I. Luận án tiến sĩ về thủ công nghiệp Quảng Nam Đà Nẵng giai đoạn 1802 1945
Luận án tiến sĩ này tập trung nghiên cứu sự phát triển của thủ công nghiệp tại Quảng Nam - Đà Nẵng trong giai đoạn từ năm 1802 đến năm 1945. Đây là một công trình nghiên cứu lịch sử sâu rộng, nhằm tái hiện bức tranh toàn diện về các ngành nghề thủ công truyền thống, làng nghề, và tác động của chúng đến kinh tế địa phương và văn hóa truyền thống. Luận án không chỉ khai thác các nguồn tư liệu lịch sử mà còn kết hợp với phương pháp điền dã để làm rõ quá trình phát triển và biến đổi của ngành thủ công trong bối cảnh thời kỳ Pháp thuộc.
1.1. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích chính của luận án là khôi phục lại bức tranh thủ công nghiệp Quảng Nam - Đà Nẵng trong giai đoạn 1802-1945, qua đó làm rõ các đặc điểm, vai trò và tác động của nó đối với kinh tế, xã hội, và văn hóa địa phương. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm phân tích các yếu tố tác động đến sự phát triển của thủ công nghiệp, nghiên cứu cụ thể các nghề và làng nghề tiêu biểu, và đề xuất các giải pháp bảo tồn và phát triển các nghề truyền thống.
1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là thủ công nghiệp Quảng Nam - Đà Nẵng từ năm 1802 đến năm 1945, bao gồm cả thủ công nghiệp nhà nước và thủ công nghiệp dân gian. Phạm vi nghiên cứu được giới hạn về không gian tại Quảng Nam và Đà Nẵng, và về thời gian từ năm 1802 đến trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, chia thành hai giai đoạn chính: trước và sau thời kỳ Pháp thuộc.
II. Thủ công nghiệp Quảng Nam Đà Nẵng từ 1802 đến 1885
Giai đoạn từ 1802 đến 1885 đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ của thủ công nghiệp Quảng Nam - Đà Nẵng dưới thời nhà Nguyễn. Các yếu tố như điều kiện tự nhiên, nguồn tài nguyên, và truyền thống xứ Quảng đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự hình thành và phát triển của các nghề thủ công. Các làng nghề như gốm, dệt, và đan lát đã trở thành trung tâm sản xuất hàng hóa, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương.
2.1. Nhân tố tác động đến thủ công nghiệp
Các nhân tố chính bao gồm điều kiện tự nhiên như đất đai, khí hậu, và nguồn tài nguyên phong phú. Bên cạnh đó, truyền thống xứ Quảng và chính sách của triều Nguyễn đã tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của thủ công nghiệp. Các nghề thủ công không chỉ đáp ứng nhu cầu địa phương mà còn trở thành hàng hóa xuất khẩu.
2.2. Các nghề và làng nghề tiêu biểu
Các nghề thủ công tiêu biểu trong giai đoạn này bao gồm gốm, dệt, và đan lát. Các làng nghề như làng gốm Thanh Hà, làng dệt Mỹ Sơn đã trở thành trung tâm sản xuất hàng hóa, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương và tạo nên bản sắc văn hóa riêng của Quảng Nam - Đà Nẵng.
III. Thủ công nghiệp Quảng Nam Đà Nẵng từ 1885 đến 1945
Giai đoạn từ 1885 đến 1945 chứng kiến sự biến đổi mạnh mẽ của thủ công nghiệp Quảng Nam - Đà Nẵng dưới tác động của chính sách khai thác thuộc địa của Pháp. Mặc dù bị lệ thuộc vào nền kinh tế thuộc địa, các nghề thủ công vẫn tiếp tục phát triển và có những đóng góp quan trọng vào kinh tế địa phương.
3.1. Tác động của chính sách thuộc địa
Chính sách khai thác thuộc địa của Pháp đã làm thay đổi cơ cấu kinh tế của Quảng Nam - Đà Nẵng. Các nghề thủ công truyền thống bị ảnh hưởng bởi sự cạnh tranh từ hàng hóa nhập khẩu, nhưng vẫn duy trì được vị thế nhờ vào sự linh hoạt và sáng tạo của các nghệ nhân.
3.2. Sự phát triển của các làng nghề mới
Trong giai đoạn này, nhiều làng nghề mới đã hình thành và phát triển, đặc biệt là các nghề liên quan đến chế biến nông sản và sản xuất hàng tiêu dùng. Các làng nghề này không chỉ đáp ứng nhu cầu địa phương mà còn góp phần vào kinh tế thị trường thời kỳ thuộc địa.
IV. Đặc điểm và vai trò của thủ công nghiệp Quảng Nam Đà Nẵng
Thủ công nghiệp Quảng Nam - Đà Nẵng trong giai đoạn 1802-1945 có những đặc điểm nổi bật như sự đa dạng về ngành nghề, sự gắn kết chặt chẽ với văn hóa truyền thống, và vai trò quan trọng trong kinh tế địa phương. Các nghề thủ công không chỉ tạo ra nguồn thu nhập mà còn góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.
4.1. Đặc điểm nổi bật
Các nghề thủ công ở Quảng Nam - Đà Nẵng phong phú và đa dạng hơn so với các tỉnh khác ở Nam Trung Bộ. Sự phát triển của các nghề thủ công gắn liền với kinh tế hàng hóa và đô thị hóa, tạo nên những bước tiến mới trong lịch sử kinh tế của vùng đất này.
4.2. Vai trò và tác động
Thủ công nghiệp đã có những đóng góp quan trọng vào kinh tế và đời sống của người dân Quảng Nam - Đà Nẵng. Ngoài ra, nó còn góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống và tạo nên sự gắn kết cộng đồng, đặc biệt là trong các lễ hội địa phương.
