tiêu: nâng tỷ lệ sinh viên đạt điểm từ 7 trở lên lên trên 75% trong vòng 3 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, phòng đào tạo, bộ môn tiếng Anh.

  2. Tăng cường bồi dưỡng và nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên

    • Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về phương pháp giảng dạy hiện đại, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy.
    • Mục tiêu: 100% giảng viên tham gia ít nhất 1 khóa bồi dưỡng mỗi năm.
    • Chủ thể thực hiện: Trung tâm bồi dưỡng cán bộ, bộ môn tiếng Anh.

  3. Đổi mới phương pháp giảng dạy và sử dụng tài liệu, công cụ hỗ trợ

    • Áp dụng phương pháp tương tác, học tập dựa trên dự án, sử dụng phần mềm học tập trực tuyến và tài liệu đa phương tiện.
    • Mục tiêu: tăng cường sự tham gia tích cực của sinh viên, cải thiện kỹ năng giao tiếp và viết.
    • Chủ thể thực hiện: Giảng viên bộ môn, phòng công nghệ thông tin.

  4. Cải thiện môi trường học tập và quản lý sinh viên

    • Tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên thực hành tiếng Anh qua các câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa.
    • Xây dựng hệ thống theo dõi tiến độ học tập và hỗ trợ sinh viên yếu kém.
    • Mục tiêu: nâng cao sự hài lòng của sinh viên về môi trường học tập lên trên 80%.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng công tác sinh viên, bộ môn tiếng Anh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban giám hiệu và phòng đào tạo các trường đại học

    • Lợi ích: có cơ sở khoa học để xây dựng và hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng đào tạo ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh chuyên ngành.
    • Use case: áp dụng các đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý và đào tạo.

  2. Giảng viên bộ môn tiếng Anh chuyên ngành

    • Lợi ích: hiểu rõ thực trạng, nhận diện điểm mạnh, điểm yếu trong công tác giảng dạy và quản lý, từ đó cải tiến phương pháp giảng dạy.
    • Use case: áp dụng các biện pháp đổi mới giảng dạy và sử dụng công nghệ hỗ trợ.

  3. Sinh viên ngành sư phạm ngoại ngữ

    • Lợi ích: nhận thức rõ hơn về quy trình quản lý chất lượng đào tạo, từ đó chủ động nâng cao năng lực học tập.
    • Use case: tham gia tích cực vào các hoạt động học tập và ngoại khóa được tổ chức.

  4. Các nhà nghiên cứu và chuyên gia giáo dục

    • Lợi ích: có tài liệu tham khảo về quản lý chất lượng đào tạo ngoại ngữ trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam.
    • Use case: phát triển các nghiên cứu tiếp theo hoặc đề xuất chính sách giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chất lượng dạy - học tiếng Anh chuyên ngành là gì?
    Quản lý chất lượng dạy - học tiếng Anh chuyên ngành là quá trình tổ chức, điều hành nhằm đảm bảo các hoạt động giảng dạy và học tập đạt hiệu quả, đáp ứng mục tiêu đào tạo và tiêu chuẩn chất lượng giáo dục đại học.

  2. Tại sao cần đổi mới phương pháp giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành?
    Đổi mới phương pháp giảng dạy giúp tăng cường sự tương tác, phát triển kỹ năng thực hành tiếng Anh, phù hợp với xu hướng giáo dục hiện đại và nhu cầu thực tế của sinh viên, từ đó nâng cao chất lượng đào tạo.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên?
    Cần tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin và phương pháp giảng dạy hiện đại, đồng thời khuyến khích giảng viên tham gia nghiên cứu khoa học và trao đổi chuyên môn.

  4. Môi trường học tập ảnh hưởng thế nào đến chất lượng đào tạo?
    Môi trường học tập tích cực, thân thiện và hỗ trợ kỹ năng giúp sinh viên phát triển toàn diện, tăng động lực học tập và cải thiện kết quả học tập, đặc biệt trong môn học ngoại ngữ.

  5. Các biện pháp quản lý nào được đề xuất để nâng cao chất lượng dạy - học?
    Bao gồm xây dựng hệ thống quản lý chất lượng đồng bộ, tăng cường bồi dưỡng giảng viên, đổi mới phương pháp giảng dạy, sử dụng công nghệ hỗ trợ và cải thiện môi trường học tập, quản lý tiến độ học tập sinh viên.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã đánh giá thực trạng quản lý chất lượng dạy - học tiếng Anh chuyên ngành tại Trường Đại học Sư phạm Hải Phòng, chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế hiện có.
  • Đội ngũ giảng viên còn hạn chế về bồi dưỡng chuyên môn và đổi mới phương pháp giảng dạy, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo.
  • Quản lý kế hoạch giảng dạy và môi trường học tập chưa thực sự đồng bộ và hỗ trợ hiệu quả cho sinh viên.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý toàn diện nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, tập trung vào hệ thống quản lý, bồi dưỡng giảng viên, đổi mới phương pháp và cải thiện môi trường học tập.
  • Khuyến nghị nhà trường triển khai các giải pháp trong vòng 3 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao hiệu quả quản lý và đào tạo tiếng Anh chuyên ngành.

Hãy bắt đầu áp dụng các biện pháp quản lý chất lượng đào tạo ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập tiếng Anh chuyên ngành tại trường!