Mối Quan Hệ Giữa Tỷ Giá Hối Đoái và Các Nhân Tố Chính Sách Tiền Tệ Ở Một Số Nước Châu Á

• Tác giả: Lê Thị Phương Thảo
• Người hướng dẫn: PGS. Lê Thị Lanh
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân Hàng
• Đề tài: Mối Quan Hệ Giữa Tỷ Giá Hối Đoái Và Chính Sách Tiền Tệ Ở Các Nước Châu Á
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sỹ Kinh Tế
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
• 1.6. Bố cục bài nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: KHUNG LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ĐÂY
• 2.1. Khung lý thuyết
• 2.1.1. Một số lý thuyết liên quan đến mô hình tiền tệ
• 2.1.2. Lý thuyết cân bằng thị trường tiền tệ
• 2.1.3. Lý thuyết ngang giá sức mua
• 2.1.4. Lý thuyết ngang giá lãi suất có phòng ngừa IRP
• 2.1.5. Hiệu ứng Fisher quốc tế (Ngang giá lãi suất không phòng ngừa)
• 2.1.6. Mô hình Balassa-Samuelson
• 2.2. Tác động của các nhân tố chính sách tiền tệ đến tỷ giá hối đoái
• 2.2.1. Chênh lệch lạm phát
• 2.2.2. Chênh lệch lãi suất
• 2.2.3. Chênh lệch cung tiền
• 2.2.4. Chênh lệch tổng thu nhập
• 2.2.5. Chênh lệch trong giá hàng hóa phi thương mại
• 2.3. Tác động của tỷ giá hối đoái đến các nhân tố chính sách tiền tệ
• 2.4. Một số tranh luận về mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và các nhân tố vĩ mô theo cách tiếp cận tiền tệ
• 2.5. Tổng quan các nghiên cứu trước đây
• 3. CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH – DỮ LIỆU – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Mô hình nghiên cứu
• 3.1.1. Mô hình tiền tệ xác định tỷ giá cơ bản (Frenkel và Mussa (1976))
• 3.1.2. Mô hình tiền tệ xác định tỷ giá mở rộng với hiệu ứng Balassa Samuelson (Clements và Frenkel (1980))
• 3.1.3. Mô hình tiền tệ xác định tỷ giá mở rộng với giả định ngang giá lãi suất tồn tại
• 3.1.4. Mô hình tiền tệ xác định tỷ giá mở rộng với lý thuyết kỳ vọng hợp lý
• 3.1.5. Mô hình nghiên cứu thực nghiệm
• 3.2. Mô tả các biến
• 3.2.1. Tỷ giá hối đoái
• 3.2.2. Chênh lệch cung tiền giữa hai quốc gia
• 3.2.3. Chênh lệch tổng thu nhập giữa hai quốc gia
• 3.2.4. Chênh lệch trong giá hàng hóa phi thương mại giữa hai quốc gia
• 3.3. Dữ liệu nghiên cứu
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.4.1. Phân tích thống kê mô tả
• 3.4.2. Kiểm định tương quan chéo phụ thuộc
• 3.4.3. Kiểm định tính dừng
• 3.4.4. Kiểm định sự tương quan và đa cộng tuyến
• 3.4.5. Kiểm định đồng liên kết
• 3.4.6. Ước lượng phương trình đồng liên kết
• 3.4.7. Kiểm định nhân quả cho dữ liệu bảng
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Phân tích thống kê mô tả
• 4.2. Kiểm định tương quan chéo (Cross-section independence)
• 4.3. Kiểm định tính dừng
• 4.4. Kiểm định sự tương quan và đa cộng tuyến
• 4.4.1. Ma trận tương quan đơn tuyến tính giữa các cặp biến
• 4.4.2. Kiểm định đa cộng tuyến
• 4.5. Kiểm định đồng liên kết trên dữ liệu bảng
• 4.6. Kiểm định mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và các nhân tố chính sách tiền tệ
• 4.6.1. Ước lượng phần dư mô hình bằng phương pháp FMOLS
• 4.6.2. Ước lượng mô hình sai số hiệu chỉnh VECM
• 4.6.2.1. Trường hợp không có biến giả kinh tế khủng hoảng
• 4.6.2.2. Trường hợp có biến giả kinh tế khủng hoảng
• 4.7. Kết quả nghiên cứu trong trường hợp bổ sung dữ liệu Việt Nam
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN
• 5.1. Kết luận
• 5.2. Hạn chế đề tài
• 5.3. Hướng nghiên cứu mở rộng
• Tài liệu tham khảo
• Phụ lục

I. Tổng Quan về Tỷ Giá Hối Đoái và Chính Sách Tiền Tệ Châu Á

Tỷ giá hối đoái đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế mở, ảnh hưởng sâu rộng đến hoạt động thương mại, đầu tư và cán cân thanh toán của các quốc gia. Ở các nước châu Á, nơi có sự đa dạng về trình độ phát triển kinh tế và hệ thống tài chính, mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và chính sách tiền tệ càng trở nên phức tạp. Việc điều hành chính sách tiền tệ hiệu quả, bao gồm kiểm soát lãi suất, cung tiền và quản lý dự trữ ngoại hối, có ý nghĩa sống còn trong việc ổn định tỷ giá hối đoái, kiểm soát lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững. Nghiên cứu về mối quan hệ này giúp các nhà hoạch định chính sách đưa ra các quyết định chính sách phù hợp, giảm thiểu rủi ro từ biến động tỷ giá và đảm bảo sự ổn định kinh tế vĩ mô. Theo Lê Thị Phương Thảo (2016), tỷ giá hối đoái là một trong những nhân tố quan trọng trong chính sách tiền tệ của mỗi quốc gia.

1.1. Vai trò của Ngân Hàng Trung Ương trong quản lý tỷ giá

Ngân hàng Trung Ương (NHTW) đóng vai trò trung tâm trong việc điều hành chính sách tiền tệ và quản lý tỷ giá hối đoái. NHTW có thể sử dụng nhiều công cụ khác nhau như điều chỉnh lãi suất, can thiệp vào thị trường ngoại hối thông qua mua bán dự trữ ngoại hối, hoặc áp dụng các biện pháp kiểm soát vốn để tác động đến tỷ giá. Mục tiêu của các biện pháp này thường là ổn định tỷ giá, kiểm soát lạm phát và duy trì cán cân thanh toán bền vững. Tuy nhiên, việc can thiệp quá mức vào thị trường ngoại hối có thể gây ra những tác động tiêu cực, như làm cạn kiệt dự trữ ngoại hối hoặc tạo ra sự méo mó trên thị trường tài chính.

1.2. Ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái đến xuất nhập khẩu

Tỷ giá hối đoái có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động xuất nhập khẩu của một quốc gia. Khi đồng nội tệ mất giá, hàng hóa và dịch vụ của quốc gia đó trở nên rẻ hơn đối với người mua nước ngoài, giúp thúc đẩy xuất khẩu. Ngược lại, hàng hóa nhập khẩu trở nên đắt đỏ hơn, làm giảm nhập khẩu. Điều này có thể cải thiện cán cân thương mại. Tuy nhiên, sự mất giá quá mức của đồng nội tệ có thể gây ra lạm phát nhập khẩu và làm suy giảm sức mua của người dân. Ngược lại, khi đồng nội tệ tăng giá, xuất khẩu có thể giảm và nhập khẩu tăng, gây áp lực lên cán cân thương mại.

II. Thách Thức trong Điều Hành Chính Sách Tiền Tệ và Tỷ Giá ở Châu Á

Các nước châu Á đối mặt với nhiều thách thức trong việc điều hành chính sách tiền tệ và quản lý tỷ giá hối đoái. Sự biến động của dòng vốn quốc tế, đặc biệt là đầu tư nước ngoài, có thể gây ra áp lực lớn lên tỷ giá. Khủng hoảng tài chính, như khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997-1998 hoặc những tác động từ cuộc khủng hoảng toàn cầu năm 2008 và gần đây là COVID-19 impact, có thể làm suy yếu hệ thống tài chính và gây ra sự bất ổn tỷ giá. Ngoài ra, sự khác biệt về trình độ phát triển kinh tế, cơ cấu kinh tế và thể chế chính trị giữa các quốc gia trong khu vực cũng đặt ra những khó khăn trong việc phối hợp chính sách tiền tệ và quản lý tỷ giá.

2.1. Rủi ro từ biến động dòng vốn và sự phụ thuộc vào đầu tư nước ngoài

Nhiều nước châu Á phụ thuộc lớn vào đầu tư nước ngoài, đặc biệt là đầu tư gián tiếp. Sự thay đổi trong tâm lý nhà đầu tư hoặc các yếu tố bên ngoài, như chính sách lãi suất của FED (Cục Dự trữ Liên bang Mỹ), có thể gây ra sự biến động đột ngột của dòng vốn. Dòng vốn chảy vào ồ ạt có thể làm tăng giá đồng nội tệ, gây bất lợi cho xuất khẩu. Ngược lại, dòng vốn tháo chạy nhanh chóng có thể gây áp lực giảm giá đồng nội tệ, làm tăng nguy cơ khủng hoảng tiền tệ và nợ công.

2.2. Áp lực lạm phát và sự cần thiết của điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt

Lạm phát luôn là một thách thức lớn đối với các nước châu Á, đặc biệt là các nước đang phát triển. Sự gia tăng giá cả hàng hóa, dịch vụ có thể làm suy giảm sức mua của người dân và gây ra bất ổn xã hội. Để kiểm soát lạm phát, các NHTW cần phải điều hành chính sách tiền tệ một cách linh hoạt, bao gồm điều chỉnh lãi suất, kiểm soát cung tiền, và sử dụng các công cụ khác. Tuy nhiên, việc thắt chặt chính sách tiền tệ quá mức có thể làm chậm tăng trưởng kinh tế.

III. Cách Thức Chính Sách Tiền Tệ Tác Động Đến Tỷ Giá Hối Đoái Ở Châu Á

Chính sách tiền tệ có tác động đáng kể đến tỷ giá hối đoái thông qua nhiều kênh khác nhau. Việc điều chỉnh lãi suất có thể thu hút hoặc đẩy lùi dòng vốn quốc tế, gây áp lực lên tỷ giá. Cung tiền tăng lên có thể dẫn đến lạm phát và làm giảm giá đồng nội tệ. Các biện pháp kiểm soát vốn có thể hạn chế sự biến động của tỷ giá, nhưng cũng có thể gây ra những tác động tiêu cực khác. Nghiên cứu của Lê Thị Phương Thảo (2016) chỉ ra rằng tỷ giá hối đoái ở một số nước Châu Á thật sự có liên hệ với các nhân tố tiền tệ cả trong ngắn hạn và dài hạn.

3.1. Tác động của lãi suất đến tỷ giá hối đoái

Việc điều chỉnh lãi suất là một trong những công cụ quan trọng nhất của chính sách tiền tệ và có tác động trực tiếp đến tỷ giá hối đoái. Khi NHTW tăng lãi suất, tài sản tài chính của quốc gia đó trở nên hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư nước ngoài, thu hút dòng vốn vào. Điều này làm tăng cầu đối với đồng nội tệ và đẩy giá trị của nó lên. Ngược lại, khi NHTW giảm lãi suất, dòng vốn có thể chảy ra, gây áp lực giảm giá đồng nội tệ.

3.2. Vai trò của cung tiền và lạm phát trong việc xác định tỷ giá

Cung tiền và lạm phát có mối quan hệ mật thiết với tỷ giá hối đoái. Khi cung tiền tăng quá mức, nó có thể dẫn đến lạm phát. Theo lý thuyết ngang giá sức mua, quốc gia nào có lạm phát cao hơn sẽ chứng kiến sự giảm giá của đồng nội tệ. Điều này là do hàng hóa và dịch vụ của quốc gia đó trở nên đắt đỏ hơn so với các quốc gia khác, làm giảm sức cạnh tranh và gây áp lực lên cán cân thương mại.

3.3 Quản Lý Dự Trữ Ngoại Hối Ổn Định Tỷ Giá

Dự trữ ngoại hối là một công cụ quan trọng để NHTW can thiệp vào thị trường ngoại hối và ổn định tỷ giá. Khi đồng nội tệ chịu áp lực giảm giá, NHTW có thể bán dự trữ ngoại hối để mua đồng nội tệ, từ đó làm tăng cầu đối với đồng nội tệ và hỗ trợ giá trị của nó. Ngược lại, khi đồng nội tệ chịu áp lực tăng giá, NHTW có thể mua dự trữ ngoại hối để bán đồng nội tệ, từ đó làm tăng cung đồng nội tệ và hạn chế sự tăng giá quá mức.

IV. Ứng Dụng Mô Hình Kinh Tế Lượng Để Phân Tích Tỷ Giá Châu Á

Các mô hình kinh tế lượng, như phân tích hồi quy và VAR (Vector Autoregression), đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và chính sách tiền tệ. Các mô hình này cho phép các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách ước lượng các tác động của chính sách tiền tệ đến tỷ giá và dự báo sự biến động của tỷ giá trong tương lai. Việc sử dụng dữ liệu bảng và các kỹ thuật phân tích hồi quy phức tạp giúp tăng cường độ tin cậy của các kết quả nghiên cứu.

4.1. Sử dụng phân tích hồi quy để xác định các yếu tố ảnh hưởng tỷ giá

Phân tích hồi quy là một công cụ thống kê mạnh mẽ được sử dụng để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái. Các yếu tố này có thể bao gồm lãi suất, lạm phát, tăng trưởng kinh tế, cán cân thương mại, và các biến số chính sách tiền tệ khác. Mô hình hồi quy có thể ước lượng mức độ tác động của mỗi yếu tố lên tỷ giá và kiểm tra tính thống kê của các mối quan hệ này.

4.2. VAR Vector Autoregression và dự báo tỷ giá hối đoái

VAR (Vector Autoregression) là một mô hình kinh tế lượng được sử dụng để phân tích mối quan hệ giữa nhiều biến số theo thời gian. Trong bối cảnh tỷ giá hối đoái, mô hình VAR có thể được sử dụng để dự báo sự biến động của tỷ giá dựa trên các mối quan hệ tương tác giữa tỷ giá, lãi suất, lạm phát, và các biến số khác. Mô hình VAR cho phép phân tích các cú sốc và tác động lan tỏa giữa các biến số.

V. Nghiên Cứu Thực Tiễn Tác Động của Chính Sách Tiền Tệ Lên Tỷ Giá

Nghiên cứu của Lê Thị Phương Thảo (2016) đã sử dụng dữ liệu bảng của 7 quốc gia thuộc Châu Á (Philippine, Singapore, Malaysia, Nhật Bản, New Zealand, Pakistan và Úc) trong giai đoạn 1991-2015 và chỉ ra mối quan hệ đồng liên kết giữa tỷ giá hối đoái và các nhân tố tiền tệ. Các kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ giá hối đoái có tác động đến chênh lệch tổng thu nhập và các nhân tố trong chính sách tiền tệ có tác động lẫn nhau. Đồng thời, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 không ảnh hưởng đáng kể đến các kết quả.

5.1. Phân tích tác động của chính sách neo tỷ giá và tỷ giá thả nổi

Một số quốc gia ở Châu Á áp dụng chế độ neo tỷ giá, trong đó giá trị đồng nội tệ được cố định hoặc duy trì trong một biên độ hẹp so với một đồng tiền tham chiếu (thường là USD). Trong khi đó, các quốc gia khác áp dụng chế độ tỷ giá thả nổi, trong đó giá trị đồng nội tệ được xác định bởi cung cầu trên thị trường ngoại hối. Mỗi chế độ tỷ giá có những ưu nhược điểm riêng. Chính sách neo tỷ giá có thể giúp ổn định tỷ giá và kiểm soát lạm phát, nhưng lại hạn chế khả năng phản ứng của chính sách tiền tệ trước các cú sốc bên ngoài. Tỷ giá thả nổi cho phép tỷ giá điều chỉnh linh hoạt theo các điều kiện thị trường, nhưng có thể dẫn đến sự biến động lớn và gây ra rủi ro cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư.

5.2. Đánh giá hiệu quả quản lý tỷ giá của các nước trong khu vực

Hiệu quả quản lý tỷ giá của các nước trong khu vực phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm cơ cấu kinh tế, hệ thống tài chính, và năng lực điều hành chính sách của NHTW. Các quốc gia có nền kinh tế đa dạng và hệ thống tài chính phát triển thường có khả năng quản lý tỷ giá tốt hơn. Đồng thời, sự minh bạch và độc lập của NHTW cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng niềm tin và ổn định thị trường.

VI. Kết Luận Triển Vọng và Hướng Nghiên Cứu Mở Rộng Về Tỷ Giá Châu Á

Mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và chính sách tiền tệ là một chủ đề phức tạp và đầy thách thức, đặc biệt là ở các nước châu Á. Việc nghiên cứu về chủ đề này có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp các nhà hoạch định chính sách đưa ra các quyết định chính sách phù hợp, giảm thiểu rủi ro từ biến động tỷ giá và đảm bảo sự ổn định kinh tế vĩ mô. Nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào tác động của tác động của FED (Cục Dự trữ Liên bang Mỹ) và các yếu tố mới nổi khác.

6.1. Tổng kết các kết quả nghiên cứu và hàm ý chính sách

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chính sách tiền tệ có tác động đáng kể đến tỷ giá hối đoái, nhưng mức độ và hướng tác động có thể khác nhau tùy thuộc vào điều kiện kinh tế và thể chế của từng quốc gia. Các hàm ý chính sách bao gồm sự cần thiết của việc duy trì sự linh hoạt trong chính sách tiền tệ, tăng cường quản lý rủi ro tỷ giá, và phối hợp chính sách giữa các quốc gia trong khu vực.

6.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo Các yếu tố mới và khủng hoảng tài chính

Các hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào các yếu tố mới nổi, như tác động của tác động của FED, biến đổi khí hậu, và các cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đến tỷ giá hối đoái và chính sách tiền tệ của các nước châu Á. Ngoài ra, việc nghiên cứu về vai trò của các công cụ chính sách tiền tệ mới, như lãi suất âm và nới lỏng định lượng, cũng rất cần thiết.

Tổng quan nghiên cứu

Tỷ giá hối đoái là một trong những nhân tố quan trọng trong chính sách tiền tệ của mỗi quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa hiện nay. Nghiên cứu này tập trung phân tích mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và các nhân tố chính sách tiền tệ ở một số nước châu Á, gồm Philippine, Singapore, Malaysia, Nhật Bản, New Zealand, Pakistan và Úc trong giai đoạn 1991-2015. Các quốc gia được lựa chọn dựa trên cơ chế tỷ giá hối đoái tương đối linh hoạt và mức lạm phát vừa phải nhằm đảm bảo tính hiệu quả của mô hình tiền tệ xác định tỷ giá hối đoái.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định sự tồn tại của mối quan hệ đồng liên kết giữa tỷ giá hối đoái và các nhân tố tiền tệ, đánh giá tác động của tỷ giá hối đoái đến các nhân tố chính sách tiền tệ, đồng thời kiểm định tính phù hợp của mô hình tiền tệ trong việc giải thích biến động tỷ giá tại các quốc gia có cơ chế tỷ giá linh hoạt. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng với 7 quốc gia trong 25 năm, cung cấp một bức tranh toàn diện về mối quan hệ này trong môi trường kinh tế lạm phát thấp đến vừa phải.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp bằng chứng khoa học khách quan về mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và các nhân tố tiền tệ, từ đó hỗ trợ các nhà hoạch định chính sách trong việc xây dựng công cụ điều hành kinh tế hiệu quả, góp phần ổn định tỷ giá và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình tiền tệ xác định tỷ giá hối đoái linh hoạt của Frenkel và Mussa (1976), kết hợp ba lý thuyết kinh tế chủ đạo:

• Lý thuyết cân bằng thị trường tiền tệ: Cân bằng giữa cung tiền thực tế và cầu tiền, trong đó cầu tiền tỷ lệ nghịch với lãi suất và tỷ lệ thuận với thu nhập thực tế. Phương trình cân bằng được biểu diễn dưới dạng log:
  $$ m_t - p_t = k y_t - \lambda i_t $$

• Lý thuyết ngang giá sức mua (PPP): Tỷ giá hối đoái danh nghĩa phản ánh tỷ lệ giá cả giữa hai quốc gia, với hai dạng chính là ngang giá sức mua tuyệt đối và tương đối. Công thức thể hiện mối quan hệ giữa tỷ giá và chênh lệch lạm phát:
  $$ e_f = I_h - I_f $$

• Lý thuyết ngang giá lãi suất có phòng ngừa (IRP): Sự khác biệt giữa tỷ giá giao ngay và kỳ hạn được bù đắp bởi chênh lệch lãi suất giữa hai quốc gia, đảm bảo lợi suất đầu tư có phòng ngừa rủi ro là cân bằng.

Ngoài ra, mô hình được mở rộng với hiệu ứng Balassa-Samuelson, giải thích sự biến động dài hạn của tỷ giá hối đoái thực do chênh lệch giá hàng hóa phi thương mại giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng của 7 quốc gia châu Á trong giai đoạn 1991-2015, với các biến chính gồm tỷ giá hối đoái danh nghĩa, chênh lệch cung tiền (M2), chênh lệch tổng thu nhập (GDP thực) và chênh lệch giá hàng hóa phi thương mại (đo bằng chênh lệch giữa chỉ số giảm phát GDP và chỉ số giá sản xuất PPI).

Phương pháp phân tích bao gồm:

• Phân tích thống kê mô tả để tổng quan đặc tính dữ liệu.
• Kiểm định tương quan chéo phụ thuộc nhằm xác định sự phụ thuộc giữa các quốc gia trong dữ liệu bảng, sử dụng các kiểm định LM, CDLM và LM adj.
• Kiểm định tính dừng bằng kiểm định nghiệm đơn vị CIPS, cho phép phụ thuộc giữa các quốc gia.
• Kiểm định đa cộng tuyến thông qua hệ số tương quan và hệ số khuếch đại phương sai (VIF).
• Kiểm định đồng liên kết theo Pedroni (1999) và Kao (1999) để xác định mối quan hệ dài hạn giữa các biến.
• Ước lượng mô hình đồng liên kết FMOLS nhằm đánh giá các hệ số tác động dài hạn.
• Kiểm định nhân quả Granger sử dụng mô hình Vector Error Correction Model (VECM) để phân tích mối quan hệ nhân quả ngắn hạn và dài hạn giữa tỷ giá hối đoái và các nhân tố tiền tệ.

Quy trình nghiên cứu được thực hiện tuần tự nhằm đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của kết quả, đồng thời loại bỏ các yếu tố gây nhiễu như lạm phát cao và cơ chế tỷ giá không phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tồn tại mối quan hệ đồng liên kết dài hạn giữa tỷ giá hối đoái và các nhân tố tiền tệ ở các quốc gia châu Á nghiên cứu. Kết quả kiểm định đồng liên kết Pedroni và Kao đều bác bỏ giả thuyết không tồn tại đồng liên kết với mức ý nghĩa thống kê cao (p < 0.01).

2. Kiểm định nhân quả Granger cho thấy tỷ giá hối đoái có quan hệ nhân quả hai chiều với các nhân tố tiền tệ trong cả ngắn hạn và dài hạn. Cụ thể, tỷ giá hối đoái điều chỉnh về mối quan hệ cân bằng dài hạn sau cú sốc, với hệ số sai số hiệu chỉnh ECM có ý nghĩa thống kê (tỷ lệ điều chỉnh khoảng 20-30% mỗi năm).

3. Chênh lệch cung tiền và chênh lệch tổng thu nhập có tác động cùng chiều với tỷ giá hối đoái, với hệ số ước lượng FMOLS lần lượt khoảng 0.45 và 0.30, phù hợp với kỳ vọng lý thuyết. Ngược lại, chênh lệch giá hàng hóa phi thương mại cũng có ảnh hưởng tích cực và đáng kể đến tỷ giá, với hệ số khoảng 0.15.

4. Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 không làm thay đổi đáng kể mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và các nhân tố tiền tệ trong mẫu nghiên cứu, thể hiện qua việc thêm biến giả khủng hoảng không làm thay đổi kết quả hồi quy và kiểm định nhân quả.

Thảo luận kết quả

Kết quả đồng thuận với lý thuyết mô hình tiền tệ xác định tỷ giá hối đoái, khẳng định vai trò quan trọng của các nhân tố tiền tệ trong việc giải thích biến động tỷ giá tại các quốc gia có cơ chế tỷ giá linh hoạt và lạm phát vừa phải. Việc tồn tại mối quan hệ đồng liên kết cho thấy tỷ giá hối đoái và các biến tiền tệ không di chuyển độc lập mà có sự liên kết dài hạn ổn định.

Mối quan hệ nhân quả Granger hai chiều phản ánh cơ chế điều chỉnh tỷ giá về trạng thái cân bằng dài hạn, đồng thời cho thấy tỷ giá cũng tác động ngược lại đến các nhân tố tiền tệ như cung tiền và tổng thu nhập, phù hợp với cơ chế truyền dẫn chính sách tiền tệ qua kênh tỷ giá.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả này củng cố quan điểm của Groen (2000), Mark và Sul (2001) và Dabrowski và cộng sự (2014) về sự tồn tại mối quan hệ đồng liên kết và vai trò của hiệu ứng Balassa-Samuelson trong mô hình tiền tệ. Việc kiểm định tương quan phụ thuộc giữa các quốc gia trước khi phân tích đồng liên kết giúp nâng cao độ tin cậy của kết quả, khắc phục hạn chế của các nghiên cứu trước.

Dữ liệu bảng và phương pháp FMOLS cùng VECM được chứng minh là phù hợp để phân tích mối quan hệ phức tạp này, đồng thời loại bỏ hiện tượng hồi quy giả mạo và đa cộng tuyến, đảm bảo tính chính xác của các ước lượng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý cung tiền: Ngân hàng Trung ương các quốc gia nên kiểm soát chặt chẽ cung tiền (M2) nhằm ổn định tỷ giá hối đoái, giảm thiểu biến động quá mức. Mục tiêu giảm tỷ lệ biến động tỷ giá xuống dưới 5% hàng năm trong vòng 3 năm tới.

2. Phát triển chính sách hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững: Chính phủ cần thúc đẩy tăng trưởng GDP thực thông qua các chính sách đầu tư công và cải thiện môi trường kinh doanh, nhằm tạo điều kiện cho tỷ giá hối đoái ổn định và tăng giá trị đồng nội tệ. Mục tiêu tăng trưởng GDP thực tối thiểu 4% mỗi năm.

3. Theo dõi và điều chỉnh mức giá hàng hóa phi thương mại: Cần xây dựng hệ thống giám sát giá cả hàng hóa phi thương mại để kịp thời điều chỉnh chính sách tiền tệ, tránh ảnh hưởng tiêu cực đến tỷ giá. Thực hiện báo cáo định kỳ hàng quý.

4. Duy trì cơ chế tỷ giá linh hoạt có kiểm soát: Các quốc gia nên duy trì cơ chế tỷ giá linh hoạt nhằm phản ánh đúng các yếu tố thị trường và chính sách tiền tệ, đồng thời tránh can thiệp quá mức gây méo mó thị trường ngoại hối. Thực hiện đánh giá chính sách hàng năm.

5. Nâng cao năng lực phân tích và dự báo tỷ giá: Cơ quan quản lý cần đầu tư vào công nghệ và nhân lực để nâng cao khả năng phân tích dữ liệu bảng và dự báo biến động tỷ giá, hỗ trợ ra quyết định chính sách kịp thời và chính xác.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà hoạch định chính sách tiền tệ: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng và điều chỉnh chính sách tiền tệ, đặc biệt trong việc quản lý cung tiền và ổn định tỷ giá hối đoái.

2. Các nhà nghiên cứu kinh tế và tài chính quốc tế: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình tiền tệ xác định tỷ giá hối đoái, phương pháp phân tích dữ liệu bảng và kiểm định đồng liên kết.

3. Các tổ chức tài chính và ngân hàng trung ương: Giúp hiểu rõ hơn về tác động của các nhân tố tiền tệ đến tỷ giá, từ đó thiết kế các công cụ quản lý rủi ro tỷ giá hiệu quả.

4. Sinh viên và học viên cao học chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng: Cung cấp kiến thức nền tảng và phương pháp nghiên cứu thực nghiệm về tỷ giá hối đoái và chính sách tiền tệ, hỗ trợ học tập và nghiên cứu chuyên sâu.

Câu hỏi thường gặp

1. Mối quan hệ đồng liên kết giữa tỷ giá hối đoái và các nhân tố tiền tệ là gì?
   Mối quan hệ đồng liên kết thể hiện sự tồn tại một trạng thái cân bằng dài hạn giữa tỷ giá hối đoái và các biến tiền tệ như cung tiền, thu nhập và giá hàng hóa phi thương mại. Khi một biến thay đổi, các biến khác sẽ điều chỉnh để duy trì cân bằng này.

2. Tại sao cần kiểm định tương quan chéo phụ thuộc trong dữ liệu bảng?
   Kiểm định này giúp xác định xem các quốc gia trong mẫu có bị ảnh hưởng lẫn nhau hay không. Nếu bỏ qua tương quan phụ thuộc, kết quả kiểm định đồng liên kết và nhân quả có thể bị sai lệch, làm giảm độ tin cậy của nghiên cứu.

3. Hiệu ứng Balassa-Samuelson ảnh hưởng thế nào đến tỷ giá hối đoái?
   Hiệu ứng này giải thích sự khác biệt về giá hàng hóa phi thương mại giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển, làm cho tỷ giá hối đoái thực có thể lệch khỏi mức cân bằng theo lý thuyết ngang giá sức mua, ảnh hưởng đến biến động dài hạn của tỷ giá.

4. Mô hình FMOLS có ưu điểm gì trong phân tích đồng liên kết?
   FMOLS điều chỉnh các sai số tự tương quan và đa cộng tuyến trong mô hình đồng liên kết, cho phép ước lượng các hệ số dài hạn chính xác và hiệu quả hơn so với các phương pháp truyền thống như OLS.

5. Tỷ giá hối đoái có tác động ngược lại đến các nhân tố tiền tệ như thế nào?
   Tỷ giá hối đoái ảnh hưởng đến cung tiền và tổng thu nhập thông qua cơ chế truyền dẫn chính sách tiền tệ. Ví dụ, đồng nội tệ mất giá có thể kích thích xuất khẩu, tăng tổng thu nhập, nhưng cũng làm tăng nợ ngoại tệ của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến đầu tư và cung tiền.

Kết luận

• Nghiên cứu xác nhận tồn tại mối quan hệ đồng liên kết dài hạn giữa tỷ giá hối đoái và các nhân tố tiền tệ ở một số nước châu Á trong giai đoạn 1991-2015.
• Kiểm định nhân quả Granger cho thấy tỷ giá hối đoái và các nhân tố tiền tệ có quan hệ nhân quả hai chiều trong ngắn hạn và dài hạn.
• Hiệu ứng Balassa-Samuelson đóng vai trò quan trọng trong việc giải thích biến động tỷ giá thực và được tích hợp hiệu quả trong mô hình tiền tệ mở rộng.
• Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 không làm thay đổi đáng kể mối quan hệ giữa tỷ giá và các nhân tố tiền tệ trong mẫu nghiên cứu.
• Các nhà hoạch định chính sách nên dựa trên kết quả nghiên cứu để thiết kế các công cụ điều hành tiền tệ phù hợp, ổn định tỷ giá và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

Hành động tiếp theo: Khuyến nghị mở rộng nghiên cứu với dữ liệu cập nhật và bổ sung các quốc gia khác, đồng thời áp dụng mô hình dự báo để hỗ trợ chính sách tiền tệ linh hoạt hơn. Các nhà nghiên cứu và nhà quản lý chính sách được mời tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu trong thực tiễn.